**
C3
CH
O O ^ f
1
•» »,.,
; , v O--
,- V ■'
*<
«• ,(Q
V H. ,
fs- ts o © n
O H> to 3 (~i
t3 b m b, m
4 :-.b
O M
. Hf* Hr'
cd oj. <;
CO CD
D3 i - v
03 tT ' ’
«S
M pq
O «* 3 • k R P
4 03 Jad, O 0) iS,
C0.:
o
* (D
05 J4 0) »J?
'-*■ 03 H*
hi
CO tTf
0 Q, 03 CJ> G
to ■ ■
O'
h* o b,
i-p g. a
g
M CD
4 Cl, O
to to o
H* R
1:4 o h3
»4 n
■ O ., 4. ^
3 4 ■
(S
&
i-Q >
0 0* o „ o
pi, 1 — 3 W'
£ <4-
pi s
>
.Mr ■ 03 ,<
O Q
b
CD
to WJ 3
.,, CD B
* o
H*
4 vO iQ
«< U, o
O H-
03
O . hO* lA ' r W 4
I-# «J >Q O • O 'fc? ■ *
h- O O p„ C0 Q 8
C '. ‘4- © r-i c+ O t— 1 >•
O t» O, & CI> b >T S;
0> 4 S >A o R
»-4 Op M Q 25 *-*'•• „?4 4 O tD
;;t- • M rr b hQ hA h C0
tP « H* -r ^ $ * O CU 4
fcSP /S i H* O o b R c
*
r:4
fer to
'O
c-»-
H*
m.
C3
' v4
b
M
0r
M-
b
CD
n
'0*
f '■ s
5
' r .
ip
H
b
OJ
1-4
s
iw
0
X'
Ci)
o
£3
b
O
I ir
'CP
4
P
H*
H*
o
o
b
b
b
4
j>
H»
1!
■ Ip-M,
t'*,
•4
tz
o
# «
0
i ,®
o
■A, CP
M
o
4
H-
«
!: m *-Q
H*
o
,o
«<
0>
H*
4,
prj
j w
b
fH
CD
*4
O'
!f D3
R
'CD
0x3
*
•
(}«,
o’
P’.
. fH-
CD
Q
4
Hj
1 d
o
,b
O:
. * \
O, M
b
P
r • o ■
P :
H*
-Q,
o
CD
4
o
)i| h>
C.
H
H
X ,
M
M
b
P
o
0
to
!3
>
1
43
1 43 0 0
0 •
3
0
0 cd w
rH
rH
S cd 4h
W rH 10
rH O
cd
2
N
M
^ H (Tj ^
0 Oj
>
W 0
43 *H
PQ rH
>>
•H 0 <H
‘oD
2
fl P
•
S*C*H O
0 *
O
0 O *sd ro C
nH CJi
rH
43
t Q 43
u
© ^4 ©
O
Ctf
0
® t! O O
0 rH
rj
P
3 *H
£
rH O *H
S *H
&
0
Cj c$
4-> O ,£> SL,
P P
43
0 >1
p
4"* pi
< P-4
f£j
P £
teg
P 0
<4
43
CS
b
0> f£j 0
•
fl
K pq <h
*h <D> E h rq
0
«5
©
O
>>
10 +3
43
O •
s
0
g
>> cd
to
•H O
0 r£j >*
Pi 0 p
0
4
3
05
<D
su
C2 PQ
2
‘ o
'O
<D rH
rH O
& -H
•H
■3
co
o
fi
rM
o
d
r?4
o o
^ rH <D-
0$ O Cd! rO
t~<
43 r o rl
P~i Cd *ri rH
0 fe? 43 «Hj
O rtj *H JS
O Cd rcS
<4 H ^ H
OH • O
O p4 to <H
m o
P CtJ
ta
10
<D
P,
rO’
P
0
ta "H' 43 »h
<2 P , cd
K'-a mj
R k TJ 4-.
«5 cfi ct5
0
» *
0 3. q
P
rH
i'M
. «r4
P
P» 0 q
‘T* rQ
O 0
r-Cl
•H
0 >> 0
0 »r~J
P«ifH
0
CQ
P H
0 Mi
O Q
•
•
£0 0
PS
T0
>1
fcfe
*"
P
0 0 H>
p
0
P-4
0’
H rQ H
PS cd'
O P
0
tH
0
,£> O
O *H
q 0
0
si
rH
P
C3 M M
>» fl
0 P
ra
•
0 0 C\2
o
rCl ^
• O T$
su > *
O0 v0^
o 0 Ph
RH P
rH
•h •€©* d
•iH
"g . rCj
hP 0
s ,£} ^
- P3
*H 4-> <Xj
rQ U £ >
O O
0^0
& 0
^ IQ > o
•n O O
o o
o
•H <D U
o04-» S o
g
•H ^ C3
O
M Q
• <D
h> T5
• <D
> g
0 0
pr, <j
<* 0
rH rd co
3 o
<D
4->
%:4
O
0
UD
ctJ'
4H
n
i»*<
O
£
0
rd QD CQ
U R
4->
U 0 *H
H" fcxO
O oDrcj
*H
<b
OR^0
QCO
CQ
o *h q
O
d rd n o
d
rH
■ Pj ctf
O
O
* 0 O
><
n a
O tQ LO
0 ro’
IC >, .
0
• S PnrH
{ tt
M 4>
«H Cj O#
V* i 1
d5
o
rH
M CD CJ
• n
P ^ O
co n
o >, o ^ tiG
ct5
Ph n3
• P
^ O C <»> <D
PH 4^
O o i> a
O 0 4~>
rM
• 0 0 liOH
o
*H ,£j r£| rd ’H
o
</> Eh Eh 0 fc*0
rQ
PR
cd
©3
w cd a>
5
CD
b o.
O
• < Q
b1 O •
M-
rQ a> o
£T
CD - Qp
h-i H*?
4 H P
hP
hn •
b
<i>- H*
o
O fH
tr
pq .
S
*+ k P
CD
o
H* H H*
Od
a> •
c
^ P a„
te
a1 H
o
o
&
o
P 5? CD
a> •
© {2,
c4>
S <
o
< 03 M
*~n
t»->
P q
o
O H*
o
o
o c
o
03 M
h-P
o *
s
O H»
<4- ^n-tC
o
3 <-+Cid
CD
03 fcP Hi
5
b tn P
O &
03 P H»
<H
P S
o
W b
Ih
CU:J -r
H*
a> p
a>
H*
S, Gri o
O
n
03 C3
O
h p o
*
o
— 'S
P
H* O
h-i
b
o
oj b* b
O
o
b P
.
P
Kj
o
<j> *•
b-1 CD
Oi
n o
CD
•
«C OJ
<~h
M
hp 3 •
b
*®3*0 b H|
i — i
*
o <\z*
D
«
C3
CD
M
R
03
CD
♦“i
*-*i
c» 4
b
Ck?
H*
O r,< O
4
•
hQ
H j-Q
<D
/»
OJ o ^
C5
■C o O
«4- CD
O
O
HiQi3
<P CD •
o
H*
ts’ J2, p, )~|
o,
0c3
<D
h 3 h 3<^
/
!
m \
;-! 5y KAIATONSERA
IONTERENNAIENTAKWA
m,.
TEIEIASONTHA ONKWE ONWE
- 12097
NEC ROTIIATONSERISONHONNE
THARONHIAKANERB
nok
TEKARONHIANEKEN,
KAHNAWAKEHRONON RONWATINI OKON KENHA,
Shokwatakwen nok
Oia sonha wahororoke
TEHONIKONHRATHE.
KAHNAWAKE, P.Q.
1903
IMPRIMATUR *.
Montreal, le 2 fevrier 1903.
f PAUIv, Arch. de Montreal*
Bo ok
they pray whioh
the
Gatholic men true (Iroquois)
which book they had rnade
Fr. J. Marcou*//
and''v i/
Father 1T. V. Burtin
of the Caughnawaga tribe
their fathers deceased
he has arranged again and
different other things
he has gathered up
Rev. J.G.L.Forbes
_
C a u. ghnawa ga , P . Q .
1903.
TSINIKON AIERIWAIERITE NIAKO-
RIWIIOSTON NE SEWENNISE-
RATSON.
Sasehiarann, sariwiioston, tsi ioteriwison
nonwa wenniserate:
Atsesennaien ne Niio,
Atsenonwene ne hiaiatison ,
Atsenakeren ne Iesos,
Asatsennonniatakwe tsi hian e kzvensa hrise,
Aseniahesenhake Wari ioiatatokenti,
Asheiennite nakoiatatokentison,
Asatsennonniaten ne satonnhetston,
Askenrenseronni ne tsieronke,
Asatennikonhrisake :
Taonsaseriwaserako tsi sariwaneren,
Asaskanekseke ne kariwiiose okonha,
Tasatentsa ne karonhiake,
Asetsaniseke noneshon,
Asennontonnion iatekakonte :
T osa asatenniseratiesate,
Asherihorenten nonkwe ne kariwiios,
Tosa ashenakeren niahte iakoriwiioston ,
Ashetsaniseke nonatkonseraksen ,
T osa asatatenikonhraierite,
Tokat nonwa ensiheie,
Nok tenhiaiatorete ne Rawenniio,
Ienwatkontakwe tsinenhiaierase ,
Tokat ensatsennonni,
Tokat ken ensatkaronni.
TBTSIATORET, SARIWUOSTON.
TIOTIERENTON NATEIOTIAKON
NE KAIATONSERA.
KTHONON IEIOTKRORON
TSINIKON AIHRIWAIKRITK NOKTIKAWKN-
NIIO NIAKORIWIIOSTON,
IKKN :
Orhonkehne lonterennaientakwa,
Satkonwanoronkwanion naewistaheke,
Tsinateiontskahonne nok tsinaekwen-
tane,
Okarasneha lonterennaientakwa,
Ionterennaientakwa sonha tsi Iakohasen,
lonterennaientakwa sonha Sewenniserat-
son tsini loiaiakseres,
Tsiontateronk wennith a Ionterennaientakwa
sonha,
leiatarastha lonterennaientakwa sonha.
ORHONKEHNE
IONTERENNAIENTAKWA.
Tsinaehie, aiairon:
t Rasennakon Roniha, nok Roienha, nok
Rotkon Roiatatokenti, ethonaiawen. Sewen-
niio, wakonwenniioste tsi konnhe ; Iesos,
wakonhion nakweriasa ; Wari, takwateren-
naienhas.
Eniontketsko, iosnore eniontseronni,
nok iokontatie teniontontsoten,
eniairon :
t Rasennakon . . . Niawen, Sewenniio,
sonkerhene, sonhatsiwa wakonwenniioste
tsi konnhe. Wakaterientason niahtaonsa-
konnihonhraksate nonwa, kenwentatie en-
konwennarakwake, enkonnikonhraieritseke.
Iesos, Wari, Sose, sewawatsiratokenti ko-
wa, takwaienawas nisa, nakatatewennaie-
rite tsi nonwa nakiere, rirharatstenni ne
Rawenniio, ethonaiawen.
Sewenniio tsi iakionnhe, Ashenseratoken-
ti, Iesaniha, Iesaienha, nok Satkon Saiata-
6
OBHONKEHNE
tokenti, sesewaiatat Niio, karonhiakwekon,
onwentsiakwekon oni tsiatananon, tewa-
kehtakon ken tsiteron, satontetsihon tsi ka-
terennaiens ; takitenr kati, takienawas nisa,
enskat ok akenikonhrarake, nonwa iawet
tetenihtarha, akwa aontakennikonhrasa-
hate. Tekonnonweratons tsini kkwenies,
aseken sonhatsiwa tsiatanoron, ise takiati-
son, takonnhetonhatie, takiatanonstatonha-
tie tsini wakiatawenserons. Tewakehtakon
kati naonkeriwiiostonhake nonwentsiake,
nakonhienterhane karonhiake.
Ronwasennaientakwa Niio :
Tewakehtakon, Niio, tiotkon tsi sena-
kere, iatekakonte oni ensenakereke, iah
othenon tesanoronse; Sewenniio ne ken
kiteron, iah kaneka niahtasiterontake ; ise
sonhaa konwenniiostha, konsennaiens oni
akenikonhrakwekon. W akeriwanerahaks-
kon sane, sekon ki wakerhare nenskitenre
tsini satanitenraskon, aseken takwarharats-
tenni. Konnonwes akweriasakwekon, tsini
iahtiiaiehewe tsini saianere ; khenonwes oni
akwekon nonkwe, tsi nii nikatatenonwes,
aseken ethoniskwatenientense.
Askenikonhrahnirate, Sewenniio, tsi wake-
riwiioston, tiotkon etho naonkenikonhroten-
IONTERENNAIENTAKWA
7
hake, akwa akatontatseke tsinikon tisawen-
ninekenhon, ne nonwa ionkwarihonniennis
Sentiohkwatokenti. Akwa tokenske tewa-
kehtakon tsi enskat ok ne Niio, iah taonton
tohka nahatihake. Tewakehtakon ashen ni-
hati raonhakon ne Niio, Roniha, Roienha,
nok Rotkon Roiatatokenti ; Niio ne Roniha,
Niio ne Roienha, Niio ne Rotkon Roiatato-
kenti ; iah sane ashen Niio teken, sahaiatat
Niio nashen nihati. Tewakehtakon Niio
Roienha onkwe rotatonni, kaiatakon ne
kaiatanoron kowa, Wari iahte kanakwaien-
teri, Iesos Kristos ronwanatonkon. Ne ao-
riwa onkwe rotiatotenston, naharonhiaken,
naonsasakoskontakwate nonkwe noneshon,
ne rawenheiaton tekaiasontne.
Tehonwanonweratontha Niio :
Niio, satanitenraskon kowa, sarihonwes-
kwani tsi shetenranions nonkwe, tekon-
nonweratons, niawen takiatison nok sesk-
waskontakwen noneshon ; akwa takkonnien-
ston tsi kiatare niakoriwiioston teieiason-
tha. Kentiohkowanen iakotkaronniaton tsi
iahte iesaienterhaon ; senha onte aiakote-
weientonke tsi nii niiot, naiesaienterhaon.
Niawen kati tsini skiatanonstaton, iahte-
skrewaton tsini wakeriwanerahakhon ; nia-
8
ORIIONKEHNE
wen oni nonwa skennen sonkerhene, tosa
akatenniseratiesate nonwa sekon takwenni-
serawi.
Aionterientasa :
Sewenniio Iesos, onwentsiake tsiseskwe,
sewennake, seweiennake oni takwarihoren-
tenni tsinaiakwaierhake naontaionkwari-
waierite, wakaterientasa nonwa, tsinenk-
kweni, akonnakeren, tsi nise niiot, aonkeni-
konhriiohake, aonkwennitenton akenikonh-
rakon, akswenseke ne kanakwaiesatsera,
aonkenikonkatsteke nothenon, aonkwatani-
tenraskonhake, nok taonkwennikonhriakon
nahoten enskwatenientense ; enkakwisron
tosa aonsakeriwanerake, aseken kaskaneks
naonkiatatokentonhake.
Ahonwennitentase Niio :
Sewenniio, saterientare tsi iah othenon
teksta, iah othenon takeriwakweni ne ioia-
nere, niahtaskienawasere ; askitenre kati, ok
tsi nateiotonwentsioni nakwatonnhetston,
ethonatsier. Askenikonhrahnirate nakkwe-
ni tosa etho nakiere tsinikon niahte senon-
wes ; akwekon tenhnon etho naonkierenha-
tie tsinlkon senonwes, nok akwekon aonk-
lONTERENNAIENTAKWA
9
watakatstaton tsinikon nenskon naonkeni-
konhraksen nok nakeronhiaken nonwa.
Ethonaiawen.
PATEE, lesos roterennaientakserison :
• Takwaienha ne karonhiake tesiteron, aie-
sasennaien, aiesawenniiostake, aiesawen-
narakwake nonwentsiake tsiniiot ne karon-
liiake tiesawennarakwa. — Takwanont ne
kenwente iakionnhekon niate wenniserake ;
sasanikonhren nionkwariwaneren, tsiniiot
nii tsionkwanikonhrens othenon ionkini-
konhraksaton nonkwe ; tosa aionkwasenni
ne kariwaneren, akwekon eren shawit nio-
taksens, ethonaiawen.
AVE, Raronhiakehronon raowenna:
Wari, tekonnoronk wanions , ise tsiati ioia-
nerenstakwa, Rawenniio senikwekon, son-
haa nakonnhetien tsini hiakonnienstha ne
Niio, lesos oni hetsienha, raonhaa tsini
honwasennaiens. — Wari saiatatokenti,
Niio hetsienha, takwaterennaienhas ionk-
wariwanerahakskon, nonwa nok oni tsi nen-
tiakwenheionsere, ethonaiawen.
10
ORHONKEHNE
CEEDO, Ratikwekonne raotiwenna:
Tewakehtakon Niio Roniha, iah othe-
non tehonoronse, roteweiennonni karonhia
onwentsia oni. Tewakehtakon Iesos Kris-
tos, raonhatsiwa Niio Roienha Sonkwa-
wenniio, onkwe rotonhon, roiatison Rotkon
Roiatatokenti, Wari roteweton, iahte kana-
kwaienteri ; ethone tsi hoterihontakwe
Konskwirat ronwaiatskwe, roronhiakenhon
ne Iesos, ronwaiatanentakton tekaientann-
hareke, rawenheion, ronwaiataten, onwen-
tsiakon iehohton, nok ashen watontha ni-
wenniserake shotonnheton ; karonhiake ie-
shawenonton, etho kati nonwa ieshenteron,
tsi raweientehtakon ne Roniha iah othenon
tehonoronse, tentesakoiatoretane nenia-
konnheke nok oni niakowentaon. — Tewa-
kehtakon oni ne Rotkon Roiatatokenti, ken-
tiohkwaien otiohkwatokenti, onwentsiakwe-
kon sakentiohkwat, iken teiontatseronnien-
nis akoiatatokentison, sewaterakewas ia-
koriwaneren, entsiontonnhete niakowen-
taon, nok iatekakonte ientsiakonnheke,
ethonaiawen.
CONFITEOR, Tsiontateronkwennitha :
Niio, ise Sewenniio tsi iakionnhe, iah
othenon tesanoronse, satontek; ise oni Wa-
iontebennaientakwa
11
ri saiatatokenti, iahte senakwaienteri, Wi-
she satkon seronhiakehronon, Sawatis saia-
tatokenti, Tier, Kor oni, Iesos hetsiseni-
wennenhawakwe, sewakwekon sewaiatato-
kentison, karonhiake tisewanakere ; ise oni
hetseriwawase ne Sonkwawenniio Iesos, se-
wakwekon tsiatontek: onen wakeriwaiente-
rene tsini wakeriwaneren, kennontonnion-
tserake, kewennake, keweiennake oni, ii
akeriwa, ii akeriwa, ii akeriwa kowa. —
Onen kati Wari saiatatokenti, iahte senak-
waienteri, Wishe satkon seronhiakehronon,
Sawatis saiatatokenti, Tier, Kor oni, Iesos
hetsiseniwennenhawakwe, sewakwekon se-
waiatatokentison, karonhiake tisewanakere,
ise oni hetseriwawase ne Sonkwawenniio
lesos, sewakwekon kwennitentase, askwa-
terennaienhase, naonsonterakewe tsini wa-
keriwaneren, ethonaiawen.
Oieri nihawennake ne Niio:
Saiatat ok Niio hetsewenniiostak, raon-
hatsiwa Rawenniio tsi sonnhe;
Tosa satiesat ne Rawenniio raosenna ;
Satsterist niawentatokenton Niio raweti-
nisera ;
Shekonnienstak iesaienha, naionnise
asonnheke;
12
ORHONKEHNE
Tosa sheiaset nonkwe ;
Tosa satenakwaiesat ;
Tosa senensko;
Tosa sheiennowenten ;
Tosa saskaneksek kanakwaiesatsera ;
Tosa saskanaksek akoren akowenk, na-
serheke akenensko.
Tsiatak nikawennake ne Kentiohkwa-
tokenti:
Tsiatarak ohaseratokentonke, Niio ra-
wenniserake, nok oni tsi iawentatokenta-
serons ;
Satsterist iawentatokenton okonha ;
Aonsaiesaronkwase arahonne enskat tsi-
ni ioseres ;
Ahiatienhase Iesos arahonne tsinonsaha-
tonnhete ;
Satsterist niakawentontietha, kaieri niok-
wenhraron konwaiats, entakta ne wentano-
ronson, nok oni ne kaieri niwasontashen,
karoha tsinonsahatonnhete ;
Tosa sewarak ronwaiatanentaktonne
wenniserate ;
Aontaseriwaierite othenon tatsenonwe-
ronniontake ne Rawenniio nensatonnisa-
hase.
IONTEKENNAIENTAKWA
13
Iakoriwiiostakon : ( i )
Sewenniio, tewakehtakon akwa oriwiio
tsinikon ionkwarihonniennis ne Sentioh-
kwatokenti, aseken ise tisawenninekenhon,
niahtaonton asennowente.
lakorharekon :
Sewenniio, akwa wakerhare nenskiena-
wase tsinakiere ne karonhiake akatsennon-
ni ; ne enskitenrate tsini sonkwatsennonnia-
tenni Iesos Sonkwawenniio, aseken ethoni
skwarharatstenni.
(i) Ne aontakarihonniate naiotkateke aierihok-
take niakoriwiioston ne iakorizviiostctkon , iakorha -
rekon , nok ron wanon westha Niio , nene akwa teio-
tonwentsiohon naieriwaierite ne karonhiake aiont-
sennonni, ken nasakotitenre hniriwawakon kowa
Benoit XIII (15 senvie 1728), nok Benoit XIV (25
senvie 1756) :
1 ) Tewateriwaserakwatha kowa, enskat ne sewen-
nitat teniontentsa tsiniakon ne sewenniseratson
tsini wennites tiakonikonhrasahaton eniakorihok-
taon, kawenniio tsiontateronkwenni, iakoiataraon,
iakoterennaien tsini haskanekseroten n’Ariwawa*
kon kowa ; 2) Tewateriwaserakwatha kowa ten-
iontensa, ne iaiheionsere nenierihokten nethone ;
3) Tsiatak nioserake nok tsiatak nioriwake ne
kaieri niwasontashen ne tewateriwaserakwatha
sonha, ka ok nonwe enierikokten nakonikonhrak-
wekon.
14
ORHONKEHNE
Ronwanonwestha Niio:
Sewenniio, sonhatsiwa konnonwes ake-
nikonhrakwekon, aseken iahtiiaiehewe tsini
saianere ; nok ise sariwake, khenonwes ak-
wekon nonkwe tsi nii nikatatenonwes.
Tsiontonnhakanonniatha :
Sewenniio, onen wakeriwaienterene tsini
wakeriwaneren ; akwa tokenske iahte kat-
tokha, wakite onwe tsini wakieren, niiaweta
konnakwatenni, konwepnontion. Onen kati
nonwa sakatatrewate, skeriwaswens tsini
wakeriwaneren, iken ise seriwaswens ne ie-
riwaneraks. Ne ki skatatrewatakwa tsini
konnonwes, sonhaa tsini satanitenraskon,
sonhaa aiesanonwehake, naionttokhake
nonkwe. Onen kati nonwa sewakatonnha-
kanonni, akwa tewakennikonhrasahaton,
ikehre iah nonwenton taonsakeriwanerake,
iah nonwenton etho taonsakiere tsinenwe
enkonnheke. Takitenr, Iesos, sasanikonh-
ren tsini wakieren ; Wari saiatatokenti,
takitenr, takwaterennaienhas, ahakitenre
Iesos hetsienha, karonhiake ahakiatinionte
tsinenkatonnhokten, ethonaiawen.
XONTERENNAIENTAKWA
15
Ronwennennitentase Akoiatatokentison :
Wari saiatatokenti, Niio hetsienha, nok
oni iiii takwaien okonha niakionkwe, ise
konriahesen kowa, satanitenraserakon iawet
wakonHiatiatonti ; seriasakon wakatekwa-
shen; askenikonhrahnirate tsi tekatonnha-
karias nonwentsiake, aontaskeriwakenn-
hase tsi thenteron n’hetsienha Iesos ne rini-
konhraksaton ; askwaterennaienhase niate
wenniserake, nok senha nonen othenon nen-
wakiatawen, ethonaiawen.
Saiatatokenti Wishe, ise tiotierenton het-
sateriose ne Rawenniio, shesennion ronat-
kon ratinaiehne, nok iesennakeraton rati-
ronhiakehronon ; takwannhe ne sentiohk-
wa, tosa nonwenton aionkisenni noneshon-
ronon.
Seronhiakehronon, hiaiatarakwen ne
Rawenniio naskwatsteriste, tontaskswathe-
ten, askenonnhatieseke, akwa askwatsteris-
take kaneka tsi enkeseke, nok othenon nen-
katierhake, othenon oni nenwakiatawen
nonwa wenniserate.
Sose Saiatatokenti, tsini tisariwaierikwe,
hiaiatarakwen ne Rawenniio tashesnieke
nonwentsiake Iesos nok Wari, takwateren-
naienhas naontonkeriwaierike, nok aiakeni-
kwekonhake Niio raoianerenstakwa nonen
enkiheie, ethonaiawen.
16
OEHONKEHNE
Saiatatok^nti ne sate teionkiiats, takwa-
terennaienbas, nakkweni naontahinikonh-
raieritseke ne Rawenniio nonwentsiake, ne
katke sonha aetenikwekon ahisennaien ne
karonhiake, ethonaiawen.
Aiontataterennaienhase ne iakonnhe nok
niakowentaon :
Konhiennitentase, Sewenniio, atsitenre
n’Ariwawakon kowa, Ariwawakon sonk-
watsteristha, akwekon oni ashetenre ne ie-
sawennenhawe okon ionkirihonniennis, tio :-
kon aiesanikonhraieritseke, nok aiakiwen-
narakwake, tsi ise nishennhaon.
Ashetenre oni ne ionkwateweton, khe-
nonkwe okon, onkwatenro okon, inon ia-
kawenontanion, ionkenoronkwa, nok oni
ne ionkswens, akwekon aionteweienton,
nok karonhiake aiontsennonni.
K6nhiennitentase, Sewenniio, ashetenre
ne tsi tetieseronniatha tieteron, asheskon-
tako, nok karonhiake asheiatinionte.
Akwekon askwatontatse, Sewenniio, tsi-
nikon konhiennitentase, ne askitenrate tsini
satanitenraskon, nok tsini sonkwatsenncn-
niatenni. Iesos Kristos Sonkwawenniio.
Ethonaiawen.
IONTEKENNAIENTAKWA
17
IESOS raoriwa TAKWENTENR (i).
Takwentenr, Sewenniio. — Kristos, takwentenr.
[ — Takwentenr, Sewenniio.
Iesos, takwatontats. — Iesos, takwawennarak.
Niio lesaniha, karonhiake tesiteron, takwentenr.
Niio Iesaienha, nonkwe sesheiatontakwen, )
Niio Satkon Saiatatokenti,
Ashenseratokenti, enskat ok Niio,
Iesos, ise hiaienha Niio ronnhe onwe,
lesos, ise tehiaswathetennis hianiha,
Iesos, ise teioswathetakwa ne teioswathe
[iatekakont,
Iesos, ise iesanontiio, saiatanehrakwaton-
[hatie,
Iesos, ise karakwiio, sesheiatatarihatha ne
[tiakoriwaieris,
lesos, ise saienha Wari iahte kanakwa- [
[ienteri,
Iesos, ise akwa saiatanonwet,
Iesos, ise akwa iesaiatanehrakwas,
Iesos, ise Niio ne sesatstekowa,
lesos, ise sewenniio tsini iawensere tsi-
[nenwe,
Iesos, ise tiesannhaon ne Katsienhowanen,
Iesos, ise iah othenon tesanoronse,
Iesos, ise iahtiiaiehewe tsini satakatstaton,
Iesos, ise iahtiiaiehewe tsini satoiitats-
[konne, )■
f
(i) Akowenk nenierihokten lesos raoruva tak-
wentenr enskat sewenniserat taiontentsa 300 niwen-
niserake ne tewateriwaserakwatha sonha. — (Pie IX,
8 sen 1862 ; Reon XIII, 16 senvie 1886).
Takwentenr.
18
OKHONKEHNE
Iesos, ise seriasiio nok sennitenton,
lesos, ise seriwanoronkwa kowa ialite ie-
[nakwaienteri,
Iesos, ise takwanoronkwa,
Iesos, ise sewenniio ne skennen,
Iesos, ise sewenniio tsi tionnhe,
Iesos, ise sherihorentennis ne kariwiiose
[okonha,
Iesos, ise sheiataskennhas akotonnhetston
[nonkwe,
Iesos, ise takwawenniio,
Iesos, iseke iakwatekwashentakwa,
Iesos, ise sheien okonha ne iakotent,
Iesos, ise akotsokowatsera niakoriwiioston,
Iesos, ise senonnhatseriio,
Iesos, sonhaa tesaswathe kowa,
Iesos, ise sattokha kowa, ok tsi sonnhe,
Iesos, ise iahtiiaiehewe tsini saianere,
Iesos, ise takwahahawis nok takionnheton-
[haties.
Iesos, ise sheionweskwatennis neronhiakeh-
[ronon,
Iesos, ise iesennakeraton rotiksten okon
[kenha rotikstenseratokenti,
Iesos, ise sherihonnienni ne sewakwekonne,
Iesos, ise tesheswathetenni ne rotiiaton
[tsini saieren,
Iesos, ise shesatstenserawi ne kariwiioston
[iontateriohton,
Iesos, ise tesheswathetennis ne ratirihowa-
[natha kariwiioston,
Iesos, ise sheiatanonstats niahte ienak-
[waienteri,
Iesos, ise sheiatsennonniatennis. nakoiata-
[tokenti okon, J
Takwatontats, takwentenr, Iesos.
Takwentenr.
IONTERENNAIENTAKWA 19
Takwatontats, takwawennarak, Ie.sos.
Tosa othenon aionkwakaronniheke, tontakwann-
[he, Iesos.
Tosa othenon aiakwariwanerake,
Tosa askwanakwase,
Tosa taionkwanenhraienniheke notkon,
Tosa aionkwennontonnion ne kanakwaie-
[satsera,
Tosa iatekakonte aiakwenheie,
Tosa aiakwakenhronniheke tsini skwani-
[konhrawis,
Ne tsini onkwe satonhon,
Ne tsini sennakeraton,
Ne tsini seksaa kenhne,
Ne tsini sonnhotenne akwa Niio raonnha-
[tokenti,
Ne tsini saiotenhon,
Ne tsini setkentsihon nok iesaiesaton, '
Ne tsini iesaiatanentakton nok iesatewen-
[teton,
Ne tsini saronhiakenhon,
Ne tsini senheion nok iesaiataten,
Ne tsini tsisatonnheton,
Ne tsini karonhiake ietsisenonton,
Ne tsini satonnharonnions,
Ne tsini saiatanehrakwat, : j
Iesos, ise seriwahtontha ne kariwaneren, takwen-
[tenr, Iesos.
Iesos, ise seriwahtontha ne kariwaneren, takwa-
[tontats, Iesos-
Iesos, ise seriwahtontha ne kariwaneren, takwen-
[tenr, Iesos.
Takwatontats, Iesos. — ■' Takwawennarak, Iesos.
Tontakwannl|e, Iesos.
20
IONTERENNAIENTAICWA
Tewaterennaien :
Sewenniio Iesos, isen: takwanekennihek,
nok enkwawiseke ; sewannhontison, nok
enkwannhotonkwase ; 'askion, ne kwane-
kennis, nakwanoronkwake onwe, onkwani-
konhrake, onkwawennake, onkwaweiennake
oni, aontiesenhake tosa nonwenton aiakwa-
torisen tsini kwasennaieiis. Ethonaiawen.
Askwentenre, Sewenniio, tiotkon akwa-
sennatsaniseke, akwasennanoronkwake oni ;
aseken iah nonwenton tesheiatewentetha ne
.afeenikonhrahniratstha aiesanoronkwake.
Iakwawennakwekon tsi kwennitentase, ne
Sonkwawenniio Iesos Kristos Hetsienha,
sate tsionnhe, nok sate sewawenniio, se-
wakwekon ne Rotkon Roiatatokenti Niio,
iatekakonte. Ethonaiawen.
Tsi iakoterennaientakwen, aiairon:
Tsini tsiatanoron Niio, tsiniiot ne ro-
tihterons tsiatakta ne ratironhiakehronon.
lonehrakwat iahteskswenhon nonwa, kon-
hiennitentase ; askitenre tosa seriwarako
tsini wakeriwannhikonhatie ; askon oni ok-
tiiakiheie tiotkon akonnonwehake, ethonaia-
wen ne karonhiake akatsennonni.
SATICONWANORONKWANION
21
Etho ionkwatekwashen tsi tesiteron, saia-
tatokenti Niio hetsienha, tosa skenhronni-
hek tsi kwennitentase ; nok othenon nenion-
kwaiatawen ne kanoron, askwaiatanonstat-
seke ne iontkaronniatha, iahte senakwaien-
teri, saiatanehrakwat, tsiatanoron, ethona-
iawen.
t Rasennakon ...
SATKONWANORONKWANION
N AEWI STAHEKE.
Tsi kanonsoton on on satokenti son , ashen iotkwa-
rarenkwaton iewistaheks niate wenniserake, or-
honkehne, entie, nok tsinatewatsothosere, Ta -
konwanoronkwanion konwaiats ; etho nadntawe
aiakehiarane niakoriwiioston aionterennaien, ta-
honwanonweraton ne Niio Roienha tsini sako-
tenron, tsi onkwe rotatonni naonsasakoskontako
noneshon, nok tsi iakonistensen ne karonhiake ne
Wari ne iakonoronkwa, iakoterennaiennis oni. —
Eso akowenk tewateriwaserakwatha sonha ne
ierihoktha Takonwanoronkwanion, kawenniio ki
taiontontsoten tsi neniewistaheke nok aierihok-
take. Teniontentsa ioo niwenniserake lie tewateri-
waserakwatha sonha, tsinioriwake enlerihokten ;
tenhnon ne tewateriwaserakwatha kowa akowerik
ne, sewennitat tsini kariwes, arahonne enskkt ne
22 IONTERENNAIENTAKWA
sewenniseratson, eniakorihoktaon naewistaheke.
(Sakotenron neneh Ariwawakon kowa kenha,
Benoit XIV, 20 afri 1742.)
Tsi nonsahatonnhete nonwe, tenhnon en-
takta okarasneha nonkati, nok Niiohne wennise-
rate kenwentatie, iahta teiontontsotha tsi nenie-
rihokten.
Entakta Ashenseratokenti nikahawis, tsiniiore
entakta enshatonnhete, ken kaien aierihokten :
Rawenniio thonnhaon raronhiakehronon,
Wari rahroriane;
Nok ethone Niio Roienha rotiataten kaia-
takon, Rotkon Roiatatokenti roiatonni. —
Wari tekonnoronkwanions . . .
Ken kiteron raowenk ne Rawenniio tsi
konnhe ;
Etho kati niiawenn tsini sewennoten. —
Wari tekonnoronkwanions . . .
Onen onkwe rotonhon Niio Roienha;
Onen wasonkwennakeratse. — Wari te-
konnor^onkwanions . . .
v. Takwaterennaienhas, ise Niio het-
sienha iotonhon ;
r. Aiawen taiakwatentsa tsini sonkwar-
haratstenni Kristos.
Tewaterennaien : — Sewenniio tsi ia-
kionnhe, okstentsi takwentenron tsi takwato-
katenni tsi onkwe rotonhon n’hetsienha,
ethone sihahrorianon ne raronhiakehronon
SATKONWANORONKWANION 23
ne 'Wari ; takwentenrat kati, tsini sonkwa-
ronhiakense nok tsi sonkwenheiase, aontie-
senhake aonsasakwaierenhake ne shotonn-
heton ; raonha Iesos Sonkwawenniio iakwa-
wennakwekon tsi kwennitentase, ethonaia-
wen.
Ahonwasennaien Niio Roniha, nok Ro-
ienha, nok Rotkon Roiatatokenti. — Tsini-
iohtonne tiotierenton, etho naiohtonhake
nonwa, nok oni tsinenwe, ethonaiawen.
(3 nioriwake) .
Tsi nonsahatonnhete nonwe, Ashenseratokenti
awentawen nikanihare, iontons :
Wari, iesennakeraton karonhiake, sat-
sennonni nonwa, areriia;
Aseken Iesos Kristos hetsienha, areriia;
Shotonnheton tsini hawen, areriia;
Takwaterennaienhas, areriia.
v. Satsennonni nok satonnharen, Wari
iahte senakwaienteri, areriia;
r. Aseken oriwiio shotonnheton Sonk-
wawenniio, areriia.
Tewaterennaien : — Niio, ne tsi shotonn-
heton Hetsienha Sonkwawenniio Iesos
Kristos, nonkwe okon sheiatsennonniaten-
24
TSINATEIONTSKAHON
ni ; kwennitha, tsi ionkwaterennaiennis Ro-
nistenha Wari ialite kanakwaienteri, askion
iatekakonte aetewatsennonni nok aetionn-
heke onwe ; raonha lesos iakwawennakwe-
kon tsi kwennit^ntase, ethonaiawen.
IONTERENNATENTAKWA tsi NA-
TEIONTSKAHONNE nok tsi NA-
EKWENTANE.
Tsinateiontskahonne, iontons :
t Rasennakon. . . Sewenniio, wakonwen-
niioste ne tekatskahonne. Rasennakon . . .
Tsinaekwentane, iontons :
Niawen, Sewenniio, wasetsienten ne kie-
ronke, asetsienten oni nakwatonnhetston,
ethonaiawen. Rasennakon . . .
OKARASNEHA
IONTERENNAIENTAKWA.
t Rasennakon. . . Iesos, ise Sewenniio tsi
iakionnhe, tekonnonweronnions, *tokenske
tsiteron Okaristiakon. Akwa tokenske, Ie-
sos, konnonwes akenikonhr ak wekon , son-
haa saiatanonwet, etho oni nakwanonwe-
hake tsini iesanonwes ratironhiakehronon ;
askenatonhase ohnakiere naesonweskwen.
Niio, ise Sewenniio tsi iakionnhe, tekwa-
nonweratons, niawen naskwentenre sken-
nen takwenniserokten ; takwaiatanonstat
skennen aionkwarhenne ; takwanikonhrata
aiakwatsteriste tsini sewennoten : iakwas-
wens ne iakwariwanerahaktha, aseken ise
seriwaswens ne kariwaneren : o-nen saiak-
watonnhakanonni, iahtentsiakwariwanera-
hakhe, ethonaiawen.
* Askitenre, Sewenniio, aonsaskehiarak-
wen nonwa tsini wakennontonnionkon, tsi-
ni wakatatiaton, tsini wakatieranion ne io-
taksen, nok oni nahoten iahtaonkeriwaieri-
ton tsini wenniseres, nok sa ok aonsakata-
trewate.
26
OKABASNEIIA
Niare kati zvaontennikonhrisake ostonha
tsi nahoten ahonzvanikonhraksaton ne Ra-
zvenniio tsini zvenniseres, nok akonikonhra-
kon sahonwatatrezvaten .
Niio, ise Sewenniio . . . sk. io.
Sewenniio, onen wakeriwaienterene . . .
sk. 14.
Takwaienha. . . Wari tekonnoronkwa-
nions. . . ’Tewakehtakon . . . sk. 9, 10.
Niio, ise' Sewenniio tsi iakionnhe, tokens-
ke takwentenron ne ken iakwataraien, "se-
ron, aieiatarake notiohkwatokentike niako-
riwiioston. Ne ionkwariwiiostakon, tokens-
ke ne saton : Karonhiake eniontsennonni ne
iakoteweientonties tsi iakoriwiioston ; nok
oni ne saton : Onwentsiakon enieronhiaken
niahte iakoriwiioston nok ne iakoriwane-
rahakskon ; nok oni ne saton : Entsiontonn-
hete akwekon nonkwe. Akwekon ne ion-
kwariwiiostakon, iakwehre, etho neniawen
tsini sewennoten ; katiken sanowen ? . . . iah
oni othenon tesanoronse, ok tiieniakwen-
heie, enionkwatsteristonhatie tsini sewen-
noten. Takwentenr nisa, Iesos, takwani-
konhrahnirat, tosa ok taiakwatsente, etho-
naiawen.
Iakoriwiiostakon. — Sewenniio, tewa-
kehtakon... sk. 13.
IONTERENNAIENTAKWA
27
Iakorharekon. — Sewenniio, akwa wa-
kerhare . . . sk. 13.
Ronzvanonwestha Niio. — Sewenniio,
sonhatsiwa konnonwes . . . sk. 14.
Satkon seronhiakehronon, takwatsteris-
tonhaties tsinahe tsi konnhe, Rawenniio
hiannhaon, raweron, asakotsteriste ; takia-
tanonstat, srewat notkonseraksen wakeni-
konhrotakwas ; tosa takiatonti, karonhiake
askiatenhawite tsinenkatonnhokten, ethona-
iawen.
Sose saiatatokenti, ise iesennakeraton ne
ken ionwentsiate, ne raweron ne Rawenniio
,tsini hianonwes, iah nonwenton tehiawen-
nontion ; hetseneken asonkwentenre ne
Sonk wawenniio .
Saiatatokenti ne sate teionkiiats, ise oni
sewakwekon ne sewaiatatokentison karon-
hiake tisewanakere ; onen nonwa sewak-
watse kowa, takwentenr, takwaterennaien-
has, asonkwentenrheke ne Rawenniio,
iaetewakwekonhake karonhiake tsinenwe.
Niio, ise Sewenniio tsi iakionnhe, she-
tenr niakovfrentaon sekon nonwa tieteron tsi
tetieseronniatha, iakoriwaneren ; shetenr,
sasheiatontako, karonhiake aiente, aonta-
ionkiiaterennaienhase, aiawens iaiakiiato-
renne karonhiake, tsineniakwenheie ; etho
28
OKARASNEIIA
tokenske iakwatatenonkwe ienwaton, iate-
kakonte taiakwatatenoronkwake, ethonaia-
wen.
Ietiiaterennmcnhas niakoriwanerahaks-
kon :
Aicrihokten : Takwaienha. . . Wari, te-
konnoronkwanions . . .
v. Wari saiatatokenti, ise iontekwa-
shentakwa niakoriwanerahakskon ;
R. Takwaterennaienhas, kwaniahesen.
WARI aoriwa TAKWENTENR (i).
Takwentenr, Sewenniio. — Kristos, takwentenr.
[— Takw-entenr, Sewenniio.
Kristos, takwatontats. — Kristos, takwawenna-
[rak.
(i) Akowenk nenierihokten Wari aoriiva tak -
wentetir taiontentsa 300 niwenniserake ne tewate-
riwaserakwatha sonha. Nok ne niate wenniserake
eniakorihoktaon, akowenk taiontentsa tewateriwa-
serakwatha kowa, nienskahewe Wari awentawen
sonha : Sontiatata, Sonnakerate, Sahahroriana, Sa-
konwaiatinionte, nok Satkonwaskwenhawe ; ka-
wenniio nethoni wenniseratokenhatons, aonsaion-
tateronkwase, aieiatarane, nok aionterennaien tsini
honikonhroten n’Ariwawakon kowa. — (Pie VII, 30
september, 1817).
IONTERENNAIENTAKWA
29
Niio lesaniha, karonhiake tesiteron, takwentenr.
Niio Iesaienha, nonkwe sesheiatontakwen, tak-
[wentenr.
Niio Satkon Saiatato'keiiti, takwentenr.
Ashenseratokenti, enskat ok Niio, takwentenr.
Wari saiatatokenti, takwaterennaienhas.
Ise saiatatokenti, Niio hetsienha,
Ise saiatatokenti, tsiniakon. iahte ienakwa-
[ienteri sonhaa iahte senakwaienteri,
Ise hetsienha ne Kristos,
Senistenseriio, takwaiakhonnis Niio raoia-
[nerenstakwa,
Senistenseriio, sonhaa tsi iah othenon te-
[saiatoron,
Senistenseriio, sonhaa sateweton, iah sane
[te.senakwaienteri,
Senistenseriio, iah nonwenton tesanakwa-
[ienterhaon,
Senistenseriio, iah othenon tesaiataksaton,
Senistenseriio, ise saiatanonwet,
Senistenseriio, ise saiatanehrakwat,
Ise hetsienha Sonkwaiatison,
Ise hetsienha Sesonkwaskontakwen,
Ise iahte senakwaienteri, sattokha kowa,
Ise iahte senakwaienteri, aiesakonnien's-
[take,
Ise iahte senakwaienteri, taiesarensaron-
[nion,
Ise iahte senakwaienteri, sakweniatsero-
[wanen,
Ise iahte senakwaienteri, satanitenraskon,
Ise iahte senakwaienteri, tisariwaieri,
Iseke ratatkens ne thoriwaieri kowa,
Iseke rentskwahere ne ' rattokha kowa,
Takwaterennaienhas.
30
OKARASNEHA
Ise takionweskwatennis, 1
Iseke rotatenonsotani Rotkon Roiatato-
[kenti,
Ise sonhaa tsi hiakonnienstha Niio,
Ise ionehrakwat tsi sariwiioston,
Ise katsitsianoron iotsitsianehrakwat,
Ise Tafit raononsa iononsahniron,
Ise iononsahniron onawira nakanonsoten,
Ise kanonsanoron otsinekwarhoskon,
Ise karontO'tseratokenti ne watakwe Niio
[raoianerensera,
Ise karonhiake takwannhotonkwennis,
Ise tesentenhawitha,
Ise seshetsientha teiakokonhentonnions.
Ise iontekwashentakwa niakoriwanerahaks-
[kon,
Ise shenikonhrahnirats ne iakonikonhra-
[nonwaks, -
Ise shetenranions niakoriwiioston,
Ise iesennakeraton ratironhiakehronon,
Ise iesennakeraton rotiksten okon kenha
[roitikstenseratokenti,
Ise iesennakeraton ratiienterihne tsinon -
[taiawensere,
Ise iesennakeraton Iesos ratikwekonne,
Ise iesennakeraton iaiheiatha kariwiioston,
Ise iesennakeraton ratirihowanatha kari-
[wiioston,
Ise iesennakeraton iahte ienakwaienteri,
Ise iesennakeraton akwekon akoiatatoken-
[tison,
Ise iesennakeraton, iah othenon tesaiato-
[ronhon sasatiatata,
Ise iesennakeraton ierensoktha karensato-
[kenti, „
T akwaterennaienhas.
IONTERENNAIENTAKWA 31
lesos, ise seriwahtontha ne kariwaneren, takvva-
[iatokef, Sewenniio.
lesos, ise seriwahtontha ne kariwaneren, takwa-
[tontats, Sewenniio.
lesos, ise seriwahtontha ne kariwaneren, takwen-
[tenr.
v. Takwaterennaienhas, saiatatokenti Niio he-
tsienha ;
r. Aiawen taiakwatentsa tsini sonkwarharats-
tenni Kristos.
Tewaterennaien :
Kwennitha, Sewenniio Niio, ashetenre ne
iesawennaierits, asteson nakotonnhetston
nok nieronke nonkati skennen aiakonnhe-
ke; nok tsi iakoterennaiennis ioiatanehra-
kwat nok iotaskat kowa Wari iahte kana-
kwaienteri, aonsashenikonhriioste tsi non-
wa niakoiatawens, nok asheion iatekakonte
aiontsennonni. Iakwawennakwekon tsi
kwennitentase ne Kristos Sonkwawenniio.
Ethonaiawen.
Tewaterennaien :
Niio, ise Sewenniio tsi iakionnhe, tekwa-
nonweratons; onen wakwaiataienhase ne
ken iakwataraien ; akwekon oni wakwari-
waienhase othenon sonha neniakwatierha-
OKAHASNEIIA
ke, enionkwaiewaseke, enionkwanonwa-
kt-en, enionkiwennotane, othenon ki nenion-
kwaiatawen, oriwakwekon wakwariwaien-
hase, iakwehre, raonha ne Iesos enseson-
kwaieritse ne karonhiake. Takwentenr ka-
ti, takwanikonhrata aiakwatsteriste tsini
sewennoten, tosa aiakwariwanerake, tosa
taiakwatonnhakariaseke noneshon, karon-
hiake tenlmon aiakwatsennonni tsinenia-
kwenheie. Wari saiatatokenti, takwate-
rennaienhas asonkwentenre Iesos hetsien-
ha, karonhiake asonkwaiatinionte tsinenia-
kwenheie, ethonaiawen.
Sewenniio tsi iakionnhe, takwanikonh-
rahnirat, tosa othenon aionkwariwannhike
tsini wasontes, nok oni tsinenwe eniakionn-
heke ; aiawens skennen taionkwarhenne.
Kanekhere iahtaskwawennonti, aseken ia-
kwawennakwekonhatie raonha Iesos Het-
sienha, ne sakwaniahesen othenon kwenni-
tentase, ethonaiawen. t Rasennakon . . .
IONTERENNAIENTAKWA SONHA
TSI IAKOHASEN.
Satkon Saiatatokenti, asatekate nonkwa-
nikonhrakon, aiotonkotakonhake tsinakwa-
nonwehake ; askwatokaten tsi kanoron ko-
wa nonwa iakohasen, nok askwanikonhrata
tsinaiakwaiere aiakwateweienton tsi ion-
kwaterennaien.
Niio, akwekon tisewenniio, konriwaien-
those nonwa rohasen, ne wakatenientensta-
kon sonhaa ok konwenniiostha ; akenikonh-
rakwekon oni ne tekonnoronkwaniontha
oriwakwekon tsini skitenranion ; ne skonni-
konhraseronniatha tsini konnikonhraksa-
ton ; ne oni konhiennitenstakwa tsini wa-
kiewas nonwentsiake, nok oni ne karon-
hiake akatsennonni.
Sewenniio, atsitenre ne rohasen, aonta-
hariwaierite, ahateweienton tsi hiasennaiens
nok oni tsi sonkwaterennaiennis. Konri-
waiennis tsini thotatihatie ; akwekon kon-
hiennitentasehatie tsini hiennitentase.
Niio, ise Sewenniio tsi iakionnhe... sk. io.
2
34
TSI IAKOHASEN
Tewakehtakon Niio, tiotkon tsi senake-
re, iatekakonte oni ensenakereke ; iah othe-
non tesanoronse, okti sewenniio tsinenwa-
kiatawen ken kenonwenseraien. Oktiwak-
wekon tsiatananon, iah kaneka niahtasite-
rontake. Sonhaa kati konwenniiostha, son-
haa konsennaiens akenikonhrakwekon.
Wakeriwanerahakskon sane, sekon kati wa-
kerhare nenskitenre tsini satanitenraskon ;
konnonwes akenikonhrakwekon, ne kon-
nonwestakwa tsini iahtiiaiehewe tsini
saianere, khenonwes oni akwekon nonkwe
tsi nii nikatatenonwes, aseken ethoniskwa-
tenientense.
Niio, sonhaa tsini sanikonhriio, tsini sa-
tanitenraskon, sarihonweskwanitha tsi she-
tenranions nonkwe; akwa takkonnienston,
ne takkonnienstakon tsi takiatare akotioh-
kwake iakoriwiioston. Kentiohkowanen ne
iakotkaronniaton, iahte iesaienterhaon ;
senha onte aiakoteweientonke naiesaienter-
haon. Niawen kati, ok eken, takiatanonsta-
tonhatie, takonnhetonhatie, arekho teskre-
waton ne ken wakeriwanerahakskon.
Niio, akwekon tisewenniio, konwenni-
iostha ne ken kiteron, akwatonnhetston,
kieronke, akwekon tsini katieranions, nok
oni tsi ok nenwakiatawen, ise taseronhatie.
IONTEKENNAIENTAKWA
35
Niio, tiotkon shetenranions ne iesaniahe-
sen, akwa konhiennitentase, ne askitenrate
tsini sonkwatsennonniatenni Iesos Kristos
Hetsienha, nok oni tsini ionkwaterennaien-
nis ionkwaienha Wari, nok oni tsini ionki-
iaterennaiennis raronhiakehronon rakwats-
teristha, nok sate teionkiiats, akwekon oni
akoiatatokentison. Askiatanonstate tosa
nonwenton taetewatekhasi.
Tewakehtakon Niio Roniha. . . sk. io.
Kanekhere oktiwakwekon raiatananon
Niio Rawenniio tsi tionnhe; atsitewasen-
naien, atsitewanikonhrarake tsi ken rente-
ron, akwa aetewateweienton tatsitewanon-
weraton.
Sewenniio tsi iakionnhe, Ashenseratoken-
ti Iesaniha, lesaienha, Satkon oni Saiatato-
kenti, sesiatat ok Niio, karonhiakwekon
onwentsiakwekon oni tsiatananon. Tewa-
kehtakon kati ken tsiteron, satontetsihon tsi
wakaterennaien.
Iesos, Sewenniio tsi iakionnhe, Niio onk-
we oni nisiatoten, tewakehtakon ken tsite-
ron Okaristiakon, akwa §'onnhe, aseken
tsiatakwekon etho satasetakon tsi kaieronni
kanatarok kenha, otsitsia kenha oni; se-
wakwekonhatie Niio Hianiha nok ne Rot-
kon Roiatatokenti, iah nonwenton tatese-
36
TSI IAKOHASEN
watekhasions. Sewatkonseriio, ken sewat-
kennison, tosa takwaswen ; tewawennakwe-
konhak tenhnon tatsitewanoronkwanion ne
Rawenniio tsi tionnhe, satesonkwaiatison.
Takitenr, Iesos, takienawas nisa, enskat
ok akenikonhrarake nonwa tsi wakateren-
naien, akwa aontakennikonhrasahate. Te-
konnonweratons tsini kkwenies, aseken son-
hatsiwa tsini tsiatanoron, iah othenon tetio-
tokte tsini siatoten ; ise takiatison, onen tsi-
ni tiawenhon takonnhetonhatie ; ise saronhi-
son, sonwentsison oni, iah kaneha sate tese-
wawenniio ; sonhatsiwa sariwisonhatie tsini
iawenserons karonhiake onwentsiake oni.
Tewakehtakon, Sewenniio, tsinikon takwa-
rihotasienni, iah enskatha tekatennowen-
tha, aseken akwa sawennatokenti, iah taon-
ton asennowente ; sonhatsiwa konniahesen,
aseken sonhatsiwa tsini satanitenraskon,
iah oni othenon tesanoronse ; sonhatsiwa
oni konnonwes akenikonhrakwekon akwe-
riasakwekon oni, aseken sonhaake ieiotero-
ron nioianerese okonha. Khenohwes oni
akwekon nonkwe tsi nii nikatatenonwes, ne
ki khenonwestakwa, tsi ise takwannhaon
taiakwatatenoronkwake ne sateiakionkwe.
Niawen, Sewenniio, takiatison, takonn-
hetonhatie, seskiatontakwen nonwentsia-
IONTERENNAIENTAKWA
37
kon, sasonlcwenheiase ne Iesos Kristos Het-
sienha tekaiasontne ; ise oni takitenron tsi
kiatare akotiohkwake iakoriwiioston. Nia-
wen, Sewenniio, tsinikon saterientare aste-
son takitenranions. Oh se nonnakiere, Se-
wenniio, nakonhiatonren tsini skitenronha-
ties? Onen ki wakonwenniioste tsi konnhe,
akwatonnhetston, kieronke oni, othenon
nenkatierane, othenon enkeronhiaken, othe-
non oni nenwakiatawen. Kanekhere iahta-
seriwaswen tsinakiere, aseken ne tekonnon-
weronniontha sonha, tewakiestonhatie tsi-
nikon roteweientonnion nonwentsiake Ie-
sos Hetsienha ne Sonkwawenniio.
Sewenniio tsi iakionnhe, saterientare tsi-
ni konkwetoten, iahtakkweni nakateweien-
ton kennikariwesha, niahtaskienawasere,
aseken aoskon kariwaksen kiatontakon. Ise
kati konniahesen tsini satanitenraskon ; ta-
kienawas nisa iatekakonte akeriwaswense-
ke ne kariwaneren ; tiotkon akonwennarak-
wake, tosa nonwenton takateriatikhon, no-
thenon enskeronhiakenseke ; akonnonwe-
hake tsinenwe enkonnheke, aiawen oni
akonnonwehake iatekakonte karonhiake
tsi nenkatonnhokten, ethonaiawen.
38
TSI IAKOHASEN
Satekahaseriien :
Iesos, Sewenniio tsi konnhe, Niio onkwe
oni nisiatoten, tekonnonweratons kento
nonwa sataseton Okaristiakon : aseken,
nonwa tsi waharihokten ne hiariwawase tsi-
ni saieren tsatsa n’Okaristia, ok sa ok ton-
sontteni ne kanatarok, ise sawaronk onton ;
ne sakawarat konwaiesaton, konwaiatanen-
takton oni tekaientannhareke.
Tewakehtakon oni, ken katsetakon, iwat
sanekwensakwekon, ne iotasetakon tsi kaie-
ronni otsitsia kenha, ne oni nonwatsi sonte-
risi, sathiawennakwe ne rohasen ; ise ki sa-
nekwensa iotonhon, ne sakanekwensat ne
tionekwaon saesario, akwa tiotsahaton, sas-
kwenheiase tekaiasontne. Iah sane aonhaa
tewat sanekwensa katsetatokentonke, ase-
ken kenikwekonhatie tiotkon ne tsieronke:
akwa kati tsiatakwekon, tsini siatoten ne
karonhiake, satasetakon nonwa tsi kaieron-
ni kanatarok kenha; tsiatakwekon oni sata-
setakon tsi kaieronni otsitsia kenha, aseken
sonnhe tetsiaronkon ; akwa kati ethoni iori-
wasatste tsi katontats, tokenske sataseton
Okaristiakon, tsiniiot ne takonkanerake,
aseken sawennatokenti, iah oni othenon te-
sanoronse.
Tekonnonweratons tsini kkwenies, ia-
IONTERENNAIENTAKWA
39
kwawennakwekonhatie rotitiohkwowanen
ratironhiakehronon, kento teiesennitioh-
kwaton. Konhiennitentase oni, Sewen-
niio, takwentenr ne ken iakwataraien, tak-
wanikonhrata tiotkon akwanonwehake tsi
Okaristiakon sataseton, ethonaiawen.
Iesos Kristos, Niio onkwe oni, tewakeh-
takon tsiteron Okaristiakon, aseken isen :
etho enkiterontake, iah oni othenon tesano-
ronse. Konwenniiostha kati, alkwa tewaken-
nikonhrasahaton. Konnonwes akenikonh-
rakwekon, kaskaneks senha akonnonwe-
hake. Katewentetha tsini katennikonh-
rotakwatha. Konriwaienthose nakenikonh-
ra, wakatennikonhranentakte tsi tsiteron.
Kanekhere ne tsiterontakon Okaristiakon
tsini skwanonwes ; ionkwarhare kati nen-
tsisanikonhren tsini ionkwariwaneren.
Niio Iesaniha, karonhiake tisenakere, to-
sa satkahto tsini wakeriwaneren, satkahto
tenhnon raoronhiakensera okon ne Iesos
Kristos Hetsienha; sekon nonwa, tsi ieha-
sentons, oriwase iakonnis tsini hoiatawen-
hon onontoharake Karwer. Niawen, Iesos,
asteson seskwaskontakwenhatie, tsi ieha-
sentakwa; niawen tsi satonnheton; niawen
tsi karonhiake ietsisenonton ; ne takwani-
konhrahniratstakon tsi ionkwariwiioston,
aseken ne ionkwarharekwen entsiakwa-
40
TSINAIIASENTAKO
tonnhete oni nii, nok karonhiake eniakwat-
sennonni.
Iesos, satanitenraskon kowa, kaskaneks
taionkohte nakenikonhrakon tsini skwanon-
wes, nok tsini skwaronhiakense nonwen-
tsiake, tiotkon akehiarake, ne akatatehre-
tsiaronkwake ne senha akonnonwehake,
nok karonhiake akatsfcnonni, ethonaiawen.
Shetenr, Sewenniio, khenonkwe okon,
onkwatenro okon, ioitkitenranion othenon,*.
nok oni kaneka aionkswenseke, akwekon
aionteweienton, aiesanikonhraierite.
Kanekhere, Sewenniio, ise sariwison
aiontataterennaienhase sheien okonha iako-
riwiioston ; shetenr kati tsi tetieseronniatha
tieteron, taiesakonsakanerake karonhiake.
Tsini tsiatanoron, Niio . . . sk. 20.
Etho ionkwatekwashen . . .* sk. 21.
TSI NAHASENTAKO KENNIKAHASE-
RESHA.
lonterennaientakwa sonha roriwison n’Ariwa-
wakon kowa, Reon XIII, aierihokten ; tehone-
renston 300 niwenniserake tewateriwaserakwatha
sonha taiontentsa, kawenniio ki taontahonwa-
wennaweron ne rohasen, tahatiiena tsi ierihoktha.
IONTERENNAIENTAKWA
41
Wari tekonnbronkwanions . . . (3 niori-
wake).
Wari, tekwanonweratons, kwennakera-
ton, ise asteson takwentenranions, takionn-
heton, waskionweskwaten, onen iatekakont
kwaniahesen. Kwaronhienha iakwaiesas,
ionkikaronni onkwanistenha *Eva. Satontek,
teiakwasenthos, tiotkon ionkionsennha nok
iakwatstarha, tsi iakwes ken ionwentsiak-
senke. Tsiaken kati, tontakwatsteristak, ka-
ronhiake kasatkarenrako, tontakwakanerak
tsini akwa satanitenron. Nok lesos, Niio
Hetsienha, setsenikonhraiewenthos, aontie-
senhake asakwaken karonhiake tsinenwe.
O satanitenron ! o sanikonhriio ! satontat
kwennitha, Wari, iahte senakwaienteri.
v. T ak waterennaienhas, saiatatokenti
Niio Hetsienha;
R. Aiawen taiakwatentsa tsini sonkwar-
haratstenni Kristos.
Tewaterennaien :
Sewenniio, iseke iakwatekwashentakwa
nok takwanikonhrahnirats, takwentenr, te-
shekanerak tsini kentiohkwa iesennitentase ;
nok tsi ionkwaterennaiennis ioiatanehrak-
wat nok iahte ioiatoron, Wari iahte kana-
kwaienteri, Niio ronistenha, ratikwekon
TSINAHASENTAKO
4, 2
Sose roiatatokenti ronekwe, Tier, Kor oni,
Iesos ronwawennenhawakwe, nok akoiata-
tokentison, ise satanitenraskon kowa, sa-
tontek tsi kwanekennis, iken : aonsaionta-
trewate niakoriwanerahakskon, nok aseia-
takennha, aseiatanoronste oni Kentiohkwa-
tokenti onkwanistenha. Ne askwentenrate
tsini sonkwatsennonniatenni Iesos Sonk-
wawenniio. Ethonaiawen.
Saiatatokenti Wishe, satkonseriio kowa,
aontaskwannhe tsi iakwateriohatons, tosa
aionkwasenni ne kaserohen notkonserak-
sen, ionkwaristaiennis. Kwennitentase, ase-
riwakweni, Rawenniio ahahriste, ise tenh-
non, iesakowanen karonhiake thatinakere,
ronwariwawase ne Rawenniio tsi ronaterio-
hatons, aonseshereke noneshon Satan nok
oia nonatkonseraksens, tekontstekahwas
nonwentsiake, ionatataskennhen aionta-
tkaronni nonkwe, nok aionhriskon none-
shon. Ethonaiawen.
IERIWAIENNITHA TSINI
KAHASERES.
Arekho siiaharathen tsi iehasentakwa :
t Rasennakon ... — Teiotenonhianiton
tsi tewenteron, ken rononsote Niio, nok
kannhokaronte karonhiake. Siatisonkwak,
akwatonnhetston, tsini kanonsanoron, het-
sewenniiost Niio, nok tetsenoronkwanion
tsi raweron : aiontaweiatake tsi wakenon-
sote: hetsennit aonkerane raotanitenrasera.
Niio, takwaiatison, tiotkon takwatsteris-
tonhatie ; tsini konsentenni tsinahe tsi
konnhe, tkariwaieri wahonnise askatekwa-
ton kentiohkwakon nonkwe nok aionkwah-
riskohon noneshon iakoiatatekha ; tekon-
noronkwanion, niawen iahte skrewaton tsi
wakeriwaneren. Askitenre, iatekakonte
tosa seriwarako tsini kariwaksen tsini wa-
kieren. Saiatatokenti Wari, kwennakera-
ton, Sewaronhiakehronon, sewakwekon se-
waiatatokentison karonhiake sewatsennon-
ni, iahte sewanekherens sotsi wakitent tsini
wakiatawenhon, aesewatiskwentaren tsi
renteron Niio, atsisewennite aontiesenhake
sekon aonsahakitenre.
44
TSINI KAHASERES
Sewenniio, atsitenre ne rohasen, aontie-
senhake aontakariwaierike ahateweienton
tsi hiasennaien, nok oni tsi sonkwateren-
naienni. Konriwaienthose tsini thotatiha-
tie, akwekon konhiennitentonhatie tsini
hiennitha.
Tsi Iontaweiatakwa :
Iesos, Wari, Sose, wakion nakenikonhra,
nakweriasa nok tsi konnhe. - — Iesos, Wari,
Sose, takwaiatakennha nonen entkiheion-
sere. — Iesos, Wari, Sose, askwentenre
awenheiontiiohake tsi akiheie.
Nonen enhenron: Kyrie, eeEison:
Takwentenr, Sewenniio ; takwentenr,
Kristos ; takwentenr, Sewenniio. — Ne
askwentenrate tsini satanitenraskon kowa.
Kaskaneks, Sewenniio, ise asewenniioke tsi-
naionkwaierenhatieseke, nok tsinaionkwa-
nikonhrotenhake.
Tsi raton : Georia in exeesis Deo :
Sewaronhiakehronon, ise tiotierenton
ietsiiatokatenni nonkwe tsahennakerate
Niio Roienha onkwe rotonhon, sonkwas-
kontakohe ; ise tiotkon sewakwekonhaties-
IONTEKENNAIENTAKWA
45
kwe onwentsiake tsireskwe, tiotkon tese-
wakanerakwe othenon nihoiatawenhonha-
tie ; askwaienawase etho naiakwateweien-
ton tsi iakwaiatare ohaseratokentike, tsini
sewateweientontieskwe tsinahe tsi ronwaie-
satakwe. Askwaterennaienhase iatekakonte
aiakwanoronkwake raoronhiakenseratoken-
ti okon. Iesos Kristos, seriwahontha iako-
riwaneren nonkwe, takwatontats ne kwen-
nitha. Tsiteron tsi raweientehtakon Hiani-
ha, askwentenre etho iaiakwaiatorenne no-
nen eniakwenheie. Ethonaiawen.
Tsi raterennaiens, rotenentsakaratonhatie :
Kwennitha, Sewenniio, ionkwateren-
naiennihatie Ioiatatokenti Wari, iah non-
wenton teionakwaienterhaon ; askwaiata-
nonstatseke tsini ionkwentiohkwa, tosa
nonwenton aiakwatkaronni. Onkwanikonh-
rakwekon ionkwatiskwentare tsi tsiteron ;
tsini satanitenraskon, askwaiatakennha, to-
sa taionkienenrakwenniseke ne ionkiswens ;
ne askwentenrate tsi sonkwatsennonniaten-
ni lesos Kristos ne Sonkwawenniio. Etho-
naiawen.
46
TSINI KAHASEBES
Ehtake sonsahawite ranentsake:
Sewenniio, tewakehtakon tkariwaieri tsi
rotiiatonnion ratiiatanoronson, rotiiatato-
kentison kenha, kariwiioston aoriwake; ne
waonni ise shenikonhrataaskwe tsi rotiia-
tonserisahannhon, ne kenoronkwatha tsini
hatiwennotenhne, iawet se ken ise takwaia-
tonsehatie, takwarihonniennihatie, aontie-
senhake akewennaierite nok oni akhenake-
ren tsini hotiriwiiostonne. Ethonaiawen.
Sontaietane :
Iesos Kristos, tewakehtakon tsinikon se-
wennotenne onwentsiake, tsini hawennoten
nonwa ne rohasen, tsi tehakanere kaiaton-
seratokentike ; iah sane tekahronkha tsi
rohtare ; sekon kaskaneks akarihontarene
akenikonhrakon tsini sewennotenne, nok
akonwennanoronkwake, nok oni akonwen-
naierite. Ne watenientenstakon tsi tektas,
ne tsi tewakehtakon, akwekon aiakotoken-
se, iahte katennowentha tsi takwarihonnien-
ni. Kaskaneks akwekon nonkwe aiesawen-
naienterhane, aiesawennanoronkwake, nok
aiesawennaierite. Ethonaiawen, oktiwakwe-
kon aiesanentonseke nonwentsiake, tsiniiot
karonhiake.
IONTERENNAIENTAKWA
47
Tsinaharihokten Credo,, aierihokten:
Tewakehtakon Niio Roniha. . . sk. io.
Tsinahoriwaienhase ne Rawenniio kanata-
rok nok otsitsia:
Ashenseratokenti, iakeninikonhrakwekon-
hatie, iakeniwennakwekonhatie oni ne ro-
hasen ; konriwaienthose kanatarok nok ot-
sitsia, nonwa konwanaterennaiennire ; kon-
riwaienthose oni akwatonnhetston, akwe-
kon ne kieronke. Askitenre aseriwahtonte
tsini wakiatoron kariwaneren, tsini tsiah-
tontane kanatarok nok otsitsia, Iesos raie-
ronke nok raonekwensa watonsere.
Tsinahatesnonsohare :
Tekonnoronkwanions, Sewenniio, takwa-
iatison, niawen takiatohareton kariwaneren
tsi ionkenekwaheston, nok takienha ioton-
hon, nok wakienha Kentiohkwatokenti ; iah
othenon tesatekenat tsini wakitent, wake-
riwaiesatonhatie, kariwaneren wakkonnien-
nienston, ne ioiataksatakon akwatonn-
hetston. Askitenre, satanitenraskon, iah
othenon tesanoronse, etho naonsakatatre-
wate tsini shonatatrewaton roiatatokenti
Tawit, rotokensehakwe, roiatatokenti Tier,
48
TSINI KAHASERES
Iesos hnikwekonne, nok ioiatatokenti Wari-
Watere. Ok iakiheie aonkwerientaksenseke
tsini wakeriwaneren, tiotkon ne takasentho-
take tsini konnikonhraksaton, wakaterien-
tare, sekon iahte satekenat. Ne kati keri-
wanentakta, tsi wakerientaksens, tsini honi-
konhranonwakton Hetsienha akeriwanera-
haksera okon, tsi tehothonkwaraon one-
kwensa ohneka tekiatieston, atenhenrakon
tsi roterennaientakwe. Askitenre ne aseia-
toharetake akwatonnhetston. Nok sekon
akwa tokenske keriwaswens akenikonhra-
kon tsini wakeriwaneren tsinahe tionke-
nekwaheston ; keriwahnirats nonwa tsini
wakieren nethone.
Tsinahenron: Pe)r omnia SAkcuuA sadcu-
uorum.
Sewenniio, akwekon takwaseronnienni
tsini kanakere onwentsiake, tkariwaieri ak-
wekon nonkwe sonhaa ok aiesawenniiosta-
ke, sonhaa ok aiesanoronkwake, ne tsi iah-
tiiaiehewe tsini saianere, ne oni tsini ori-
wakwekon takwatsennonniatenni. Konhien-
nitha, Sewenniio, raosennakon lesos Kris-
tos, aseriwahtonte kariwanerahaksera okon
ne iesasentennitha, ne oni noneshon iakoia-
tentakwa nonkwe, karonhiake aiakotsen-
nonnihonke.
IONTERENNAIENTAKWA
49
Tsinasakoterennaienhase ne iakonnhenion :
Atsitenre, Sewenniio, n’Ariwawakon
kowa, nok n'Ariwawakon ne sonkwatsteris-
tha, akwekon ratitsihenstatsi okon ne ion-
kirihonniennis, etho nashenikonhrotenste
tsini senonwes, Konhiennitentonhatie ashe-
tenre iakoriwanerahaskon, iatekakonte aon-
saiontatrewate, nok iakoteweieriton tsi iako-
riwiioston, senha aionkwisron aionteweien-
ton. Ashetenre ne ken ienakere, akwekon
aieriwaierite tsini skwatenientense ; nok ka-
neka aionkiswenseke, tosa seriwarako tsini
iakonikonhroten. Asheiatanonstate kaneka
iakawenontanion, skennon aonsaionwe. A-
shenikonhrahnirate iakonikonhraksense-
rons, iakononwaktanionni, nok nieiesas.
Ashetenre oni iontonnhoktane, karonhiake
aiontsennonni. Ethonaiawen.
Katsetatokenti tsina tehatesnonsaseren :
Tetsiatoret, akwatonnhetston, tsini ia-
wensere onwatsiok tsi iehasentakwa : rao-
wenna lesos enhaierate ne rohasen, kanata-
rok nok otsitsia lesos raieronke 'nok raone-
kwensa watonsere; ne kati satonnhakanon-
ni.
50
TSINI KAHASERES
Satekahaseriien : (i)
Iesos Kristos, Niio onkwe oni, tewakeh-
takon tsi tsiteron Okaristiakon ; ne waon-
ni tsi isen: etho enkiterontake, nok tsi iah
othenon tesanoronse. Konwenniiostha, ak-
wa tewakenikonhrasahaton, konnonwes ake-
nikonhrakwekon, kaskaneks senha aiosats-
teke tsinakonnonwehake tsini konnonwes.
Ne wakarihonni katewentetha tsini katenni-
konhrotakwatha. Konriwaienthose akeni-
konhra, akwatonnhetston, akwekon ne kie-
ronke ; iatekakonte katennikonhranentaktha
tsiatatake. Tsini satanitenraskon nok tsini
skwanonwes, ne tsiterontakon Okaristia-
kon, ne wakerharatstakon iahtaskswenseke
tsi wakeriwanerahakskon.
Iotohetston satekahaseriien :
Niio, karonhiake tesiteron, tosa satkahto
tsi wakeriwaneren ; ne tenhnon satkahto ra-
oronhiakensera Iesos n’Hetsienha, sekon
(i) Wasakotenre n’Ariwawakon kowa Krekwer
XIII (io afri 1580), tsiniakon, neniakotonte tsi
iowistakahre Satekahaseriien,ne tsi kahaseresawen-
tatokentike, teniontontsoten tsi ieteron, tokat tsi
iakononsote, tokat atste, ka ok nonwe, nok kenni-
kariwesha enionterennaien, taiontentsa, ne tsiose-
rat ue tewateriwaserakwatha sonha.
IONTERENNAIENTAKWA
51
nonwa, tsi iehasentakwa, hiariwaienthose-
hatie ne sakanekwensat ne thonekwensarion
tekaiasontne. Tokenske iawet kontonnion
akeriwanerahaksera okon : noneshon aion-
tetsirate; oia tenhnon nikawennoten raone-
kwensatokenti, waton : aiontatitenre. Sonk-
warharatstenni, rawen : enwaton othenon
aksennakon entsisewennitake Rakeniha.
Akonhiennitha kati raosennakon Hetsienha
Iesos ; tosa seriwarako tsini wakeriwaneren,
ne askitenrate tsini hoiatawenhon onwen-
tsiake, nok oni tsini honikonhrotenhatie
nonwa ohaseratokentike.
O Iesos satanitenraskon kowa ! kaska-
neks akarihontarane akenikonhrakon tsini
skwanonwes Okaristiakon, nok tsini saron-
hiakenhon onwentsiake, tiotkon nakehiara-
seke, nok akatateretsiarontake senha akon-
nonwehake, nok akatakatstate othenon en-
keronhiakenseke tsinenwe. Ethonaiawen.
Tsinasakoterennaienhase ne iakowentaon:
O Iesos Sewenniio ! seskwaskontakwen,
onen tsi senheion, iesatsnenton nonwentsia-
kon, shenonksonne akotonnhetston okon ia-
koriwiioston okon kenha; seron: karonhia-
ke aiakwete; ashetenre oni akotonnhetston
okon sekon nonwa tsi tetieseronniatha iako-
52
TSINI KAHASERES
ronhiaken, asheskontako, nok karonhiake
asheiatinionte, etho iatekakonte aiakotori-
sentake tsi wahonnise ionskaneks, nok aion-
kiiaterennaienhase. Ethonaiawen.
Tsinahenron : Pater.
Takwaienha, karonhiake tesiteron, tiot-
kon takwatsteristonhatie ; ionkwentent ori-
wakwekon, iah othenon teiakwakwenies ;
ne kati kwennitha, raosennakon Iesos Het-
sienha, tsini iotiiewas onkwatonnhetston
nok nakwaieronke. Akwaienterhane, nok
oni nii aiakwatatienterhane ; askwanikonh-
rahnirate tsi iakwehre tkariwaieri tsini
isen, nok oni tsini ionkwarihonniennis Ken-
tiohkwatokenti ; tosa aiakwatennowentake,
tosa nonwenton aonsaionkwarihonti ; nok
aiosatsteke tsi ionkwarhare enskwentenre
tsini ionkwaiewas onwentsiake, karonhiake
eniakwatsennonni. Tosa seriwarako tsini
• ionkwariwaneren ; askwentenre iatekakonte
aseriwahtonte. Kwennitonhatie, Sewenniio,
askwanikonhrotenstake tsini senonwes,
sonhaa akwawenniiostake, onkwanikonhra-
kwekon akwanonwehake, nok oni aiaki-
nonwehake akwekon nonkwe tsiniiot nii
iakwatatenonwes. Ethonaiawen.
IONTERENNAIENTAKWA
53
Tsinahatatkonreke rontskwenake, raton:
Agnus Dei.
Iesos Kristos, seriwahtontha iakoriwane-
ren nonkwe, aseriwahtonte tsini kwasen-
tenni. Askwaiatanonstate, tosa kaneka aia-
kinikonhraksate tsi ionkwehne, skennen
takenhake. Askwasnienon tosa ionkwasen-
ni ionkwatennikonhrotakwatha, skennen
oni takenhake onkwanikonhrakon. Etho-
naiawen iatekakonte skennen akwasenna-
ientake.
Tsmahaiatarane :
Iesos Kristos, seskwaskontakwen, tsini
senonwes aiakwakwekonhake iakoriwiios-
ton okon, takwariwisahani Okaristia, nok
satatenaktarakwenni onkwanikonhrakon,
akwa takwatenientense aiakwaiataraseke.
Tsini senoronkwa onkwatonnhetston, iahte
seron : oia sonha aionnhekonhake ; ne kati
takwanontens tsieronke, sanekwensa ; ne
takionnhekon, akwekon ne takwarharatsta-
kon karonhiake eniontsennonni nenionte-
weienton naeiatarane. Iah othenon tetio-
tokte tsini skwatsennonniatennis tsi satase-
ton Okaristiakon. Ii akeriwa tsi sotsi wa-
kitent, iahtiawet etho iatektane tsi tsiteron,
54
TSINI KAHASERES
nok akiatarane; sekon sane ikehre: enwa-
ton, enskitenre tsini satanitenraskon. Kon-
hiennitha, Sewenniio, enskat ok aontasatati
aonsasetsiente nakwatonnhetston. W aka-
terientason, ikehre : senha akatsteriste tsini
skwatenientense, aontiesenhake akatewe-
ienton, nok aiosnorenne akiatarane. Etho-
naiawen.
Tsina tesakoiasonthase :
Ashenseratokenti, sonkwaterennaiennire
nonwa ne rohasen, tsini sakoterennaienni
Iesos iakoriwiiostonne, karonhiake sonsa-
rete ; aontiesenhake etho naiakwatonnha-
kanonni tsini iakotonnhakanonnihne, nok
etho naiakwatonnrakwate tsini iakotonnra-
kwatonne.
t Asonkwentenre Niio Roniha, nok Ro-
ienha, nok Rotkon Roiatatokenti Ethonaia-
wen.
Tsina taonsaietane :
Saiatatokenti Wari, iahte senakwaiente-
ri, karonhiake, onwentsiake oni iesennakera-
ton ; tsahrenheie Iesos Hetsienha ononto-
harake Karwer, ethone sonkwentenron ta-
kwaienha iotonhon, ethonahe tiotkon she-
tenranions akwekon nonkwe, askwentenre
ne kwaniahesen. Ethonaiawen.
IONTERENNAIENTAKWA SONHA
SEWENNISERATSON TSINI
IOIAIAKSERES.
Niiohne.
Ashenseratokenti akonwasennaien :
Sashenseratokenti, Iesaniha, Iesaienha,
nok Satkon Saiatatokenti, konsennaiens
nokenrake kateseres.- — Niio Iesaniha, kon-
sennaientakwa tsi takiatison; okenra son-
niaton ne kieronke, ne tosa akatat|conniens-
take; nok ise tisatatenientenston tsi sason
nakwatonnhetston ; iawet sakwetgiron tsi
sonnhe onwe, ne takonnhetston, napnkien-
take nakonnheke onwe nok karonhiake
akatsennonni. — Niio Iesaienha, Iesos ta-
kwawenniio, konsennaientakwa tsi seskes-
kontakwen noneshon nok seskennhoton-
kwenni karonhiake. — Niio Satkon Saiata-
tokenti, konsennaientakwa tsi takenikonh-
rawi onikonhratokenti akenhake saonke-
nekwaheste. — Sesiatat Niio, asen nitsion,
sesewanikonhrat, sesewariwat, Ashensera-
56
TSINI IOIAIAKSEEES
tokenti kowa, konwenniiostha iatekakonte,
tekonnonweratons tsini skwarihotasienni
tsini saiatanehrakwat kowa ; tsinenwe en-
konnheke, etho nenwakenikonhrotenhake ;
enkaskanekseke nakonhienterhane karon-
hiake, aseken ethononni saien naiakotsen-
nonnihake nonkwe, neniakoteweientonke tsi
iakonnhe. Askitenre kati naonkenikonka-
tsteke tiotkon, tosa oia aonkenikonhrotako,
sonhaa akonhiatisakseke. Ethonaiawen.
Awententaonkf.
Rotkon Roiatatokenti ahonwasennaien, nok
aiontataterennaienhase niakowentaon :
Satkon Saiatatokenti, Sewenniio tsi ia-
kionnhe, ise shenikonhrawis nonkwe noni-
konhratokenti, naiekwenieseke oriwakwe-
kon aieriwaieritseke nonwentsiake ; ise sa-
tekatha nakaweriane nonkwe, tsiniiot not-
siratokenti, nahonwanonweseke ne Rawen-
niio ; ise ne iohnaweroton ne teioswathe
olcon ; ise shesatstenserawis ne taiontentsa
ne karonhiake aiontsennonni ; tontaskswa-
theten nakenikonhra, takenikonhrahnirat o-
ni, ne tosa aonkeriwanoronse nonwentsiake,
IONTERENNAIENTAKWA
57
tsini karonhiakenseroten karonhiake aon-
kiatenhawite. Askitenre, ise sanikonhrato-
kenti kowa ; iawetowanen tewakateronwe-
kon tsini skenatonniskwe ne ioianere tsi-
naonkieren ; iawetowanen wakateraiatakon
tsini skenikonhrataaskwe naontonkeriwaie-
riton ; askienawase nonwa naonkwaton-
tatskonhake kariwiiostonke, nethoni iaonk-
wenonhatieseke tiotkon tsinon ieskenikonh-
renhawis, nakienterhane katkeha ne iesa-
noronkwa onwe ne karonhiake. Ethonaia-
wen.
Shetenr, Sewenniio, sekon iakotiaktani
tsi tetieseronniatha : sheion tsi iakwateren-
naiens nok tsi ionkwentontietha nonwen-
tsiake, akwekon oni tsini ionkwatateronhia-
kentha, ne tosa taiakwateriatikhon, aiakoie-
nawase tsi tetsieriwaserakwas, senha ios-
nore aiontaweiate karonhiake. Ethonaia-
wen.
Ratironhiakehrononke.
Ronwaronhiakehronon ahonwennitentase :
Satkonseriio, satkonseratokenti, akeron-
hiakehronon, hiannhaon ne Rawenniio nas-
58
TSINI IOIAIAKSERES
kenonnhatieseke nonwentsiake, konhienni-
tentase, nonwa sennisera ieskahes, askwate-
rennaienhase tosa akennikonhroktake naon-
keriwaieritonhatie tsi wakeriwiioston. Sak-
wenion wahonnise iahtetsiatontion ne Ra-
wenniio ; askienawase nakkweni oni nii tosa
nonwenton ahiiatonti, tiotkon aonkiatenton
tsi renteron ; heren sheiatenhawit nonatkon-
seraksens tsi ikes; nok senha, tsi nentkihe-
ionsere, askwatsteriste nahakwatienhase ne-
thone ne sate sonkwawenniio, nahiienterha-
ne tsinitsienteri, nahinonwehake tsinitse-
nonwes, nahisennaienheke tsinitsennaiens,
ethonakatsennonni tsini satsennonni. late-
kakonte kati nonwa enkatontatseke tsi ok
nenskenikonhrataaseke ne kariwiiose, na-
hakitenrate ne Rawenniio nethone. Etho-
naiawen.
SoSSHNE.
Sose roiatatokenti ahonwennitentase :
Sose saiatatokenti, ise hiatakwenniaien-
nihne nonwentsiake ne Rawenniio raowa-
tsiratokenti lesos nok Wari; ise hetsehia-
ron ne Sonkwawenniio ; ise tesesniehon
nonkwanistenha ; tiotkon teshekanerakwe
IONTERENNAIENTAKWA
59
n’hiatatienha, ne sheienheiase sasatonnhok-
ten ; ise nonwa iesennakeraton niah othenon
teiakoiatoron ; tiotkon, nonwentsiake tsises-
kwe, satakatstaton natsewenniioste ne Ra-
wenniio; ne aoriwa iesaniahesen kowa nia-
koriwiioston okon ; konhiennitentase, nas-
kwaterennaienhase, nakonnakeren skennen
taonkeriwiiostonhake, akhenoronkwake Ie-
sos nok Wari, tsini shenoronkwakwe nise;
aontiesenhake etho naionkenoronkwake
n’hiatatienha tsini iesanoronkwakwe, naion-
kitenre oni nenkatonnhokten, tsi nise ni ie-
sentenron, karonhiake iahiatenniete nakwa-
tonnhetston. Askitenre kati askiatanonstat-
seke ne iontkaronniatha, tosa othenon aon-
sonkiatoron ne iotaksen, nonen tenshakia-
takwe ne Rawenniio. Ethonaiawen.
Okaristiahne.
Iesos ahonwennitentase Okaristiakon :
lesos Sewenniio, ne tsini skwanoronkwa,
satatiteron Okaristiakon, naskwanikonhren-
hawite nakwanoronkwake, konwenniiostha
onwe tsi konnhe. Tekonnonweratons tsi
iahteskwatewentetha, sase iakionkwetak-
60
TSINI IOIAIAKSERES
sens , niatekon k wanikonhraksatanions .
Skatatswens onwe tsini wakatatewenniios-
ton nonwentsiake ; tosa seriwarako tsini ia-
weta kwaiatiesaton Okaristiakon. Askitenre
iatekakonte aonsonkwatatrewaton, tosa
aonsakonnikonhraksate. Sasanikonhren tsi-
ni wakeriwanerahakhon, ne ok sehiarak ne
satanitenrasera. Kaskaneks ne sateiakion-
kwe etho nakwanoronkwake tsini iesano-
ronkwa ne teiesennitiohkwaton eronhia-
kehronon, tsi tesiteron Okaristiakon. Wa-
katiskwentare nonwa, tsi tkaien ne tsie-
ronke nok sanekwensa; kaskaneks nakiata-
weiate nakweriane, naskwatienhase ; ne
aonkienawase, tsi aetenikwekon, nakate-
weienton nonwentsiake, ne katke sonha ii
nonwa askon nakonhiatienhase ne karon-
hiake. Ethonaiawen.
Ronwaiatanentaktonne.
Iesos ahonwawenniioste tekaiasontne :
Iesos, saiatanentakon tekaiasontne, iah o-
thenon tesastonton tsi iesario, ne ok tsi se-
ron, akeriwahtonte tsi iakoriwaneren nonk-
we, aiakonaktaientake naiontsennonni lca-
IONTERENNAIENTAKWA
61
ronhiake ; seriwahtont nakeriwanerahaksera.
Iesaiatontion sonkweta okon tsi setkentsi-
hon ; askitenre, ise akonhiatkahto tekaia-
sontne, nenionkiatonti nonkwe. Iesariwar-
hoseron ne kariwaksen, iesennowentanion-
ni ; askitenre nakkenhronniheke ne iakohtare
nonkwe tsi kiteron, aonkwakatsteke nenke-
ronhiaken. Iesaiesaton, ohikta tiesanonwa-
rannhaston, ii akeriwa; askerihonnien na-
kenikonhrakon nakatateronhiakente, nise
sariwa; tokat aonkenonwakten, tokat non-
kwe aionkkenrenseronni, ise ki akonhion
tsi ok nenwakiatawen. Iesaiena niakoriwa-
nerahakskon, iesaiatanentakton tekaia-
sontne; askitenre, tosa akenaiehake, tosa
aonkwaskennhaseke. Senheion karontake
naonsaskionnhete ; aontaskenikonhratiron-
teii, sonhaa akonwenniiostake : ise sawenk
tsi konnhe, ise oni aesawenhake tsi enkiheie.
Ne ok kati aonkwatateronhiakenton non-
wentsiake, nakonnikonhraieritseke, nakien-
terhane katke sonha tsi sesheskontakwen
nonkwe, ise sheterons karonhiake naiont-
sennonni iatekakonte tsiatakta. Ethonaia-
wen.
62
TSINI IOIAIAKSERES
Warihne, tokat Wentakta
Wari akonwennitentase :
Wari saiatatokenti, iahte senakwaienteri,
ise hetsienha Sonkwawenniio, sesonkwas-
kontakwen ; iesakonnienstha kowa ne iesa-
kowanen eronhiakehronon, nok nakoiatato-
kentison ; konhiatsennonniase tsini satsen-
nonni nonwa, nok tekonnonweratons tsini
skwanoronkwa niakionkwe; aiawen kenha,
tsinahe tsi konnhe, tiotkon akonnoronkon.
Onwa kati onen iatekakonte konhiatara-
kwas istenha akenhake tsinenwe. Iaweto-
wanen takitenron, iawetowanen takiata-
nonstaton, naonkwatkaronnihon. Kanekhe-
re ise sakwenion tsi iahte hakwatewenteton
ne Rawenniio, tsini wakeriwanerahakskon-
ne. Askitenre nisa, iatekakonte akatonnha-
tako, iatekakonte aonsonkwatatrewaton, ia-
tekakonte nonwa akonkonnienstake. Ask-
waterennaienhase, nakeriwaierite nonwen-
tsiake ne iakoriwiiostakon, iakorharekon,
nok ronwanonwestha Niio. Askwateren-
naienhase, ne tosa aonsonkiataksate ne io-
tasksen; ne ok nonwa akenonweseke niah
othenon taonkiatoronhake tsi konnhe, nok
tsi enkiheie. Ethonaiawen.
SEWATATERONKWENNI.
“Tsini hakennhaon ne Rakeniha, ok he nisk-
“wannhas;... Tsiniakon ensewarakewe nakori-
“ wanerahaksera, entsioterakewen ; ok tsiniakon
“ iahtensewarakehwe nakoriwanerahaksera ; iah-
“ tentsioterakewen.”
Tsi ehnihawenuoten Iesos, kawennanoron
lcowa, sasakawenhase ne Ratikwekonne, ne roie-
raton Sewatateronkwenni, oriwatokenti kowa
akenhake, aonsonterakewatake akoriwanerahak-
sera okon niakoriwiioston ; kanonkw at ser ano r on ,
tsiotsientha akotonnhetston nonkwe, ne iokarewa-
tanion kariwaneren. To onte ni ioteriwison
aiontsteniaron niakoriwiioston aiontennikonhra-
seronni, naiontsennonniatakwe tsi tsiontateronk-
wennis. — Akwa ieriwaneraks, iawet iakorihon-
ties tsi iakoriwiioston, ne iahte tsiontateronk-
wennis “ arahonne enskat tsini ioseres, ” tsini
iakotenientense ne Kentiohkwatokenti ; kaneka
tenhnon iienhre, aonkwateweientontie, tosa ion-
tohetst sewennitat, arahonne ashen niwennitake,
niahtaonsaiontateronkwenniheke ; nostonha iorio-
wanen aiakonnhike, iosnore tsiontateronkwas,
tosa iakotennetak nioriwatsanit, tsi iiens non-
wentsiake.
Tsini ioriwake tsiontateronkwennire, oriwak-
wekon aieriwaierite tsini hotenienten ne Rawen-
niio, ilcen :
64
SEWATATERONKWENNI
1. Aiontiatarako tsi ionkwehne, ahonwenniten-
fase ne Rawenniio, nasakotenre aonsaiakehia-
rane tsinikon ronwanikonhraksaton. Aontiesen-
hake naiontennikonhrisake, skennenha aierihok-
ten oieri nihawennake ne Niio, tsiatak nikawen-
nake ne Kentiohkwatokenti, nok tsiatak niOri-
wake ne kontiriwanerahakserakweniios ; sewatie-
ren oni aiontorisen tsi ne iakorihoktaonhatie,
aontonseke aonsaiontatehiarakwen tsini ionnon-
tonnionkwa, tsini iontatiatha, nok tsini iontiera-
nions, kanonskon, atste, ononsatokentike, riok oni
ka olc nonwe itiens.
2. Ahonwaneken ne Rawenniio asakonikonh-
rata aieriwaswen tsi iakorizvaneren; aierensok-
ten, nok niare taieiatorete : i°. aonhaa tsini iori-
watsanit ne kariwaneren, aseken ioiataksatha
nonkwatonnhetston ; 2°. itsina teiotenonhianiton
ensakohrewate ne Rawenniio nonwentsiakon,
enskat ok oni aiakoriwanerenhenne ne ioriwat-
sanit, iahte tsiakotatrewaton ; 30. tsini iakoka-
ronnis ne kariwaneren, iken, tsaeriwanerake,
iahte tsiakonaktaien ne karonhiake ; 40. aonhaa
ne kariwaneren roiatanentakon lesos tekaiason-
teke, ne rawenheiaton sasonkwenheiase ; 50. tsini
kariwaneren ronwanikonhraksatha ne Rawenniio,
raonhatsiwa tsini haiatanoron, tsini honikonhriio,
tsini hotanitenraskon, akwekons oni iahtiiaiehewe
tsini hoianere.
3. Aionterientasa iah nonwenton taonsaieriwa-
nerake nohnaken; nok, ne senha, aiontewentete
ne iakonikonhrotakwatha okonha ; aienrheke, en-
hiriwaienhase ne ratsihenstatsi tsi naonkiatawen,
tsinenhakierase ; nok skennenha akonikonhrak-
wekon aierihokten tsion to nn h aka n o nniatha.
SEWATATEHON&WENNI
65
4. Nonen tsiontateronkwennire 3 aierihokten,
tsinonni ieteron, tsiontateronkwennitha; nok
etho taiontontsoten tsi thenteron ne sesakoronk-
vvennis, taieiasonten, aiairon : u Niio} enkonrihok-
tase tsi wakeriwaien niotakscn , nok oni nisc , ra-
keni tenhnon aiontrori tonahe tsiontateronk-
wenni, tokat sakoterennaienni skarakewatha, to-
kat iakoriwaieriton teskariwaserakwen, tokat ia-
koiataraon ; nok ok sa ok ahonwarihoktase tsini-
kon iakehiare, skariwanerahakseratson ioriwatsa-
nit aontaionterate, aienaton tonikon ethoni ia-
koieren. Oneji, aiontonteke tsi nahoten ensa-
kohretsiaron ne s esako r onkw erm i s , . aienrheke ak-
wekon enkeriwaierite tsi nahoten enhakwatenien-
tense ; nok akwa akon ikonh r ak w ekon aierihokten
tsiontonnhakanonniatha.
5. Nonen tsiontateronkwenni '■> ioteriwison ta-
honwanonweraton ne Rawenniio, nok ok sa ok
aieriwaierite tsi nahoten wasakotenientense sewa-
tateronkwennike ; kariwaksen aiakonisko, aseken
kaiatare „ teskariwaserakwen tsini ioriwake ao-
wenk oriwatokenti kowa sewatateronkwenni.
IONTEEENNAIENTAKWA NE TSION-
TATERONKWENNIRE.
Niio, saiatatokenti kowa, tiotkon sarhare
naonsaiontatrewate nonkwe, naonsasheia-
tokewe tsi iakoiatoron ne iontkaronniatha,
3
66
TsiontateronkwennieE
takwatkahto satanitenraserakon ; konhiati-
saks nonwa, ikehre aonsakiatohare nakwa-
tonnhetston sewatateronkwennike ; takitenr
kati, tosa akatiesate. Tsiterontak akenikonh-
rakon, naonsakehiarane tsinikon wakeri-
waien ne iotaksen ; tsiterontak nakweriasa-
kon, ne tokenske aonsakswenseke nakeri-
wanerahaksera okon ; tsiterontak cni ne
ksakon, nakwekon akatrori, tosa enskat ake-
riwasete, aontiesenhake aonsonterakewe ak-
wekon.
Satkon Saiatatokenti, ise iohnawerote ne
teioswathe, aontaskswatheten nakenikonhra-
kon. Etlio nonwa nakatatiatorete, tsinen-
siere tsi tenskkiatorete nenkatonnhokten.
Takenatonhas nonwa nakenikonhrakon tsi-
ni wakatieranion ne kariwaksen, nok tsini-
kon niahta taonkeriwaieriton. Akehiarake
tsini ioriwake, nok tsini ioriwatsanit tsi-
ni wakatieranion, nok oni tsinikon kheni-
konhraksaton nonkwe, tsinikon khekaron-
ni, nok oni \nii tsini wakatatkaronni-
hon ; tosa akatatenikonhraten, tosa taka-
tateronwekse ; akeriwaierite ahihrori ne
hiawennenhawe, tsiniiot nise akonhrori ;
etho nahakienterhane tsini katatienteri nii,
tsini skienteri nise, Sewenniio tsi konnhe,
iah othenon tesanekherens. Onen kati, Se-
wenniio, wakatennikonhrisake.
IONTENNIKONHRISAKTHA
67
IONTENNIKONHRISAKTHA NE TSIONTATERONK-
WENNIRE.
Sewatateronkwenni nok Okaristia aori-
wake :
Ieriwisak tonahe tsiontateronkwenni nohnaken ;
tokat ken iahte iakotsteniaron tsi iakotennikonh-
risakon nethone ; othenon ioriwatsanit iakori-
waseton, ronwanikonhraten sahonwarihoktase ;
othenon ioriwatsanit, iahte iakonikonhronni, tsia-
konikonhrenhon ; iahte iakoriwaieriton ne teskari-
waserakwen.
Ieriwisak tokat iakoiataraon, iahte iakotenni-
konhraseronni ; iakoriwaiesaton Okaristia, sako-
tienni othenon ioriwatsanit i'ehawakwe ; iahte ia-
koriwaieriton, nonen sakotienni, tahonwanonwe-
raton ne Rawenniio.
Ne aoriwake tsini sonkwatenientense ne
Niio :
i. Saiatat ok Niio hetsewe'nniiostak, raonhat-
siwa ne Rawenniio tsi sonnhe.
Iakoriwiiostakon. — Ieriwisak tokat iakotenno-
wenton othenon kariwiiostonke ; iakotehentskon
tsi iakoriwiioston ; iakentorha naionteweienste ne
kariwiioston ; iewennake konwakenron ne kari-
wiioston ; iakotonnhihen naiakoriwiiostonhake;
konwatewenteton ne kariwiioston ; iakoterorok-
hon tsi ionterennaienhnes, tsi sakonatatis, tsi ion-
68
TSIONTATERONKWENNIRE
tatiatatas niahta teieiasontha ; iakowennahnoton
kaiatonsera sonha konwakaronniatha ne kariwi-
ioston. — Ieriwisak oni tokat iahte honwawenni-
ioston ne akwekon thennontons tsini iakoiata-
wens nonwentsiake, iakaweron nonkwe sonha
etho niakoiren ; othenon sonha niahte kariwasta
iakotsteriston, ronwasentennitha ne Rawenniio,
iken : tiakawehtakwen tsi iontenhennaras, tiaka-
wehtakwen tsi iakotetsenhon, iontateniahesaon ne
iienhre ieienteri ioteriwaseton.
Iakorharekwen. — Ieriwisak tokat iakotenno-
wenton tsini hotanitenraskon ne Rawenniio, ia-
konnikonhriiakon ; iakaohetston tsini ioteriwison
aiakorhareke, konwakenrenseronnis Niio raotani-
tenrasera ; kariwes iakoniskohon naonsaiontatre-
wate.
Ronwanonwestha Niio. — Ieriwisak tokat iako-
teraiatakwen tsini sakonikonhrawis ne Rawenniio
aonsaiontatrewate, nok senha ahonwanoron-
kwake ; teiontaterensaronkwatha tsi iakoriwa-
neren ; iahte iontatennhese nakoren othenon
niontierha ne kariwaksen, iakoterihonte nok
iahte iakonoronse aiontatennhese ; iahte iontate-
noronkwa sate iakonkwe Rawenniio raoriwa, ka-
noronkwatseraksen iontatenoronkwa notiake.
Aterennaien. — Ieriwisak tokat iahte iakoteren-
naien naontketsko, iakotahwe, nok othenon aia-
konikonhrotako notkon ; kariwes iah othenon teia-
koterennaien ; iakoweiennaksenhon, iahta teiako-
nikonhrasahaton, oia nahoten iakonnontonnion
tsi ionterennaiens.
IONTENNIKONHRISAKTHA
69
2. Tosa satiesat ne Niio raosenna .
leriwisak tokat iakonoweniton teiakonoronk-
wanion kaiatonseratokenti, tokat kaiasatokenti,
tokat ronwanaton ne Niio, tiakotoktakwen, ia-
kaohetston tsi iakotrori ; ok sewatieren iakori-
wahniraton ; iahte iakoriwaieriton othenon ron-
warharatstenni ne Rawenniio ; iakotston ne ka-
wennaksen skwa tiorhensa, onseronnikeha, onkwe
onwehneha oni, ronwasennaiesatakwa ne Niio.
3. ' Satsterist iawentatokenton Niio rawenni-
sera :
leriwisak tokat iakotenniseratiesaton Rawen-
niio rawennisera, iakoiotenhqn nethone ; iakoha-
serontion kahaseres awentatokentike ; iakonisko-
hon naiontaweiate ; iahte iakoterennaien tsi ieia-
tare ; iahte iakotsteniaron aiakotahonsatate tsi
sakotatis onon s a token tike ; ieriwakenhronnis na-
ieiatarake tsi ionterennaiens iokarenre; iakowe-
iennaksenhon ononsatokentike.
4. Shekonnienstak iesaienha, aionnise asonn-
heke :
leriwisak tokat iahte iontatenoronkwa, iahte
iontatkonnienstha, iahte iontatewennarakwa non-
tatienha, nok ne iontatehiarons ; akonikonhrakon
iontatkenhronnis ; iewennake, ieweiennake oni
iontatenikonhraksaton ; iahte iontatitenre nonta-
tienha, iakotent nok iontiatisas ; iontatewenna-
kenhronnis ne iakoterihonton kariwiiostonke nok
iontatkowanens nonwentsiake.
. Ne iakowiraientons, ieriwisak tokat iahte iako-
riwaieriton naiontatehiaron kariwiiostonke non-
70
TSIONTATERONKWENNIRE
tatien sonha, iken, aterennaien, ohaseratokenti,
nok kariwiiose okonha aoriwake ; iontateriwane-
rahaktenni, othenon iontatennhaon ne. wahtiawen-
rati ; iah othenon teiontaitrewaitha, naiakoriwann-
hike nontatien sonha : kanakwenserakon tsi ion-
tatahristha ; iaihte iontatenikonhrare -tosa othenon
aiakonikonhrotako nontatien okonha ; iahta teion-
tatsnie tsini ioteriwison nieronke aoriwake, tosa
othenon naiakoiatawen sekon tsi akwa kennia-
kasiha neksa okonha.
5. Tosa sheiaset nonkzve:
Ieriwisak tokat iontataseton ; iontateriio ; ion-
tatkarewaton ; iontatenikonhraksaton ; iontats-
wenhon ; arekho skennen tetsiakotonhon ne teiako-
taksenhonne; iakonakwenhon, iontatenakonni ;
iontateriwanerahaktenni, tokat iewennake, tokat
ieweiennake.
6 nok 9. Tosa satenakwaiesat. — Tosa saska-
neksek kanakwaiesatsera :
Ieriwisak tokat iakonnontonnionkon ne kari-
waksen, iakaonweskwanihon, iahte iakotenni-
konhrenten ; iakoskanekon naieriwanerake ; ia-
kotatiatskon, teiontontariktha ne kariwaksen ; ka-
rennaksens iakoterennote ; iakoiatonnion kariwak-
sens ; iakowennahnoton kaiatonseraksens, akoren
iontatenihen ; iakotkahton kariwaksen ; iakotste-
riston ne ioteriwatehatanions ; tokat akaonhaa,
tokat akorenson ; iakoriwisakon iakonikonhro-
takwatha sonha.
7 nok 10. Tosa senensko. — Tosa saskaneksek
akoren akowenk, aserheke akenensko \
IONTENNIKONHRISAKTHA
71
Ieriwisak tokat iakoskanekon naiontatewenni-
ioste akoren akowenk ; iakonenskwen othenon ;
kanikonhratha iakotston tsi iakohninon nok iako-
tenhninon othenon ; iahte iakoriwaieriton ionta-
tennhaon ; iakotaksaton akoren akowenk ; sekon
iehawe akoren akowenk ; iahte tsiontatieriti tsi-
niiot tsi iontatkaronni,- ne iakokweniatseraien.
8. Tosa sheiennozventen :
Ieriwisak tokat iakonowenton ; iontatewenno-
taon ; iontatiatahnoton ; iontatennowentennis ;
okti teiontatiatoretha ; ok tiiontatierons ; teieri-
wenhawitha ; tsierihotasions ne ioteriwaseton.
Ne aoriwake tsini ionkwatenientense Ken-
tiohkwatokenti.
1. 7'siatarak ohaseratokentonke Niio rawenni-
serake nok oni tsi iazventatokentaserons :
Ne aoriwake iakotennikonhrisakon tsi te'a-
koiatoreton ashenhaton Niio raowenna.
2. Satsterist iazventatokenton okonha :
leriwisak tokat iekenhronnis ne wentanoronson,
iawentison Kentiohkwatokenti, iahte iienhre, ok
satekanoron ne Niiohne akenhake.
3. Aonsaiesaronkzvase arahonne enskat tsini
ioseres:
Ieriwisak tokat iakonikonhronni iakotohetston
tsioserat, iahte tsiontateronkwenni ; iakohtention
karoha tsi nonsahatonnhete, iahte iakotsteriston
72
TSIONTATERONKWENNIRE
sewatateronkwenni ; sonsaionwe tsinahe shotonn-
heton, iakoniskohon naieriwaierite ; ne ok ieken
eh ieiakokwatton tsi thenteron sesakoronkwennis,
iahta tiakonikonhrasahaton tsinaeriwaierite.
4. Ahiatienhase Iesos arahonne tsi nonsaha-
tonnhete :
Ieriwisak tokat, iakonikonhronni, iahta teiako-
tatsniehon naieiatarane tsini ioseres, tsi nonsa-
hatonnhete; tokat iakotiesaton tsi iakoiataraon.
5. Satsterist iakawentontietha , kaieri niokwenh-
raron konwaiats , entakta ne wentanoronson, nok
oni kaieri niwasontashen karoha tsinonsahatonn-
hete :
Ieriwisak tokat, iakonikonhronni, iahte iaka-
wentontieton tsinonni kahawis aiakawentontiete,
ne ki ne iontatewenniio, iah othenon teiakoiota-
tis, iakokweniatseraien aiakawentontiete.
6. Tosa sewarak ronwaiatanentaktonne wenni-
serate :
Ieriwisak tokat iakonikonhronni iakowarakon
tsinon niahte ioteriwison naiewarake.
7. Aontaseriwaierite othenon tatsenonweron-
niontake ne Rawenniio nensatonnisahase :
Tekarensaron, iotsennonniat oni, ne iakokwe-
niatseraien, aieriwaierite tsi etho nikawennoten
Kentiohkwatokenti ; ensesakoieritse ne Rawen-
niio nethoni iontierha, iahtaiakohtonse othenon
ronwawenniiostha ne Rawenniio, iakoties kariwi-
ioston aoriwake.
IONTENNIKONHRISAKTHA
73
Ne kontiriwanerahakserakweniios a]ori-
zvake .
1. Kanaiesera : — leriwisak tokat ienikonh-
ranaie, iewennanaie, ieweiennanaie ; iontatkenh-
ronnis nakoren.
2. Kanionsera : — Ieriwisak tokat sotsi teia-
kononhianiks, iahte iontatitenre ne iakotent, ia-
kokweniatseraien ; iontkaraksatha, iakoniskwas
naiekariake.
3. Kanakwaiesatsera : — Ne aoriwake iako-
tennikonhrisakon tsi teiakoiatoreton ne iaiakha-
ton nok tiohtonhaton Niio raowenna.
4. Kanosatsera : — leriwisak tokat iakono-
shen ; iakotsennonni, waontkaronni nakoren ;
i akonikonh raksen s, waontsennonni ; ionskaneks
naiontkaronni, ne tsini iontatenosas.
5. Iakaores : — Ieriwisak tokat iakohnekiren
i akono'n warahtontha, iakononwarahtonhon ; ako-
ren iontatehnekarani, iontatenonwarahtonton.
6. Kanakwensera : — Ne aoriwake iakotenni-
konhrisakon, onen teiakoiatoreton ne wiskhaton
Niio raowenna.
7. Iakentorha :— Ieriwisak tokat iakonnikonh-
roktatskon tsi iakoriwiioston aieriwaierite ; ia-
kentorha ne kaiotensera sonha.
74
TSIONTATERONKWENNIRE
Aonsaiontonnhakanonni nok Aionte-
RIENTASA.
Iakotennikonhratsenrion tsini iakoriwaneren,
ok sa ok niare ahonwennitentase ne Rawenniio,
asakoienawase aonsahonwatatrewaten nakoni-
konhrakon, aiairon :
Sewenniio, katehens nonwa, nok ii tika-
tatehase, tsi ok ne saoriwat tiotkon konni-
konhraksatonhaties, tiotkon sane katon, sa-
katatrewate. Wakaterientare se tsini seri-
waswens naieriwanerake, nok tsini iontka-
ronniatha ne iesawennontionhaties. Taki-
tenr tsini wakitent, tosa takrewat ; senha
nonwa skatatswens tsini wakierenhaties ;
skennhatens nakwa aonkwateweientonke.
Askitenre, Sewenniio, ne senha nonwentsia-
ke aonkenikonhranonwaktake tiotkon, tsi
iahta tewakeriwaieriton. Skaterientasas
nonwa nakatatenikonhrarake, tosa aonsa-
kwatsteriste ne kariwaksen. Onwa tsi ok
enhihrori ne hiawennenhawe tsinikon wa-
keriwaien ne iotaksen ; enkatontate tsinen-
hakierase, tsiniiot nise akenhake. Entkeri-
waierite kati nahoten enhakeriwanontonse ;
enkiena oni nahoten enhakwatenientense ta-
onsakeriwaserakwate ; enskieste niatekon
enskatateronhiakentakwake, ne tosa aon-
sonkesenni ne kariwaksen. Wakonhion, Se-
IONTEBENNAIENTAKWA
75
wenniio, nakeronhiakensera okon, etho ia-
onkwati tsi takwaronhiakense nok takwen-
heiase tekaiasontne, ne aonsonterakewate,
taonsonteriwaserakwate oni nakeriwanera-
haksera okon, tsi enhakwaterennaienhase
n’hetsennhas kariwiiostonke ; seriwahnirat
tsi nenhaiere.
Wari saiatatokenti, atanitenrasera senis-
tenserontakon, takwaterennaienhas, nonwa
tsionkeronkwennire, tosa akatiesate ; etho
tenhnon iaketsiente naonsonterakewe nake-
riwanerahaksera, nok naonkenikonhrahni- .
ronhake tosa aonsakeriwanerake.
Seronhiakehronon takwatsteristha, teska-
nerakwe* tsini hinikonhraksaton ne Rawen-
niio, askienawase nonwa naonsakatonnha-
tako, aonsakhaharane tosa aonsakathaha-
rako.
Onea nonwa kennikariwesha taieiatorete nak&-
onha ne ieriwaswatha ne kariwaneren, iken : ne
tsi akwa ioiataksatha nonkwatonnhetston, ionk-
wanaktaiennis nonwentsiakon, ionkwannhotons
karonhiake, ronwaiatanentakon lesos tekaiason-
teke, nok ronwanikonhraksatha ne Rawenniio
iahtiiaiehewe tsini hoianere. Nok tokat iakonak-
tot6, aierensokten skatne tsi taieiatorete. Arens
oni ken niwaterennaientakseroten aierihokten :
76
TSIONTATERONKWENNIRE
Iesos ronwennitenstakiva.
Iesos Sewenniio, ii onkwariwa sennake-
raton, iesaswenhon Sitaehronon, ohneka
onekwensa tekiatieston tesathonkwaraton ;
Sitas hiatenhninon tsi tehianoronkwa-
nion ; iesaneren, iesanaskwenhawen-
son tehatiiatoretake, ioriwatsanitenions
iesiennowentanionni, iesasokwawesonnion,
iesennitskerosera skonsatokentike, ohikta
teiesanonwarannhaston, iesakonrekhon, atak
iesaientanion, iesaiatawitasionkwen, iesa-
wararatsionkwen, karonwarowanens iesaia-
tanentakton tekaientannhareke, otsitsiatken
otsate tekaieston iesanonten, asikwe iesaha-
son : akwekon ii onkwariwa tsi ethoni saia-
tawenseron; akwekon kati nonwa ne aski-
tenrate, iah sane tewakerihonte, ne aonsas-
keskontakwate tsi tsiotekha noneshon. Wa-
kiena, Sewenniio, saronhiakenseratokenti
okon, wakatennetha nakweriane, ne tosa
aonsakenonweseke natonwesentsera non-
wentsiake. Watkiakwahriena ne saiasato-
kenti, ne enwakienawakonhake tsinenwe,
aiawens tosa aonsonkwataskatsten ne iont-
sennonniatha nonwentsiake, ne tenhnon
akkonnienstake tiotkon tsi nakierhake ne
karonhiake akatsennonni, ethonaiawen.
IONTERENNAIENTAKWA
77
Ahonwarihoktase.
Onen nonwa wahonwaiatorenne naonsasako-
ronkwase, aienrheke : etho nakiere nonwa tsiniiot
ne tahakiatorete ne Rawenniio. Nok tokat enieie-
na ne skarakewatha, iatentsiontontsoten ononsa-
tokentike, tenhonwanonweraton ne Rawenniio,
eniairon :
IONTERENNAIENTAKWA NO-
NEN TSIONTATERONK-
WENNI.
Tokenske onte ken, Sewenniio, saskia-
tokewe tsini wakiatoronhonne ne kariwak-
senskwe okon ! Akwa her sekon wakeriwa-
nerahakskonne, oneshonronon iakenikwe-
konne, nok nonwa ise iawet tiatenro ioton-
hon ; ne kati sonkiatohare sanekwensato-
kenti takwanekwensahrise ; ne sonketsiente
tsi iesakarewatanion nonwentsiake, iesaken-
renseronnihori saskwenheiase tekaiasontne.
Tekonnonweratons, Sewenniio, niaw;en tsini
skitenronhatie nonwa. Oneshon aonkwatet-
siraton, ne ok kati nonwa iatenskene oston-
ha akonronhiakense nonwentsiake. To-
kenske kati tsi sanikonhriio kowa, satani-
tenraskon kowa, tsi skwenies nethonashe-
tenre nonkwe. Tiotkon nonwa tenkonnon-
78
NONEN TSIONTATERONKWENNI
weratonseke nakenikonhrakon ; nok oni
nokti kawenniio tsi ionkwehne, iahtaon-
sonkwatsehiaronke tsi wakerlwiioston ; ak-
wa. enkatatiatakennha, tosa aonsakonni-
konhraksate. Tiotkon nonwa enkatekwa-
seke ne wakenikonhrotakwatha tsinahe, en-
ketsaniseke onwe naonsonkrane ne kari-
waksen ; iahtaonsakitak;ate tsi takitenron,
skennen tsionkiatonhon ; eniontkahto nonk-
we tsi wakeriwatok'en nonwa tsi wakeri-
wiioston ; enkakwisron kati naontakeriwaie-
rite ; iatekakonte enwakateriiohake notkon-
seraksen, tosa aonsonkiena. Nok askiena-
wase, Sewenniio, nakatatewennaierite non-
wentsiake, nakat ennonni ohnaken karon-
hiake. Ethonaiawen.
Teskariwaserakwrn.
Iosnore aieriwaierite tsi nahoten sakonatonni
taonsaieriwaserakwate ; tosa ne tohka naonta aia-
konisko, aseken iakotkarote Rawenniioke, tsini-
iore eniakoriwaieriton neh nahoten.
OKARISTIA.
Nahoten akiron Okaristiatokenti aoriwake,
aonhaa se Okaristia kariwakweniio, oriwato-
kenti oni tsini ioriwake noriwatokenti kowa
sonha roriwison Iesos asonkwaiatatokentiste !
lah nonwenton liiakahewe nonkwanikonhra aioni-
konhraientane, iah oni nonwenton takakweni
nonkwawenna aontrori tsini sonkwanonwehon
Iesos Sonkwawenniio, rotatiteron Okaristiakon,
iieks rotatonni ahanontenseke nonkwatonnhets-
ton. Raonha enhiwennatrori ne Iesos, tsi tho-
wenninekenhon, tiotierenton sasakorharatsten
nonkwe tsi sakonon t en r en e kahkwanoron raie-
ronke nok raonekwensa, tenhnon tsini hoieren sa-
hasa Okaristia, entak-a tsi ronwarioserene. Akwa
aetewaKahenhion, tetewaiatoret oni tsini hawen
'Iesos nethone, raonhaa ki asonkwanikonhrowa-
nate, asonkwanikonhraientasten tsini haiatanoron
Okaristiakon rotaseton, tsini kanataranoron
sonkwanatarani, sonkwannhaon aetewakseke. Te-
wakonnienstak ne kahkwanoron, tewaskaneksek,
aetewatsteniaron naiotkateke aetewaiataraseke,
nok aetewateweienton tsinikon ensonkwatienhase,
etho naontawe taonsaiakwatieren Iesos nente-
wakwekonhatieseke nonwentsiake, nok senha
aionkwarihontake iaetewakwekonhake ne karon-
hiake.
Ise nonwa, Sewenniio Iesos, askwentenre ask-
warihonnien tsini sherihonnienni ne Sitaehronon
nok sewakwekonne ; tosa ietinakeren ne rotiriwa-
katenhon Sitaehronon, nee tenhnon iakwakwe-
konhak ne thonehtakwen vSewakwekonn^. —
80
OKARISTIA
Sonkwarihotasienni San senikwekonne, raoia-
tonserake (ch. 6, vv. 47, etc. ) tsini saieren sa-
sherharatsten tsi shetenranene Okaristia, sheienni
ne iesanonteratieskwe, isen :
“ Akwa tokenske tsi kwahroris, nene tia-
“ kawehtakon tsini kiatoten, iakoien naia-
“ konnheke onwe. Ii ne kanatarok ne iaka-
“ onnhetha. letsini okon kenha ronnekon
“ karhakon ne kahkwanoron, nok ronen-
“ heion. Ken nonwa kaien ne kanatarano-
“ ron, karonhiake nitiawenon ; kaneka en-
“ ienatarake nehnakanataroten, iahtaiaiheie.
“ Ii kanatarok nikiatoten ne ionnhe onwe,
“ ne karonhiake nitewakenon. Kanska enie-
“ natarake nehnakanataroten, iatekakonte
“ eniakonnheke ; nok nenkhenataranonte,
“ ne nakewaronk, nonkwe okon aiakonnhe-
“ kon ”. — Nok tehatiriwakennhaskwe Sita-
ehronon tsi tehatihtarha, rontonhakwe : Oh
neniawen nahakweni ne ken nasonkwanonte
ne raowaronk? — Wasakohrori kati lesos,
wahenron : “ Akwa tokenske tsi kwahroris,
“ iahtensewakhe ne raowaronk ne onkwe
“ ronwaienha, niah oni tensewahnekirhane
“ ne raonekwensa, iahtaesewaientake nae-
“ tsionnhefe ne tsionhake. Nene iraks nake-
“ waronk, nok rahnekirha nakenekwensa,
“ roien nahronnheke iatekakonte, nok nii
“ enshionnhete nohnaken tewenniseronte.
OKARISTIA
81
“ Aseken tokenske kahlcwa nakewaronk,
“ nok iehnekirhatha nakenekwensa. Ne
“ iraks nakewaronk, nok rahnekirha nake-
“ nekwensa, akonhake thenteron, nok ii
“ raonhake tkiteron. Tsini hakennhaon ne
“ Rakeniha ronnhe onwe, nok tsini hakonn-
“ hetha ne Rakeniha, eh kati oni niiot ne
“ iraks nakewaronk, ii enhionnhete. Ken
“ kaien ne kanataranoron ne karonhiake ni-
“ tiawenon. Iah etho tekanataroten ne ro-
“ tinatarakon ietsini okon kenha, nok ro-
“ nenheion. Ken tenhnon kaien enienata-
“ rake iatekakonte eniakonnheke. ” —
Ethonikon sakotati Iesos Kafarnaom tsi
tkanataien, tsi tionterennaientakwa. Eso
ne ronatontekwe ne ronwanonteratieskwe,
wahoniron ; Kariwanoron tsi nahoten
raton ; onka onte aiekweni aionton-
tate... Ethone tiotasawe tohka nihati
ne ronwanonteratieskwe eren sahon-
nete. Ethone wasakawenhase lesos ne
tekeni iawenre nihati, wahenron : “ Katon
“ ken oni nise isewehre heren aonsaiakwe-
“te??’ — Tontahariwaserako ne Tier, wa-
henron : Onka noia aonsaiakwaiatisakha ;
ise sewennenhawe ne iakaonnhetha onwe.
Tionkwehtakon nii, nok ionkwaterientare
tsi tokenske ise Kristos Niio Hiaienha.
82
OKARISTIA
Tewawennahnoton nonwa tsini thoiaton Watio
hnikwekonne, ratroriatha tsini hoieren Iesos, ne
wasontanoron entakta tsi ronwarioserene, sahasa
Okaristia. (Wat. ch. 26, vv. 26 etc.)
“ Sekon ronatekwarakwe, wathanatara-
a kwe Iesos, wathononweraton ne Rawen-
“ niio, wahaterennaienhase ne kanatarok,
“ wathaiake, nok wasa'kaon ne ratikwe-
“ konne, tenhnon wahenron: Tesewak nok
a isewak, KEN IKEN NE KIERONKE,
“ nene nise sewariwake enkonwatewentete ;
u etho nasewaierhak tsina tesewakanere tsi
“ nakiere nonwa, ne enseskweh,:arakwen-
“ nitake. Etho oni niiot wathatsetakwe, wa-
“ haterennaienhase nok wasakaon, wahen-
“ ron : Akwekon sewahnekirha, KEN
a IKEN AKENEKWENSA, aonekwen a
“ noianerenserase ne ise sewariwake ; nok
“ eso akoriwake enkenekwensahrine, naon-
“ sonterakewatake nakoriwanerahaksera
“ nonkwe.
IEIATARASTHA ORIWAKAIONH-
NEHA.
Ieiatarasere.
Aontaiakawehtakon tsi renteron Iesos Oka-
ristiakon :
Iesos Sewenniio tsi konnhe, tewakehta-
kon kento sataseton Okaristiakon, tsi kaie-
ronni kanatarok kenha, otsitsia kenha oni.;
iawet sane kanatarok tsi tekkanere, nok iah
kanatarok tesken, aseken sakonwateren-
naienhase, tsioterision ne kanatarok kenha,
ise ki sawaronk iotonhon ; etho oni iwat sa-
nekwensakwekon ne tionekwaon saesario,
ne sakanekwensat tetsisari'waserakwaton
nionkwariwaneren. Etho oni kaiatat sa-
tonnhetstcn, aonhaa tsini ioiatatokenti ; ak-
wa tsiatakwekon etho sataseton, tsi Onkwe,
Niio oni nisi^toten. Sewenniio tsi konnhe,
iah ostonha tekatennowentV a tsi isen, tiot-
kon enkiterontake Okaristiakon ; okti en-
kiheie, enkatontatseke ; ok oni naonkstonton
naionkerio, iah taonton aonsakatkawe ;
ne tenhnon senha enkatatenikonhrahnirat-
seke, enkerheke, raonha enshakieritse Iesos
karonhiake.
84
IEIATARASEKE
Tahonwanonweraton :
Iesos Sewenniio tsi konnhe, sonhaa ie-
sennakeraton karonhiake onwentsiake oni,
tekonnonweronnions ; ikehre oni aiakwa-
wennakwekonhake ne ratironhiakehronon,
kento tiesennitiohkwaton, tiotkon teiesa-
nonweratons. Entekhewennaserete kati,
enkiron : Iesos, sonhaa saiatatokenti, son-
haa satanitenraskon, sonhaa iah othenon te-
sanoronse, sonhaa akwa Sewenniio tsi
konnhe ; karonhiakwekon, onwentsiakwe-
kon oni iesasennaiens ; aiawen oktiwakwe-
kon nonkwe aiesaienterhane, aiesanonwe-
ne, aiesawenniioste oni.
Aiontatkenhronniheke nakaonha :
Iesos Sewenniio tsi konnhe, ratironhia-
kehronon tehotinonhianiks taiesakonsaka-
nerake, tsini iotsanit tsiatanoron ; oh kati
nisanikonhrotenhat:e tsi takwatiennire? Iah
ken teskiataswenhon tsini wakeriwanera-
hakskon, ken kenonwenseraien ? Tenhiwen-
nakwe kati Tier roiatatokenti, enkiron :
Tontasatonnek niha, Sewenniio, eso tsi
kserohen, onwa tsi ok onte enkonhiesate ;
kati ken nii konkwe nakerheke ahakwa-
IONTERENNAIENTAKWA
85
taweiaten ne Rawenniio tsi konnhe. Enskat
ok kati aontasatati, ok sa ok enskaiewentane
tsi teiokonhentons nakenikonhra kenha.
Aonsahonwatatrewaten :
Iesos Sewenniio tsi konnhe, akwa ioneh-
rakwat wakenikonhranonwaks tsini kon-
sentenni, iawetowanen konwennontion ; aia-
wen taonteranekare nakweri kenha ne iori-
wanonwehon ne iotaksen, aontonkkaserah-
rihon tsi naonkenikonhranonwakseke, ok
taionawentonheke nokaseri kenha, ne aste-
son akatstarhakwaneseke tsini iotsanit kon-
nikonhraksaton tsinahe tsi konnhe. To-
kenske, Sewenniio, sakatatenikonhraswen
tsini wakeriwanerahakskon, ne ki onkwa-
tesatstense tsini satanitenraskon, tsini sani-
konhriio. Onen kati sewakatonnhakanon-
nihatie, akwa wakaterientasa, iah nonwen-
ton etho taonsakiere tsinenwe enkonnheke.
Ahonwaskanekseke :
Iesos Sewenniio tsi konnhe, iahte sane-
kherens tsini wakiatanewarat, senha kati ok
isehre akheiatienhase ; onen kati wakon-
wennarakwe, tenkontsterihate oni, enkiron :
tsiaken nisa, Iesos, takitenr, takiatisakha,
86 NONEN IAKOIATARAON
satatenaktaseronnien niare, nok ensatatia-
tente nakontskwenakon ; onen wakahet-
kentsi seien kenha akwatonnhetston kenha,
toha onte kenheionsere, iahte skasatste tsi-
ni kaiatakenheions, ne tsini iokarewaton ne
kariwaneren. Aonsasetsiente tsini satani-
tenraskon, iah oni othenon tesanoronse.
Ethonaiawen.
Nonen Iakoiataraon.
Tahonwanonweraton :
lesos Sewenniio tsi konnhe, tekonnonwe-
ratons nonwa sataseton nakontskwenakon ;
ionehrakwat, Sewenniio, tsinaonkiatawen
nonwa : ise takiatison, ise seskiatontakwen
nonwentsiakon, takwenheiase tekaientann-
hareke, tsisatatonnheton, karonhiake non-
wa iesesiteron, katkeha oni tenteskiatore-
tane, ise akwa Sewenniio tsi konnhe, Niio,
onkwe oni nisiatoten, takwatienni nonwa
Okaristiakon ; iahse konkwe teken, tsini
ionewarat kiataksen, ' wakeriwanerahaks-
kon, aniot otsinonwa okenrake wateseres,
okenrake tewakientakon, katkeha oni oken-
ra enskaton. Sewakwekon kati sewaronhia-
IONTERENNAIENTAKWA
87
kehrdnon, ise oni sewaiatatokenti okonha,
takwentenr, takwaienawas nisa, aetewa-
wennakwekonhake, atsitewatonren ne Ra-
wenniio, tsini hotanitenraskon, rakwatienni
nonwa Okaristiakon.
Ahonwanonwehake Ienos akonikonhra-
kwekon :
Iesos Sewenniio tsi konnhe, sonhatsiwa
tsini tsiatanoron, akwa kati tetsiatiestha
nonwa nakwatonnhetston, isehre, iateka-
konte taiakiaterahnekenhake ; wakenehrak-
was, Sewenniio, tsini skenonwes, iahte skia-
taswens tsini kiataksen. Katke nonwenton
ethoni iontatenonwehon ? Aonkitehake na-
onkenoronseheke nakonnonwehake tsini
kasatste nakenikonhra. Onen kati tokenske
konnonwes akenikonhrakwekon, ne ki kon-*
nonwestakwa tsini sanikonhriio, tsini sata-
nitenraskon ; aiawen tiotkon akonnonwe-
hake tsinenwe enkonnheke.
Ahonwaneken tsinikon teiakotonwentsioni :
Iesos Sewenniio tsi konnhe, sonhaa tsini
satanitenraskon, tiotkon takwennontonnion-
se, isehre akhetenre ; teskanere nonwa
tsini iotent nakenikonhra kenha, akwekon
tiioiewas ioianerenstakwa nahoten ; senha
isehre aionkeneken, Onen ki wakonwenna-
88
NONEN IAKOIATABAON
rakwe. Ken kaien akwa wakaskaneke,
ikehre, ahakitenre, aonsahonikonhren tsini
iaweta rinikonhraksaton, akwektsihon aon-
sonterakewe tsini wakeriwaneren. Nok are
oia, Sewenniio, konniahesen, ikehre ahake-
nikonhrahnirate, asakohriste notkonserak-
sen, kieronke, nok oni nonkwe okon, kane-
ka naontaionkenikonhrotakohe, tosa aion-
kesenni. Katakitenr nisa, Sewenniio, naon-
ton tsini wakenikonhroten, karo akiheie,
tosa aonsakonnakwaten.
Ahonwawenniioste eiatakwekon:
Iesos Sewenniio tsi konnhe, iah othenon
tetiotokte tsini skitenraton tsi takwatienni
Okaristiakon ; akwa sasahaton tsini saien-
tatie, iah enskatha tesatatienni, iken take-
wenniioston tsieronke, sanekwensa, satonn-
hetston, sawenniiosera, akwekon ki tsini
siatoten. Aonkitehake niahtakonnakeren ;
onen kati wakonhiataienhase akwatonn-
hetston, kenikwekonhatie ne kieronke ; kon-
wenniiostha oni ne kehiarakwa, tekiatore*
takwa, kaskanektha ; iah enskatha takata-
tienhase, aseken othenon wakientatie, ise ta-
kitenron ; akwekon kati sakonhion, akwa se-
riasakon ionsakionte. Takitenr nisa, Iesos,
serakef niotaksen, kaneka nonnaioranenta-
konhake, aontiesenhake tiotkon askiaton-
IONTERENNAIENTAKWA
89
weskwen tsinenwe enkonnheke, nok askia-
tinionte karonhiake, tsinenkatonnhokten .
Ethonaiawen.
Aionterientasa :
lesos Sewenniio tsi konnhe, iike nonwa
tesiteron, iseke oni tkiteron, akwa tenikwe-
kon, tsiniiot ne tsionkwetat akenhake ne te-
tenihase, ise ki etho niskwarihonnienni ;
aonton ken sekon taonsaetiatekhasi ? Aski-
tenre, Sewenniio, tosa nonwenton eh naon-
saiawen ; karo akiheie tosa aonsakonhiaton-
ti. Aonhaa ne kariwaneren ioriwatsanit
akakweni etho nakaiere; onen kati sekon,
akenikonhrakwekon sewakerihonti ne kari-
waneren. lahta katateniahese, ise tenhnon,
Sewenniio, satanitenron, iah othenon tesa-
noronse, wakonniahese, askenikonhrahni-
rate tosa aonsakeriwanerake ; aontakeri-
waierite tsinikon takwatenientense, ise sari-
wake, sate iakionkwe akoriwake, nok ii
akeriwake ; akewennarakwake ne sentioh-
kwison Kentiohkwatokenti, seiatakwennia-
ienni sawennatokenti. Takitenr, lero^, ta-
kiatanonstat, aiawen tosa aonsakonhiatani-
konhren, tiotkon aetenikwekonhake tsini-
ior e enkatonnhokten . Ethonaia wen .
Kento aiontataterennaienhase ontateniha, onta-
tenistenha, iontateken okonha, ontatien okonha,
90
NONEN IAKOIATABAON
iomtenro sonha, iontatenonkwe okon, nok oni ne
iakowentaon. Iahte watiesen nasakowennonti
Iesos eiatakon renteron. Tokat, tsinonni kahawis
tsi ieiataras, kaien taiontentsa tewateriwaserak-
watha kowa, arens ne rarihowanatha ne sakori-
honniennis, aienrheke nethone, akatsteniaron ake-
riwaierite tsini ioteriwison, ahonwaterennaien-
hase n’Ariwawakon kowa. Ken kaien ionteren-
naientakwa, “0 lesos , saianere onwe” , enieri-
hokten, tsiontateronkwenni, sakotienni, tsiakota-
trewatonhatie, iateiekanere tsi raiatare tsi roia-
tanentakon tekaiasonteke, tenhnon ronwaneken-
nis ne Rawenniio ahentenre Kentiohkwatokenti,
akowenk nennee tewateriwaserakwatha kowa
(Pie IX, 31 vsiiet 1858) :
O lesos saianere
o n w e , sanikonhriio
kowa, teskanere nonwa
tekonhiatontsotani, te-
w a kennikonhrasahaton
tsi konhiennitentase ak-
wah asiaton onwe na-
kweriane, aontonkweh-
takonhake tsi wakeri-
wiioston, aonkerhareke
naskitenre, iosatste a-
konnoronkwake, tiotkon
akatatswenseke tsinikon
tewakaterientawenriehon nonwentsiake ;
tiotkon oni aonkwaterientasonhonhake nok
sa ok aonsakatatrewate nothenon enwakenn-
IONTERENNAIENTAKWA
91
hike, tiotkon oni akerheke taonsakeriwase-
rako nakeriwanerahaksera okon, tsi tenkia-
toretake, iawet tenkkanerake nakenikonh-
rakon, tsi teiesawehestanion tsiatakwekon,
wisk nikon satewiraronnion ; akeriwano-
ronkwake tsini skwentenron nethone, nok
aonkenikonhranonwakseke tiotkon tsini ie-
saiesaton nonkwe ; nene tahonenne thotro-
rihne naonnise ne rotokensehakwe Tafit,
ise hiatrorihakwe, o Iesos, saianere onwe,
tsi ratonhakwe : “ Teionkesnonsaweheston,
teionkwasitaweheston oni, nok iakoseta-
nion nakstien okon, tsini ionkieren. ”
OIA IEIATARASTHA.
Ieiatarasere.
Karo kase, Satkon Niio Saiatatokenti,
askitenre aontasatsnente nakenikonhrakon,
asktokaten ne aiotonkohtakonhake tsi na-
konnonwehake, nok askenikonhrata tsi na-
kiere akwa akateweienton nonwa kiatara-
sere.
Akonsennaien, Niio tiotkon tsi senakere,
92
IEIATARASERE
iatekakonte ensenakereke, iah othenon te-
sanoronse ; akonnoronkwake akwa aonta-
kennikonhrasahate, nok tiotkon akonwen-
niiostake, iah nonwenton takariwentane.
Konhiennitentase, raosennakon Iesos
Kristos, naskitenre netho naiawen. Ne ka-
terennaientakwa, raonha sonkwarihonnien-
ni ne Iesos, raweron, ne enierihoktake no-
thenon eniesennitentase ; ne oni kateren-
naientakwa, ioriwison ne Kentiohkwato-
kenti naierihoktake raronhiakehronon rao-
wenna, aienrheke aonkwaterennaienhase
ioiatatokenti Wari.
Takzvaienha . . . Wari tekonnoronkwa-
nions . . .
Askenikonhrahnirate, Sewenniio, tsi wa-
keriwiioston ; ne wakeriwiiostakon tewa-
kehtakon tkariwaieri tsi nahoten isen non-
wensiake, ne nonwa ionkwarihonniennis
Kentiohkwatokenti, aseken ise orikwa-
kwekon senikonhraton, iahtaonton asenno-
wente.
Tewakehtakon enskat ok ne Niio, akwa
raonikonhroskon, iahtiiaiehewe tsini hoia-
nere, akwekon roteweiennison ; nok tsi
ashen natehaiasere, Roniha, Roienha, nok
Rotkon Roiatatokenti, enskat ok Niio Ra-
wenniio ietsiotonhon nashen nihati.
IONTERENNAIENTAKWA
93
Tewakehtakon enskat ok iontatenekwa-
hestha, ne tsiakoiatoharetha tsi iakoiatoron-
liatie nonkwe waonton, nok Rawenniio,
Kentiohkwatokenti oni ontatienha iakoia-
totenstha.
Tewakehtakon roronhiakenton nok ra-
wenheiaton Iesos Kristos tekaiasontne,
naonsasakoskontakwate akwekon nonkwe
nonwentsiakon ; nok oni tsi sakowis akwe-
kon iakoriwiioston ioianerenstakwa na-
kotonnhetston, ne iakoienawasestha tosa
aiakonikonhrotako ne kariwaneren non-
wentsiake.
Tewakehtakon iahte kenheions nonkwa-
tonnhetston, ne ok enkenheie ne tewaieron-
ke ; akwekon tensonkwaiatorete ne Rawen-
niio ; tesakoiatoretakwenton, iatekakonte
sakoiatonties notsirake iahte waswas ne ia-
koriwaien ne ioriwatsanit kariwaneren ; ken
kaien ne ok iakoriwaien ne kenniioriwasha
sonha, niare tsi tetieseronniatha ensakote-
ron taonsaieriwaserako, nohnaken aiontsen-
nonni ne karonhiake ; nok ne iaiheions iakd-
tenekwaheston, tokat iah nonwenton are-
kho tetsiakoriwaneren, nok oni ne tetsia-
koriwaserakwen ne iakoriwanerenhenne,
akwa iakokarokte, ok sa ok nennee ensa-
koiatinionte karonhiake ; nok oni nenwaton-
94
IEIATAKASERE
wentsiokten, iatekakonte enskenikwekon-
hake nonkwatonnhetston ne tewaieronke,
tokat karonhiake, tokat oneshon, tsi ki ens
nenionkwatatetsenriase nonwentsiake.
Tewakehtakon oni Iesos Kristos, Niio
Roienha onkwe rotonhon, Okaristiakon ro-
taseton, raweron, tiotkon aiakwakwekon-
hake niakoriwiioston tsinenwe enionwen-
tsiateke ; tsi sonkwannhaon natsitewaiati-
sakheseke Okaristiakon, nasonkwatienni-
heke tsi aetewaiataraseke tiotkon ; ieio'o-
hetston tsini sakotsennonniatennis ne iakoia-
nere naeiatarane ; nok ieiotohetston tsini
iontkaronniatha niahte iakoianere, ne senha
ok waeiatarane. Kaneka iakoiataraon, ia-
koriwaneren ne ioriwatsanit, arekho tetsia-
kotatrewaton, iakohnekwanon neniontate-
tsiratakwe iatekakonte noneshon.
Niio Sewenniio, akwa tokenske wakeni-
konhranonwaks tsini konsentenni, aseken
iahtiiaiehewe tsini saianere, nok tsi seri-
waswens ne kariwaneren ; wakaterientason,
naonkienawase saianerenstakwa, iah non-
wenton taonsakonnikonhraksate, nok taon-
sakeriwaserakwaseke.
lesos Kristos, tewakehtakon tsiteron
Okaristiakon, aseken isen : etho enk'teron-
take ; tewakehtakon kanatarokon kenha
IONTEKENNAIENTAKWA
95
ionatasetakwen tsieronke, sanekwensa, sa-
tonnhetston, nok oni saniiosera.
T ekonnon weratons tsi takwawi naskwa-
tienniheke Okaristiakon ; ionehrakwat tsini
satanitenraskon, tokenske sotsi takwanon-
wes, sotsi takwakonnienstonhatie. Tsinia-
kon sheiatison nonkwe, ii onte senha iahte
wakerihonte etho iataktane nakiatarane.
Tsini kariwanoron takwariwisahani, ket-
sanis nakeriwaiesate ; nok ketsanis oni
nakonwennonti, tsi takwatenientense naia-
kwaiataraseke. Wakonwennarakwe kati na-
kiatarane ; askitenre, tosa seriwarako tsini
kiatoten tsinahe tsi konnhe, nok askiata-
nonstate, tosa akeriwaiesate tsini saronhia-
kenhon nonwentsiake.
Tsini konnonwes, lesos, ne aoriwa khe-
nonwes akwatatekenson nonkwe, tsi nii ni-
katatenonwes ; khenonwes oni kaneka aionk-
swenseke ; ok eken konhiennite nta s e na-
shetenre, aionteweienton nok karonhiake
aiontsennonni ; nok kaneka khenikonhrak-
saton, onen nonwa skatatrewatha ; askiten-
re aonsesanikonhren tsini wakieren sakhe-
nikonhraksate.
Oh nakiere kenha, Iesos, tsini kaskaneks
nakwa aontakeriwaierite nakateweienton
nonwa kiatarasere ; sotsi wakitent, iahta
96
IEIATARASERE
keweientehtane ; askitenre kati, sataniten-
raskon, iah othenon tesanoronse, nakkweni,
tsini senonwes, etlio nakiere.
Saiatatokenti Wari, tsini sateweienton-
tieskwe, hianonwehon ne Rawenniio, nok
hiaiatarakwen ne tsiatakon onkwe ahaton
ne Roienha, askwaterennaienhase, nahaki-
tenre oni nii, nakateweienton tsi wakeri-
wiioston, etho naiawen nahakenikonhra-
nonwene n’Hetsienha tsi enhakwatienhase.
Sewaronhiakehronon, sewakwekon se-
waiatatokentison, karonhiake sewatsen-
nonni, kwennitentase, askwaienawase aon-
tiesenhake akateweienton tsiniiore rakiten-
rane ne Rawenniio. Askwaterennaienhase,
tosa ahiiatiesate nonwentsiake n’hetsisewat-
sennonniatennis karonhiake.
Saiatatokenti seronhiakehronon tiotkon
takwatsteristonhaties, konhiennitentase, he-
ren askeriwakwiten ne kariwaksen, nok
senha askwatsteristake, akwa askiatanons-
tatseke, tosa aonkeriwannhike, sotsi seken
wakitent, iahte kattokha, sotsi oni kariwa-
noron aieiatarane.
Iesos Kristos, satanitenraskon kowa, se-
wanikonhrakwekonhatie Niio Hianiha, nok
seninikonhrat Rotkon Roiatatokenti, tsi
senheion, akwekon sheionnheton nonkwe,
askitenre, asiatoharete nakwatonnhetston
IONTERENNAIENTAKWA
97
ne sanekwerisatokenti, ne sanekwensahrihon
tekaiasontne, tosa othenon aioiatoronhake
nonen enskwatienhase. Ne askitenrate tsini
saronhiakenhon, tiotkon aonkenikonhranen-
takonhake tsini skwatenientense, aontiesen-
hake oriwakwekon akeriwaierite nonwen-
tsiake.
Iesos Kristos, seskwaskontakwen none-
shon, okstentsi wakatsennonni tsi takiten-
rane ; ne katsennonniatha, tsini iahtiiaie-
hewe tsini saianere, tsini satanitenraskon,
nok oni tsini skenonwes ; ne katsennonnia-
tha, ikehre, enskitenre senha akateweienton
tsi konsennaiens nonwa onwentsiake, nok
karonhiake akatsennonni ; ne akwa kat-
sennonniatha, ikehre, onen nonwa iateka-
konte asewenniioke nakwatonnhetston nok
oni ne kieronke. Konhiennitentase kati,
askitenre tokenske etho naiawen.
Konnonwes, Iesos, akwa tewakennikonh-
rasahaton tsi kaskaneks senha aiosatsteke
tsi akonnonwehake ; ne konhiaskanektha
nonwa tsini konnonwes ; ohnakiere kenha
naetenikwekonhake ; konhiatisaks, Iesos,
akwa akenikonhrakwekon ; kaskaneks aios-
norenne asitenre nak watonnhetston . Etho-
naiawen.
“ Ahonwasennaien nok tahonwanonwe-
raton iatekakonte lesos Okaristiakon, aon-
4
98
JtfONEN IAKOIATAEAON
haa Okaristia, tsinioriwake noriwatokenti
kowa sonha, tsini oriwatokenti, kariwano-
ron oni. Tehonerenston Ariwawakon kowa ne
aierihokten, taiontentsa ioo niwenniserake ne
tewateriwa serakwatha sonha ) .
Tsi sakonnhonthosere , aiairon :
Sewenniio, iahte wakerihonte nasatawe-
iate ne kiatakon ; enskat kati aontasatati,
nok enskaiewentane nakwatonnhetston.
(3 nioriwake.)
Nonen Iakoiataraon.
Iesos Kristos, Niio onkwe oni nisiatoten,
tewakehtakon tsiteron nonwa nakenikonh-
rakon ; konsennaiens, akwa tewakennikonh-
rasahaton f konnonwes akenikonhrakwe-
kon, tsini kakwenies nakenikonhra, iah
othenon sate tekenonwes.
Satanitenraskon kowa, wakeriwanera-
hakskon sane, sekon kati sataweiaton nake-
nikonhrakon; tekonnonweratons tsini ski-
tenron, akwa nonwa wakatsennonni, onen
tenikwekonhaties. Onen nonwa senha ska-
tatrewatha tsini wakeriwaneren tsinahe tsi
konnhe; askitenre, Iesos, iatekakonte tosa
seriwaralco tsini konsentanionni ; wakate-
IONTERENNAIENTAKWA
99
rientason, naonkienawase saianerenstakwa,
iah nonwenton taonsakonnikonhraksate, nok
oni taonsakeriwaserakwaseke.
Askitenre, Iesos, askenikonhrahnirate
tsini wakenikonhroten ; askiatanonstate to-
sa othenon aonkenikonhrotako ; ne askiten-
rate tsini iahtiiaiehewe tsini satanitenras-
kon. Askitenre, Iesos, tosa nonwenton aon-
sonkenikonhren tsini skitenron, tsi sata-
weiaton nakenikonhrakon. Ohnakiere ken-
ha tsini kaskaneks akateweienton tsi ta-
konnonweraton ; iatekakonte konwenniios-
tha akennontonniontsera, akenikonhra,
akwatonnhetston, akwekon ne kieronke ;
konhiawis tsi nenkennontonnionkwake,
tsi nenkatatiatake, tsi nenkatieranionseke,
akwekon oni tsi nenkeronhiakenseke tsi-
nenwe enkonnheke. Oriwakwekon konri-
waiennis tsi ok nenwakiatawen ; akwekon
keriwanonwes tsi ok nenskeriwisahani-
heke. Askitenre ne senha akenoronkwa-
ke, akwa akaskanekseke naonkeronhiaken-
honhake, ne akenoronkwatake saronhiaken-
seratokenti, nok taonsakeriwaserakwatake
ne karonhiake akatsennonni.
Akateweienton takonnonweraton, sotsi
s,eken ionehrakwat tsini skitenron; akwa
takenonten ne tsreronke, sanekwensa, sa-
tonnhetston, ne akonnh||kon kariwiioston-
100
NONEN IAKOIATARAON
ke ; ne kati konriwaiennis .nonwa tsini sa-
nonwehon sanistenseratokenti Wari, tsina-
he senikwekonne nonwentsiake, tsi oni
nahe nisenikwekon ne karonhiake ; konri-
waiennis oni tsifii iesasennaiens ratiron-
hiakehronon nok akwekon akoiatatokenti-
son karonhiake iakotsennonni ; ionkwani-
konhrakwekonhatie tsi tekwanoronkwa-
nions tsini skitenron nonwa wenniserate.
Saiatatokenti Wari, Niio hetsienha, iah
othenon tesaiataksaton, karonhiake akwe-
kon nonwentsiake iesennakeraton, sataniten-
raskon, konhiennitentase, tetsenonweraton
n’H'etsienha tsini hakitenronhatie, nok as-
kwaterennaienhase netho nahinikonhraie-
rite tsinitsenikonhraieriton nise nonwen-
tsiake, ne ahakitenrate tsi onkwe rotonhon
tsiatakon, nok oni tsi rawenheiaton tekaia-
sontne, tsini sonkwanonwehon.
Sewaronhiakehronon, sewakwekon se-
waiatatokentison karonhiake sewatsennon-
ni, kwennitentase, tetsisewanoronkwanion
ne Rawenniio tsini hakitenron nonwa, nok
askwaterennaienhase tosa nonwenton ake-
riwaiesate.
Seronhiakehronon tiotkon takwatsteris-
tonhatie, askwaterennaienhase aontiesen-
hake, ok iakiheie, tiotkon ahinonwehake ne
Rawenniio, tiotkon ahisennaienlieke tsi-
nenwe, onwentsiake nok karonhiake.
IONTERENNAIENTAKWA
101
Sose saiatatokenti, ise iesaniahesen nia-
koriwiioston, othenon kanoron ronwenni-
tentase ne Niio, askwaterennaienhase, tsini
iawenhon tsi iesatsteristonhatie Iesos nok
Wari sasatonnhokten, aionkitenre oni nii
a ionk watsteriste nonen enkiheie.
Iesos Ivristos, Niio tsiatatienha, seskwas-
kontakwen noneshon, onen nonwa takiten-
ronhatie konhienterhaon Okaristiakon, kon-
hiennitentase, askitenre nakonhienterhane
oni ne karonhiake ; askenikonhrataaseke
kati tsini senonwes tsi nakierhake, nok as-
kienawaseheke naonkeriwaieritonhatie ;
etho naskenikonhrotenstake tsini sanikonh-
rotenne nonwentsiake tsiseskwe, raonhaa
ok Niio ahinonwehake akenikonhrakwekon,
ahiwenniiostake, ahiwennarakwake tiotkon,
nok akhenonwehake akwekon nonkwe tsi
nii nikatatenonwes ; akhewennarakwake ne
ionkienha nok ne iakikowanens ; akonhaa
ok akatatkenhronniheke, nok tiotkon aka-
tatswenseke tsini wakeriwaneren ; akata-
katstate tsinikon enskeronhiakenseron non-
wentsiake, aontiesenhake senha ok eken ne-
thone akatsennonni, akerheke taonsakeri-
waserakwate.
Askitenre tiotkon aonkenikonhriiohake,
tiotkon aonkewennarhotonhake ; askiata-
nonstate tosa nonwenton akienterhane ka-
102 NONEN IAKOIATARAON
nakwaiesatsera nahoten, othenon oni os-
tonha iotaksen akenhake ; tosa oni sotsi
akenaiehake, tosa akatatkonnienstake ; tosa
oni akenoronkwake nonwentsiake, aon-
kwatennikonhranentakon tenhnon tiotkon
tsi tesiteron, niatekakonte aetenikwekon-
hake ne karonhiake.
Iesos Kristos, seriwanonwes naiontati-
tenre, konhiennitentase kati ashetenre ak-
wekon nonkwe aiesaienterhane, aiesanon-
wehake, aiesasennaienseke, aiesawenna-
rakwake oni, nok karonhiake aiontsennon-
ni. Shetenr ne iakoteweienton tsi iakori-
wiioston, senha aionkwisron aionteweien-
ton ; shetenr niakoriwanerahakskon, iate-
kakonte aonsaiontatrewate ; shenikonhrah-
nirat ne iakononwaktanionni, ieiesas, iako-
nikonhraksenserons, nok oni ne iontonn-
hoktane.
Shetenr oni ne ionkiiatsteristha nonwen-
tsiake, ratikorason nok tehatiiatoretha, aion-
kiiatanonstatseke tsini honaterihonte, aion-
kikwatakwenniheke oni nonwentsiake. Het-
sitenr Ariwawakon kowa, onwentsiakwe-
kon ronwahniha kariwiiostonke ; hetsitenr
ariwawakon sonkwatsteristha ; shetenr ie-
sawennenhawe, ionkirihonniennis kariwi-
iostonke, sheiateweienton, nok shenikonh-
rataasek tsini senonwes tsinahatiiere ;
I0NTERENNA1ENTAKWA
103
askwentenre oni nii, tiotkon aiakiiatonta-
tihake.
Ashetenre oni, Sewenniio, ken kanataien
ienakere, aiesanoronkwake, aiesawenna-
rakwake oni, nok aiakotanitenraskonhake,
tosa taieiestasi ne iakotent. Shetenr oni, Se-
wenniio, khenonkwe okon, onkwatenro
okon, nok oni kaneka aionkswenseke, ak-
wekon aionteweienton tsi iakoriwiioston,
nok karonhiake aiontsennonni. Shetenr oni
narekho teiesaienteri, aieienterhane ne ka-
riwiioston, aieriwanoronkwake tsini skwa-
tenientense, nok karonhiake aiontsennonni.
lesos Kristos, seskwaskontakwen none-
shon, onen tsi senheion, iesatsnenton non-
wentsiakon, shenonksonne akotonnhetston
okon ne iakoriwiioston kenha, seron, karon-
hiake aonsaiakwe, shetenr nonwa akotonn-
hetston okon niakoriwiioston kenha, sekon
ieronhiakens tsi tetieseronniatha, ashes-
kontako, karonhiake aiontaweiate, etho ia-
tekakonte aiakotorisentake tsi wahonnise
ionskaneks, nok aontaionkiiaterennaien-
hase.
O lesos, saianere onwe. . . sk. 90. (Ta-
iontentsa tewateriwaserakwatha 'kowa ).
Tsini tsiatanoron . . . sk. 20.
Etho ionkwatekwashen . . . sk. 21.
TEICENIHATON NATEIOTIAKON
NE KAIATONSERA.
Ethonon Ieioteroron
IONTERENNAIENTAKWA SoNHA RONWEN-
NENNITENTASE :
iSuiiknaweiiiiiio Iesos lCrlstos,
Netsini sonkwaronliiakense nok sonkwenheiase ;
ne tsini hotatiteron Okaristiakon ; nakonwasen-
naien Raweriasatokenti.
Kotkon Roiaiatokenti.
Asliensei’atokeiiti.
Wari loiatatokeiiti.
Wari aweriasatokenti konivennitenstakwa ; Wari
awennita ; Karensatokenti ; Ohnatokenti.
Sose Roiatatokenti.
Raotiuatsiratokeiiti.
Wari iotiienha tsi konterennaientakwa.
Ronw arouliiakeliroiioa Sakouoiiiiiia.
vSawatii Roiatatokeiiti.
Sazvatis raotiohkwa tsi ronterennaientakwa .
.Naksarie uok Resis Rotiiatatokeaiti.
Ronwennennitentase tiohton nonta. — Teionreni -
a tha kari zviioston .
lakowentaon Ioiitatatereiiiiaieniiis.
Iakozventaon aka wenn ita .
loiitereiiiialeiitaku a sonlia tsi ok iialioteu leia-
kotonwentsioiii.
IONTERENNAIENTAKVVA SONHA
RONWENNITENTASE IESOS KRISTOS
SONKWAWENNIIO.
I. Ne tsi SONKWARONHIAKENSE liok SONK-
WENHEIASE,
_ _ _ _ ’ i
KAIASA AOHAHA.
Ne oni konwaiats :
TSI TEIONNONSATASES.
Kanitiawenon tsi teionnonsatases; Nahoten
iontsennonniatakwa ?
KAIASA . AOHAH A konwaiats tsinonni ieha-
wenon ne lesos tsi rotiasaketaton, iken, Kons-
kwirat tsi thononsotakwe nithohtention, kanathen
Sirisare ronwaiatenhawis, tsiniiiore niahaniharho
onontoharake Karwer, tsinonni honwaiatanen-
takton. Tsi onen karonhiake ieshawenonton ne
Sonkwawenniio, tiotkon ' iesewehtakwe Wari tsi-
nonni thawenonhne ne roienha tsi . ronwanas-
kwaientaties, ioterennaientaties, ase sewataton-
niennis tsini hotatitenstetenni, ne watatehretsia-
ronkwa naontateronhiakente naonha Rawenniio
raoriwa. Aonha kati Wari tiotierenton ioriwaie-
riton ne Kaiasa aohaha konwaiats. Aonha iako-
106
TSI TEIONNONSATASES
rihonnienni niakoriwiioston netho naieiere. Ka-
nakerekwe nakwa, nonwarh tsi iakoriwiiostaonha-
ties, noktiwakwekon tionhtentieskwe, ne ienien-
teskwe netho naieiere, naiontkahto nonwentsiato-
kenti, tsi tehaianonnihaties ne Iesos, onekwensa
raianonniaton ; nok iawetowanen sakotenranion
ne Rawenniio tsi ethoni ieierhakwe, ne sakoto-
katennitakwe tsini hariwanonwes etho naieiere.
Ne aoriwa ok sa ok thotiriwahniraton ne Ra-
tiriwawakon kowa sonha, iawetowanen rotiriwa-
nentakton ne tewateriwaserakwatha nahoten,
nenionterennaienhna tsinonni thonwario Iesos
Sonkwawenniio. Nok tsi, ohnaken, sotsi wate-
wateriwareni ne kariwiioston nonwentsiakwekon,
iahte sewatonkwiiiokwe noktikawenniio eh iaaien
niakoriwiioston, aseken sotsi inon tienakerekwe
notiake, tehotiiatoraton oh naiawen ne sataiont-
sennonniate niakoriwiiostontserakwekon non-
wentsiakwekon, ne sataiakonaktotake nase aion-
tatonnien tsini hoitatiitenstetenni Ie-sos, ii onkwa-
riwa, naonsasonkwaskontako noneshon, iawet
akonikonhrakon eh iaaien tsi thonwario, tsi iahte
iekwenies ne iataietane. Rotiriwison kati ako-
nonsatokentike etho naieiere, tsi teionnonsatases,
tsi kahnioton ne tekaiasonte, ehnikon eniontsen-
nonniate ne tewateriwaserakwatha naihoten, tsi-
nikon iontsennonniatakwa, nakwa eh iaionteren-
naienhna itsinonni sonkwaronhiakense nok son-
kwenheiase. Ethoni honaterientatsenrion ne Ra-
tiriwawakon kowa sonha, tsi ionkitenron ne sen-
ha aetewanoronkwake Sonkwawenniio raoron-
hiakenseratokenti, ne aionkwannhaseke naete-
wakwisron nonwentsiake ne teskariwaserakwen.
TSI TEIONNON S ATASES
107
To naieiere naiontsennonniate tsi teion-
nonsatases?
Kanenrakwekon taionnonsatase on^isatoken-
tike, rariwakaratats ne ratsihenstatsi, watiesen
nethone aieriwaierite ; tahonwawennaserete kati,
nok tahonwawennaweron tsi rarihoktha.
Katke akaonhaason ieriwaierits, ken kaien ia-
koterientarak : Tsi tiontasahwa, tkariwaieri ako-
nikonhrakwekon aonsaiontatrewate, ne tsionta-
trewatakwa niate haiati Rawenniio raoriwa, ase-
ken iahte akowenk ne tewateriwaserakwatha
kowa ne iakoriwaien ioriwatsanit, tenhnon iahta
teiotonwentsiohon aonsasakoronkwenni nok aia-
koiataraon ne wenniserate ieriwaierits tsi teion-
nonsatases, naiontsennonniate. Onen tenhnon
taionnonsatase, iken, eh iaekwatho tsi kahnioton
ne tekaiasonte okonha, • tsi kaiiatonseraronnions
kaieri iawenre nikon ; etho, tokat taietane, tokat
taiontontsoten, nok kennikariwesha taieiatorete
tsini 'hoiatawenhon . Sonkwawenniio sasonkwa-
■ronhiakense ; ioianere nethone aierihoktake i
Takwaienha , Wari tekonnoronkwanions , Ahon-
wasennaien ; ne tenhnon senha teiotonweiiitsiohon
ase aiontatdnnien, tsi teieiatoretha, tsini hotati-
tenstetenni lesos. Ne tsi eso kaien taiontentsa
tewateriwaserakwatha kowa nok tewateriwase-
rakwatha sonha, tsi teionnonsatases, ioriwentaon
enskat ok akowenk ne ieriwaierits, nok nenion-
-tatenron, raonha ne Rawenniio thennontons
onka asakoiakhonhase ne iakotiaktani tsi tetiese-
ronniatha.
TE 10 N N ONSATASET H A .
(Ne K.ENNIWAA).
f Rasennakon. .
Akwa t ekonn o r onk w an i on s,
Ne tekaiasatokenti ;
Shetenr n iakoteweienton ,
Nok niakoriwanerahakskon.
( Teioriwake :)
Kaiasa tewasennaien sathiaterahneken
Iesos, tetewariwak : lonnhek ne lesos
raoiasa !
Iontennikonhraseronniatha ionterenna-
ientakwa, tsi iehasentakwa ;
O lesos ! seskwaskontakwen, ikehre non-
wa akonnonteratie onontoharake, iawet
akatkahto saronhiakenseratokenti ; aski-
tenre, askenikonhrenhawite nakatatkenh-
ronniheke, naonkwennitenton, aonsaka-
tatswenseke, nok akonnoronkwake oni tsini
skwentenranion nethone ; ikehre taonsakeri-
waserako tsini wakeriwaneren, takonnon-
weratonseke tsini skwanonwehon niakion-
kwe; ikehre oni taonsakeriwaserakwase ne
IvAIASA AOHAIIA
109
iakotiaktani tsi tetieseronniatha, nok oni ne
sekon teiontonnhakarias nonwentsiake
akwatatekenson.
Ise nonwa, saiatatokenti Wari, sakwenion
hetsenonteratie ne Sonkwawenniio, tsi roia-
sakehte onontoharakeson, etlione takwaien-
ha iotonhon kaiasakta ; askon netho naon-
kenikonhrotenhake tsini sanikonhrotenne
nethone, iaontane nakweriane nakeriwano-
ronke onwe tsi sonkwaronhiakense nok tsi
sonkwenheiase. Ethonaiawen.
Ronnhek Iesos, ionnhek oni
lesos raoiasatokenti !
O ! aonsahinonwehak
Ka i a s ak e s on k wen h e i a s e .
Ne tsini sonkwanonwehon,
Ionnhek lesos raoiasa !
Onen nonwa zvationnonsatase, skaiatonseratson
teniontontsoten , nok aiairon :
I. Tiotierenton tsi ioiatonserenton :
v. Kwasennaiens, Iesos, nok kwanen-
tons.
r. Aseken saiasatokenti onkwe seshes-
kontakwaton.
110
TEIONJS ONS ATASETH A
H etsitewawenniiost Icsos ronzvatewente-
tha nahrenheie.
O Iesos Sewenniio, satontaton tsi teie-
saiatoreton nok iesatewenteton ; askitenre
akwekon akatontate tsi ok nenskeriwisa-
hase tsi naionkiere nonkwe ; tosa aonke-
nakwen, ise tenhnon akonwenniioste,
akonnikonhraierite oni, tosa aonsakeriwa-
nerake.
Takwaienha. . . Wari... Ahonwasen-
naien . . .
Takwentenr, Sewenniio. — Takwentenr,
Iesos.
Ashetenre, Sewenniio, tsi tetieseronnia-
tha tieteron. — Ne ashetenrate tsini satani-
tenraskon.
II. Tekenihaton tsi ioiatonserenton :
Kwasennaiens . . .
H etsitewawenniiost lesos wahatiasake-
tate.
O Iesos Sewenniio, watesekwe nonkwa-
riwanerahaksera, tsi wasatketate ne tekaia-
sonte ; askitenre tosa aonsakeriwanerake ne
ioriwatsanit, tsinenwe sekon enkeseke non-
wentsiake; ok eken akatstarhakwake tiot-
KAIASA AOHAHA 11 i
kon tsini konwennaiesaton, nok taonsakeri-
waserakwaseke.
Takwaienha. . . Wari... Ahonwasen-
naien... Takwentenr. . . Ashetenre...
III. Ashenhaton tsi ioiatonserenton :
Kwasennaiens . . .
Hetsitewawenniiost lesos tiotierenton
zvahaiatienenne .
O Iesos Sewenniio, iawet ii onkwariwa-
nerahaksera sawisenne, tsi wasiatienenne ;
askitenre akesatsteke kariwiiostonke, tosa
akennikonhroktake tsini skwatenientense
nonwentsiake, akwekon tenhnon aonkeri-
waieritonhatie.
Takwaienha. . . &c.
IV. Kaierihaton tsi ioiatonserenton :
Kwasennaiens . . .
Hetsitewawenniiost Iesos zvathiaterane
Wari.
O Iesos Sewenniio, iah othenon teseni-
nakwenhon ne tsiatatienha, tsini seniiata-
wenhonhatie ; askitenre aonkenikonhriio-
112
TEIONNONSATASJSTHA
hake othenon nenionkiere nonkwe, ok eken
akhetenre, tsi nise nisaieren naskwarihon-
nien.
Takwaienha. . . &c.
V. Wiskhaton tsi ioiatonserenton :
Kwasennaiens . . .
H etsitewawenniiost lesos wahonwasnie-
non tsi roiasakehte .
O Iesos Sewenniio, ise takwentenron
nakwaienawase tsi sarontakehte ; askitenre
tiotkon akheienawaseheke ne sate konkwe
nonwentsiake, aonkwatanitenraskonhake,
tosa onka akhekenhronniheke, ii tenhnon
akatatkenhronniheke.
Takwaienha. . . &c.
VI. Iaiakhaton tsi ioiatonserenton :
Kwasennaiens . . .
H etsitewawenniiost Iesos zvahonwakon-
sokewe.
O Iesos Sewenniio, sentenron naskonsa-
Arake naoniataraa ne sakonsokewaton ; aski-
tenre tiotkon askonsarake nakenikonhra-
kon, nakonhiehiaraseke, nakonwennarak-
KAIASA AOHAHA
113
wake oni tsinenwe, tosa nonwenton akon-
hiatanikonhren.
Takwaienha. . . &c.
VII. Tsiatakhaton tsi ioiatonserenton :
Kwasennaiens . . .
H etsitewawenniiost Iesos tekenihaton
zvahaiatienenne.
O Iesos Sewenniio, ne tsini iokste non-
kwariwanerahaksera, ne saiatienentha ; as-
kitenre nakswenseke onwe ne kariwaneren,
tosa nonwenton aonsakonnikonhraksate, ok
eken ii akatatkenrenseronniheke, ne taonsa-
keriwaserako.
Takwaienha. . . &c.
VIII. Satekonhaton tsi ioiatonserenton :
Kwasennaiens . . .
Hetsitewawenniiost lesos ronwanontera-
ties ne kontstaranes.
O Iesos Sewenniio, askitenre akonwen-
naierite tsi isen : ise sewariwake, nok oni
niietsiien okonha akoriwake sewatstarane-
sek; ise, Sewenniio, a^kon nokaseratokenti,
114 TElONNbNSATASfiMA
ne tokenske akatstarhakwake tsi wakeriwa-
neren, nok tsi iakoriwaneren nakonkweta.
Takwaienha. . . &c.
IX. Tiohtonhaton tsi ioiatonserenton :
Kwasennaiens . . .
H etsitewawenniiost Iesos ashenhaton
wahaiatienenne .
O Iesos Sewenniio, ne iawet sennikonh-
roktakwa, tsini iahte ionkwatsennonniats-
kon niakionkwe ; askitenre tiotkon akeri-
waientereseke tsini skitenranionhaties, ne
tiotkon takonnonweratontake, naonkwa-
teweientontieseke tsi konnhe.
Takwaienha. . . &c.
X. Oierihaton tsi ioiatonserenton :
Kwasennaiens . . .
Hetsitewawenniiost Iesos wahonwaia -
tawitasionko.
O Iesos Sewenniio, ne takwarihonnienni-
tha tosa sotsi aionkwanikonhranentakon-
hake nonwentsiake ne kaientaon; askitenre
tosa sotsi akennhaten, nothenon akatka-
KAIASA AOHAHA
115
ronni, ise tenhnon akonwenniioste, aker-
heke, ise waskekwa, nakwekon tisewenniio,
Takwaienha. . . &c.
XI. Enskathaton iawenre tsi ioiatonse-
renton :
Kwasennaiens . . .
Hetsitezvawenniiost lesos wahonwadata-
4ientakte.
O Iesos Sewenniio, teiesasnonsawehes-
ton, teiesasitaweheston oni, tsi iesaiatanen-
takton tekaiasontne, ii onkwariwa; oronwa-
roskon tsiataniiontakwenne ; askitenre ake-
nonweseke nakeronhiaken nonwentsiake,
taonsakeriwaserako.
Takwaienha. . . &c.
XII. Tekenihaton iawenre tsi ioiatonse-
renton :
Kwasennaiens . . .
Hetsitewawenniiost lesos waerontakets-
ko.
O Iesos Sewenniio, ethone senha saron-
hiakenhon saiesaiatakaratate tekaiasonteke,
aseken ne senheiaton tsi takwenheiase ; as-
1 1G TEIONNONSATASETHA
kitenre akenonweseke saianerenseratokenti,
ne aonkiatakaratate katke sonha karon-
liiake.
Takwaienha. . . &c.
XIII. Ashenhaton iawenre tsi ioiatonse-
renton :
Kwasennaiens . . .
'Hetsitewawenniiost Iesos sahonzvaiatti-
nentasi.
O Iesos Sewenniio, ne ionkwahroris tsini
kanoron ne kariwaneren, nonwa senheion,
satskwekon, tesateronwekon, tesatskane-
nonte, iokahronton tsiatakwekon, tsi teiesa-
wehestanion ; askitenre akatennikonhra-
nentasi ne kariwaksenskwe okon, naont-
sennonni ohnaken ne kieronke, tsi nentsion-
tonnhete nonkwe.
Takwaienha. . . &c.
XIY. Xaierihaton iawenre tsi ioiatonse-
renton :
Kwasennaiens . . .
H etsitezvawenniiost Iesos wahonwaia -
tata.
KAIASA AOHA.HA
117
O lesos Sewenniio, satiatatas nonkwe-
riane, tsi takwatiennis Okaristiakon ; aski-
tenre tosa othenon aioiatoronhake nakwa-
tonnhetston, tsinikon nenkiatarane, nok oni
nenkatonnhokten ; aiawens, katke sonha, ii
nonwa akonhiatienhase ne karonhiake.
Takwaienha. . . &c.
Tsi iehasentakwa iatentsiontontsdten,
aiairon :
Takwaienha. . . Wari. . . Ahonwasen-
naien. . .
Shetenr, Sewenniio, shetenr ne sheien
okonha ; tosa iatekakonte askwanakwase.
(3 nioriwake.)
Shetenr, lesos Sewenniio, atorisensera-
kont. ( Teioriwake .)
TEIONNON S ATASETHA KOWA.
t Rasennakon . . . Akwa tekonnoronk-
wanions... sk. 108.
0 Iesos, seskwaskpntakwen . , , sk, 108.
118
TEIONNONSATASETHA KOWA
Hetsitewanonteratiesek
Iesos tsi ronontaraonhatie ;
Akwa okti shanekwensote,
Tsi nonwa (2) roiasakehte.
Siaton nonkwanikonhrakon,
Tsini honwaronhiakenton,
Tiotkon aiakwehiarak.
I. Tiotierenton tsi ioiatonserenton ;
Tokenske onwe, Sewenniio,
Akonhaa ne kon r ohhiaken ton ;
Sekon kati iahte skrewatha,
Ne tsini (2) sanikonhriio.
Siaton . . .
Kwasennaiens . . .
Iesos ronwatewenteton nahonwario .
Tetewaiatoret tsini honikonhriio Iesos,
sahonwatewentete nahrenheie ; nok akwa
ionkwanikonhraientann, iah raonhaa etho
tehoieren ne Konskwirat. Ii oni etho niion-
kwaieren, ne ken tewataraien. lawet tewa-
wennakwekon nonkwe okon nonwentsiake
ionkwariwison tsi rawenheion. Tsitewata-
trewat kati onkwanikonhrakwekon, nok te-
wenron :
KAIASA AOHAHA
119
O Iesos Sewenniio, ii onkwariwanera-
haksera iesonnhiiakon ; askwentenre, iaon-
tohetste tsinaonsaiakwatatswenseke tsi ion-
kwariwaneren, ne aonsakwanikonhraseron-
niate tsini kwanikonhraksaton.
Takwaienha. . . Wari. . . Ahonwasen-
naien. . . Takwentenr. . . Ashetenre. . .
II. Tekenihaton tsi ioiatonserenton :
lorontakste sarontakehte ;
Iawet onkwariwanerahaksera
Ioranentakon ne tsiatake,
Ne tsini (2) shenonwes nonkwe.
Siaton . . .
Kwasennaiens . . .
Iesos roiasakehte.
Tetewaiatoret tsini honikonhriio ne Son-
kwawenniio; ok tateiohrihon ne raieronke,
sekon wahakweni wahatketate ne karonto-
wanen tekaiasonte. Ethoniiot tsi sonkwari-
honniennis aetewatketate oni nii tsini ion-
kwaiatawenserons ne iononwakte nahoten,
ne iawet onkwaiasa. Ionkwaiasakehte
kati,# ne skennon ionkwatakatstaton, are
120
TEIONNONSATASETHA KOWA
raonha sonkwasokwawesons ne Rawenniio,
are nonkwe sonha ionkikenrenseronnis.
O Iesos Sewenniio, iah othenon nise te-
sastonton, tsi saterontaketaton, ii tenhnon
ne ionkwananon kariwaksenskwe okon, ii
etho naionkwaieren. Takwanikonhrahnirat
kati, naiakwakweni tosa othenon aiakwari-
warako, tsini iakwatkaronnianions non-
wentsiake ; tosa othenon aiakwannhaten
tsini kanakere nonwentsiake ; ne aonsakwa-
nikonhraseronniate, ne katke sonha iaion-
kwaiatenhawite tsi tesiteron karonhiake.
Takwaienha. . . &c.
❖❖❖
III. Ashenhaton tsi ioiatonserenton :
Ioriwatsanit ! Rawenniio
Raiatienens tsini iorontakste;
Onkwe etho nihonwaieren,
Raonha (2) Sakoiatison.
Siaton. . .
Kwasennaiens . . .
lesos tiotierenton wahaiatienenne.
T etewaiatoret tsi wahawenontonhatie
lesos onontoharake, tsini iawetowanen
ionekwaseron sahonwasokwaweson, nok
KAIASA AOHAHA
121
ohikta sathonwanonwarannhaste, ne roia-
takenheiaton, wahonoronse, tsi rorontakeh-
te, akwah wahaiatienenne. Iah kati tate-
honwarhotonnis, ronwaientanions tsi te-
honwasterihatha ne taontahatane ; sekon
iahte hatatitenre ne raonha, ii ok sonkwen-
tenre, tesesonkwariwaserakwennis tsina
teionkwaiatoraraks ne kariwaneren; sonk-
warihonniennitha ne iosnore taonsaionkwa-
taste atonnhakanonniatha, nare ionkwaia-
tenton ne kariwaksen nahoten.
O lesos, sanikonhriio, takwentenr, tak-
wanentsawakon, tsini iotonhon nonwen-
tsiake naionkwaiatahtonte niate ioriwake ne
ioriwatsanitenions ; takwanikonhrahnirat
tsini ionkwanikonhratsiioha, aiawens
aiakwakweni nakwanonteratieseke ka-
ronhiakenserakonson nonwentsiake, ne
aionkwakwatsten katke sonha, tsi tiakot-
sennonni kowa, tsi tesiteron nonwa ne ka-
ronhiake.
Takwaienha. . . &c.
IV. Kaierihaton tsi ioiatonserenton :
Kanori wase, ise Waria?
Kanon wase? Hetsenonteraties ;
122
TEIONNONSATASETIIA KOWA
Onwatsiok onontoharake
Hetsienha (2) ensonkwenheias.
Siaton . . .
Kwasennaiens . . .
les'os wathiaterane ne Ronistenha.
Tetewaiatoret tsini iononwakte kowa sa-
thiatatken ne Wari ne Iesos : sontkahto ken
ronwanaskwenhawis niakonkwetaksenskwe
okonha, ronwaiesatanionnes, ethone kon-
waiats watiaweriasaweheste ne kanikonh-
raksensera. Oh nakaiere kenha naonsa-
hoiatatako tsi iawet ronwasarontaties, ron-
wariosere! Nok ii ionkwentenre ne tion-
kwe, ionkwatewentetennis ne Roienha, na-
onsasonkwaskontakwate tsini hatatkenren-
seronnis. Iatekakonte tehokaneraties, iawet
rosnienonties, tsi tesesonkwariwaserak-
wennis ; ok iahrenheie ioiatentonne, iweh-
re aiakiahriskon, nonkwe aiontsennonni.
O Wari, toni sententaon nethone! As-
kwentenre nisa tsinitsenoronkwakwe tsi
hetsenonteratieskwe Iesos onontatokentike,
tsi oni nisatakatstaton karontakta sason-
kwenheiase, aiakwakweni etho nasakwano-
ronkwake, etho oni naionkwanikonkatsteke
othenon niionkiierha nonkwe, iatekakgnte
KAIASA AOHAHA
123
aiakwatiatanentakte tsi roiatanentakon Ie-
sos, tosa othenon akakweni taonsaiakwa-
tekhasi.
Takwaienha . . . &c.
• ❖ ❖ ❖
Y. Wiskhaton tsi ioiatonserenton :
Heren iret ne ronwannhaon
Nahosnienon ne Sonkwawenniio ;
li seken tewakatentson,
Ii kati (2) katiasaketat.
Siaton . . .
Kwasennaiens . . .
Sinion Sirennronon roienazvase, Iesos tsi
roiasakehte.
Tetewaiatoret tsini sonkwanoronkwa ne
Iesos, tsi ronwasnienons tsi roiasakehte.
Iahte honoronse ne raonhaa eh nahaiere,
onwentsiakwekon se rokehte ; akwa ki son-
kwentenre, tsi sonkwaiakhonnis ne raoron-
hiakensera. Sonkwanekennis etho aetewa-
riwanentakte nonkwaronhiakensera, tsi ro-
ronhiakenhon ne raonha ; ne tsini rehre
taiontentsa nonkwe aiontsennonni karon-
hiake.
Iesos takwawenniio, ise sariwaieriton ne
124
TEIONNONSATASETIIA KOWA
kanoron ; kennitsioriwasha nii teskwaienni
taonsaiakwariwaserakwate ; takwentenr ka-
ti, tosa aiakwariwaswen nahoten takwari-
wisahanihaties nonwentsiake, taonsaiakwa-
riwaserakwatake ; aiak wanonweseke tenh-
non tsini ionkwaiatawenserons, ise akwa-
wenniiostake oriwakwekon, ne aionkwar-
harekonhake ne katke sonha aiakwatkahto
tsini ionehrakwat sheiatsennonniatennis ka-
ronhiake ne iesanoronkwakwe nonwen-
tsiake.
Takwaienha . . . &c.
VI. Iaiakhaton tsi ioiatonserenton :
Kathonte tsini tsiatiiohne,
Iesos, iah nonwa teskaieronni.
Ii ne ken kwaiataksaton,
Ne tsini (2) iakionkwetaksen.
Siaton . . .
Kwasennaiens . . .
Tsiakothonwisen zvahonzvakonsokewe ne
Iesos.
Tetewaiatoret tsini ionikonhratsanit ne
ioriwiioston ; kanenrakonson sotar ne non-
tawe, iwehre, ahiatkahto ne Sonkwawen-
KAIASA AOIIAHA
125
niio. Toni hotent tsi wahotkahto! Iah
othenon teshakonsaieronni, otskeroskon,
okenroskon, onekwensoskon oni ne rakon-
sakwekon. Tsinahotenre tsi' wahotkahto,
eh watkatane tsi ires, sahokonsokewanion ;
nene, tsini haiatanoron, tehotinonhianiks ne
ratironhiakehronon tahonwakonsakanerake,
tsini hokonsanehrakwat.
O Iesos ! ise akwekon sheiatohetstennis
ieiatiios nonkwe, toni sentenstetenni, tsini
skwanoronkwa ! Senha kati akwanoron-
kwake, senha akwakonnienstake, tsi tekwa-
kanere, iawet saskohon kententserakon,
karonhiakenserakon oni, ii onkwariwa.
Kwasennaiens kati, alcwa ionkwatiskwen-
tare, tsi kwennitha naonsesanikonhren tsini
kwanikonhraksaton, nok aonsasiatiioste
nonkwatonnhetston, tosa othenon aonsa-
kaieronnihake tsini ioiataksaton ne lcariwa-
neren.
Takwaienha. . . &c.
VII. Tsiatakhaton tsi ioiatonserenton :
Tsini honwasentonkwa lesos,
Sekon enskat sahaiatienenne ;
126
TEIONNONSATASETHA KOWA
Ok eken tehotisterihens
Iosnore (2) ahrenheiate.
Siaton ...
Kwasennaiens . . .
T ekenihaton Iesos wahaiatienenne .
Tetewaiatoret Niio Roienha sekon saho-
noronse tsini howisenne; tetsitewakanerak
Roiatatokenti kowa ehtake raiataien, te-
hoiatorarakon raoiasa, tsini iorontakste ; ok
eken senha ronwasentonkwa ne ronwanas-
kwenhawis ; ne are nasonkwatokaten tsini
sonkwanoronkwa, tsi ethoni shoiatawens ;
ne naiakonikonhraientane, tosa aionnikonh-
roktake ne teiohnanetarion nakoriwane-
rahaksera, ok eken ahonwaniahesenhake,
tsini hotanitenraskon, aiakohtako naonsa-
honwanikoinhraseronni, naonsasakotenre.
Irehre akhenikonhraientaste nonkwe tsini
iohahanoron ne karonhiake ieientha, ne ok
iotonni nohikta. Aiontakatstate kati, aienr-
heke, ne aohaha karonhiake ne karonhia-
kensera.
O Iesos ! sonhaa takwanikonhrahnirats,
tsi iahte iakwennikonhroktha tsinateiakwa-
tonnhakarias nonwentsiake ; takwaiata-
nonstat, tosa aonsaiakwariwanerake, ne
takwentenron tsionkwatatrewaton ; ne senha
KAIASA AOHAHA
127
aiakwannhaten, noktakaiesha tsini satat-
kenrenseronnihon,. naonsaskwaskontakwate
noneshon.
Takwaienha. . . &c.
VIII. Satekonhaton tsi ioiatonserenton :
“ Tosa mii akeriwake
“ Sewatstaren, ne teskwakanere ;
“ Ise tenhnon sewatatitenr,
“ Aseken (2) ise sewentent. ’’
Siaton . . .
Kwasennaiens ...
Iesos wasakonikonhrahnirate ne kontsta-
ranes.
Ionkwanehrako kento tsini thoriwaieri ne
Sonkwawenniio ; wahatkahto ken konts-
taranes ne iotiriwiioston, tsini honwen-
tenre ; nok tsiniiot ne sahonikonhren ne
raonha tsini hotentaonhatie, ok sa ok ireh-
re, akhenikonhrahnirate. — “ Tosa, wa-
“ henron, ii akeriwake sewatstaren ; ise
“ tenhnon sewariwake, nok ietsiien okonha
“ akoriwake tsi aesewatstarhake ”. Ne
sonkwatokatennitha, oriwakon natsitewen-
tenre, niah niare ii onkwariwanerahaksera
128
TEIONNONSATASETIIA KOWA
tateionkwashentoton, aseken ne se roron-
hiakentha tsi ionkwariwaneren.
O Iesos, saiatanonwet onwe ! shenikonh-
rahnirats niakonikonhranonwaks ; takwat-
kahto satanitenrase-rakon, takwanikonhren-
hawit aiakwakwekon ne iotiriwiiostonne,
akwanonteratieseke tsi saiasakehte ; etho
naskwaierase tsini sheierase nethone ; ne ok
aiakwatsennonni nakwanikonhraieritseke
nonwentsiake, tsi tetsiakwariwaserakwas.
Takwaienha. . . &c.
IX. Tiohtonhaton tsi ioiatonserenton :
Tokenske onke, Sewenniio,
Ken tsiatiienens, ise se ses'atste.
Ali ! onkwariwanerahaksera
Ehtake (2) saiatienenton.
Siaton . . .
Kwasennaiens . . .
Ashenhaton Iesos wahaiaftenenne.
Tetewaiatoret onen tsi iaharawe Iesos
onontoharake, iathatkahtonnion kanon
nenhonwario ; ne rennontonnion tsini tsion-
teriwatewatanions nonkwe, tsini kentioh-
kowanen iah othenon taiontste tsi sakono-
ronkwa ; ok eken eniontiesate raoronhia-
KAIASA AOHAHA
129
kensera okon. Ne senha ronikonhranon-
waktha, iah othenon etho tehannhatens tsi
roiesaonhaties ; tsiniiot natkarine ne rawe-
riasatokenti, iah othenon tiieshokwenion,
akwah watharakwentarane, rahetkentsihon.
O Iesos ! ne wesariohte tsini skwano-
ronkwa, onwatsiok ientsahate, enteskwa-
nekwensarise, naonsaskwaskontakwate no-
ne^shon ; askwentenre, onwentsiake aiak-
watste tsini skwatewentetase sanekwensa-
tokenti, aonsonterakewate taonsonteriwase-
rakwate oni onkwariwanerahaksera okon,
aiawens iatekakonte takwanonweratonseke
karonhiake.
Takwaienha. . . &c.
***
X. Oierihaton tsi ioiatonserenton :
Kasewe, swaronhiakehronon,
Sewatkahto n’ Hetsiiswaia tison .
Ah ! Hetsiisewaiatakennha,
Ostonha (2) ahaiewentann.
Siaton . . .
Kwasennaiens . . .
Iesos wahonwaiatawitasionko .
Tetewaiatoret tsini horonhiakenhon ne
Iesos, sahonwaiatawitasionko ; raiatakwe-
- 5
130
TEIONNONSATASETHA KOWA
kon tiioranentakonne ne raotiatawit kenha,
tontakanekwaseron, iawet ase sonton tsi
ronwasokwaweson. Nok ne senha waho-
nonwaktaten raweriane, tsi kentiohkowa-
nen wahonwatkahto raonotstoskon. Ethone
nahatatitenre tsi nahonwatehate.
O Iesos, Niio tsiatatienha ! onen wasewe
naiontatewenniioste niakonkwetaksenskwe
okonha tsi sonnhe; iah enskatha tesawen-
naton ; ne senha iosatste takwahretsiaronk-
wa, tosa aionkwawennatake, tsini ionkwaia-
tawenserons nonwentsiake, othenon niion-
kiierha nonkwe. Oktatesatote tsi iesaiata-
witasionkwas ; ne teseseriwaserakwatha,
tsini iawetowanen iowaseraton notkon non-
kwatonnhetston, tsiatanoronstonne, tsiata-
seronnihne saonkinekwaheste. Takwentenr,
Sewenniio, tontakwaseronniasi tsini ionk-
wawi notkon, ne tontakwaseronniat ne io-
ianerenstakwa nonkwatonnhetston ; aia-
wens iatekakonte nonwa ne ok aonsaiak-
wahawake tsini sanikonhroten.
Takwaienha. . . &c.
***
XI. Enskathaton iawenre tsi ioiatonse-
renton :
Oh ne ken niswanikonhroten,
Iesos hetsisewaiesatanions ?
JK.AIASA AOHAHA
131
Ne ens ken sewatonraserons
Tsinikon (2) sonkwentenranions ?
Siatoe . . .
Kwasennaiens . . .
Iesos zvahonwaiotanentakte.
T etewaiatoret Iesos rotatewentetonha-
ties, okti sakowenniiostha ne ronwarios, ok
eken ne raonha skennen wahatiataren ka-
rontake nahon waiatanentakte . To naha-
ronhiaken tsi waeronwarotonnion ne ras-
rionsake, nok rasitake! Watkarine ne rao-
waronk kenha, watewatstonterako raostien
okon saerontaketsko, watewatiakon rao-
tsinonhiaton okon, raiatakwekon wakanao-
ten nonekwensa, nene kanekwensanoron
kowa ; ne wahoiatakenheiate, skanoron no-
niatatatane ahoriohte.
O lesos ! To onte natswenseke ne kari-
wanereni Ne wahi saronhiakenton. Toni
skwanoronkwa niakionkwe, tsi iahta tesa-
nonhianihekon nasatatewentete naonsas-
kwaskontakwate noneshon ! Ne ok tkari-
waieri takarine nonkweriasa, tsi naonsaia-
kwatatswenseke tsi ionkwariwaneren ; ne
ok tkariwaieri akwekon aiakwatewentete
niontonweskwatha okon nonwentsiake,
sonhatsiwa akwanoronkwake tsinenwe,
Takwaienha, , . &c.
132
TEIONNONSATASETHA KOWA
XII. Tekenihaton iawenre tsi ioiatonse-
renton :
Sa h r en h e i e, on ter ak w a t on ,
Saiontonnheton iakowentaon ;
Tsini hoson ne wakontrori :
Raon h a ( 2 ) S on k waw en niio .
Siaton . . .
Kwasennaiens . . . v
Iesos zvahrenhek tekaiasontne.
Tetewaiatoret nene Roiatatokenti kowa
wahonhriskon ne iakonkwetaksenskwa,
ashennen nahonwaiatanentakte ne tehnihase
hninenskwas. Ionkwanehrako tsini honi-
konhriio, nok tsini sonkwanoronkwa ; sa-
koterennaiennis ne ronwario, rorharatsten-
nis karonhiake ne saiatat ne satehonwa-
tiiatanentakton, sonkwanistenserawis ne
Raonistenseratokenti, rowenniiostha rao-
tonnhetston ne Roniha, thawenninekens tsi
onen akwekon kaweiennentaon ; onen tsie-
wenniio nonkwe ne karonhiake, nok son-
kwenheiase. Ok sa ok akwekon tsini hote-
weiennison iawet wakontrori tsini haiata-
noron, ne tsinaawenseron ne ioriwanehra-
kwatenions : taiokarawe nonwentsiakwe-
kon, saiontonnheton ne iakowentaonne,
sai ontat f e wat an ion kentiohkowanen?
KAIASA AOHAHA
133
O sewariwanerahakskon ! tsionhaa ken
iah othenon tataesewaiatorete tsini ioni-
konhraksat kowa tsi nahoiatawen ne Son-
kwawenniio? Hetsisewatkahto nisa, nok se-
werhek : ii etho niionkwaieren. Entsisewen-
tenre sane, ne tokenske entsisewatatrewate.
Sewatkahto tsi raiataniionte, tehoteweiate :
nene sakorhare niakoriwanerahakskon ; io-
karonte ne Raweriasatokenti : nenetho
tkaiakens naioianerenstakwake nonkwa-
tonnhetston . T ewak wekon tewatiskwenta-
ren tsi thoiatanentakon ne Iesos, hetsition
tsi tionnhe ne sonkwenheiase.
Takwaienha. . . &c.
***
XIII. Ashenhaton iawenre tsi ioiatonse-
renton :
Wari, onen wahiaiatonti
Ne Hetsienha hetsenoronkwakwe,
Iawet se ise waesario,
Ne tsini (2) serientaksenhon.
Siaton . . .
Kwasennaiens . . .
Iesos sahonwaiatanentasij nok zvakon-
zmienhase ne Ronistenha.
Tetewaiatoret tsinaonikonhranonwake ne
Wari, sahrenheie ne Roienha, raonhatsiwa
134 TEIONNONSATASETHA KOWA
ronoronkwakwe. Aonha wahoiena, sahon-
waiatanentasi ; tekakanere tsini shakonso-
ten nonwa, ionekwensaronnion, tehote-
ronwekon, iokaronte raiatake, rasnonsake,
rasitake oni. Ne sateiot akwa aonha etho
nakonwaieren, etho nakaiesha naonikonh-
rakon. Raonhaa akwa rotokense ne Ra-
wenniio tsinaonikonhranonwake.
Wari, takwaienha, ii are onkwariwa tsi
ne sanikonhranonwake nethone, ii onkwa-
riwanerahaksera teieseriasaweheston, tsi ne
rostonton ne Iesos tsi ronwaiatanentakton ;
satanitenraskon, satontat tsi sesakwatatre-
watennis, sakwawenniiostha oni ne tsiaten-
hawe nonwa hetsienha; tiotkon aiakwehia-
rake tsini sanikonhranonwakon kaiasakta,
etho naionkwanikonhranonwakseke tsi ion-
kwariwaneren.
Takwaienha. . . &c.
XIV. Kaierihaton iawenre tsi ioiatonse-
renton :
Aiiawem ens, lesos, tsi siiatat,
lak w ak w ekon ai ak w en herat-e,
Tsi naon saiak watats wenseke,
Iaiakwe (2) ne karonhiake !
Siaton . . .
KAIASA AOHAHA
135
Kwasennaiens . . .
Iesos wahonwaiatata.
Ken kaien ne Sesakoskontakwen nonkwe
noneshon, ronwaswenhon nonwentsiake,
onen kati onwentsiokon raiatat, onkwe
sonha ronahriskonhon.
Askwentenre, Iesos, tsi teiakwatonnha-
karias nonwentsiake, iatekakonte ne aion-
kwanikonhrori tsi saronhiakenhon, nok tsi
senheiaton iawenheiontatsanit, naonsas-
kwaiatontako noneshon. Iakoseronni tsi
iesaiataten otstenrokon, akwa oni konwaia-
takhonston ne tsieronke kenha ; aiawens
etho . naionkwatennikonhraseronni nonen
are waskwentenre wasatiatata nonkweria-
ne, tsi takwatiennis n’Okaristiakon ; etho
naiakwateweienton ne sawaratokenti, tsini
konwateweienton ne tsieronke kenha ; ne to-
sa askwaswenseke tsi takwatiennis. Asiatata
tsinonni satiataten, onkwariwanerahaksera
okon, iakwatennikonhrotakwatha okonha ;
tosa othenon aonsaionkwataskatsten tsini
kanakere nonwentsiake ; tiotkon tenhnon
aiakwatohtarhoseke tsi iesanikonhraksatha
nonkwe ; aiawens skennen akwenheiase, nok
akwaienterhane tsini saiatanehrakwat non-
wa karonhiake.
Takwaienha. . . &c.
136
KAIASANORON
Tsi iehasentakwa iaonsaien:
Siaton, lesos, nonkweriasakon
Tsini iesaronhiakenton nonkwe.
Takwientenr ise oni, Wari,
Asteson (2) aiakwehiiarak.
S'iaton ...
Takwaienha. . . Wari... Ahonwasen-
naien... Shetenr, Sewenniio. . . (3). —
Shetenr, Iesos. . . (2).
KAIASA SONHA KANORON TSI WATKRKNNAIENNI
NE IONTSTHA AIERIWAIERXTE NE
KAIASA AOHAHA.
Aionkwanehrako tsini Kanistenseriio, tsini io-
tiesen ne Kentiohkwatokenti : iakowis noktika-
wenniio nonkwe aiontsennoniniate taiontentsa te-
wateriwaserakwatha kowa sonha, ne kaiiasa ao-
haha aowenk, nok oni aiakonoronseheke ononsa-
tokentike iaien, naieriwaierite taionnonsatase.
Ken kaien nihotiriwison Ratiriwawakon ko-
watson, ne oni wahariwahnirate ne nonwa son-
kwatsteristha, Reon XIII, 19 siskare senvie 1884,
tenhnon 9 siskare september 1890:
Ne iakononwaktanionni, ne iennhoton, ne te-
iontstekahwas kaniatarake kowa, ne iiens tsi-
nonni iahte kanonsote ononsatokenti teieiasontha,
tenhnon nokti kawenniio nonkwe ne iahte ie-
kwenies ononsatokentike iaien taionnonsatase,
TEIONNOIVSATASETHA
137
aonton nemiee aieriwaierite ne kaiasa aohaha, tsi
ieteron, neniontste ne kaiasanoron waterennaienni
naieriwaierite ne kaiasa aohaha ; nok sataiontsen-
nonniate tsini iontsiennonniatha ne ononsatoken-
tike teionnonsatases ; kawenniio ki esnonsake aie-
hawake ne kaiasatokenti, nok tsiakotatrewaton-
hatie aierihoktake 20 Takwaienha, 20 Wari te-
konnoronkwanions, nok 20 Ahonwasennaien ;
iken : 14 nioriwake, aowenk ne 14 nikon tsi
ioiasentonnion, nok io i aton-se r en to n n ion , nonon-
satokentike aiakoriwaieriton ; tenhnon 5 niori-
wake, ne ahonwasennaientake Iesos wisk nikon
tsi rotewiraronnion sasonkwaronhlakense ; nok
enskat, raowenk n’Ariwawakon kowa.
Tokat eso nionkwetake skatne ieteron kanons-
kon, watoms nakwekon taieiena tsi ierihoktha,
tsieiatat aiehawake ne kaiasanoron, akwekon sa-
teoiontsenmonmiate, teniontentsa tewateriwasera-
kwatha kowa sonha, kaiasa aohaha aowenk.
Nok are, kaneka sotsi iakononwaktani, naie-
kwenieseke aierihokten 20 nikon Takwaienha,
Wari, nok Ahonwasennaien, ne iatenskene naie-
rihokten Tsiontonnhakanonniatha, nok aiairon :
i( Kwennitha kati, sheiatakennha ne iesawennaie-
(e riits, ne sesheskontakwaton sanekwensatoken -
({ tike,” tenhnon akonikonhrakon arahonne taie-
wennaserete tsieiatat eh iiens, ierihoktha 3 Ta-
kzvaienha, 3 Wari, 3 Ahonwasennaien .
Aiawen akaientake, tsi iakonomsotom niakori-
wiioiston okon, nene kaiasatokenti, kanoron tsi
wateremnaienmi ; romwamiahesemhak, me aoriwake,
ne ronwahniha sakorihommiennis ; niahta hoteri-
hontake me raomha mahateremmaienhase ne kaiasa
sonha, ne kaiasa aohaha aoriwake, ioriwentaon
enhariwatsenri kanon nahatennhane nakonwate-
rennaienhase neneh?
IENONTARASTHA KANESATAKE.
Saiatat ne ratsihenstatsi, onen wahonnise sako-
rihonniennihakwe ne Kanesatakehronon, Awen-
nenhawi ronwaiatskwe, (onseronnikeha M. Fran-
gois Picquet), wahatennhane, toha tsini kahawi
1740, akanonsotake neh tsini kanonsoton otsten-
ra, sekon nonwa kanonsoton onontoharakeson
Kanesatake. Raweron, ne iawet taonsakiatieren-
hake tsi tiononte Kanesatake, ne tsi tiononte Kar-
wer, tsinonwe nihoronhiakenhon ne Sonkwawen-
niio ; nok tsi kanonsoton aiorhentonhake ieiata-
ronnion, neh eniontkahtotake, aonsaiontatehia-
rakwen ne kariwakweniioson tsini hoiatawenhon
Iesos isahonwaiesatanion.
Eh nahe tsi kentiohkowanen inon tionhten-
tionkwas naienontarane, nahonwawenniioste le-
sos sonkwaronhiakense.
Ken nasakotitenre ne Ratiriwawakon kowatson
tsiniakon eh enionterennaienhna, kawenniio en-
tsiontateronkwase, enieiatarane nok enhonhion
tsi enionterennaien n’Ariwawakon kowa : 1 0 Ens-
kat ne tsioserat, akowenk ne tewateriwaserakwa-
tha kowa, nemekwatho Kanesatake ononsatoken-
tike; 20 Tsini ioriwake enienontarane eniekwa-
tho tsi kanonsoton onontoharakeson, akowenk
ne tewateriwaserakwatha kowa ; othenon aia-
koiotatse naienontarane, ne oni sakat taiontentsa,
naiekwatho ononsatokentike, naieiriwaierite na-
honwennitentase ne Iesos sonkwaronhiakense ;
3° Tikate ne skanonsatson iaiekwatho, akowenk
7 nioserake nok 7 nioriwake ne kaieri niwason-
tashen ne tewateriwaserakwatha sonha,
I O N TEREN N A I EN T AK W A lENONTA-
RASTHA.
Tsi Tekaiasonte.
t Rasennakon . . . Akwa tekonnoron-
kwanions. . . sk. 108.
Karo kase, Satkon Saiatatokenti, asate-
kate onkwanikonhrakon iesanonwestha na-
katsiroten.
Akwa onkwanikonhrakon tekwanoron-
kwanions, kaiasatokenti, kaiasanoron ; ne
kaiasanoronstakon tsi iesaterennaienni,
iawet skaiasat iotonhon ne akwa ronwaia-
tanentaktonne Iesos Kristos, tsi rawenhe-
ion Karwerke.
Kwennitha, lesos Sewenniio, onen non-
wa etho ieniakwaterennaientatie tsi iawet
satohetslon, tsasaterennaienhne atenhenra-
kon Orif. Iontatenonwes, iontatitenra-
nions ontatekenson, ne sahtarakwenhatie-
ne ; askwentenre, ne ken ionkwatiskwentare
tsi kahniote kaiasatokenti, taiakwatatenon-
wehake, taiakwatitenranionheke oni. Etho-
naiawen.
Takwaienha . . . Wari. . . Ahonwasen-
naien. . . Takwentenr. . . Ashetenre. . .
***
Teiiiietane, entsionhteinti, nok tsini iohahes aie-
rensokten; nok tsi iakonontaraonhatie, ahonwen -
nitentase ne Rawenniio skennen tahontatenon-
140 IENONTABASTHA
wehake rotiriwiioston rotmontiiosoii, nok aonsaj
kariwahtonte ieriwaksatha kariwiioston, nok oni
senha aken t i ohko wannha Kientiohkwatokenti.
❖ ❖❖
I. Tiotierenton' tsi teietastanionkwa.
Iesos rahetkentsihon Atenhenrakon.
Iesos, tekon n oronk wan ion s ,
Tesatonkwaraonhatie
Ohneka nok onekwensa,
Entakta 'saesario.
— Akwa tekonnoronkwanions . . .
Kwasennaiens . . .
lesos Kristos, Niio Onkwe oni, tsini ka-
ronhiakenseranoron saronhiakenseratokenti
okon, tkariwaieri akwekon nonkwe asteson
aiesentenranionheke, nok taiesanoronkwa-
nionheke tsini skwentenron. Ise, lesos
Kristos, tsiatare kaiatonniseratokentike
ken ioiatonniseranentakon, ionkwatkennisa-
haton kento, ne tsini iakwaskaneks akwa
aiakwateweienton tokenske akwentenra-
nionheke, tsini skwentenron atenhenrakon
Orif ; aseken etho, tsini satanitenraskon,
akwa sanikonhronni, iawet sanikonhranen-
takton tsiatatake akoriwanerahaksera okon
akwekon nonkwe ; seron, oriwakwekon ta-
IONTERENNAIENTAKWA
141
onsakeriwaserako ; ethone, tsinitsenonwes
Niio Hianiha, okstentsi sanikonhranon-
waktakon, ne tsini honwanikonhraksata-
nion nonkwe nonwentsiake ; toha aesen-
heiaton, tsiatakwekon onekwensa ohneka
tekiatieston tesatonkwaraton ; nok onen tsi
iahte tsisahtonse, akwa wasatiskwentare,
nok senha wasakwisron tsi saterennaien-
takwe, nok watseriwaienhase Niio Hianiha
tsini saiatawenskwe.
O Iesos, satanitenraskon kowa! askwen-
tenre, ne askwentenrate tsini saiatawenhon
atenhenrakon, tiotkon aionkwanikonhra-
nonwaktake tsini ionkwariwaneren, tiotkon
ne taiakwasentotake, tsini kwanikonhrak-
saton. Askwentenre oni, katke ki ok othe-
non kanoron nenionkwaiatawen, senha
ethone aiakwakwisron aiakwaterennaien,
nok akwariwaienhase tsini ionkwaiata-
wens.
Takwaienha. . . &c.
IX. Tekenihaton tsi teietastanionkwa.
Iesos wahonwasokwaweson.
Iesos, tekonnoronkwanions,
Tateiohrihon ne tsieronke,
142
lENONTABASTfiA
Tsini iesasokwaweson,
Skanoron aesenheiaton.
— Akwa tekonnoronkwanions . . .
Kwasennaiens . . .
O Iesos Sewenniio ! iakwaskaneks akwa
aiakwateweienton akwentenranionheke, tsi-
ni saronhiakenhon tsaesokwaweson, nok
takwanoronkwanionheke, tsini skwenten-
ron nethone ; aseken ne tetsisariwaserakwa-
takon kariwaksenskwe okon, tsini ionkwa-
tonweskwatanion. TsiaTanoron kowa, iah
othenon tesanoronse, onen sane tateiohri-
hon tsieronke kenha; oktisesenekwensote,
sekon isinison iesaientanions. Ionkwentent
ionkwariwanerahakskon ; kanekhere tsini
iaweta ionkwariwaneren, ne tionkwarita-
kon ne tsieronke; ii onkwariwa tsi iahten
tsisahtonse, sekon kati asteson iakwariwa-
neraks, iawet isinison iakwaientanions ne
tsieronke ; satanitenraskon kowa, ne tsi
arekho teskwahrewaton.
Tsionkwatatrewatonhatie, akwa tionkwa-
nikonhrasahaton, kwennitha, ne askwen-
venrate tsini saronhiakenhon tsaesasokwa-
weson, akarihontarhene onkwanikonhrakon
tsini saronhiakenhon ethone ; tiotkon kati
aiakwehiarake, ne aiakwattokatake tsini ie-
riwanerahaktha kariwaksenskwe okonha
IONTERENNAIENTAKWA
143
tsi iontonweskwatanions, nok oni aiakwa-
riwaswatake nehnakarihoten, akwa iateka-
konte akwekon aiakwariwahtonte. Etho-
naiawen.
Takwaienha. . . &c.
III. Ashenhaton tsi teietastanionkwa.
lesos tehonwanonwarannhaston .
lesos, tekonnoronkwiaiiions,
Onen iahta tsisahtonse,
Ohikta iakoseronni
Teiesanon warannhaston .
— Akwa tekonnaronkwaniions . . .
Kwasennaiens . . .
O lesos ! iakwaskaneks akwa aiakwate-
weienton akwentenranionheke tsini saron-
hiakentakon, ohikta sontaiesanonwarann-
haste, nok takwanoronkwanionheke tsini
skwentenron nethone ; aseken ne tetsisari-
waserakwatakon tsini iakwariwanerahak-
tha, tsi iakwanaie, tsi iakwatatewenniios-
tha, tsi iahte iakiwennarakwa iakikowa-
nens. Ionehrakwat tsini saronhiakenhon
ethone, aseken ohiktake ieientanionskwe,
nakon iakohiktotaserons? tontakanekwase-
144
IENONTARASTHA
ron, iah onka teiesentenraskwe, senha ok
eken iesatentoriatakwe, teiontontsotakwe,
onontiio kowa teiesanonweratonkwa. Iah
nonwenton kaneka nonkwe etho teionta-
tierase.
O Iesos, sanikonhriio kowa ! iahtiiateka-
konte teshehrewaton iesaiesatakwe ethone,
kanekhere iah othenon tesanoronse. Tsion-
k watatr e watonhat ie, akwa tionkwanikonh-
rasahaton, kwennitha, askwentenre ne
akarihontarhene onkwanikonhrakon tsin i
saronhiakenhon ethone, ohikta tsi iesanon-
warannhaston ; tiotkon ne aiakwehiarake,
nok ne aiakwattokatake tsini kariwaksen
kanaiesera, nok iontatewenniiostha ; aia-
kwariwaswenseke kati nehnakarihoten,
akwa aiakwariwahtontake.
Takwaienha. . . &c.
IV. Kaierihaton tsi teietastanionkwa.
Iesos roiasakehte.
lesos, tekannor onkwaniion s,
Sakehte tekaiasonte ;
Serenkhene iahasewe
Onontoharake Karwer.
— Akwa tekonnoronkwanions . . ,
Kwasennaiens , , ,
IONTERENNAIENTAKWA
145
O lesos ! iakwaskaneks aiakwateweienton
akwentenranionheke tsini saronhiakenhon,
ethone tsi sanensaratiene tekaiasonte, nok
takwanoronkwanionheke tsini skwenten-
ron ethone ; aseken iawet sakehtene onkwa-
riwanerahaksera okon, tsi satketaton te-
kaiasonte ; ne tetsisariwaserakwatakon tsini
ionkwariwanerahakskon, onen teiakwate-
riatikhonnion othenon iakwaronhiakeris,
kaneka ki ionkinikonhraksatanion, iahte
iakwaienteri aiakwatakatstate,
Kwennitonhatie, o lesos ! me askwenten-
rate, tsini saronhiakenhon tsi sarontakehte
tekaiasonte, tosa seriwarako tsini ionkwatie-
saton karonhiakensera sonha, tsini takwa-
riwisahani tsinahe ; askwentenre oni aia-
kwanoronkwake othenon eniakwaronhia-
kenseke tsinenwe, skennon aiakwatakats-
tate, nok aiakwatonnrhakwate karonhiake.
Takwaienha. . . &c.
V. Wiskhaton tsi teietastanionkwa.
Iesos waWonwaiatanentakte.
I eso s, tekonnoronkw an ion s ,
Akwa ka r onwa r owanen s
146
IENONTARASTHA
Tei esasnon sawehestakon ,
N ok tiesasi ta wehestakon .
— Akwa tekonnoronkwanions . . .
Kwasennaiens . . .
O Iesos T iakwaskaneks aiakwateweien-
ton akwentenranionheke tsini saronhiaken-
hon, karonwarowanen tiesasnonsawehes-
takon, nok tiesasitawehestakon ; nok takwa-
noronkwanionheke tsini skwentenron etho-
ne ; aseken ne tetsisariwaserakwatakon ori-
wakwekon tsini iakwariwanerahaktha ak-
wasnonsake nok akwasitake ; kanekhere ne
senha iawetowanen kariwaksen nahoten ne
iakwaieratha.
Sekon konhiennitonhatie, Sewenniio, ne
askwentenrate, tsini saronhiakenhon ethone,
aseriwahtonte tsini ionkwariwaneren, nok
iatekakonte askwanikonhranentakte tsiata-
take, iah nonwenton taetewatekasionhe.
Takwaienha. . . &c.
L
VI. Iaiakhaton tsi teietastanionkwa.
Iesos wahrenheie tekaiasontne .
Iesos, tekoninoronk w anion s,
Senheion tekaiasontne ;
lONTERENNAIfiNTAKWA
147
Tsini satanitenraskon,
Oneshon skwaskontakwaton .
— Akwa tekonnoronkwanions . . .
Kwasennaiens . . .
O lesos ! iakwaskaneks akwa aiakwate-
weienton akwentenranionheke tsini saron-
hiakenhon saerontaketsko, nok tsi senheion
tekaiasontne, nok tsini iawenhon saesaia-
tanentasi tekaiasontne ; nok oni takwano-
ronkwanionheke tsini skwentenron ethone.
Kanekhere, Sewenniio, kento senha iesate-
hatanionskwe, senha iesasentennihakwe,
senha iesatentoriatakwe, senha oni saron-
hiakenhon ; aseken akwa senheiaton, tsi sa-
ronhiakenhon, nok tsini skwanonwehon. Ak-
wa sariwaieriton tsini hiatenientense nene
Hianiha, tsi raweron aonsasakoskontako
nonkwe. Kento oni seweiennentaon none-
shon seskwaskontakwen.
Tekwanoronkwanion, Iesos, niawen tsi-
ni skwentenron, kwawenniiostha, akwa tion-
kwanikonhrasahaton, kwanonwes onkwa-
nikonhrakwekon, okstentsi ionkwerien-
taksense tsini ionkwariwaneren, aseken
ne kwaronhiakentakon. Kwennitha, askwa-
nikonhranentasi onwentsiake, nok iateka-
konte askwanikonhranentakte tsiatatake.
148
IENONTABASTHA
Askwentenre, ne ok aiakwanoronkwake
nonwentsiake neniakwaronhiaken, ne aete-
wahriskontake ok iaiakwenheie. Etho naia-
wen, nok ethone iatekakonte aetewakwe-
konhake karonhiake.
Takwaienha. . . &c.
VII. Tsiatakhaton tsi teietastanionkwa.
lesos wahonwmatata .
Aiawen akiheiate
Ne tsinakonnonwehake,
Tsi nise nisenheiaton,
Tsini skwakonniemstonhatie !
■ — Akwa tekonnoronkwanions. . .
Kwasennaiens . . .
O Iesos seskwaskontakwen ! tsini wahon-
nise iesanaskwaientakwe, nok tsini iaweta
onen iesaronhiakenton, tkariwaieri tsi onen
nonwa iatekakonte satorisen ; tkariwaieri,
tsini hoieren ne Sose Arimatihronon, rakon-
nienston ne tsieronke kenha, raweron etho
ahonwaiatata ne Iesos, tsinon raonha ne Sose
nahonwaiataten nonen ahawenheion Tkari-
waieri oni, Sewenniio, tsinonwe akwa ka-
noron waesaiatata, iakonenhiararakon, iah
IONTE&ENN AIENT AK W A
149
honwenton teiakotston; akwekon oni tka-
riwaieri, niare waeweiennentane, wakon-
wateweienton ne tsieronke kenha, akwa
wenhienanoron wakonwaiatokhate, onen
tenhnon wakonwaiatata.
Askwentenre, akwekon tsini iakwaska-
nekhons nok tsini ionkwatennikonhrotak-
watha, akwekon etho asiatata; ne taskwa-
wenonniate ne skwatonnrhakwatennis,
tsi nise niiot oniataraa konwawenonnia-
ton tsieronke ; askwentenre tiotkon ne aiak-
wennontonnionkwake tsini saianerek-
we; takwaiatinionte tsi iesahason kanaka-
rohare. Btho kati naiakionnhotenhake on-
wentsiake, tsiniiot iahte iakaonwentsiaien-
teri ; tsinenwe enskwentenrheke iateka-
konte karonhiake entewakwekonhake.
Saiatatokenti Wari, tsini sanikonhranon-
wakon, sahrenheie Iesos n’Hetsienha, etho-
ne toha iatekakonte aesenheion, niahtahia-
iatanonstatonke ne Rawenniio; ii sonkwa-
konnienston, raweron, aiakotsteriste akoien
okonha iakoriwiioston nonwentsiake. Ii
onkwariwa, ionkwariwanerahakskon, tsi
roronhiakenhon, nok tsi rawenheion n’Het-
sienkenha. Sekon kati, tsini sanikonhriio,
tsini satanitenraskon, ionkwarhare enwaton
enskwentenre, takwaienha enwaton. Tsion*
150
IESOS uaokonhiakensera
kwatatrewatonhatie, ionkwatonnhakanonni-
hatie, iakwiatennikonhranentaktha sasitakta,
ionkwaterientasonhatie, ok iaiakwenheie
tiotkon akwanoronkwake, tiotkon akwanon-
wehake ; kwennitha, askwaterennaienhase,
aontiesenhake asonkwentenre ne Rawen-
niio. Ethonaiawen.
Takwaienha. . . &c.
Tsi teiono ronk w anion s ne kaiasanoron, itewat
ne kakwetaron tsinon ronwaiatanentaktonne ne
Sonkwawenniio :
— Akwa tekonnoironkwanions . . .
Akonwanenton tsinenwe
Ne Ashien seratokenti,
Tsiini sonkwentenron Iesos
Tsi ron waiatanen takton .
— Akwa tekonnoronkwanions . . .
Iesos Raoronhiakensera Aoriwa
Takwentenr.
Takwentenr, Sewenniio; — Kristos, takwentenr ;
— Takwentenr, Sewenniio.
Kristos, takwatontats ; — Kristos, takwawen-
narak.
Niio lesaniha, karonhiake tesiteron, takwentenr.
AOllIWA TAKWEJN7 TEJN 15
151
N'iio Iesaienha, nonkwe sesheiatontakwen ,
Niio Satkon Saiatatokenti,
Ashenseratokenti, enskat ok Niio,
Iesos, hiatenhninon Sitas ronkwetaksen,
Iesos, serenkhene iahte senheion, tsinatesa-
[terientakani tsimi i on k w a riwaneren ,
lesos, tisatarihensierahriihon onekwensa, tsini
[ saronhiakenhonhatie tsini ionkwari-
[waneren,
Iesos, iahtetswenhon Sitas tehianoronkwa-
[mion, saterientare sane me eniesaientereste
[tsi iesaienasere,
Iesos, iesaiatontion sewakwekonme,
Iesos, iesaneren,
Iesois, iiesatentoriaton,
I esos , iesakon saiahakh on ,
Iesos, iesarasentonkwen,
Iesos, iesakonrekhon,
Iesos, iesariwarhon kariwaksenskwe okon,
Iesos, ashen nioriwake Tier hiatonnhiiase,
Iesos, iesasokwaweson akwa iesawarat-
[sionkwen,
lesos, iohiktat,sanit teiesamonwarannhaston,
i esos, waeriwiiisa nasiheie, nok ronkwetaksen
[ wahonhionnhete,
Iesos, iesaswenskwe Konskwirat wahonwate-
[wentetase tsi sonnhe,
lesois, saromtaketaton akwa ioromtakste teie-
[sarontanmhare,
Iesos, wateswisenheie tsi saromtakehte, tohka
[nasitakerane, 'semha ok iesanonwareks,
Iesos, akwa ioronwaratsanit iesaiatamentak-
[ takon tekaiemtannhareke,
lesos, okstentsi iesaronhiakemton saeronta-
[ketsko,
Jesos, ashennen nitsiataniionte ne tehnihase
[hninemskwas?
Takwentenr.
152
IESOS RAOEONHIAKENSERA
lesos, sheiaterennaienniskwe ne iesarioskwe,
lesos, otsate iotsitsdaitken tekaiieston iesane-
[kannhonton,
Iesos, sheienheiiasie akwekon nonkwe, tsdni
[saskaneks akwekon aiontisennonni ne ka- •
[ronhdake,
Iesos, asikwe ieiesahakston tsd teseweienteh-
[takon,
Iesos, t s iesaia.tan en tasi on nok waesaiatata, ,
Ieisos, ise seriwahtontha ne kariwaneren, tak-
wadatokef, Iesos'.
Iesois, ise seriwahtontha ne kariwaneren, tak-
watontats, Iesos.
Iesos, ise seriwahtontha ne kariwaneren, tak-
wentenr, lesos.
Tewaterennaien :
Sewenniio tsi iakionnhe, shetenr nisa ni i
koriwiioston okonha,. Hetsienha sesakos-
kontakwaton tsi ronwaiesaton, ronwaiata-
nentakton oni tekaientannhareke. Hetsa-
tontats raonha Iesos Hetsienha, ne sate se- v
niiatanoron, sate senonnhe oni, ne iakwa-
wennakwekonhatie othenon kwennitentase.
Ethonaiawen.
Takwentenr.
AORENNA
163
Iesos Raoronhiakensera Aorenna.
Iesos raoienitannhare,
Asteson tetwakanerak,
Tiotkon twatatehiarakwak
T s in i sonkwaronh iakense .
Okstentsi roronhiakenton
Onk wa ri waner ahaksera,
Skanoron nahawenheion
Tsina thaterientakari.
Ronwakonsaien ne Iesos,
Nok ronwennitskeroserhon ;
Etho 'se ken nitwaierha,
Tsi ietikenhronnis nonkwe.
Ne ronwakenrenseronni,
Nok iotehat tahonbionni,
Nok wahonwatewentete,
Ronkwetaksen shon wentenron .
Wahonwasere ne Iesos,
Akwa wahonwaiesaite,
Raonha r on wahrewaton ,
Ii tenhnon teionkwatentson.
Iesos okstentsi obikta
T eh on wan onw arannh a st on ;
T e sh o r i w as e rakw aton
Tsini ionkwariwannhikon.
154
IESOS RAOIASA
Akwa wathawiseniheie
Iesos, tsi rorontakehte ;
Enitsi/tewai en a waiste
Onkwaiasa entwakehte.
W ahon waiaitanenitakt e
Ne tekaientannhareke ;
Etho wasonkwenheiase
I i ionk war i waneriahakskon .
Akwa tekwanonweratons,
Iesos raoientannhare ;
Ise, ne hiaianerenston,
Sonhaake ionkwarharekwen .
Sewenniio, kwatonronni
Tisimi satanitenraskon ;
Onkwe 'sesheiatontakwen,
Sheiatsteri st iatekakon t.
Ethonaiawen.
Iesos Raoiasatokenti Aorenna.
Ronnhek Iesois, ionnhek oni
Iesos raoiiasatokenti !
O ! aonsahinonwehak
Kaiasake sonkwenheiase.
Ne tsiini sonkwanonwehon,
Tonnhek Iesos raoiasa !
AORENNA
155
Kaiasa tewasennaien,
Satiaterahneken ne Iesos;
I ote r ont a tehatonn e,
Wakarontanoronne kowa.
* Twakwekon tetewiariwak :
lonmhek Iesos raoiasa !
Kaiasa tewasennaien,
Wah.ianoron ioianiionte ;
Ne saionkwatsiente onwe
Tsi sonkwakaronni Atan.
Kaiasa tewasennaien,
Nene konwasennietha notkon;
N e s esonk wa skon takw aton ,
Nok karonhiiake ieshoteron.
Kaiasa tewasennaien,
lesos raonekwensa kenha
Akwa ioiatohareton
Onkwe okon akoitonnhetston.
Kaiasa tewasennaien,
Tsi roiatanentakon Iesos ;
Sonkwatatis nok sonkwawis
N aetwats ennonn i a te on we.
Kaiasa tewasennaien,
Rjaomha w ats itw asennai en
Kaiasake rawenheion,
Naonsasonkwaskontakwate.
T wanonw ehak raoias a,
Raonha entsitwanonwehak ;
Nok iawet enitsitwasnienon
Tsini sonkwatiasakehtati.
OlA SONHA IONTERENN AlENTAKWA
Ronwasennaientakwa Iesos Sonkwaron-
HIAKENSE.
Iesos ronwennitenstakwa tsi ronwaiesa-
ton : Iesos, Sewenniio, ii onkwariwa sen-
aiakeraton ... sk. 76.
Iesos ahonwawenniioste tekaiasontne :
Iesos, saiatanentakon tekaiasontne. . . sk.
60.
I onterennaientakwa, iateiekanere tsi tha-
iatare tsi ronwaiatanentakton. Iesos tekaia-
sonteke; ( aowenk tewateriwaserakwatha
kozva) : O Iesos, saianere onwe. . . sk. 90.
Ronwariwadennitha ne Rawenniio lesos
raonekwensatokenti: Niio Iesaniha, ok tsi
sonnhe, wakonriwaienhase ne lesos Kristos
raonekwensa, iahtiiaiehewe tsini kanekwen-
sanoron; etho naontawe taonsonteriwase-
rako tsi ionkwariwaneren, nok tosa othenon
aioriwaioha ne Sentiohkwatokenti.
Sakowi n’Ariwawakoin kowa kenha, Pie VII
ronwaiatskwe (22 sepit. 1817), tsiniakon tsiako-
tatrewatonhatie enierihokten n ehn iwate rennaien-
takseroten, taiontentsa 100 niwenniserake ne te-
wateriwaserakwatha sonha.
IONTEREN N AIEN T AKW A SONHA
RONWENNITENTASE IESOS KRISTOS
SONKWAWENNIIO.
II. Ne tsi Rotatiteron Okaristiakon.
Tsini ion k wa r i hoiin i enii'i s ne Kaiatonsera lon-
teriwaienstakwa ne Kariwiioston , ken nihatierha
Ieisos Okaristiakon : i°. Shonikonhraseronniha-
ties ne Romiha, tiotkon ronwaniikonhraksatanions
nonkwe; asteson ethoni hatierha Iesos Okaris-
tiakon, senha tenhnon tsi Iehasens, ethone ki ase
sronnis tsimi hoieren sahonwario, roriwaiennis ne
Rawenniio raieronke nok raonekwensa, ne taon-
sahariwaserakwate tsi ionkwariwaneren. 2°. Sa-
kotiennis ne ronwanaktotani nakonikonhrakon ;
ratsientani nakotonnhetston aiakonikonkatsteke
tosa aiakoisenni notkon, tsi iieks Iesos raieronke
nok raonekwensa. 30. Sakotenranions onka ki
ok wahonwaiatisake ; kaneka ieiatare tsi iakoha-
sen, kaneka ieiataras, kaneka oni ronwanatare-
nawis tsi rotatiteron Okaristiakon.
Naontonseke ahonwaiatatsenri ne Sonkwawen-
niio, iahta teiotonwentsiohon taieniatariiake ka-
niatarake kowa, aiontewentete tsi tienakere, ta-
iontekhasi momtatenonkwe ; raonha ne Sonkwa-
wenniio thenteron tsinonni tienakerenion non-
kwe, tsinonni kanatowanens nok oni kennikana-
tasha ; ok tenhnon iahte honwaienteri, iahte honwa-
serinaiens, iahte honwanoronkwa, iahte honwaia-
158
BONWANATAHENAWIS
tisaks, ne raonhaa watenroseriio ; shonwaiatani-
konhrems me tiotkon sonkwennontonmionse, tiot-
kon sonkwentenramioms.
Aiakohtako kati aiakomikonhraiemtane tsini
tkariwaieri, tsi naiekwemi, ahonwamatarenawira
ne rotaseton Okaristiakon ; arems akaonhaason,
kanatakon iiens, iakonaktote iaiiekwatho ononsa-
tokentike, arems tsi iakahewe ne wenniseranor ons ,
iontkaristiotasions, kahniote n’Okarisitia ; <semha
ethome wehne ronmis Iesois tsi sonkwanoironkwa.
Ehneken, ken kaiiatomserake, tkaiatomnion iom-
terennaiemtakwa sornha naierihoktake tsi ieiatare
tsi Iakohasen, nok tsi Ieiataras ; watonkwiio ken-
to aonteta ionterennaientakwa isonha, naiontstake
nenhonwainatarenase Sonkwawenniio onomisato-
kentike.
Arfons roiatatokenti roterennnaien-
takserison, naiontste tsi ronwanata-
renawis Iesos Okaristiakon.
Iesos takewenniio, ne tsi shenoronkwa
nonkwe, kento tsiteron Okaristiakon, ken-
wentatieha asontatatieha oni, satanitenron,
saiatanonwet kowa, sherharekwenhaties,
ieshennonkonhaties nok sheiateweientonha-
ties tsiniakon iesanatarenawires ; akwa to-
kenske tewakehtakon ken tsiteron tsi ie-
1ES0S OKAHISTIARON
159
hasentakwa Okaristiakon. W akonwenni-
ioste, sase okenra tewakientakon, akwa iah
othenon teken tsini kiatoten. Watkonnon-
weratonte tsinikon takitenranion, senha ki
tsi iawet takewenniioston tsi sonnhe, sasa-
tatiteron Okaristiakon ; watkonnonwera-
tonte tsi takenistenserawi, taonkeriwakenn-
haseke, ne Sanistenseratokenti Wari; wat-
konnonweratonte tsi taskenonkton ken tka-
nonsote ononsatokentike takonhiatkensera.
W atkenoronkwanion nonwa Ser iasatoken-
ti, iahtiiaiehewe tsini iaweriasanonwet, ne
tekenonweratontha : Tiotierenton, takon-
nonweratonte tsini kariwanoron takwawi
n’Okaristia. Tekenihaton, taonsakeriwase-
rako ^tsini ioriwake iesakenrenseronnihon
ne iesaswens Okaristiakon feataseton. A-
shenhaton, tsi nonwa konhiatkense, ikehre,
tsi kento riwenniiostha Iesos, iawet akkwe-
nieseke ahiwenniioste, ka ok nonwe non-
wentsiake, tsi thenteron Okaristiakon, tenh-
non tikenha tsi ronwakonnienstha, nok
senha ronwatewentetha, raoriwatokentike
oriwatokenti kowa Okaristiakon. O Iesos !
Sewenniio tsi konnhe, konnonwes akeni-
konhrakwekon, akweriasakwekon oni. Sa-
katatrewate niiaweta onen konnikonh-
raksaton, iahtiiaiehewe tsini saianere. Wa-
160 &ONWANATAIUSNAWIS
katerientasa, naonkienawase saianerens-
takwa, tosa ohnaken aonsakonnikonhrak-
sate; nok nonwa, sahetho wakitent onwe,
akwa otokenhon watkonwenniioste tsi
konnhe. Onkerihonti tsi ok nahoten taonta-
kennonton, tsi ok naonkenikonhrotenhake,
tsi ok naonkwaskanekserotenhake, tsi
ok nahoten aonkientake, oriwakwekon
ki ise aesawenhake. Nonwa, akwa
ise tasennonton tsi ok nahoten naon-
kiatawen, tsi ok oni nahoten aonkien-
take. Ne ok enskat wakonneken, ne
ok enskat tewakatonwentsioni, akonnoron-
kwake, aontakeriwaierite tsiniiore enka-
tonnhokten, nok akonwennarakwake onwe.
Konhiennitentase, ashetenre ne iakotiakta-
ni tsi tetieseronniatha ; tasatierente ne
nennee ashetenre, ne onwentsiake tsi iiens-
kwe, senha iesakonnienston Okaristiakon,
nok senlia konwakonnienston Wari ioiata-
tokenti iahte kanakwaienteri. Konhienni-
tentase oni ashetenre ne iakotent okonha
niakoriwanerahakskon. Aiawen, o ise ses-
kwaskontakwen ! saiatanonwet onwe, ta-
kiaterahneken tsini wakenikonhroten, nok
tsini ionikonhroten ne Seriasatokenti, iawe-
riasanonwet kowa; etho naontawe, ahiri-
waienhase ne Hianiha, ok tsi ronnhe, nake-
IESOS OKABISTIAKON 161
*
nikonhra, nok ahiiennitentase tsennakon
tosa ahariwaswen nahaiena, nok ahakwa-
tontatseke ise sariwake. Ethonaiawen.
Kaien taiontentsa 300 niwennisierake ne tewa-
teriwaserakwatha sonha, tsini ioriwake, entsion-
tonnhakanonni, enierihokten, aohenton Okaristia,
ne ken kaiaton Ionterennaientakwa, Arfons Rti.
roterennaientakserison. Kaneka niate wenniise-
rake neniakorihoktaon, sewennitat tsini kariwes,
akowenk ne tewateriwaserakwatha kowa, kawen-
niio ki aonsaiontateronkwase, aieiatarane, . nok
akonwaterennaienhase KentSohkwatokenti, tsini
haskaneks n’Ariwawakon kowa. Ne thennon-
tonhon Ariwawakon kowa kenha Pie IX, 7 sis-
kare september 1854.
Shonwanikonhraseronniatha Iesos
Okaristiakon.
O Iesos ! Sewenniio tsi konnhe, seskwas-
kontakwen noneshon, wakatiskwentaren
sasitakta, tsi ronatisk\yentare ratironhia-
kehronon teiesennitiohkwaton. Wakeni-
konhranonwaks onwe tsini iesanikonhrak-
satanions nonkwe, iahte iakotsennonniats-
kon tsini skwentenranion ; ok eken iekenh-
ronnis, ieriwaiesatha oni tsini skwarharats-
6
162
SHONWANIKONHRASERONNIATHA
tenni naiakwatsennonni ; iesaiatanikonh-
rens ne ise sane sheionnhetonhaties. lah
othenon tetisariwenron, tsini saieranion,
naiesanoronkwake nonkwe ; sheiawi tsi
sonnhekwe nonwentsiake ; sheiawi tsinikon
saronhiakenhon, iah kaneka nonkwe etho
teiakoronhiakenhon ; sheiawi tsi senheion
tekaiasontne, naonsaionteskontakwate no-
neshon ; sheiawi skarakewatha nok tewate-
riwaserakwatha tsi iakoriwaneren ; akwe-
kons sheiawi oni nonkwe tsi sonnhe karon-
hiake, aseken ne aoriwa satatiteron Okaris-
tiakon, naskwatienniheke nonkweriane,
naskwanikonhrenhawitake tsi tiakotsen-
nonni. Sasahaton tsini saien naskwaiata-
kennha, tosa aiakwaiatahton nonwentsiake.
Ok eken kati ienal&re, eso oni ienakere
niahte iesanoronkwa, ne iesasentanionnis,
iesakenrenseronnis, iakonoronse ne senha
tsinaiesaierase, iahte iesatsanis tsini iakote-
rientatsenrionhaties ne ioriwatsanitenions.
Tokenske, Sewenniio, akwa ionehrakwat
tsi ionkwentent nonwentsiake iakwes, iahte
ionkwatsennonniatskon, ionkwatiesatcnha-
ties tsini skwanoronkwa, tsi satatiteron
Okaristiakon ; takwanontens sawaratoken-
ti, setsientani nonkwatonnhetston nakaia-
tiiohake, naiorihontake nacntsennonni ka-
IESOS OKABISTIAKON
163
ronhiake. Ok kati ne iontiesatha notiake tsi
satatenonsotani nakaweriane ; iahte tiesa-
naktotanis, aseken konwanaktotani notkon-
seraksen iakoronhiakentha nonwentsiakon.
Tewakeriasisonkwa tsini iononwakte nak-
weriane, tsi tekkanere akwekon tiiontiesa-
tanions tsini skwentenranion, akwa iesate-
wentetha, isi iesaiatonties, kariwaksenskwa
tsiakotateriwaienni, iawet iesakenhronnis
ne sonhaa sane sheiatsennonniatennis.
Keriswaswens, Sewenniio, tsini iesaierase
niakoriwanerahakskon ; iah ostonha tekeri-
wawase tsini iakorihoten ; khenikonhras-
wens, khewennaswens, kheweiennaswens
oni, nok iahte kheswens, ok eken kheiate-
rennaiennis nonwa aonsaiontatrewate. Io-
nonwakte kowa nakweriane tsini iakotken-
renseronnihon ; sotsi iakotkowanaton non-
wentsiake, onwa tsi ok se eniakotokense tsi
neniakoiatawen. Tewasenthotha nakeni-
konhra, tsini iahte iakwattokha niakionkwe,
okti ionkwatatenonwaroriaton nonwen-
tsiake, iahte iakwanonwes ne iaiakwatkah-
toseke ne karonhiake, okenrakeson ok teia-
kwakanere. Ohnaiakwaiere, Sewenniio,
naonsaskwanikonhraseronni tsini iesani-
konhraksatha nonkwe? Ne iakwateren-
naientakwa nonwa naonsesanikonhren tsini
164
SHONWANIKONHRASERONNIATHA
ionkwatieranion ne kariwaksen, tasheswa-
theten ne iakonkwestaksens, aiontonnhatako
tsini iakotierenhaties, iakotiesatonhaties tsi-
ni skwentenranion, takwaronhiakense, ta-
kwenheiase,. seskwannhotonkwenni ne ka-
ronhiake, takwariwiiostontserawi, takwaha-
hawi naiakwatsennonni.
Sewenniio, tosa seriwarako tsini iakwa-
iatotens ; takwanikonhrata tenhnon naon-
saiakwatatrewate ; iakwaskaneks nonwa
naonsakwanikonhraseronni tsini iekenh-
ronnis notiake ne kariwiioston, iienhre, ok
teniakwennontoil tsi neniakwaiere non-
wentsiake. Oktiwakwekon ieteron netho-
niakonkwetotens, iontatonwentsiaksaten-
nis, iakohtakwas naonsaiontateriwahtonten-
niheke tsi iakoriwiioston. Shetenr kati na-
onsaiontatrewate, nok tokat iahtenionton-
tathe, sheiatahtont, tosa aiontkwehi tsini
iakorihoten. Sheienawas ne ieriwanoron-
kwa sariwatokenti, tosa aiontatenikonhra-
karhatho naonsaionthaharako ne kariwiios-
ton, akonwakonnienstake onwe ne saiane-
renseratokenti.
Tiotkon ne eniakwaterennaientakwake ;
nok tsinikon eniakwaronhiaken, tsinikon
enionkwentontiete, tsinikon eniakwakwe-
nieseke naiakitenrheke ne iakotent, tsi oni
IESOS OKABISTIAKON
165
nikon eniakwatennikonhriioste, akwekon
kwawis, nashetenrate ne teiontonnhakarias,
tosa aiakoteriwahtonse tsi iakoriwiioston.
Nok takwentenr oni nii, Sewenniio; iah oni
nii tetiotokte tsini kwanikonhraksatha niate
wenniserake ; iaweronhatien, onwentsiake
takwahrewat, ok eken tenkwanonweraton ;
tosa tenhnon takwahrewat tsi neniakwa-
tonnhokten.
Satontat kati, Sewenniio, iakwawennak-
wekon Iesos tsiatatienha, sate seniwenniio
karonhiake onwentsiake oni, tsi skwani-
konhraseronnis nonwa tsini iesasentanion-
nis ne iakonkwetaksens. Teiakwakanere
tsini hoieren tekaiasonteke, kawennanoron
thowenninekenhon, rawen : “ Shetenr, Ra-
“ keni, ne ionkiesatha, iahte honttokha,
“ iahte honaterientare tsini ioriwatsanit
“ tsini hontierha latekakonte nii eniak-
wariwanoronkwake tsini skwentenron; ia-
tekakonte eniakwatkawe ne takwahtiawen-
rati, ohneka iakononwarahtontha, kana-
kwaiesatsera, iakononwaroriatha, nok na-
tatewenniiostatsera ; iatekakonte teniak-
wasnieke ne kariwiioston, teniakwatateno-
ronkwake ne sate iakionkwe tsini sariho-
ten, teniakwatatienawaseheke ne sataiak-
watsennonni karonhiake, nonen enionkwa-
166
SHONWANIKONHRASERONNIATHA
tonwentsioktase. Onen kati, Sewenniio, Se-
riasatokentike wakwatiatata, aiawens tosa
aonsaionkwakaronni notkon.
Wari saiatatokenti, Sose saiatatokenti,
Sewaronhiakehronon, Sawatis saiatato-
kenti, Iesos- sewakwekonne nonwentsiake,
Saksarie ( tokat Resis) saiatatokenti, se-
wakwekon sewaiatatokentison, takwentenr,
takwaterennaienhas naiakwatatewennaierite,
iaontkontakwe naionkwariwiiostonhake
nonwentsiake, naiakwaienterhane katke
sonha tsi sewatsennonni kowa nonwa, iate-
kakonte satatsitewasennaienheke ne Ra-
wenniio karonhiake. Ethonaiawen.
Oia shonwanikonhraseronniatha Iesos
Okaristiakon.
Akwa tewakennikonhrasahaton konkon-
nienstha, tsini iosatste tsi tewakehtakon, o
ise takwawenniio ! lesos seskwaskontakwen,
tokenske Niio, tokenske oni Onkwe nasia-
toten ; konnonwes akweriasakwekon, kon-
sennaiens sataseton tsi iehasentakwa Oka-
ristiakon, ne aonhatsiwa Okaristia ioriwa-
IESOS OKARISTIAKON
167
nehrakwat kowa tsini ioriwake sariwison
noriwatokenti kowa sonha. Ne konsenna-
ientakwa nok konnonwestha, aonsakonni-
konhraseronniate tsini ioriwake, kanoron
tsi naawen, iahte konkonnienston, ok eken
konhiatiesaton, nok oni tsini ioriwake ako-
ren iesanikonhraksaton tsinahe, tsi oni nio-
riwake, iotteron eh naiawen, sekon eniesa-
nikonhraksate. Konwenniostha kati, Se-
wenniio, iah sane tsiniiot tsi sarihonte aie-
sawenniiostake, iah oni tsi naioteriwison-
honne akonwenniioston ; ne tenhnon tsinik-
kwenies ; nok kaskaneks etho naonkwate-
weienton nakonsennaien, tsini ionteweien-
tons.tsi iesasennaiens ne senha ieiatano-
rons, senha oni ionttokha tsiniakon sheiati-
son. Arahonne ne keniente akonwenniioste
nonwa nok iatekakonte, ne akoriwake niah-
te iesasennaiens, notiake teieiasontha
iahte iesanoronkwa ; nok oni konwenniios-
takwa, ne ashetenrate aonsaiontatrewate ne
iahta teieiasontha, ne tsiakotiatarakwen ne
kariwiioston, ne Sitaehronon, ne konwati-
sennaiens kaiatonnik sonha, nok niakon-
kwetaksenskwe okon, teiakotiestanion otia-
ke iakotenekwaheston. O Iesos ! aiawen
akwekon aiesaienterhane, aiesawenniios-
take, aiesanoronkwake, taiesanonweraton-
168
RONWASENNAIENTAKWA NIIO
seke tiotkon tsi tsiteron Okaristiakon, ne
aonhatsiwa oriwatokenti, ne akwa Niio rao-
riwa nakarihoten. Ethonaiawen.
Asteson konsennaiens, ise kanataranoron
ne iakionnhekon, ise oriwatokenti kowa!
Iesos Raweriasatokenti, Wari Aweriasato-
kenti, takwentenr, takwaterennaienhas. O
Iesos sanikonhriio, seskwaskontakwen, ia-
ontkontakwe asiena nakweriasa! Ethonaia-
wen.
Tekanerenston nentsiontonmhakanonni, enieri-
hokten ne ken kaiaton Shonwanikonhraseronnia-
tha Iesos, taiontemtsa 200 niwenniserake ne te-
wateriwaserakwatha sonha. Ne sakotenron Ari-
wawakon kowa kenha, Pie VII ronwaiatskwe, 21
siskare september 1815.
Ronwasennaientakwa Niio ne ierihoktha
tsinahatkaristientane.
Ahonwasennaien Niio!
Akonwanenton Niio raosenna!
Ahonwasennaien Iesos Kristos, Niio
Onkwe oni nihaiatoten !
Akonwanenton Iesos raosenna!
TSLjNAHATKABISTIENTANE
169
Akonwasennaien Raweriasatokenti !
Ahonwasennaien Iesos Okaristiakon !
Akonwasennaien Niio Ronistenha, Wari
ioiatatokenti, iahte kanakwaienteri !
Akonwasennaien tsi iahte ioiatoron son-
tiatata !
Akonwanenton aosenna Wari iahte ka-
nakwaienteri, Niio Ronistenha !
Ahonwasennaien Niio rononhake rati-
ronhiakehronon nok akoiatatokentison !
Ariwawakon kowa Reon XIII tehonerenston
naierihokten, tsinahatkaristientane, ne Ronwa-
sennaientakwa Niio, taonsaiontnaneta ne ratsi-
henstatsi enhariwakaratate, teioserake ne tewa-
teriwaserakwatha sonha (2 siskare fefriie 1897).
Iesos~Okaristiakon Rotaseton
Raoriwa Takwentenr.
Takwentenr, Sewenniio. — Kristos, takwen-
tenr. — Takwentenr, iSewenniio,
Kristos, takwatontats, — Kristos, takwawen-
narak.
Niio Iesaniha, karonhiake tesiteron, takwen-
tenr.
Niio Iesaienha, . nonkwe sesheiatontakwen,
takwentenr.
Niio Satkon Saiatakokenth takwentenr.
A shenseratokenti , enskat ok Niio, takwentenr.
Iesois, akwa ionkwanikonhranonwaks, Iesos, Okaristiakon sataseton,
170
IESOS OKARISTIAKON
Etho tsisariwaseronnihatie tsini ionkwa-
[riwaneren,
Etho satatkenrenseronnihatie ii onkwa-
[riwa,
Onen tsini tiawenhon iontennowentha
[tsini karihoten n’Okaristiatokenti,
Iawetowanen tsinahe tsii iesiteron, Sita-
[ehronon nok oni kariwiioston tiako-
■| [rihontion iesaiesaton,
Sonhatsiwa tsini tsiatanoron, katsenen
[sonha konwatinonten tsieronke kenha,
Ona w ats take iesaiatont ion ,
Iesaiatinionton tsi tiakononsote niiakori-
[wanerahakskon,
Iesaiatiesaton Sitaehronon, nok tisanek-
[wensahrihon,
Iahte iesatsteristha nonkwe, tiotkon sane
^ [nise sheiatisaks, ^
f Tsi iahte iesanoronkwa Okaristiakon sa-
[taseton,
Tsini iotsanit iesanikonhraksatha ne wa-
[sheiatienhase iakoriwaneren, arekho
[akwekon tetsiakorihontion nothenon
[ieriwanerahaktha.
Tsini iotsanit iesanikonhraksatha ne wa-
[sheiatienhase iakoriwaseton sewata-
[ teronk wennike,
- Tsii iesatentoriatha iakoriwiiostontserak- ■
[isenskwa,
Tsi liesanonisiaksateniniis sanonsatokenti,
Tsi iakonenskwen ne tsiatarakonne kat-
[setatokentike,
Tsi kariwaksenskwe okon iesenhratonnis,
Tsi tiotkon iontennowentha notiake etho
[sataseton Okaristiakon,
Tsini ioriwatsanit are ens iakoriwanera-
[hakhon ononsatoken tike, j
Takwentenr, Iesos. Skwanikonhraseronnis kati nonwa.
EAORIWA TAKWENTENR
171
Iesos, Okaristi-akon sataseton, takwaitontats nisa.
Shetenr, shenikonhrata iakoriwiioston
[okon aiontsteniaron aieriwanoron-
[kwake ne ken oriwatokenti kowa
c' Dsatasetakonhatie,
^ Shetenr, shenikonhratokensten ionten-
[nowentha etho tsiteron Okaristia-
« a [kon, s
§ p J Takwaienawas aiakiiatohetsten oksten-
[tsi iesaswens, senha nii aiakwa-
[kwiisron tsi nakwanonwehake,
wT g Aseriwanonwehake naonsakwanikonh-
8 A5 [raseronni,
hh Aseriwanonwene tiotkon takwanon-
[weratonheke tsi Okaristiakon sata-
[ [seton,
lesois, ise seriwahtontha
ne
kariwaneren,
v. Teskanerak, Sewenniio,
konhranonwaks ;
R. Satontek, Sewenniio, tsi iakwaterennaiens,
o
J
takwaiatokef, lesos.
takwatontats, Iesos.
takwentenr, Iesos.
tsini ionkwani-
Tewaterennaien :
Iesos, Sewenniio tsi iakionnhe, iateka-
konte waskwennakeratse n'Okaristiakon,
isehre oni, etho tenhinonweronnionheke ne
Rakeniha; isehre oni, aketsienten nonkwe
akotonnhetston ; iah kati teiesanoronkwa,
ok eken senha iesanikonhraksatanions non-
kwe ; takwentenr nisa, takwanikonhrann-
hetskat, aiawen tiotkon aiakwatstarhanese-
ke, ne aiakwatstarhakwake tsini iotsanit
172
OKARISTIA
iesanikonhraksatha nene niate ionkwetake
niakonkwetaksenskwe okon, notkonserak-
sen iakonaskwaientaties tsi iesaiesatanions.
Sewenniio, saseriwisa n’Okaristiatokenti,
akwa saterientarakwe tsini saiatawensere-
ne nonwa ; iah kati tatesanonhianihekon
wasatasete Okaristiakon ; ne kati satesats-
tenni tsi sotsi takwanonwes ; isehre oni,
tiotkon teniakwaterahnekenhake. Takwen-
tenr, takwaienawas aiakwatsteniaron aon-
sakwanikonhraseronni tsi iesaiesaton Oka-
ristiakon. Akwa iakwaskaneks naiesano-
ronkwake nonwentsiake nonkwe, nok oni
vaiesanonwehake karonhiake. Ethonaiawen.
Iesos ahonwennitentase Okaristiakon.
Iesos Sewenniio, ne tsini skwanoron
kwa . . . sk. 59.
Okaristia Aorenna Sonha.
Konsennaiens, lesos, ontatenikonhrasaihate
Niio, Okaristiakon ken sataseton ;
Ise Sewenniio nakwatonnhetston ,
Kennikonhroktakwa tsini tsiatanoron.
AORENNA SONHA
173
Iakotaskat wahomnise ronwaken lesos,
Onwentsiake tsiireskwe ronwawennahronken.
Iah nonwa tehikens tsi iehasentakwa,
Nok tewakehitakon kento renteron.
Sahrenheie lesos tekaiasontne,
Iahte hototasion Niio tsini haiatoten ;
Nok ne kento tsi iehasentakwa,
Rotaseton onkwe tsinii haiatoten.
O Iesos ! isaiatanehrakwat kowa,
Askiatohare sanek wemsatoken tike,
Ne skatstarat ok iok wen iatserai en
Aonsaiakoskontako akwekon nonkwe.
Satatiteron Okaristiakon, seron,
Aionnhekwen nakotonnhetston nonkwe,
Aiakehiarakwake tsi kheienheiase,
Akheiiatsennonniaten menkheiatienhase.
O Iesos ! sataseton Okaristiakon,
Konnekennis akemikonhrakwekon
A sk watokaten saiataneh rak watsera,
Karonhiake tsinonni ionwesen kowa.
Ethonaiiawen.
Raotinatarok Eronhiakehronon
Nonwa iakonmhekwen iakoriwiiioston ;
Tisini sonkwanonwes ne Roieniha Niio,
Sonkwaienmi raiieronke.
Kanataranoron Iesos raieronke,
Kanekwemsanoron ne raomekwensa;
Akwa seken Niio, akwa raieronke,
Nok akwa raonekwenisa.
174
Okauistia
Iesos konsennaiens Okaristiakon ;
Ioriwanehrakwat etho sataseton !
Senha ionehrakwat, iieks ne tsieronke
Akwekon oni ieiesas !
Ieriiwaiiesatha ne Okaristia,
Iakotentasere tsi neniontonnhokten.
Nok ionteweientons waeiaitariane,
Ne karonhiake eniente.
Askitenre, Iesos, ne akhenakeren
Eronhiakehronon tsini ies'anonwes ;
Nok nenkatonnihokten, etho enkherane
Tsi iakotsennonni kowa.
Hetsiitwasennaien ne Roienha N-iio,
Sonkwatenniotase Okariistiakon ;
Aietisennaien Roniha nok Rotkon,
S ate hatii atan o r on .
Ethonaiawen.
Aetwawennakwekonhak, onen tetewariwak-
wak niate karenniioisen ;
Tatsitewanonweraton Iesos kanataranoiron, ne
sonkwatenniotase ;
Akwa Iesos raieronke roriw/son aiekseke,
raonekwensa oni ;
Ne akwa ionkwatsennonni, Rawenniio son-
kwatienni ; ne kati setwaiatat ;
Taieihawi karonhiake ne kanatarakon onwe,
katsiitsianoron oni ;
Onen tewatonnharonnion nonwa, tsini wenni-
seranoron kowa; Niio ne sonkwennonkon ;
AORENNA SONHA
175
T,si tionnhe Rawenniio iawet kento ronwario,
nok ronwanekwensaris ;
Ii ionkwanoharetha, nok ii ionkienniotha, f
iakwatonnhetstha oni ;
Akwa twatonnhakanonni, twatennikonhrase-
ronni, tsi twaiatarasere ;
Tewatsiiaken, twariwatka ionkwanikonhrotak-
watha, tsini ionkwaiatoron ;
Akwa tewaterientasa, akwa tewatatkahenhion,
onen sonkwatiennire ;
lieks tiakoriwaieri, ionkwetaksens iieks oni :
iah sate tiakaonnhetst ;
Akwa ne iontsennonniatha tsiniakon ne iont-
tokha ; ne tenhnon iaiheiatha iakoriwaiesaton ;
Ken kaien ne iakonnhekon akwa eronhiakeh-
ronon, nok Niio sakoien okon tosa ieriwaiesat;
Ken kanatarakon kenha lesos rawenniioisera,
raieronke, raonekwensa, tokenske sonkwanon-
tens ;
Ise ne skwenies akwekon, lesos, sataniten-
raskon, sahtont kariwaksen okon ne ionkwariwa-
nerahakskon ionkwariwaientakwe ;
Ehni skwanikonhroitenstak, aiawen akwanon-
wehak, tiotkon akwawennarakwak, nok aetwak-
wekonhake tsiatakta karonhiake. Ethonaiawen.
Tetewatonts swariwiioston,
Twakwekon tetwariwak :
Niio Okaristiakon
Hetsitewanentonnion,
S onk wanon wes , sonk wan ontens
Ne kanataranoron,
176
OKABISTIA AOBENNA
Enitakta tsi rawenheion,
Watrakwe kanatarok,
Wahaterennaienhase :
Raieronke iotonhon.
Rawen : Etho nenswaiere,
N aetewak wekomhake.
Sonk wanon tenis rai e ronke ;
Irehre, naiekseke,
Ionnhekon nakotonnhetston
Ne iakoteweiemton,
Nok ne romtenientemstakon
Karonhiake eniemte.
Tosa onka iakonorons
Tsi akwa naieiere,
Ne tsi rotenmiote kowa„
Ah on w ai emter h ane .
Twatatitemr, tetwakweni,
H et'si te wan on w ehak .
Twawenniiost Okaristia,
E'tho iehotaseton
Iesois ne Sonkwawenmiio ;
Aetwakwekonhake.
Tsiniiot natsitewaken,
Ethomi tionkwehtakon.
Atsitwasennaien Niio
Romiha, niok Roienha,
Rotkom Roiatatokenti ;
Ats i t wanientoms eke,
Nonwa nok oni tsinenwe,
Iahta kariwemtane.
Ethonaiawen.
IESOS RAWERIASATOKENTI
177
Ahonwasennaien nok tahonwanonwera-
ton iatekakonte Iesos Okaristiakon, aonhaa
Okaristia tsini oriwatokenti, kariwanoron
oni tsini ioriwake noriwatokenti kowa son-
ha! (100 niwenniserake ne tewateriwase-
rakwatha sonha.)
IONTERENNAIENTAKWA SONHA
KONWENNITENSTAKWA
IESOS RAWERIASATOKENTI.
lah othenon noia taietsenri ne senha aionkwa-
nikonhrenhawite atsitewanoronkwake ne Son-
kwawenniio, tsiniiot aetewasennaien Raweriasa-
tokenti. Sahonwahase Iesos tekaiasonteke, tsi-
niiot watewatennhohonti Raweriasatokentike.
ethonon aiontekwashentakwake niakoriwiioston
okon. Tiotkon iakononwehon akoiatatokentison
aonsaiontatehiarakwen. tsi iawet iotekhakwe
lesos Raweriasatokentike, tsi sakonoronkwa
nonkwe. Oriwase tenhnon tsi iawet senha
wehne iotonhon tsi konwasennaiens Iesos Ra-
weriasatokenti. Onen iotohetston tekeni tewen-
niawe nioserake, tsinahe sahatokaten ne Sonkwa-
wenniio skaiatat ^ioiatatokenti, Konwakeri-Wari
konwaiatskwe, tsf raiatarakwenne aiakorihota-
sien nonkwe Raweriasatokenti aotsokowatsera
178
IESOS KAWERIASATOKENTI
(tsini kahawi 1674). Onen nonwa nonwentsia-
kwekon tioteriwareniaton, iotehiarontie oni tiot-
kon tsi konwasennaiens Iesos Raweriasatokenti.
Aetewatsteniaron oni nii aetewasennaien, aete-
wanoronkwake, taetewanonweratonseke, taonse-
tewanikonhraseronni, nok aetewennitentase le-
sos Raweriasatokenti, etho naontawe aetewatsen-
nonniatakwe tsini sakorharatstenni Iesos, nen-
konwasennaienheke. Ne tenhnon senha aetewa-
tataskennha naetewawenniiostake Raweriasato-
kenti, niaonsakahewe : Raweriasatokenti awen-
tawen (tiohtonhaton nonta tsinahe tiakotenera-
tonniaton), awennita (sen tsini wennites), nok
awennisera, nentewatierente ronwaiatanentakton-
ne sewennitatson, iawet Raweriasatokenti awen-
nisera iotonhon.
Kaien ne tewateriwaserakwatha kowa taion-
tentsa, tsini ieskahes Raweriasatokenti awenta-
wen, kawenniio aoinsaiontateronl .vase, aieiata-
rane, nok ahonhion Ariwawakon kowa tsi enion -
tereninaien kennikariwesha. (Pie VI, 7 siiet
1815). Tsiniakon othenon enieriwaierite tsi en-
ionterennaien akonwasennaientake Iesos Raweria-
satokenti, sen tsini wennites, akowenk sewennise-
ratson tsiatak nio'Serake ne tewateriwaserakwatha
sonha; nok ennitakwekon 'eniakoriwaiieriton, ako-
wenk oni tewateriwaserakwatha kowa ne tsionta-
teronkwenni, sakotienni, nok ronwawi tsi iakote-
rennaien n’Ariwawakon kowa. (Pie IX, 8 Me
1873).
Ken Tkaiatonnion Tsinahawennentase
Iesos,
Saharihotasien ne ioiatatokenti Konwake-
ri-Wari, tsi nensakoierase nenkonwasen-
naien Raweriasatokenti.
1 . Enkheion niate ioianerenstakwatse-
\rake ne teiakotonwentsioni, noriwakwekon
aieriwaieritseke tsi nahoten iakoterihonte
nonwentsiake ;
2. Enkien ne skennen tsi iakowatsiraien ;
3. Enkhenikonhrahnirate nothenon enia-
konikonhraksenseke ;
4. Tokenske enkheiatakennha tsinenwe
eniakonnheke, senha tenhnon tsi nenion-
tonnhokten ;
5. Enkheion ne taiakoteraswiioste, no-
thenon iakoteriwahtentiatonhaties nonwen-
tsiake ;
6. Eniakotokense niakoriwanerahakskon
tsi iahtiiaiehewe tsini iotanitenron n’Akwe-
180
IESOS RAWERIASATOKENTI
riasa; etho ki iohnaweroton natanitenrasera
okon, ne teskiatieren ne kaniatarake kowa,
iah kaneka teiotokte;
7. Ne iakoiatakenheion tsi iakoriwiioston
ne entsiontatarihate tsi nentsiakoriwiios-
tonhake, nenionksennaien ;
8. Ne iakoriwiioston nakwah, iosnore
011 i nennee senha eniakotehiarontie tsi ako-
iatatokenti kowa enwaton, naiontsteniaron
akonwasennaien n’Akweriasatokenti ;
9. Iekanihare, enkaterennaienhase tsini
kanonsoten etho enkaientake, etho oni en-
konwakonnienstake tsi kaiatare n’Akwe-
riasa ;
10. Enkheion ne ionkewennenhawe okon
nahatiriwaweienhonseke nasakotinikonh-
ranhetskate nakwa iakaweriasahniron ;
11. Iawet enkhesennare n’Akweriasakon
tsiniakon tenieriwareniate ne tsi kariwiio
akonwasennaienheke n’Akweri ;
12. Wakonwennentase, ne tsi iotonkoh-
ton tsini iotanitenraskon n’Akweriasa, ne
AORIWA TAKWENTENR
181
oni tsini iahtiiaiehewe tsi iakonoronkwa
nonkwe, iahtaionoronseheke aiakotenre tsi-
niakon eniakoiataraon, nienskahewe nente- *
watierente ronwaiatanentaktonne sewen-
nitatson, tiohton niwennitake tsini kariwes
ne eniakoriwaieriton ; nennee kati enkheion
aonsaiontatrewate naiakoriwaneren, iahta-
onsaiakwatekhasi neniontonnhokten, enieie-
na noriwatokenti kowa sonha, Akweriasato-
kentike oriwiio eniontekwashentakwake
neniakorane ne kenheion.
Iesos Raweriasatokenti aoriwa
Takwentenr. (i)
Takwentenr, Sewenniio. — Knistos, takwentenr.
— Takwentenr, Sewenniio.
Kristos, takwatontats. — Kristos, takwawenna-
rak.
N'iio Iesaniha, karonhiake tesiteron, takwen-
tenr.
(i) Akowenk 300 niwenniserake ne tewateri-
waserakwatha sonha, tsini ioriwake enierihokten ;
etho nasakotenre ReonXIII, 2 siskare Afri 1899.
Ise Iesos Raweriasatokenti,
182 IESOS BAWERIASATOKENTI
Niio Iesaienha, nonkwe seslfeiatontakwen,
Niio Satkon Saiatatokenti,
Ashenseratokenti, enskat ok Niio,
* Ise Iesos Raweriasatokenti, raweriasa ne
[Roienha ne Niio ok tsi hanakere,
^Hiaiatison Rotkon Roiatatokenti kaia-
[takon ne Sanistenha iahte kana-
[kwaienteri,
Tetsiaterahneken onwe ne Niio Rao-
[wenna,
Raweriasa ne iahtiiaiehewe tsini haiata-
[noron,
Niio raononsatokenti,
Iseke rotasetonhaties ne Raiatanoron
[kowa,
Niio raononsa, oni kannhoha ne karon-
[hiake,
Iseke akwa ionehrakwat tsi iotekha 'ne >•
[kanoronkwatseratokenti,
Iseke iiore kariwakwarisiontsera nok ka-
[noronkwatsera,
Senanon natanitenrasera nok kanoron-
[kwatsera,
Iseke iotinakte ne kariwiiose okon, iawet
[osonwakon akenhake akwa io-
[sonwatsanit,
Ataterensaron okon akwa sarihonte
[taiesarensaronnion,
Iesanontiio nok tesheiatirontha nawe-
[riasa okon,
Ishawe noriwakwekon ne kanoron, ia-
[kottokhatserawis, iakonikonhro-
[wanatha oni,
Iseke iwat raoniioserakwekon ne Niio,
Iseke raonweskwanitha Niio Roniha, j
Takwentenr.
Iesos Raweriasatokenti,
AORIWA TAKWENTENR
183
Iakwakwekon takwawi, tsini senanon,
[ioianerenstakwa okon,
Iesaskanekon tsinahe tsi iatekakonte,
Sanikonhriio nok satanitenraskon kowa,
Shekwatstennis tsiniakon iesennitentase,
Iohnawerote tsi iakonnhe nok tsi iako-
[ tiatatokenti stha,
Teseseriwaserakwatha tsi ionkwariwa-
[neren,
Iakohtonhon tsi iesakenhronnihon,
Tesahriton ne tsi ionkwariwaneren,
Satontatskonne tsiniiore n’asiheie,
Asikwe iesahaston,
Etho tkaiakens tsinikon iakonikonhrahni-
[ratstha nonkwe,
Takionnhetha nok enseskionnhete,
Takwawis ne skennen iakwennonton-
[nions, nok skennen tsionkwatonhor
[ne Rawenniio,
Satatewenteton niakoriwanerahakskon
[akoriwake,
Sheiatsennonniatennis ne iesaniahesen,
Shetiawis aiakorhareke ne sanoronkwatse-
[ratokentike iaiheions,
Sheiatonweskwatennis akwekon akoiata-
[tokentison,
lesos Kristos, ise seriwahtontha ne kariwane-
ren, takwaiatokef, Sewenniio.
lesos Kristos, ise seriwahtontha ne kariwane-
ren, takwatontats, Sew'enniio,
Iesos Kristos, ise seriwahtontha ne kariwane-
ren, takwentenr.
v Iesos, ise sanikonhriio nok sennitenton se-
riane,
r. Askwentenre nonkweriasa taonsakiatieren
ne Seriasa.
J
Takwentenr.
184
IESOS RAWERIASATOKENTI
Tewaterennaien :
Sewenniio, iah othenon tesanoronse, ok
tsi senakere, iasatkahto Raweriasatokenti
n’Hetsienha hetsenoronkwa ; teskanerak
tsini hiasennaiens, nok tsini shianikonhrase-
ronnis, akosennakon niakoriwanerahaks-
kon ; hiennitentase tsini satanitenraskon
kowa ; aesanakwaiewentane kati, aonsesa-
nikonhren tsi ionkwariwaneren, raosen-
nakon n'Hetsienha Iesos Kristos sate
tsionnhe, satesewawenniio, sewakwekonha-
tie ne Rotkon Roiatatokenti Niio, nonwa
nok oni tsinenwe iatekakonte. Ethonaiawen.
Konwawenniiostakwa Nakaweriasa Iesos
Raweriasatokenti.
Ariwawakon kowa kenha, Pie IX, wahariwa-
nonwene, wahariwahnirate oni ne ken iken ion-
terennaientakwa, 22 siskare Afri 1875, nok waha-
ranentakte 300 niwenniserake ne tewateriwase-
rakwatha sonha taiontentsa, nenierihokten.
O Iesos ! seskwaskontakwen, takwawen-
niio, iahtiiaiehewe tsini shenoronkwa
nonkwe, sanekwensanoron sakariakton na-
kotonnhetston ; ok eken nonkwe iah eso te-
KONWAWENNIIOSTAKWA
185
iesanoronkwa, iesasentanionnis, iesakenren-
seronnis, iakonoronse ne senha tsinaiesaie-
rase, ne aonhaa iesanikonhraksatakwa tsi
kentiohkowanen konwasennaiesatanions sa-
sennatokenti, nok iontenniseratiesatanions
iawentatokenton okonha. Oh naiakwaiere,
Sewenniio, naonsakwanikonhraseronnianion
tsini iesanikonhraksatanions kentiohkowa-
nen nonkwe, iahte iakotsennonniatskon,
iawet iahte iesaienteri ? Aiakwatsennonni
wehne aiakionni, nok nonkwe okon aiako-
tokense, tsini iosatste iakwaskaneks aiesa-
noronkwake, aiesasennaien, aiesasennowa-
nate oni, ise Iesos Raweriasatokenti, iawe-
riasanonwet kowa oni. Iakwaskaneks aon-
saiontatrewate niakoriwanerahakskon ; aon-
saiakonikonhrote eso ne shetenron tsi ieia-
tare sane ne Sentiohkwatokentike teieia-
sontha, iah tenhnon othenon tatekonwasnie
kariwiioston, iahte konwawennarakwa ne
Kentiohkwatokenti, ne ise serihonten aion-
kwarihonnienniheke ; tiotokte tsini iakoton-
tatskon aieiena nahoten sonkwarihonnien-
nis Ariwawakon kowa, ne Tier Roiatato-
kenti raonaktake irate, hetserihonten asa-
konikonhrahnirate nonkwe okon kariwiios-
tonke, hetsawi tsi iah nonwenton taontaha-
terientawenrie othenon asonkwarihonnien.
186
1ES0S KAWERIASATOJvENTI
Aiawens nethoniieiatotens aiakonikonhra-
ientane tsi iahte iesawennarakwa, ne iahte
konwawennarakwa ne Kentiohkwatokenti ;
aseken sheienni ne Sewakwekonne : “ Tiot-
“ kon entewakwekonhake, tsiniiore n’ense-
“ watonwentsiarisi. v Ne kati nonwa iakwa-
terennaientakwa skennen akenhake, aonte-
senni ne Kentiohkwatokenti, ahatsennpnni
nonwentsiake ne sanaktake irate, Ariwa-
wakon kowa, ahatkahto etho naiawen tsini
haskaneks. Ne oni iakwaterennaientakwa,
senha aiontiatatokentiste ne iesawennen-
hawe okon, ahonteriwahtentiate kariwiios-
ton, etho nahatiiere tsini sanikonhroten,
asakonaharate kariwiiostonke niakoriwane-
rahakskon ; nok senha aiakoiatatokenton-
hake ne tiakoriwaieri ; etho aontakaientakwe
akwekon sataiontsennonni iatekakonte ne
karonhiake. Ethoni iakwaskanekseroten,
aseken ionkwaterientare ethoni saskanekse-
roten, ne Seriasatokentike. Onwa kati ion-
kwatiskwentaren sasitakta, teionkwakanere
Sanistenseratokenti Wari, teionkikanere
oni ratironhiakehronon okonha, waonkwa-
riwaienterene tsi sonhaa sawenk tsi ia-
kionnhe, onkwatonnhetston oni, Iesos Kris-
tos seskwaskontakwen noneshon, takwawi
tsinikon ionkwaien. Iesos Raweriasato-
KONWAWENNIIOSTAKWA
187
kenti, sonhaa enkwanoronkwake onkwani-
konhrakwekon, onkwatonnhetserakwdcon,
onkwasatstenserakwekon oni ; enkwawen-
narakwake ; ne iakwanonwes nahoten se-
nonwes, ne oni iakwaskaneks nahoten sas-
kanelcs. Iakwehre nonwa aiakwariwahni-
rate tsi kwawenniioston ; wakwawennentase
kati, tiotkon eniakwariwaieritseke wenta-
noronson, ne iawentison Kentiohkwato-
kenti, nok oni tsiniakon nonkwe ne iaki-
wenniio, eniakiiatsterisite naieriwaierite ne
wentanoron okonha.
Onen kati, Iesos Sewenniio, Seriasato-
kentike wakwatiatata, wakion tsinikon iak-
waskaneks, ise ethoni skwanikonhrotens-
ton ; ne ionkwarharekwen eniakwakweni
aonsakwaieritse tsinikon iesanikonhraksata-
nions nonkwe iahte iakotsennonniatskon,
nok etho aiakwatsiente naontsennonni non-
kwatonnhetston, aontsennonni oni nonwen-
tsiake nok karonhiake nakotonnhetston ne
teiak watatenoronk wa. Ethonaiawen .
Oia Konwawenniiostakwa nakaweriasa
Iesos Raweriasatokenti.
Nene ioterennaiientakserison Ioiiatatokenti
Konwakeri-Wari, raonha lesos wahanikonhren-
hawite nakaiaton ; ne tehomerenston Ariwawa-
kon kowa Reon XIII, nenierihokten, taiontentsa
300 niwenniserake ne tewateriwaserakwatha
sonha. (30 siskare sen 1897).
Ise Iesos Raweriasatokenti, wakion’tsi
iakionnhe, tsi neniakwatieranion, onkwani-
konhraksensera, onkwaronhiakensera okon ;
wakwatewentetase tsinikon ionkwaien,
akwasennaien, akwasennowanate, akwano-
ronkwake oni. Teionkwatennikonhrakon-
takwenhatie tsi iakwehre ise sawenk
akenhake tsi iakionnhe, nok tsinikon nen-
iakwatieranion, ne tsi kwanoronkwa ne
aiakwariwaieritseke, iakwatewentetha onwe
tsinikon iahte senonwes. O Iesos Raweria-
satokenti ! sonhaa enkwanoronkwake ; kwa-
nekennis askwaiatakennha, karonhiake
iaskwaiatewe, askwasatstenseron nok ask-
wanikonhrahnirate, aonsesanikonhren tsi
eso tiotokte tsi ionkwariwaieriton, iseke
aiakwatekwashentakwake tsi neniakwa-
tonnhoktane. Ise Iesos Raweriasatokenti,
etho ionakte natanitenrasera, shetsenikonh-
raseronni Niio Hianiha, tosa asonkwahre-
IES. EAW. KONWAWENNIIOSTAKWA 189
wate, tsini teionkwatentson. O Iaweriasa-
nonwet kowa ! wakwaniahese, aseken iawet
iakwatatetsanis, ne tsi iahte ionkwanikonh-
raniron, iahte ionkwariwatoken, tenhnon
ionkwarhare ne enskwentenrate tsini sani-
konhriio. Aontsa kati nonkweriasakon tsi-
nikon iahte senonwes, ’tosa othenon aiakwa-
teraiatakwe tsini skwanikonhratas. Akaia-
tonke akwa nakon nonkweriasakon ne ka-
noronkwatseratokenti iesanonwestha, etho
naontawe tosa nonwenton aonsakwaiatani-
konhren, tosa oni nonwenton taetewatek-
hasi. Kwennitentase, ne askwentenrate
tsini satanitenraskon, asiaton nonkwasenna
okon Seriasatokentike. Ne aonhaa tenia-
kwataterensaronkwatake, ne aonhaa enion-
kionweskwanitake, ise sawenk akenhake tsi
iakionnhe, nok tsi eniakwenheie. Ethonaia-
wen.
Aiawen nonkwe okon nonwentsiakwe-
kon akonwasennaienheke Iesos Raweriasa-
tokenti !
Aierihokten Takwaienha. . . Wari. . .
Ahonwasennaien . . . Ashetenre, Sewenniio,
tsi tetieseronniatha tieteron; ne ashetenrate
tsini satanitenraskon, naiontsennonniatake
ne iakotiaktani tsi tetieseronniatha , tsi teka-
nerenston tezvateriwaserakzVatha sonha .
Konwawenniiostakwa Iesos Raweriasato-
KENTI Tsi TlAKOTENATAIEN.
Entsiawentatokentane Niio'hne tsinahe tiakote-
neratonniaton, nenhasentako, tokat nenhennits-
kwarako, tenhanonsatase, enhatkarisitienhawe, nok
tsi enhatkaristiotasionhe, enharihokten ken iken :
Iesos Raweriasatokenti kowa, iaweria-
sanonwet kowa oni, aontaskwaiatatironten
tsi tsiteron, akwanoronkwake onkweriasa-
kwekon, onkwatonnhetserakwekon, nok
onkwasatstenserakwekon ! Ise Iesos Rawe-
riasatokenti, askwahahawiseke nasakwa-
rane ne rokwatse kowa, rotanitenraskon
kowa, sakowis nonkwe ioianerenstakwa ;
ise askwenieseke asonkwentenrheke, ason-
kion oni tsinikon teionkwatonwentsioni,
nothenon aionkwaiatawen ne kanoron.
Arekho tsi ionwentsiatekwe, ok tsi takwa-
noronkwa ; iahtiiaiehwe tsini skwanonwehon
iakionkwe, sasennakerate, tsinahe tsi sonn-
hekwe, saseriwisa Okaristia, saskwenheiase
tekaiasonteke ; nonwa iesesiteron tsi rawe-
ientehtakon Niio Hianiha, tiotkon sonnhe
onwe ne karonhiake aontaskwariwakenn-
hase tsi thenteron ; askwaiatakennha ne
seskwaskontakwaton ne sanekwensatokenti.
Tontakwentenr, tosa sehiarak tsi ionkwari-
IES. RAW. KONWAWENNIIOSTAKWA 191
waneren, ne tenhnon teskanerak tsiniiot
tiawehtakwen Kentiohkwatokenti ; askwen-
tenre etho naiawen tsini sanikonhroten,
skentiohkwat akenhake, skanikonhrat
akenhake kariwiiostonke nonwentsia-
kwekon. Kwennitentase, tosa takwate-
wentet, nonwa tsi kahawis, iah skennen
teken ; hetsitenr ne sakwaniseratokenti
Ariwawakon kowa, ne hiawennenhawe ;
aiawens ahronnheson nonwentsiake,
ahatsennonni, nok tosa ne ronwaswens aion-
tatewenniioste tsi ronnhe. lesos Raweria-
satokenti, wakion nonkwanikonhra, nok tsi
iakionnhe; wakion oni ne iakiien okonha,
tsini ionkionkweta ; wakion oni tsi ionkwa-
tenataien ; aiawen aonsaskwaskontako, nok
aonsaskionnhete. Aiawens ne tiakoriwaieri
aiakoriwatokentonhake, nok aiontiatatoken-
tiste tsinenwe eniakonnheke ; aiawens aon-
saiontatrewate niakoriwanerahakskon ; otsi-
ratokenti aiotekhake nakaweriasakon ne
iakaweriasano, aioteriwahton kariwaksens-
kwe okon, nok aionkwarane iotsennonniat
okon. Aontehiaron nakonikonhrakon non-
kwe tsi tiakawehtakwen kariwiiostonke, tsi
iakorhare karonhiake eniontsennonni, nok
tsi ronwanonwes ne Sakoiatison ; etho
naontawe ahatikwekonhake iatekakonte
192
IESOS RAWER3*ASATOKENTI
akoiatatokentison ne karonhiake. Etho-
naiawen.
Skonwanikonhraseronniatha Iesos
Raweriasatokenti.
O Iesos takwawenniio ! seskwaskonta-
kwen, sarihonte aiesasennaien nonkwe
okon ; ne satasetakwen Okaristiakon tsini
skwanonwes, iahtiiaiehewe tsini ionkwano-
ronkwa Seriasatokenti ; ii ionkwariwanera-
hakskon, teionkwatontsote sasitakta, wa-
tionkweriasaweheste tsi tsiakwatatehiara-
kwennis tsi iesanikonhraksatanion, ise tsia-
tanoron kowa.
Ne nonwa ionkwatkennisahaton aonsa-
kwanikonhraseronni, tsi neniakwakweni,
aonsakwaieritse tsinikon iesasentanionni,
sonhaa saiatatokenti, sonhaa saiatanehra-
kwat, onwentsiake tsiseskwe, nok tsi iesa-
iesaton, tsi oni nikon iesasentanionni Oka-
ristiakon, ne aonhaa Okaristia ioriwanehra-
lcwat kowa tsinikon nisatieranion ne ioriwa-
nehrakwatanions ; ne aonhaa wehne ionnis
tsi shenonwes nonkwe. Aiawen aontane-
kwensarine nonkwakaserakon, ne aiakwats-
tarhakwake tsinikon ionkwariwaiesaton
SKON WANIKONHRASERONNIATHA 1 93
Okaristia, nok tsi iahte ionkwatsennonniat-
skon, iahta tekwanonweratons, sonhaa
saiatanonwet, sheiatohetstennis akwekon
rotinontiioson nonwentsiake, sonhaa seria-
siio ; tsini sanikonhriio, ethone tsi senha
kwakenrenseronnihon, senha ethone tak-
watokatennis tsini skwanoronkwa.
Sewenniio, sasanikonhren tsi iawetowa-
nen nonkwe iakoriwaiesaton tsi sheiatienni ;
tkariwaieri, tsinenwe enionwentsiateke, ta-
iontonneke nonkwe, tsi nenieriwaswen etho-
naiawenhon . Sewenniio, sasanikonhren tsi
iahte iesakonnienstha sanonsatokentike ; sa-
sanikonhren tsini ionkweriasahniron ; tosa
seriwarako tsi okti iwes nonkwanikonhra,
iahta teionkwanikonhrasahaton tsi iakwate-
rennaiens ; kwaiatanikonhrens iahtiiaiehewe
tsini sanikonhriio, tsini skwanoronkwa.
Karo kasewe, hetsisewawennenhawe ne
Raw&nniio raiatanoron kowa, tsinitsion oni
sewaiatare tsi kentiohkwaien kentiohkwa-
tokentispn, sewatathonkwariakon Rawen-
niioke; karo kasewe, ise sewariwiioston
okoii ; hetsisewasennaien ne Sonkwawenni-
io sonkwaiatison ; tewatiskwentaren rasi-
takta ; tetewaiena tsi entewatstaren, akta tsi
iehasentakwa ; ne tewatstarhakwak tsi het-
sitewanikonhraksaton, hetsiteweriasawe-
7
194 IES. BAW. SIvOKWANIIvONHBASEKONNIATHA
heston ne Iesos, raonekwensatokenti seson-
kwaskontakwaton, raoianerenstakwa son-
kwaiatatokentistakwen, niatekon sonkwen-
tenranion, iahta tehononhianihekon ason-
kwatewentetase tsini hoien nok tsini haia-
toten,
Onen nonwa, Sewenniio, nonkwakaseri
aiaoserawe Seriasakon; takwentenrat ne
tsionkwatatrewaton ; askwanaktotase Seria-
satokentike ; wakion nonkweriasa ; ask\ya-
nikonhrenhawite netho naionkwanikonhro-
tenhake tsini senonwes ; taetewaiena tsi
ensakwasennaien, ensakwawenniioste ne
riianiha ; raonha tiotkon ahowenhake tsi
iakionnhe, nok tsi neniakwenheie. Etho-
naiawen.
Watonkwiio aierihokten ne ken iken ionte-
renn aien tak w a, nentewatierente ronwaiiatanen-
taktonne wenniiserate, tsini wennites sen, nok
tsini kahawis Iesos Raweriasatokenti awentawen,
tenhnon tsi nenwatennitokten Raweriasatokehti
awennita ; oktikawenniiio oni ne aierifygktake
akaonhaason, aohenton Okaristia, ienskahewe,
sewenniitatson kahniote, ne tiotierenton ronwaia-
tanentaktonne wenniserate, nok oni enskat ne
tsioserat, ashen nonta tsi kahniote n’Okaristia.
lONTERENNAlEJSTAKWA SONHA KONWENNI-
TENSTAKWA IESOS RaWERIASATOKENTI.
I. 0 Iesos Raweriasatokenti !
O lesos Raweriasatokenti ! sonhaa se-
weiente natsennaien ne Rawenniio; askeri-
honnien nakeweientehtane nahisennaien
nakenikophrakon .
O- Iesos Raweriasatokenti ! iawet satekha,
tsini .shehoronkwa nonkwe ; askwatekaten
nakenikorihrakon, naiotekhake tsi ahinon-
wehake he Rawenniio.
O Iesos Raweriasatokenti ! sonhaa sari-
honte nahiatkahto ne Rawenniio; askiato-
kewe nahakwatkahto ne Rawenniio, naha-
kitenre.
O Iesos Raweriasatokenti ! iawet sasko-
hon kanikonhraksenserakon, karonhiaken-
serakon oni, onkwariwanerahaksera aori-
wa ; tasrite nakweriasa, naonkenikonhra-
nonwakseke tsi wakeriwaneren.
O Iesos Raweriasatokenti ! sonhaa sari-
waieritgn natatkenhronnitsera ; tasrite na-
kenaiesera, nakatatkenhronniheke, naon-
kwennitentonhake.
O Iesos Raweriasatokenti ! sanikonhriiio
onwe ; askon naonkenikonhriiohake, nake-
senni nakserohentha.
196 IESOS RAWERIASATOKENTI
■ "■ # : ' Y ■ ■ .= V-.- V0-"; • |
O Iesos Raweriasatokenti ! iah nonwen-
ton tesaraon ne iotaksen; aonsasiatokewe
ne kieronke, akenikonhra oni, tosa othenon
aonsonkiatoron ne iotaksen.
O Iesos Raweriasatokenti ! saskennhaon
Rawenniio raosennaientaksera, ne senheia-
ton; taskswatheten nakiatakennha ne kari-
wiioston, nakkweni nahonwasennowanate
ne Rawenniio.
O Iesos Raweriasatokenti ! Sewenniio
karonhiakwekon ; asewenniioke nakweriasa,
nakewenniioke katkeha ne karonhiake.
* ❖ ❖
2. Gertrude Ioiatatokenti aoterennaien-
taksera :
Watkonnoronkwanion, ise Iesos Rawe-
riasatokenti, ise iohnawerote tietsientha
nonkwe aiakonnheke onwe ne karonhiake;
iseke ieioteroron Rawenniio raotsokowa-
tsera okon; iawet satekha, tsi hetsenoron-
kwa Niio Hianiha; iseke enkatekwashen-
takwake, iseke enkatorisenseke. Iesos ses-
kwaskontakwen, askwatekaten nakenikonh-
rakon, naiotekhake tsi nahinonwehake ne
Rawenniio, tsiniiot hetsenoronkwa Niio
Hianiha; askon ioianerenstakwa okon, ne
KONWENNITENSTAKWA
197
tkontiiakens Seriasatokentike, taonreni
nakonikonhrakon nonkwe ; takiaterahneken
nakweriasa nok Seriasatokenti, saonkeni-
nikonhrat aonton ; ne ok ieken akeriwa-
nonweseke nahoten senonwes, akaskanekse-
ke nahoten saskaneks, nakatierhake nahoten
sarihonweskwanitha. Ethonaiawen.
3. Konwennitenstakwa Iesos Raweriasato-
kenti, aiakotenre ne iehetkentsihon :
O Iesos! satanitenraskon kowa, sheno-
ronkwa nakotonnhetston akwekon nonkwe ;
ne askwentenrate, tsi ionikonhranonwakon
Seriasatokenti sasetkentsihon, ne oni as-
kwentenrate, tsi Sanistenseratokenti, ne iah
othenon teioiatoronhon, ionikonhranon-
wakon nethone; kwennitentase, shenohare
sanekwensatokentike nakotonnhetston nia-
koriwanerahakskon okon, nonwentsia-
kwekon iehetkentsihon, nok ne ken wente
iaiheionsere. Ethonaiawen.
Iesos Raweriasatokenti ! sanikonhranon-
wakon sasetkentihon, shetenr ne iaiheion-
sere !
Kaneka ne tsiakotonnhakanonni enierihokten,
akowenk tsioriwatson 100 niwenniserake ne te-
wateriwaserakwatha sonha. (Pie IX, 2 siskare fe-
friie 1850.)
198
IESOS EAWERIASATOKENTI
4. Sewenniio Iesos . . .
Sewenniio, lesos, tiotkon takwentenra-
nions, ise teskwannhontiese atsokowatsera-
tokenti iotaseton Seriasatokentike ; askwen-
tenre aiakwakwenieseke aiakwanoronkwake
Seriasatokenti ne ionkwanoronkwa, aia-
kwasennaien, nok aonsakwanikonhrase-
ronni tsinikon iesanikonhraksatanions non-
kwe iahte iakotsennonniatskon.
Kennikarensaa Konwasennaientakwa
Iesos Raweriasatokenti.
Kaien taiontentsa 300 niwenniserake ne tewate-
riwaserakwatha sonha, entiakonikonhrasahate
nenierensoktake, tsiniiot tsi kaiaton kento nehni-
waterennaientakseroten. — Tikate tekanerenston
naieiena tewateriwaserakwatha kowa, naierihok-
take niate wenniserake, sewennitat tsini kari-
wes : kawenniio ki aonsaiontateronkwase, aieia-
tarane, nok/ ahonhion n’Ariwawakon kowa ken-
nikariwesha enionterennaien. Ne sakotenron
Ar. kowa kenha Pie VII, 20 siskare mars 1815.
Niio, askenikonhrarake askienawase; Se-
wenniio, sastoron askiatakennha, Ahonwa-
sennaien ...
AOBENSA
199
1. O lesos saiatanonwet ! tsi tewakiato-
retonhaties tsini seriasiio, tsini shetenra-
nions niakoriwanerahakskon, wakatonnha-
here, nok wakerhare enskewennarakwe tsi
enkonhiennitentase. Tokenske iawetowa-
nen wakeriwaneren ; tenhnon wakheianen-
liawe Tier nok Wari-Watere shonatatrewa-
ton. Katstarhakwa nok skatatrewatakwa
tsi konnikonhraksaton, iahtiiaiehewe tsini
saianere. Akwekon sasanikonhren, Se-
wenniio; ne askitenrate tsini seriasiio, karo
akiheie tosa nonwenton aonsakonnikonh-
raksate, nok tsinenwe enkonnheke, sonhaa
akonnonweseke.
Aierihokten i Takwaienha nok. 5 Ahon-
wasennaien, nakonwasennaien Iesos Rawe-
riasatokenti , nok enskat aiairon : O Iesos
Raweriasatokenti, iaweriasiio, askon tiot-
kon nisinison akonnonwehake !
2. O Iesos! Waksennaien Seriasatoken-
ti, ionitenton kowa; watkonnonweraton tsi
takwawi Seriasatokenti akeianenhawe. Te-
satoktanihon tsi takennhaon akonnakeren,
sekoih tenhnon tsini satatkenhronnihon, ta-
kerihonniennitha tsi nakiere, takienawase-
hestha akonnakeren. Onen wakeriwaien-
terene tsi iahte kattokha, iahte wakatsen-
200 IESOS RAWEBt AS AT G^ENT!
nonniatskon. To onte niwakatiatahton !
takitenr, sasanikonhren tsi konwennontion.
Onkerihonti kanaiesera, wakaterientason
enkonhianenhawe tsi satatastoton, enkatat-
kenhronniheke ; etho naontawe skennen
akennontonnion , nok karonhiake akatsen-
nonni. Askenikonhrahnirate, nok enksen-
naien iatekakonte Seriasatokenti.
i Takwaienha, 5 Ahonwasennaien, 1 O
Iesos Raweriasatokenti . . .
3. O Iesos ! Wakenehrakwas tsini ioni-
konkatste Seriasatokenti, tekonnonweratons
tsi takerihorentenni aonkenikonkatsteke oni
nii, tosa takateriatikhon nenkeronhiaken.
Katehatakwa tsi waktsiioha, iahtakkweni
akatennikonhriioste, nok oni aonkwarane
kennioriwaa ok aionkenikonhraksate. O
Iesos konnoronkwa ! Askenikonhrata ake-
nonweseke akeronhiaken, aionkkenrense-
ronni taonsakeriwaserako. Askon iawet
akonnonteratieseke nonwentsiake tsi saia-
sakehte, aiawens takatentsa aetenikwekon-
hake iatekakonte, nok sataetiatsennonni-
hake ne karonhiake.
1 Takwaienha, 5 Ahonwasennaien, 1 O
lesos Rawer . . .
AORENSA
201
f4- O lesos sanikonhriio ! Tsi tekkanere
tsi iahtiiaiehewe tsini iotanitenraskon Se-
riasatokenti, skatatswens tsi eso tekiattihen^
makweriasa ne Seriasatokenti. Iotkate ska-
wennat ok, kennioriwaa ok aionkenikonh-
raksate, arens iah othenon taontakarihon-
:ni, takaterientaha, takateriatikhon. O Iesos !
sasanikonhren tsini wakenakwenhon ; aski-
tenre tiotkon tsinenwe akonnakeren, tsi ok
nahoten aonkiatawen, aonkenikonhriiohake
tsi nise niiot, etho naontawe tiotkon sken-
nen akennontonnion.
i Takwaienha, 5 Ahonwasennaien, 1 O
Iesos Rawer. . .
5. O Iesos! takonwarensaronnion Seria-
satokenti iahta teionkwanonhianiheki, io-
sennion ne kenheion nok noneshonhronon,
aseken iorihonte takonwarensaronnion.
Akwa ionehtakwat tsi katehens tsi tekkane-
re tsini wakenikonhratsiioha, kennioriwaa,
skawennat enkakweni taonkwateronhien-
ten. Iah etho taonsaiohton. Konnekennis,
askitenre etho naskenikonhrotenste tsini
senonwes, askenikonhrahnirate, askiena-
wase tosa aionksenni notkonseraksen non-
wentsiake, etho naontawe sataetiatensenni,
nok sataetiatsennonnihake ne karonhiake.
202
IES. RAW. AOBENSA
i Takwaienha, 5 Ahonwasennaien, 1 O
Iesos Rawer. . .
Aetewaniahese Wari; ition tsi tionnhe,
teionkwehtakbnhak tsi ionkwanoronkwa
ionkwanistenseratokenti, nok aetewenhase :
O Wari ! Niio tsiatatienha, istaa oni, sa-
kweniatserowanen, ne tsi raiatanoronston
ne Rawenniio ne seriasa, ionehrakwat tsini
iaweriasiio ; askwaterennaienhase, ahakon
ne Rawenniio ne tokenske nok tiotkon tsi-
nenwe akenoronkwake, aksennaienheke oni
Raweriasatokenti n’Hetsienha Iesos. Aia-
wen iawet akatekwasete Raweriasatoken-
tike, etho oni aketa nakwennontonniontsera
okon, akwaskanekstha okon, etho naontawe
aontakeriwaierite nonwentsiake, aonkon-
weskwanitake tiotkon ahiwennarakwake
Iesos, senha ki tenhnon onwa wenniserate.
v. Ise Iesos Raweriasa, iawet iotekha tsi
takwanoronkwa ;
r. Askwentenre aiotekhake nonkweria-
sakon tsinakwanonwehake.
T ezmterennaien : Askwentenre, Sewen-
niio, Sanikonhratokenti ahatekate nonkwe-
riasakon otsiratokenti, ne Sonkwawenniio
Iesos Kristos Raweriasakon thotakwen, ta-
onreni nonwentsiakwekon, nok akwa ros-
kanekon aiotekhake nehnakatsiroten naka-
liOTKON KOIATATOKEN TI
203
weriasakon nonkwe. Ne kwennitentase
raosennakon irHetsienha, sate tsionnhe,
sate oni sewawenniio, sewakwekon ne Rot-
kon Roiatatokenti iatekakonte tsinenwe.
Ethonaiawen.
IONTERENNAIENTAKWA SONHA
RONWENNITEN STAKWA ROTKON
ROIATATOKENTL
Niio Roniha nok Roienha thonwannhaon non-
wentsiake ne Raotiinikonhra, Rotkon Roiatato-
kenti, sate Niio nihatiiatoten, ahaiatakennha ne
Kentiohkwatokeniti, asakotienniheke oni niakori-
wiioiston okon ; iah eren tehretha ne karonhiake,
thenteron oni nonwentsiake, iah sane onkwe te-
hotonhon, tsini hoieren ne Roienha ; ' sakaonnhe-
tha niakoiriwiioston, sakonikonhrahnirats, isako-
nikonhrowanatha, sakoiakhonnis ne ioianerens-
takwa okon ; akwa iah othenon taiekweni niakori-
wiioston ne ioianere sonha aieriwaierite, nialita-
sakoienawasere ; oriwakwekon tenhnon eniekwe-
ni nasakoienawase.
Hetsiitewaniaihesenhak kati ne Rotkon Roiata-
tokenti , hets ite wenn i tentasehek, hetsitewawen-
narakwak nothenon ensonkwanikonhrataaiseke.
Kento kaiatonnion ionterennaientakwa sonha ne
ronwennitensitakwa, otiake ikare ne tewateriwa-
serakwatha sonha. Ne tenhnon senha aiontste-
204
ROTKON ROIATATOKENTI
niaron ahonwennitentase ne Rotkon Roiaitatoken-
ti, nienkahewe ne rawentawen. Wasonkwahret-
siiaron n’Hetsitewaniiseratokeniti, Ariwawakon
kowa Reon XIII, aetewariwaierite natsitewenni-
tentase tiohton nonta tsini kar.iwes, Iesos karon-
hiake sonsarete enwatasawen, tsiniiore ienkahe-
we Rotkon Roiatatokenti rawenniisera ; naietina-
keren nethone ne Ratikwekonne, sakonnhaonne
Iesois nehni kariweis ahonitekwashentakwake ka-
natatokentike Sirisare, nok ahonterennaieniseke,
tsiniiore iensakotienhase ne Raonikonhratokenti.
Tehonereniston n’Ariwawakon kowa kenha Pie
IX, (5 senvie 1849, tenhnon- 26 november 1876),
nenieriwaierite nenhonwennitentaseheke Rotkon
Roiatatokenti tiohton nonta, taiontentsa 300 ni-
wenniiserake ne tewateriwaserakwatha sonha ne
sewienniseriatson, tenhnon ne tewateriwaserakwa-
tha kowa nemakoriwaieriton, sesakoronkwenni,
iakoiataraon oni. Raonha ne ronwahniha ariwa-
wakon enthennonton nahariwisa nahoten aieri-
hoktake, ne tiohton nonta nenhonwennitentase-
heke ne Rotkon Roiatatokenti.
Rotkon Roiatatokenti Raorenna Sonha.
Karo kase, Satkon Niio.
Karo kase, Satkon Niio,
Aon tasheiatken sera,
Ash eiatanerenistake,
Sheiatison nonkweriasa
fcONWENNITENTASE
205
O ise iesanatonkwa
Ne Sakonikonhrahnirats !
Ise ne Kanoron kowa
Sakotenron Niio nonkwe !
Ise takionnhetha onwe
Satekatha nonkweriane
Ne ronwanonwestha Niio,
Takwanikonhranhetskatha ! ,
Tsiatak nikon sheiakhonnis
Kariwanoronson kowa ;
Oriwakwekon tsiatare
N aha tieranion Ron iha .
Ise shewennanoronsitha
Ronwawennenhawe Niio,
Tsini sakorharatstenni
Ne Roniha naonnise.
Takwaswathetenniheke,
Askion nakwanonwehake,
Nok, tsini ionkwanoronse,
T iotkon ask wasats ten s er on .
Heren askwite niotaksen,
Tiotkon skennen takenhake;
Akwaianenhawiseke,
Toisa ionkwariwanerak.
Askwarihonnienniheke
N ats i te waient er h an e
Roniha, Roienha, oni
Ise Raotinikonhra,
ROTKON ROIATATOKENTI
0(>
Tsi nonsahatonnhete aowenk :
Ronwaisennaien Rofniiha,
Roienha ne shotonnheton,
Nok Ron ikonh r atokenti ,
Iatekakonte tsinenwe. Ethonaiawen.
Oia tsini kahawis aowenk :
Ronwasennaien Roniha,
Raonhatsiwa Roienha,
Rotkon Roiataitokenti,
Nonwa nok oni tsinenwe. Ethonaiawen.
Karo kase, Satkon onwe.
Karo kase, Satkon onwe,
Ontaskwaronhiatire,
Ne sheianerenstakwa.
Ionkwemtent, takwaienha,
Karo satiesen kowa,
Aontaskwas watheten .
Ne takwaiatakennhas,
Sk wan ikon hr ahniratstha,
Sk. wan ikonh r iiostakwa.
Teskwatoirisenthose,
Teskwanatonnihatie,
Takwakonniemstonhatie.
O tesaswathe kowa !
Takwentenr, awentehak
Onkwanikonhrakwekon .
t
RONWENNITENTASE , 207
lahte ionkwiarihonte ;
labta skwaienawase,
Iahta ionkwaianerek.
Asetsien t nonk watonm hetst,
Tsi iokarewatanion,
Nok aseianeremstak.
Askwanikonihranhetskat,
Askwanikonh rahn i rat,
Askwanatoniniihatie.
Asheion sheien okon
Akwa iakorharenion
Ato ri senserakont.
Tak wen tenr , S e w enn iio,
A sk wan ikonhr aier it,
Karonhiake iaiakwe. Ethonaiawen.
Tehonerenston n’Ariwawakon kowa kenha, Pie
VI, (26 me 1796,) tsiniakon entiakon ikonh rasa-
hate enieriihokten oktikawenniio tsi nakarenno-
temhake ne tekarennake, ken iken kaiatonnion,
taiontentsa tewateriwaserakwatha sonha, iken :
1 ) Tewateriwaserakwtha kowa akowenk, ne.
tokat enskat, tokat tohka sewenniserat, sewen-
nitat itsini kariwes eniakorihoktaon kawenniio
aonsaiontateronkwase, aieiatarane, nok ahonhion
tsi enionterennaien n’Ariwawakon kowa ; 2)
300 niwenniserake ne tewateriwaseirakwatha son-
ha, akowenk ncnierihokten, tsj ieskahes Rotkon
208 ROTKON ROIAT ATOKENTI
Roiatatokenti rawennisera, tokat raoiaiaksera ;
3) 100 niwenniserake ne tewateriwaserak wath a
sonha teniohtentsa nenierihokten, tikate tsinaia-
kahewe tsini ioseres.
Ronwennitentase Rotkon Roiatatokenti.
Karo kase, Satkon Saiatatokenti, sheiaf-
tienhas sheien okonha, nok satekat raone-
riane iesanonwestha nakatsiroten.
v. Tatsennhann, Sewenniio, Sanikonh-
ratokenti, nok enwaton noriwakwekon ;
R. Nok ase ensesheionnien nonwentsia-
kwekon tsi iakoriwiioston.
Tewaterennaien : Niio Sewenniio, ise het-
sennhaon ne Rotkon Roiatatokenti, ason-
kwarihonnienniheke nonkwanikonhrakon ;
askwentenre, aiakwatontatseke tiotkon tsina
tesonkwaswathetennis, aiawen aiakwat-
kahtoseke tiotkon tsini sakotsennonniatennis
ne iakoriwakwarision tsi iakoriwiioston. Ne
askwentenrate Iesos tsiatatienha, sonkwa-
ronhiakense nok sonkwenheiase. Etho-
naiawen.
Satkon Saiatatokenti, Sewenniio tsi ia-
kionnhe. . . sk. 56.
BONWENNlTENTASE
209
Ronwennitentase Rotkon Roiatatokenti ahaiata-
kennha ne Kentiohkwatokenti.
Satkon Saiatatokenti, takwaiatison, kwen-
nitentase, asitenre Kentiohkwatokenti ako-
tiohkwakwekon ne teieiasontha, aseiata-
kennha, aseiatahnirate oni, tsi konwariwa-
nonwakihaties ne konwaswens, ne asitenra-
te tsi iah othenon tesanoronse, Satkon Niio.
Kwennitentase oni, Sanikonhranonwet ko-
\va, ase ashenikonhrotenstake ne sheien
okonha, sheiatienni tsi iakotkentsiokha,
aontiesenhake, neniakoienawase saiane-
renstakwa, ahonwasennowanate ne Roniha,
nok nenskat ok ne Roienha, Iesos Kristos
Sonkwawenniio. Ethonaiawen.
Tekanerenston, nenierdhokten ne ken iken ion-
terennaientakwa, taiontentsa 300 niwenniserake
ne tewateriwaserakwatha sonha, enskat sewenni-
serat, (26 ao 1889.)
t)
lONT EREN N AIEN TAKW A SONHA
KON WENNITEN STAKWA
ASHENSERATOKENTI.
T'sini ioriwake i on k w a r ih onn iennis nonkwari-
wiiostontsera, ne aonhaa kariwakwTeniio tsi sa-
iatat ok Noio, nok ashen na-teihaiasere. Aosen-
nakon n’Ashenseratokenti, ionkwataweiatennis tsi
ok nahoten naioiianerenstakwake nonkwatonn-
hetsiton. Ne aoriwa ion kwahrets i arons ne Ken-
tiohkwatokenti, tsi ok nahoten taetewatasawen,
tsi oni ok nahoten aetewasa nonwentsiake, ori-
wakwekon, Rasennakon Roniha, nok Roienha ,
nok Rotkon Roiatatokenti , eh naetewaiere.
Iotkate tetewaiasontha, iotkate tewarihoktha
Ahonzvasennaien Roniha, Roienha , nok Rotkon
Roiatatokenti ; tosa nonwenton ok sewatieren neh
naetewaiere, ok eken tionkwanikonhrasahat. Ka-
neka ahateweienton tenhaiasonten, watons taha-
teintsa 50 niweoniserake ne tewateriwaserakwa-
tha sonha. (Pie IX, 28 siiet 1863). — Tenion-
tentsa tenhnon 100 niwenniserake, ne taieiason-
ten iakonnisnonsohon. (Pie IX, 23 imars 1866).
'Asteson ne konwawenniiostakwa Ashenserato-
kenti n er on hiakehronon , tsini ionkihrori ne sa-
koriihotasiienni ne Rawenniio ne rotokenisehakwe
Isai, nok San Iesos hnikwekonne; iontonnions
n eronhiakehronon :
“ Roiatatokenti, Roiatatokenti, Roiata-
“ tokenti, ne Rawenniio, Sakowenniio ne
“ Kanenranoronson ! Iaonwentsiananon on-
ASHENSERATOIvENTI
211
“ wentsiakwekon saiatanehrak watsera !
“ Ronwasennaien Roniha, ronwasennaien
“ Roienha, ronwasennaien Rotkon Roiata-
“ tokenti ! ??
Ken kaien tehon er ensiton Ariwawakon kowa
kenha, Klemen XIV, ne tiakonikonhrasahaton
enierihokten nene Ratironhiakehronon raotiren-
na. Sakotenron taiontentsa ioo niwenndserake ne
tewateriwaserakwatha sonha, ne enskat sewenni-
serat enierihoktake ; 300 niwenniserake, naieri-
hokten Niiohne wenniserate, oni Ashenseratoken-
ti siawennisera, tokat siaojaiaksera (6 sen 1769) ;
tewateriwaserakwatha kowa? enskat sewennitat,
teniontentsa tokat niate wenniserake tsini wen-
nites iakorihokitaon, kawen.niio aonsaiontateron-
kwase, aieiataranie, iaiekwatho ononsatokentike,
nok aionterennaien tsini haskanekseroten Ari-
wawakon kowa. (26 sen 1770).
ASHENSERATOKENTI AORENNA SONIIA.
Ise Sashenseratokenti, saiatanehrakwat !
Ashen nitsiion, sesiatat ok Niio, tiotkon se-
nakere, nok iatekakonte ensenakereke ;
Ise Sashenseratokenti ! tiesariwakwase
orhonkehne nok iekarahane iakoriwiioston
ne nonwentsiakwekon ne tienakerenion ;
Ise Sashenseratokenti ! tiesatontsotase,
iesennitha, iesawenniiostha, tsini tsiatano-
ron, ne iakorharenion ne nashetenranion ;
212
ASHENSE&ATOKENTI
Ise Sashenseratokenti ! eronhiakehronon
iesanentons, tiotkon ne iontonnions: Saia-
tatokenti, Saiatatokenti, Saiatatokenti !
Ise Sashenseratokenti ! sesiatat ok Niio,
Iesaniha, nok Iesaienha, ise oni Satkon
Saiatatokenti, tekwanonweratons.
O Sasheriseratokenti !
Ise teioswathe kowa,
Takwaiswathetenniheke,
Akwa akw^anoronkwake !
Askwentenre oni nonwa
Akwawenniiostake onwe,
Tsinenwe eniakionnheke,
Ne takwenniserawihne.
^ i
Sewenniio tsi iakionnhe,
Ise ne takwaiatison,
Ise takwanikonhfata,
Akwa tekwanonweratons.
Iesos seskwaskontakwen,
Seriwahtont ne iotaksen,
Sh esenn i notkonseraksen s ,
Tosa aionkwakaronni.
Satkon Saiatatokenti,
Satekat nonkweriane
Sanonwetseratokenti
Ise takwarihonnienni.
Ethonaiawen,
KONWENNITENSTAKWA ASHENSERATOKENTI.
Niiohne ionterennaientakwa :
Sashenseratokenti Iesaniha. . . sk. 55.
Ashenseratokenti siawennisera ionteren-
naientakwa :
Netho tsi kahawis, rariwakaratats ne sakori-
honniennis ratsihenstatsi, ase aonsaiakonni tsi
iakotenekwaheston.
Tekonnonweratons, Sewenniio, tsi ta-
kwariwiiostontserawi ne teieiasontha ; nia-
wen takitenron takienha iotonhon; niawen
rakerihonnienni Iesos Kristos, tsiatatienha
onwe, tsi nakiere ne karonhiake akatsen-
nonni ; niawen takenistenserawi ne Sentioh-
kwatokenti, naonkenatonniheke ne karon-
hiake ieiothahinon. Kanoron, iahte kewen-
naieriton tsi wakeriwiioston ; iawetowanen
wakeriwaneren, iawetowanen konnikonh-
raksaton. Tontakitenr, Sewenniio, tsini
skatatswens nonwa tsini wakieren. Iskehre
nonwa enkonnoronkwake, nok enkonwen-
narakwake tsinenwe enkonnheke. Ne ao-
riwa nonwa satontetsihon, sakeriwahnirate
tsini iawenhon saonkenekwaheste :
214
ASHEN SEHATOKENTl
W akiatonti noneslion ronon . Onkerihonti
oneshonronon aoriwa okon, iontonweskwa-
tha nonwentsiake ; sakswen ne kariwane-
rahaksera okon. Tewakehtakon Niio Ro-
niha, iah othenon tehonoronse, roteweien-
nison karonhia nok onwentsia, sonkwaia-
tison. Tewakehtakon* Iesos Kristos, raon-
hatsiwa Niio Roienha, Sonkwawenniio, ro-
nakeraton nonwentsiake, niate karonhia-
kenserake roronhiakenton, nok sonkwen-
heiase tekaiasontne, naonsasonkwaskonta-
ko. Tewakehtakon Rotkon Roiatatokenti,
Sonkwawenniio, rotiohkwison Kentiohkwa-
tokenti teieiasontha. Tewakehtakon teion-
tatseronniennis nakoiatatokentison, nok tsi
kaien sewaterakewatha ne kariwaneren,
entsiontonnhete nonkwe okon, nok iateka-
konte entsiakonnheke, tsi ok niienhenhien,
tokat karonhiake, tokat oneshon. Akwekon
katontats tsini wakerihonniennis ne Sen-
tiohkwatokenti, aseken ise serihotasienni ;
ok ienkiheie, enkatontatseke, iah nonwenton
takatennowente. Wakonwennentase nonwa,
enkonwennarakwake tsinenwe. Konnoronk-
wa, -Sew>enniio, nok tiotkon enkonnoronk-
^^keOaMk^k<tohrak^ekon, akweriasakwe-
ik^littjhnhetstrakwekon, nok akesats-
'• tensersikwekon. Bnkhenoronkwake oni ne
WABI IOIAT ATOKEA TI
V215
sate konkwe, tsi nii nikatatenoronkwa,
aseken etho niskwatenientense. Takitenr,
Sewenniio, askienawase nakatatewennaie-
ritseke tsi nonwa nakiere, tosa nonwenton
aonsakatatewennarisi. Rasennakon Roni-
ha, nok Roienha, nok Rotkon Roiatatoken-
ti. Ethonaiawen.
IONTERENNAIENTAKWA SONHA
KON WENNITEN STAKW A WARI
IOIATATOKENTI.
lorihonte ne Wari akwekon nonkwe akonwa-
konnienstake, aseken raonha ne Rawenniio thotie-
renton raiatanioronston, rakonniensiton oni ; iah
onka, tsiniakon sakoiatison, etho tesakokonnien-
ston ; aseken oni akwa ionehrakwat tsini kaia-
tanoron ; neh wahi, Niio Ronistenha, Konwanon-
tiio n ’ Eronhiakehr onon nok nonkwe okon, ionk-
waien okonha, .tsiniiot - tsi tioriwaieriton non-
vventsiake akwekon nonkwe iakor iho r en tenn iis tsi
naieiere naiakoiatatokentonhake, aonha teionk-
wariwakennhasehaties, ionkwentenronhaties, aon-
hake entewatekwashentakwake tsinenwe eritionn-
heke nok tsi nentewenheionsere. — Rorifens ne
rotiiatatokentison : Tsi konwanoronkwa, nok tsi
konwennitentase ne Wari, ne iawet iohnawerote
ioianerentstakwa okon, ne ietokatha tsi iakoiata-
216 WARI IOIATATOKENTI
tokenti, ne iakowis/aiakorhareke tsi ieiatare tsini
kentiohkwa ne Rawenniio sakoiatarakwen asa~
kotsennonniaten ne karonhiake.
Oh kati naieiere nakonwatokatennitake ne
Wari tsi konwanoronkwa ?
Niate wenniserake, aienonweseke takonwanon-
weraton, tsini thanonweraton ne R'aronhiiakehro-
non, taiakonikonhrasahate nenierihokten Wari
tekonnoronkwanions, waonterennaien tsinaehie,
tsinakotawe, tsinaewistaheke takonwanoronkwa-
nion ; iokontatie akonwaniahese, akonwanatonk-
wake, othenon watiakotonharenron aiakonikonh-
rotako notkon ; iah oni taiakonoronseheke naie-
rensoktake.
Niate ioiaiakserake, tsi ienskahewe ti’awenni-
sera, nentakta Niiohne, ne oni Warihne kon-
waiats, senha ne wehniserate eniontsteniaron
othenon naieriwaierite nakon wasenn aien , nakon-
wennitentase oni.
Niate wennitake, nohnaken tsi. iawentatoken-
ton, konwennitentase Wari aweriasatokenti, tsi
kanonsoton ononsatokentison, ne raononwen-
tsiake ne hiatsteristha ne hniriwawakon Tiohtiake
nok Tsikaiatonseronni ; ne konwasennaientakwa
ne tsi aonhaa Aweriasatokenti Wari tsina teskia-
tieren ne Iesos Raweriasa ; ne konwenniitensitakwa
tsini iaweriasiio, tsini iotanitenron naweriasa
naiakoterennaienhase niakoriwanerahakskon. Aia-
kohtako kati nethone, ne tokenske konwanoron-
kwa ne Wari, taieiena niakoriwiioston okon tsi
kon w enn itenta s e.
Tsini ioseres, ionsakahewe Wari awentawen
sonha, taiontonnhahere ne konwanoronkwa, kon-
KOIVWENNITENTASE 217
waniahesas ne Wari ; etho naiakonikonhroten-
hake nethone, tsini ionikonhroten ne Kentioh-
kwatokenli iawentison ; waitonkwiio, etho tsi ka-
hawis, naonsaiontateronkwase, naieiatarane oni.
Otiake tiohton nonta tsini kariwes konwenniten-
tase, naiakotateweiennentaonhake tsi eniakawen-
tatokentase nawentawen sonha ne Wari ; kaiane-
renseriio nene ; iahte iotennowent, niatekon enia-
kotenre Wari ; ne oni iontsennonniatakwa tsi
akowenk tewateriwaserakwatha sonha, nenieri-
waierite tsi konwennitentase tiohton nonta, iken :
300 niwenniserake ne tewateriwaserakwatha
sonha, sewenniseratson ; tenhnpn tewateriwa-
serakwatha kowa, neniakoriwaieriton ne 9
nonta, _ tsiontateronkwenni, iakoi^taraon, iako-
terennaien oni tsini honikonhroten n’Ariwa-
wakon kowa (Pie IX, 5 senvie 1849).
Kenniwenniseratokenhatons ienskahewe enion-
tsennonniate nene tewateriwaserakwatha sonha :
Wari Sontiatata, Sonnakerate, . Sakonwaiatenha-
wite ononsatokentike, Sahahroriana, Saiotkensera
n’ Arisawet, Saontathaseron ( Sontakonwaiatini -
onte ononsatokentike) , Aokaseri tsi awentawen ,
Satkonwaskwenhawe, Aweriasatokenti tsi awen-
tawen, nok Karensatokenti tsi awentawen.
Teiotoktani ne Kentiohkwatokenti tsi iawenni-
seron ne Wari sewenniserat ne tsioiaiakserat, ia-
weron oni enskat akenniton nes tsioserat ; nok ia-
wennitarakwen ne aonhaa tsini wennitiio, ken-
kwitehne tsinaerontoton, Wari awennita aken-
hake. Ne konwanoronkwa ne Wari iakaonwes-
kwani naionterennaienhna niate iokarhatserake.
aieiatarake tsi tekonwariwakwase, konwasenno-
wanatha, nok kon wenn iten tase ne Ionkwaienha,
Kanistenseriio kowa. — Wasakotenre n’Ariwa-
wakon kowa kenha, Pie VII, (18 sen 1822), tsi-
218
WAB± IOIATATOKENTI
liiakon enieriwaierite ne Wari awennita, tokat
ononsatokentike, tokat tsi iakononsote, taion-
tentsa sewenniseratson 300 niiwenniserake ne te-
waiteriwaserakwatha sonha ; tenhnon enskat tisini
wennites, akaonha eniakenniserarako, aieiena te-
wateriwaserakwatha kowa, kawenniio aonsaion-
tateronkwase, aieiatarane, nok ahonhion tsi nen-
ionterennaien n’Ariwawakon lcowa.
Onen tenhnon ne tokenske konwanoronkwa,
konwaniahesats oni ne Wari, tiotkon aienonwe-
seke aiakohitien Ohnatokenti, ne iawet Wari ao-
tiataw.it, ne watenienten'stakon tsi iakoiatanons-
tats akoien okonha.
Wari Aorensa.
Ka nitiawenon tsi ierensoktha?
Aonha ne Wa’ri iako'rihonn ienni nonkwe naie-
rensoktake, sahorihotasien nene waterennaientak-
seranoron Tominik roiatatokenti, toha tsini kaha-
wi 1206; iaweron, akwekon aiakoterennaientakse-
raientake nakonwennitentase ; aseken eso nonkwe
iahite ieiatonseraienteris : ne kati iawet akoiiaton-
sera akenhake ne karensa. Iontstha sane oni ne
karensa ne ieiatonseraienteris ; tiotkon ratiren-
soktha ratitsihenstatsi okon, nok oni ne ratiriwa-
wakon'Son, tikate tsini honterennaiens ne kaiaton-
sera rontstha.
Oh nikarihoten tsi ierensoktha?
Iawetowanen, ne karensa aoriwa, iakotenranion
Wari ne teiontonnhakarias nonwentsiake ; aseken
AORENSA
219
sotsi w ate renn ai en takser iios watston tsi ieren-
sobtha,' iawet katsiitsiios, katsitsianoronson kon-
wats it s i a iennitha ne Wari, ne iawet takonwa-
nonwarannhaste, naerensokten. Iken : ierihoktha
Tewakehtakon , nene ronaterennaientakserison
ne Iesos Ratikwekonne, akwekon iontontats ako-
nikonhrakon tsini ionkirihonnienni ; ierihoktha
T akwaienha, nene lesos roterennaientakserison,
akwa tsi rashakaronte tioiakenhon ; ashen nieri-
hoktha Wari tekonnoronkwanions, ne rao\venna
ne raronhiakehrpnon, sathanonweraton ne Wari,
Niio thonnhaonhatiene ; iontons A honwasennaieii,
n e A'shenseratokenti ko’nwas ennaien tak wa non-
wentsiake, tsini ieierha ne karonhiake. Onen
nonwa ierihoktha wisk nioriwake, enskat Tak-
waienha , kontikwekon noierison ne Wari tekon-
noronkwanions, tenhnon enskat Ahomvasennaien.
Kenni karihoten ne ierensoktha, naienrheke
akiena ne tewateriwaserakwatha sonha aowenk
ne karensanoron. Ai akoreji sai entake ne kanoron
tsinaonterennaienni, nok tsiniiore iakorensokta-
tie, ne teiakoiatoretonhatie tsini hoiatawenseron
Sonkwawenniio Iesos, onwentsiake tsi ireskwe.
Ne kati ionkwarihonniennis ne karensa, ne senha
aetewariwaienterihake, . senha oni aetewanoronk-
wake ne sesonkwaskontakwaton Iesois. Etho ni-
horihonnienni Wari Tominik roiatatokenti.
Ashen nateieiaks tsini hoiatawenhon ne Iesos :
i° Ne tsi raksaa kenhne;
2° Sahonwaiena nahonwario;
3° Nonen shotonnheton.
Ashen kati nikarensake eniakonniate ne Ka-
rensatokenti, karensakwekon. Ken nikarihoten
taieiatorete, tsiniiore enierihokten Takwaienha
kontikwekon noierison Wari tekonnoronkwa-
ni o ns' n ok A h o nwasen n aie n ,
220
WARI IOIATATOKENTI
Tiotierenton enierensokten. ( Awenten -
taonke nok Okaristiahne.)
1. Taieiatorete tsi raronhiakehronon
wahahroriana ne Wari, — ahonwaneken ne
Rawenniio asakaon aiakonitentonhake ;
2. Taieiatorete tsi Wari ionatarenawihne
Arisawet, — ahonwaneken ne Rawenniio
asakaon aiontatenoronkwake sate iakonkwe ;
3. Taieiatorete tsi ronakeraton Iesos
Betleemke, — ahonwaneken ne Rawenniio
asakonikonhranentasi ne kaientaon non-
wentsiake ;
4. Taieiatorete tsi Wari wahoiatenha-
wite Iesos Ononsatokentike, — ahonwa-
neken ne Rawenniio nakwa otokenhon
ahonwawennarakwake ;
5. Taieiatorete tsi shonwTaiatatsenrion
lesos Ononsatokentike, — ahonwaneken
ne Rawenniio aonsahonwaiatatsenri lesos
ne ronwatewenteton.
Tekenihaton enierensokten. ( Ratiron -
hiakehrononke nok Ronwaiatanentakton-
ne).
1. Taieiatorete tsi Iesos tehonekwensa-
kohton atenhenrakon, — ahonwaneken ne
Rawenniio asakonikonhrata aiakonikonh-
ranonwakseke tsj iakoriwaneren ;
AORENSA
221
2. Taieiatorete tsi lesos ronwasokwawe-
son, — ahonwaneken ne Rawenniio asa-
kaon naienonweseke naieronhiaken taon-
saieriwaserako ;
3. Taieiatorete tsi Iesos ohikta tehon-
wanonwarannhaston, — ahonwaneken ne
Rawenniio asakaon tosa aienaiehake;
4. Taieiatorete tsi Iesos rorontaketaton
tekaiasonte, — ahonwaneken ne Rawen-
niio aiontakatstate othenon ieronhiakens ;
5. Taieiatorete tsi Iesos ronwaiatanen-
takton tekaiasontne, — ahonwaneken ne
Rawenniio tosa aieriwanerake ne ioriwat-
sanit, ne iawet ase shonwaiatanentaktha
Iesos nakaweriane.
Ashenhaton enierensokten. ( £ osehne,
Bntakta , nok Niiohne.)
1. Taieiatorete tsi Iesos shotonnheton, —
ahonwaneken ne Rawenniio ahariwahnira-
te tsi tiakawehtakwen ;
2. Taieiatorete tsi Iesos karonhiake ie-
shawenonton, — - ahonwaneken ne Rawen-
niio asakaon aionskanekseke ne karonhia-
ke;
3. Taieiatorete tsi Iesos tesakotennieten-
ni ne Ratikwekonne ne Rotkon Roiatato-
kenti, — ahonwaneken ne Rawepniio a$a~
222
WABI IOIATATOKENTI
kotienhase ne Rotkon Roiatatokenti, asa-
konikonhrahnirate oni tsi iakoriwiioston ;
4. Taieiatorete tsi takonwaskwenhawe
ne Wari, — ahonwaneken ne Rawenniio
asakotenre aiakawenheiontiiohake ;
5. Taieiatorete tsi Iesos raiatanoronston
Wari karonhiake, — ahonwaneken ne Ra-
wenniio asakaon tosa aionthaharako ne ka-
ronhiake ieiothahinon.
Tewateriwaserakwatha sonha aieiena ne ieren-
soktha :
Eso kaien taiontentsa tewateriwaserakwatha
sonha, naierensoktake, iakorensaien ne kanoron
tsi waterennaienni, nok tsi iakorensoktatie, teia-
ko iaitoreiton h a t ie tsiniiot tsi ehneken tkaiatonnion.
Ken kati kaien nisakotitenron ronatiake ne rati-
r i wa w a k 011 k o w at son :
1) Benoit XIII, 13 afri 1726, sakowi nenieren-
sokten taiomtentsa 100 niwenniserake ne tewate-
riwaserakwatha sonha, ne sewaterennaientakse-
ratson Takwaienha nok W ari tekonnoronkwa-
nions enierihokten, kawenniiio arahonne ska-
rensat aiakorihokte ;
2) Ne sahaiatat, etho oni tsi tkahawi, sakowi
taiontentsa tewateriwaserakwatha kowa enskat
ne tsioserat, ne niate wenniserake aakorensoktaon
tsini ioseres ; kawenniio, ne wenniserate eniako-
tenniserarako naieiena nene, aonsaiontateronk-
wase, aieiatarane, nok ahonhion tsi enionteren -
naien n’ Ariwawakon kowa ;
AOllENSA
223
3) Pie IX, 12 me 1851, saikotenron tsiniakon teiir
ieiena tsi enierensokten tokat akononskon, tokat
ononsatokentike, enskat sewenniserat, taiontentsa
10 nioserake tenhnom 10 nioriwake ne kaieri ni-
wasontashen ne tewaiteriwaserakwaitha sonha. Sa-
kotenron oni tsiniakon enskatne enierensoktake,
arahonne ashen nioriwakene tsioiaiakserat, taion-
tentsa, enskat sewennitat, tiken ne ohnaken en-
tsiawenitatokeiitane, ne tewateriwaserakwatha ko-
wa, kawenniio entsiontateronkwase, enieiatarane,
nok enhonhion nenionterennaien n’Ariwawakon
kowa ;
4) Ne nonwa sonk wa ts ter isth a, Hetsitewanise-
ratokenti Reon XIII, roriwison Karensatokenti
awennita akenhake ne noktober ienskarane en-
waitasawen, enwatatieseke tsiniiore 2 ,senskarake
november ; etho aontakaien tak we, 33 niwennise-
rake tsini kariwes, tsi ki natehoseriiakonhonne
Iesos onwentsiake, aiontsteniaron niakoriiwiio'Ston
okon akonwennitentase ne Wari nenier en sokten ,
enierihokten ne Wari aorizva Takwentenr , en-
honwennitentase oni So'se Roiaitatokenti ; ne
wennitakon nakonwaterennaienhaise ne Kentioh-
kwatokenti, tsini haskanekseroten ne ronwakowa-
nen, Ariwawakon kowa. Nok tsiniiore niienthen-
ncnton n’Ariwawakon kowa eh naonsaiohton, sa-
kowi tsiniakon enieriwaieriite nethone ne karensa
aoriwake, tokat ononsatokentike, tokat oni tsi
iakononsote, niahtaiekwenieseke aionterennaienh-
na, taiontentisa 7 nioserake nok 7 nioriwake ne
kaieri niwasontashen ne tewateriwaserakwatha
sonha, tsini wenniserake enieriwaierite ; nok oni
enskat taiontentsa ne tewateriwaserakwatha ko-
wa, neniakoriwaieriton arahonne oieri nioriwake
tsini wenhites ; tikate oni wasakotenre akwekon
aieiena enskat ne tewateriwaserakwatha kowa.
224
OHNATOKENTI
nienkahewe ne Karemsatokenti awentawen, tokat
aoiaiaksera, kawemniio aomsaiontateronkwase,
aieiatarame, nok ahomhion tsi enionterennaien
n’Ariwawakon kowa (i september 1883).
Ohnatokenti.
Kanitiawenon Ohnatokenti?
Tsini kahawi 16 siiet 1251, Cambridge tsi tka-
nataien Korakowahne, Skaniatarati kowa, ontia-
totasi ne Wari, wahotianeronkwen ne Simon-
Stok roiatatokenti ronwaiatskwe, ne ronwako-
wanenne ne Karmel raotitiohkwa ; tiotkon rone-
kenniskwie ne Simon ne Wari aiakaon me rao-
tiohkwa ne wehne akenhake tsi iakonoronkwa,
tsi en iakoiatanonstatseke.
Waihowennarakwe Wari. Wahaken kati akwa
ioiatamehrakwatonhatie, 'teioteronronte, kahawi
Ohnatokemti, tsiniiot atiatawit akenhake, nok
wahawenhase, wakenron : “ Konhienha, siena
“ ken iken wakomhiatawitseron, ne enkaieron-
“miitstakwen akitiohkwa akemhake, enkaieron-
“ nihake sentiohkwa. Ise isawenk enkenhake,
“ nok oni akowenk enkemhake ne sewatateken
“ okonha tsinenwe enionwentsiateke. Tsiniakon
“ enionnitiake nohnatokenti, nok oni okhe nenia-
“ iheie eniakohtien, iah nonwenton taiakotsira-
“ rane iahte waswas. Ne watenientemstakon tsi
“ tsiakotiatonitakwen noneshon, nok orni ne enia-
“ koiatanonsitatseke ne iomtkaronniatha okon, ne
“ omi watemienten stakon tsi iatekakonte tenia-
“ kwaterahnekenhake tsiniakon eniakohnanien/,
OttNATGKENTl
225
Iawentison . ne Kentio'hkwatokenti Ohnatoken-
ti awentawen, ne 16 siskare >siieit, naonsaionta-
tehiairakwen niakoriwiioston tsi ethoni iawenhon,
tsi tokenske niakorharatstenni Wari tsineniakoia-
tanonstatseke neniakohnanien.
Nahoten iontsennonniatakwa ne ionnitiaks
ohnatokenti ?
1. Ne iontsennonniatakwa tsi ne Wari iota-
thonkariakon nohnatokenti enkaieronnitstake tsi
aonha eniakoiatanonstatseke ne iakohnanien ;
2. Nok oni okhe eniaiheie eniakohtien, iah
nonwenton taiakotsirarane noneshon ; eniakoiata-*
nonstatseke Wari> tosa ok taiakonenhrenten ne
kenheion, ethone tsi iehawQ ne ioriwatsanit ; ne
Wari aokweniatsera eniakotenre tsi Rawenniio
ensakaonnhareke ne teiakokonhentons, naonton-
seke aiakonaktotake aonsaiontatrewate nok aon-
saionteskontako ;
3. Ne oni iontsennonniatakwa ne iakohnanien,
tsi iontstha tsi ionterennaiens, tsi iakawentontie-
tha, tsi tetsieriwaserakwas, tsi iehasens nietsi-
henstatsi okon ne iakohnanien, nok ne ieiatare
tsini kentiohkoten ;
4. Ne oni, tsi watiesen eso taiontentsa tewate-
riwaserakwatha sonha, kawenniio saiatat ne rat-
sihensitatsi ne roterihomte asakoterennaienhase tsi
en'sakohnaniake, ensakos'ennare baiatonserake
aoiatonsera ne ohnatokenti aotiohkwa, nok tiot-
kon entiekehne, asonthenne oni eniakohtien,
tetsiaronkon, esonne nok akontskwenake. No-
nen enwakaionne nohnatokeneti, ok sa ok oia
aonsaiakonni, toka t aiehninon, nok ok sa ok ien-
nitiak, etho neniawenne tsiniiot waterennaienni.
Ken kati niwenniseratokenston watons taion-
8
226
OHNATOKENTI
tentsa tewateriwaseirakwaitha sonha ne iakohna-
nien, sakonawi ratiriwawakon kowatson :
1) Tewateriwaserakwatha kowa. — Enieiena:
i° Ne wenniserate entewatierente tsi iakohna
nien ; 2° Nenskarane 16 siiet, tokat oni nentewa
tierente Niiohne tsinahe tsiakahewe ne 16 siiet;
3° Nonen iaiiheionsere. Kawenniio aonsaiontate-
ronkwase, aieiatarane, nok ahonwaterennaienhase
n’Ariwawakon kowa; nok tsi iaiheiionsere, akon-
wanaton Iesos raosennatokenti, akonikonhrakon
arahonne, tokat iah taonton aontaiewenninekenne.
2) Tewateriwaserakwatha sonha. — - i° Tenion-
tentsa 5 nioserake nok 5 nioriwake ne kaieri ni-
wasontashen ne tewateriwaserakwatha sonha, se-
wennitatson nenieiena noriwatokentikowa sonha
sewatateronkwenni nok Okaristia, nok nenhon-
hion tsi enionterennaien n’Ariwawakon kowa. 20
Akowenk enkenhake ne 3 nioserake nok 3 niori-
wake ne kaieri niwasontashen ne tewateriwase-
rakwatha sonha, ne sakat aieriwaierite tsini wen-
take ienskahewe Wari awentawen sonha. 30 Ten-
iontentsa 100 niwenniserake ne tewateriwasera-
kwatha sonha, tsini ioriwake nenieriwaierite to-
kat aiontatiteronna ne iontatiatahane, tokat enion-
tatitenre othenon ne iakotent okonha, tokat enia-
koioten ne skennen taiontatenikoahraien ne teion-
tatswenskwe, tokat eniontaterihonnien ne iahte
ieriwaienteri ne kariwiioston aoriwake, nok oni
tsi ok nahoten aieriwaierite ne iontatitenratha
sate iakonkwe.
lONTERENNAIENTAKWA
Tsini iaweriasatokenti ne WARl
SEWENNITATSON.
Karo kase, ... sk. 208.
Wakonwawenniioste naweriasatokenti Wari.
Aweriasatokenti ne Wari, iahte kana-
kwaienteri, iah oni othenon teioiatoronhon,
iah nonwenton noia tehaweriasison ne Ra-
wenniio ne senha iaweriasiio, senha weria-
sanoron, senha iaweriasanehrakwat ; ioh-
nawerote ne ioianerenstakwa okon, atani-
tenrasera okon; watenientenstakon ne ka-
riwiiose okonha; ise sonhaa tetsitsiatieren
Iesos Raweriasatokenti kowa ; tsinitseno-
ronkwa ne Rawenniio, sheiatohetstenni ne-
ronhiakehronon okon, nok nakoiatatokenti
okonha; ise sonhaa seweiente tsitsennaiens
n’Ashenseratokenti karonhiake ; ise. awe-
riasa ne ionkwatewetonni sesonkwaskon-
takwen ; ise tesawehestanion ne kanikonh-
raksensera okon, ii onkwariwa; ise she-
noronkwa kowa nonkwe, n’hiawirawi Iesos
kaiasakta. Tsini iakwakwenies, nonwa
kwasennaiens ; tsiati natanitenrasera, tak-
wentenr, ken nontasatierate tsi ionkwa-
tiskwentare; tekwanonweratons tsini skwa-
228
WARI IAKOTENRATHA
noronkwa, nok oni tsini skwentenranions
ne teiakwatonnhakarias nonwentsiake ;
iakwehre, taiakwaiena nakoiatatokenti
okonha, nakwasennaien iatekakonte.
Iaweriasanonwet kowa, ise enskwarihon-
nien nonkwanikonhrakon naiakwanoron-
kwake lesos Raweriasatokenti, ne aonhat-
siwa tetsiatatenonweskwe ; ise enskwaha-
hawiseke nasakwarane ne sesonkwaskon-
takwen, aiakwaienterhane Isini haweiente
naiontsennonni. Enwakenikonhraksen non-
wentsiake, enkeronhiaken, enwakitentane,
etho enkatekwashen tsi tsiteron. Ise.ens-
kerihonnien nakswenseke ne kanakwaie-
satsera, akenonweseke natatkenhronnitsera,
aiakonikonhriiohake oni. Ise enskon nake-
noronkwake onwe Raweriasatokenti lesos
Hetsienha. Ethonaiawen.
Wari Iakotenratha. (i)
O Wari saiatatokenti ! sanikonhriio ko-
wa, iahte senakwaienteri, sehiarak nisa tsi
iah nonwenton teiakohronken nasheiatewen-
(i) Tekan<erenston 300 niwenniserake ne tewa-
teriwaserakwatha sonha, tsini ioriwake enierihok-
ten, entsiontatrewate nok entsiakonikonhrasahate ;
tenhtion tewateriwaserakwatha kowa, enskat se-
W. AWER. KONWENNITENSTAKWA
229
teton kaneka iakonitenton iakonwennonke
satanitenrasera, naiesaniahese nasheiata-
kennha. Ii kati nonwa wakeriwanerahaks-
kon kowa, akwa tewakennikonhrakontak-
wenhatie tsi konhiatisakonhatie ; ise takien-
ha, ne iesennakeraton niahte ienakwaiente-
ri, sasitakta wakatiskwentaren ; teskkane-
re wakonshenane tsi tsiteron, tsini wakh-
wishenne 'nakeriwanerahaksera ; okenrake
katerakenries, tsini skatatswens. O ise
Hetsienha ne Niio! tosa sakenhraten tsini
konhiennitentase, asatahonsiioste tenhnon,
tsini satanitenron, nok askwatontatse. Etho-
naiawen.
W ari tekonnoronkwanions . . . sk. 9.
v. Wari, iontekwashentakwa tsi tsiteron
niakoriwanerahakskon ;
R. Takwaterennaienhas.
Wari aweriasatokenti konwennitenstakwa.
Wari aweriasatokenti, sonhaa tetsitsia-
tieren Iesos Raweriasatokenti, askitenre
wennitat teniontentsa, ne niate wenniserake tsini
wennites, arahonne enskat sewenniserat, eniako-
rihoktaon, kawenniio aonsaiontateronkwase, aie-
iatarane nok ahonhion tsi enionterennaien n’Ari-
wawakon kowa, (Pie IX, n tesember 1846).
230
WARI AWERIASATOKENTI
etho naiawen nakweriasa, aonsaiakoieren
ne seneriasatokenti ne tsiatatienha, tosa
aonsonkeriwaientane ne kariwaksen.
Wari aweriasatokenti, tiotkon iotekha-
kwe tsi hetsenoronkwakwe Iesos ; etho nat-
sier nakweriasa, etho nahonoronkwake ne
Sonkwawenniio.
Wari aweriasatokenti, iah nonwenton te-
sataweiatenni ne kariwaksen; askitenre to-
sa oni aiorane ne iotaksen nakweriasa.
Wari aweriasatokenti, iaweriasanonwet
kowa ; askon naonkenikonhriiohake, tosa
aonkwerientaksenhake.
Wari aweriasatokenti, sonhaa hiano-
ronkwakwe ne Rawenniio; askitenre tosa
ahakswenseke tsini wakeriwanerahakskon.
Wari aweriasatokenti, tesaweheston ne
kanikonhraksensera ; ne oni nii taonkweria-
saweheste tsini hiiatiesaton ne Rawenniio.
Wari aweriasatokenti, senanon nataniten-
rasera; askwetaase nakweriane ne Rawen-
niio raotanitenrasera.
Wari aweriasatokenti, teiaonkohton Ra-
wenniio ronwanonwestha ; askitenre nake-
ninoronkwake onwe ne tsiatatienha.
W ar i aweriasatokenti , shenaktiiostennis
ne iesanoronkwa, tosa aiakosenni notkon;
satontat etho oni nii iaonkenaktaientake,
KONWENNITENSTAKWA
231
tosa aonsonkwataskatsten ne iontonweskwa-
tha nonwentsiake.
T ewaterennaien nonwa tsini haierhakwe
Saksarie, taonreni nonzventsiake ne kari-
wiioston : ( i )
Sewenniio, tiotkon tsi senakere, akwekon
sateweiennison ; sheiehiarak naheren tiena-
kerenion, arekho teiesaienteri, ise sheiati-
son; akwekon ise tisatatenientenston tsatsa
nakotonnhetston. Tetsiatoret kati, Sewen-
niio, tsini kentiohkowanen oneshon ieiata-
niserens niate wenniserake, ne iotehatakwa
ne sasennatokenti. Asehiarake oni iawen-
heiontatsanit rawenheiaton Iesos Hetsien-
ha, rononha se oni sate sonkwenheiase.
Konhiennitentase, Sewenniio, tosa aonsa-
honwatentoriate n’Hetsienha ; asatahonsi-
ioste tenhnon tsini iesennitentase niakori-
wiioston okon, nok oni ne Kentiohkwato-
kenti, Hetsienha rone, akaiewentane sa-
nakwensera; asehiarane tsini satanitenras-
kon, tosa aonsaseriwarakwase tsini iahte ie-
(i) Kaien taiontentsa 300 niwennisenake ne
tewateriwaserakwatha sonha, enskat sewennise-
rat, nenierihokten, taiakonikonhrasahate, ne ken
iken ionterennaientakwa (Pie IX, 24 me 1847).
232
WAKI AWERIASATOKENTI
saienteri, iahta tiakawehtakwen ; asheni-
konhrata nahonwaienterene oni nennee Ie-
sos Kristos Sonkwawenniio, tetsennhaon
nonwentsiake, ne sonkwatsennonniatenni-
ra, sonkionnhetonhaties, nok enseson-
kionnhete ; raonha oni tesesonkwawistota-
risienni tsi teionkwawistotarhonne none-
shonronon ; raonhatsiwa kati ahonwasen-
naienheke iatekakonte tsinenwe. Etho-
naiawen.
Takwaienha. . . Wari tekonnoronkwa-
nions ... sk. 9.
Saksarie saiatatokenti, takwaterennaien-
has.
Wari nonwa zvakonwazvennitentase :
Wari saiatatokenti, Niio Hetsienha, ken
wakatiskwentare sasitakta, wakeriwanera-
hakskon kowa ; konhiatisaks, konniahesen
kowa ; tokenske iahte wakerihonte naon-
taskwatkahto. Nok wakaterientare, tsina-
he tesakawenheiase n’Hetsienha nonkwe,
saskaneks nasheiatakennha. Satanitenras-
kon kowa, teskanerak tsini wakitent ; aski-
tenre kati. Akwekon iesanatonkwa : Ion -
tekwashentakwa niakoriwanerahakskon, ia-
korharekon ne iakotent ; aseken sonhaa iah-
te sheiatewentetha ne iakoiesaon nonwen-
KONWENNITENSTAKWA
233
tsiake; askitenre kati, askienawase naonsa-
kateskontako ; ne askitenrate, tsinitsenoron-
kwa Iesos Hetsienha ; takenentsawakon-
hak, taontaktane kariwiiostonke. Waka-
tatkaronnihon tsi wakeriwaneren ; nok ise
wakonniahese, iah othenon tesanoronse ;
askerihonnien nakenikonhrakon tsi nakiere
naonsakhaharane Rawenniioke. Raonha ie-
hakwatoris tsi tsiteron, aseken hiawi na-
shetenre, nasheienawase naonsaiontatswen-
seke tsi iakoriwaneren ; askwatsteristase
kati, ne konniahesen kowa, askwateren-
naienhase, iaskwatatiase tsi thenteron ne
sesakoskontakwen nonkwe, ise Hetsienha.
Takenatonhas tsi iah taonton noktaiakos-
tontste ne waesaniahese. Iatekakonte kati
onen enwakerhareke naskitenre, nakkweni
aonsakatatrewate onwe, aonkeriwiioston tsi-
nenwe enkonnheke, nok akonhienterhane
karonhiake. Ethonaiawen.
Etho ionkwatekwashen . . . sk. 21.
loianere ne ieiatare tsi kentiohkwaien Wari
Aweriasatokenti niate wenniserake aierihoktake
enskat Wari tekonnoronkwanions , nok aiairon :
O Wari iah othenon tesaiatoronhon sasatiatata ,
takivaterennaienhas kzmniahesen! (Wasakotenre
234
WABI AWENNITA
n’Ariwawakon kowa Reon XIII, 15 mars 1884,
nene kenniwaa ionterennaientakwa aierihokten,
teiakonikonhrasahaton. taiontentsa enskat sewen-
niserat, 100 niwenniserake ne tewateriwaserakwa-
tha sonha).
Ioianere oni ne ieiatare, akonwawenniioste ne
Wari aweriasatokenti, tsinenieieranion ne kari-
wiiose okon, nasakotenrate ne -Rawenniio aon-
saiontatrewate niakoriwanerahakskon. Aiontste-
niaron oni aieiatarake, nenionterennaientake na-
konwennitentase Wari aweriasatokenti, sewenni-
tatson. Aonton naieiena 500 niwenniserake ne
tewateriwaserakwatha sonha, nenieiatarake nien-
kahewe enkonwennitentase sewennitatson (Kre-
kwer XVI, 21 november 1845).
Wari Awennita.
( Kahnawakeha .)
Enierensokten, — Tenieriwakwe Wari aoriwa
Takwentenr, — Othenon enhawennahnoton ne
sakorihonniennis ratsihenstatsi, ne watroriatha
Wari aoriwake, — Tenieriwakwe Wari aorenma
sonha, — Onen tenhnon enhariwakaratate ne ken
kaiatonnion ionterennaientakwa sonha.
O Wari saiatanehrakwat ! ise sonhaa iah
othenon tesaiataksaton sasatiatata, nok oni
sasennakerate, nok oni tsi sonnhekwe non-
WARI AWENNITA
235
wentsiake; ise sonhaa tesatentson nahiaia-
tarako ne Rawenniio, ne tsiatakon onkwe
ahaton sesakoskontakohe nonkwe, aseken
sonhaa sariwaieriton nonwentsiake ne kari-
wiioston, iah nonwenton tetsisatewaton.
Iahte sanakwaienterhaon ; sariwanonwehon
naesententonhake, iahte saskanekon natso-
kowatsera; iah nonwenton teshewennaiesa-
ton ne iesehiaron; hetsewennarakon ne tet-
siseniranekenne ne Rawenniio, Sose roia-
tatokenti, tehiasniehon nonwentsiake ; iahte
satatkonnienston tsini tsiatanoronkwe, ok
eken satatkenhronnihon ; tsini sanikonhri-
iohne, iah nonwenton tesanakwenhon, iah
nonwenton tatesateriatikonhon ; tiotkon
hetsewenniioston n’hiaiatison ; sheiatohets-
tenni ratironhiakehronon okon, tsini iawe-
towanen satieniton ioianerenstakwa, iont-
sennonniatha, ne aoriwa iesanatonkwa
nonwentsiakwekon Niio hiatatienha. Sa-
tontat kati ne ken ionkwatiskwen-
tare sasitakta; ionkwakwisronhon na-
onsaiakwatatrewate, naionkwaiatatoken-
tonhake. Satontat nakwaiatorenne ; ise
akwawenniioste tsini ionkwentent, ase
aonsaiakwatatonni kariwiiostonke, akwa
akwanoronkwake, aiakinnhaseke oni non-
kionkweta aiesanoronkwake. Akwa ethoni
236
WARI AWENNITA
ionkwanikonhroten nonwa nakwasennowa-
nate nonwentsiake, nakwanakeren oni tsi
neniakwakweni. Onen ionkwanikonhra-
ientas tsini satanitenraskon ; iawetowanen
ise sakwenion tsiakohaharaon niakoriwane-
rahakskon. Kwaniahesen kati, Rawenniio
Hetsienha, naskwanikonhrahnirate nonwa
tsini ionkwanikonhroten ; ne iaontkontakwe
aionkwariwiioston, aontaskwanentsa tsi
teiakwatonnhakarias, tosa aiakwaiatenne
noneshon. Wakion nonkwanikonhra, on-
kwasenna oni ; wakion oni ne iakiien okon-
ha, tsini ionkionkweta ; wakion oni tsi ion-
kwatenataien ; aiawens niakwatatien sonha
aionkwateweientontie nonwentsiake, nok
karonhiake aiakwatsennonni, tsi neniakwa-
tonnhokten. Ethonaiawen.
Takwaienha. . . Wari tekonnoronkwa-
nions... Wari, iontekwashentakwa niako-
r i wanerahakskon , — Tak waterennaienhas .
v. Shetenr, Sewenniio, shetenr ne sheien
okonha ;
r. Tosa iatekakonte askwanakwase.
Ase tsionniatha tsini iakorharatston saonte-
nekwaheste :
Sewenniio, wakiatonti noneshonronon ,
onkerihonti noneshonronon aoriwa okon.
WAftl AWENNITA
237
Tokenske, Sewenniio, iah nonwa taionke-
wennakaratate ; akwa nonwa ii wakiatonti
noneshonronon, onkerihonti naoriwa okon.
Onkerihonti kanaiesera, kanakwaiesatsera ;
onkerihonti iakononwarahtontha, iakonon-
waroriatha; onkerihonti kanakwensera, a-
tatswenhon. Sonhaa, Sewenniio, wakon-
wenniioste tsi konnhe, nok tsi enkiheie.
Ethonaiawen.
Aierihokten : Wari iakotenratha, sk. 228;
onen tenhnon : Etho ionkwatekwashen . . .
sk. 21.
Niate iokarhatserake tsini wennites, raonha Ie-
sos tensakoiasontase ne konwennitentase ne Ro-
nistenha, aseken tiotkon eniontkarisitiotasi ara-
honne ne kenniwaa ; ne tenhnon kowanen, entakta
wenniserate nok Ntiohne.
Konwawis nakaweriasa ne Wari.
Tsi nenwaitennitokten n’awennita, enhariwaka-
ratate t
Ise saiatatokenti kowa, Wari iahte sena-
kwaienteri, Niio Hetsienha, nok oni iakion-
kwe takwaien okonha; iesennakeraton
karonhiakwekon, onwentsiakwekon oni ;
238
WARI AWENNITA
iah noia tesakoiatison ne iah othenon teho-
noronse, ne senha ieiatanorons tsi nise ni-
iot; Ashenseratokenti iseke iawet iaonwes-
kwanitha ; asatontatseke, nonwa tsi watenni-
toktane sennitatokenti, aionkwatiskwenta-
ren sasitakta, takwanonweraton, akwasen-
naien oni.
Ionwesenhne tsinahe kwennitentase. Nia-
wen sariwakwenion niatekon sonkwenten-
ron ne Rawenniio. Iakwaskaneks tiotkon
aiesasennaienheke nonwentsiake, tsiniiot
ratironhiakehronon, nok nakoiatatokenti-
son iesasennaiens, nok eniesasennaienheke
iatekakonte ne karonhiake.
Wakwennontonnionwe nonwa tsiniiot
taionkikanerake eronhiakehronon, nok na-
koiatatokentison, tsiniiot aiakwenterontake,
akta tsi tesiteron karonhiake. Wakwaiata-*
rako askwawenniioke, askwaiatanonstatse-
ke, nok takwaien okonha akenhake tsinen-
we. Wakwaiataienthose nonkwatonnhets-
ton, kenikwekon tsi iakionnhe. Akwa iosats-
te ionkwaterientason -'nakwawenniiostake ;
iahtiiaonkwatsehiaron tsi kwasennaiens ; to-
kat aionkwatonteke nonkwe sonha aiesa-
kenrenseronniheke, tiotkon eniakiiahriste,
enkwaiatakennha. Iahta onsaionkwanikonh-
ren niate wenniserake akwennitentasehe-
WARI AWENNITA
239
ke, ise tiotkon takwennontonnionsd* iahte
satorisens asatataskennha askwatsennonnia-
ten.
Wakwaniahese, ise iah othenon tesanoron-
se, tsi hetsennitentase ne Sonkwaiatison, hia-
takwenniaienni raotanitenrasera nok raoia-
nerenstakwa okon ; teskanere tsini ionkwen-
tent onwentsiake iakwes, iotteron aiakwat-
karonni, ioiote notkonseraksen aionkwani-
konhrotako.
Tosa takwatewentet, heren shawit iont-
karonniatha okon, sheiatekwasek nonat-
konseraksens ne ionkiswens ; askwaiata-
kennha tsinenwe eniakionnheke ; askwaia-
tewe tsinonni skennen tiakwararho ne ka-
ronhiake. .Etho ki ionkwarharenion tenia-
kwaiena eronhiakehronon nok nakoiatato-
kentison, tsi enkwasennaien, enkwanoron-
kwake iatekakonte. Ethonaiawen.
ROSENNAIENS. (i)
Rosennaiens ne Rawenniio nakenikonhra.
Iahtiiaiehewe tsini wakatsennonni, ne tsi-
ni hakitenron ne sesonkwaskontakohe.
(i) Wasakotenre ne Reon XIII ioo niwennise-
rake ne tewateriwaserakwatha sonha, enskat se-
wenniserat, taiontentsa ne tiakonikonhrasahaton
240
WARI AORENNA
Rakiatarakvven iah othenon tewakeri-
hontakwe; ne waonni onkwe eniontonseke
tsinenwe eniontonheke : Iotsennonni.
Sotsi se ken ioriwanehrakwatons tsini
hakierase, iah othenon tahonoron, nok ra-
onhaa tsini hosennatokenti.
Tiotkon tsinahe iakononteratieskwe . rao-
tanitenrasera, ne ronwatsaniskwe, akwekon
nontatien okonha.
Tokenske iah othenon tahonoron, ok e-
ken tahrere, nok sakohrewaton ienikonhra-
iehne.
Sakotskwarakwaskwe teiontaterensa-
ronskwe, nok sakosennowanatakwe iontat-
kenhronnis.
Iakotentonne sakotsokowastakwe, nok ia-
kotsokowann kenhne ne saiakotentane.
Onen tenhnon nonwa sahrehiarane raota-
nitenrasera, ne tsi wahawatsiranoronste Is-
raer ne roseronniennis.
Tsini sakoierasehne ietini okon kenha,
Abraham nok sakoien okon tsinenwe.
enierihokitake nene Wari ioirennison, Rosennaiens,
(20 iseptember 1879).
Tikate, nentakta niwenniserake aierihoktake,
akowenk 7 nioserake nok 7 nioriwake ne kaieri
niwasontashen ne tewateriwaserakwatha sonha,
(22 fefriie 1888),
WARI AORENNA
241
TEKWANORONKWANIONS.
T ek w an o r on k w an ion s*
Ne kwennakeraton,
Ieso's ne Hetsienha
Niio onkwe oni.
Tokenske tsiatakon
Ne onkwe rotonhon,
Tsi hiariwawire
Rar onhiakehr onon .
Onka aiekweni
Aionteweienton,
Aiesasennaien,
Saiatatokenti ?
Tsini t'siatanoron,
Sheiatohetstenni
Eronhiakeihronon,
Nok akwekon nonkwe.
Sonkwatsennonniaton
Ionkwariwiioston,
H iaiatanor on s ton
Ne Sonkwawenniio.
Asakwisron, Wari,
Askwaiatakennha,
Tosa ionkwasenni
Ne noneshonronon.
Askwanikonhrata
Tsi naiakwaiere
Asakwanakeren
Iesos ne Hetsienha.
Ahonwasennaien
Roniha, Roienha,
Niio oni Rotkon
Roiatatokenti.
Ethonaiawcn
IONTERENNAIENTAKWA SONHA
RONWENNITENSTAKWA SOSE
ROIATATOKENTI.
Iesos nok Wari ronwakonnienston Sose roia-
tatokenti, ronwanonwehon, ronwawennarakon
oni, ne tesakosniehon nonwentsiake, hninen-
tsake rotonnhoktaon. To onte ni haiatanoron,
toni hokweniatserowanen nonwa ne karonhiake !
Atsitewakonnienstake kati oni nii, atsitewano-
ronkwake, atsitewaniahesenhake ne ronwaiata-
rakwen nahonwennakeratse ne Iesos raotiohkwa-
tokenti. Atsitewaneken asonkwaienawaseheke tsi
ionkwariwiioston, asonkwanikonhrataaseke tsini
hatatkenhronnihakwe, tsini hariwatsaniskwe ne
kariwaneren, tsini howenniiostakwe ne Rawen-
niio, nok asonkwaterennaienhase naetewenheion-
tiio.
Ne iakoriwiiostontseriio ienonwes niate wen-
niserake ahonwennitentase Sose roiatatokenti ;
iakaonweskwani tsi ieskahes ne rawennisera, So-
sehne zvenniserate , ahonwanenton ; iontsteniarons
oni aieriwaierite ne rawennita, ronwennitara-
kwenni Mars awennita, ethononni hotonnhoktaon.
— Sakotenron n’Ariwawakon kowa kenha, Pie
IX, 12 sen 1855, tsiniakon enieriwaierite ne Sose
roiatatokenti rawennita, tsi ok nahoten aionte-
rennaientakwe, kawenniio ki ennitakwekon niate
wenniserake ahonwaniahese Sose, taiontemtsa se-
wenniseratson 300 niwenniserake ne tewateriwa-
serakwatha sonha, nok aieiena ne tewateriwase-
SOSE RONWENNITENTASE
243
rakwatha kowa, neniakotenniserarako tsini wen-
nites enskat aonsaiontateronkwase, aieiatarane
nok aionterennaien kennikariwesha tsini honi-
konhroten n’Ariwawakon kowa, naienrheke ta-
katentsa nene tewaiteriwaserakwatha kowa.
IONTERENNATENTAKWA SONHA RONWENNI-
TENTASE SOSE Roi ATATOKENTI.
i. Ne roterennaientakserison n’Ariwawakon
kowa Reon XIII:
Etho ionkwatekwashen tsi tesiteron, sa-
taskat Sose saiatatokenti, ionikonhraksat
tsi nonwa nionkwaiatawens. Onwarh ia-
kwennitentasehakwe ne Ioiatatokenti kowa
oseronni teseniterontakwe, aontaionkwann-
he ; ise oni nonwa, kwennakeraton, kwenni-
tentasehatie. Ne askwentenrate, tsi tetsia-
tatenonweskwe iah othenon teioiatoronhon,
iahte ionakwaienterhaon, ionkwatewetonni
Niio Roienha; ne oni askwentenrate, tsi
hetsenoronkwakwe Iesos, sekon tsi raksaa,
tetsenoronkwanionskwe ; kwennitentase, sa-
tanitenraserakon asheiatkahto ne Iesos
Kristos raonekwensatokenti rakariakton
nakotonnhetston ; aesatste sakweniat-
sera, askion tsi nahoten nonwa teion-
kwatonwentsioni. Ise sattokhakwe tsi
244
SOSE HOIATATOKENTI
shenonnhakwe Gwatsiratokenti, sheia-
tanonstatsek ne Iesos sakoien okonha
sakoiatarakwen. Seniseriio takwanoron-
kwa, takwaiatanonstatsek, tosa aiakwatha-
harako kariwiiostonke, tosa oni aionkwa-
senni ne kariwaneren. Takwentenr, karon-
hiake tesiteron, iahte sanoronse aontas-
kwannhe, takwaiatakennha nonwa tsi iawet
iakwateriohatons ne ieiatakwenniio tsinon
tetiokaras ; tsiniiot wahonnise hetsiatanons-
taton ne Raksaa Iesos, tosa ahonwario ;
aontasennhe nonwa Raotiohkwatokenti,
nene ionkwaswens noneshonronon ioriwa-
iote akentiohkwarisi, nok ahakenrenseron-
ni. Iatekakonte aionkwarane tsi seiatakenn-
has, etho naontawe tsi enkwanakeren nok
enteskwannhe, aiakwakweni aionkionnha-
tokentonhake, aionkwenheiontiiohake, nok
aiakwatsennonni ne karonhiake. Ethonaia-
wen.
Tehonerenston n’Ariwawakon kowa, naierihok-
ten tsini wennites karensatokenti awennita^ taion-
tentsa 7 nioserake nok 7 nioriwake ne kaieri ni-
wasontashen ne tewateriwaserakwatha sonha ; nok
tikate, 300 niwenniserake ne tewateriwaserakwa-
tha sonha, ka ki ok non tsini kahawis ierihoktha.
(21 september 1889).
\ '
HONWENNiTfiNSTAKWA
245
2. Ionterennaientakwa nahonwakonnienstake,
ahonwaniahesenhake oni Sose roiatatokenti:
Sewenniio, sattokha kowa nok sataniten-
raskon, hetsiatanoronston ne thoriwaieri
Sose, hetsiatarakwen oseronni tahiatien ne
Wari, hetsekweniatserawi ahonnhane ne
Hiaienha, tsiniiot ne roniha akenhake ; as-
kwentenre aiakinakeren Iesos nok Wari,
tsini honwakonnienston, ron wanon wehon ,
nok ronwawennarakon nene roiatatokenti
kowa ; ii oni asakwakonnienstake, tsiniiot
ne sakwaniha akenhake ; etho naontawe
asonkwaterennaienhase, nok askion akwa-
noronkwake, akwawennarakwake non-
wentsiake, nok taiakwatentsa karonhiake
iaiakwe, neniakwatonnhokten. Iakwawen-
nakwekon Iesos ne Sonkwawenniio tsi
kwennitentase. Ethonaiawen.
***
3. Sose, tekonnoronkwanions . . .
Sose, tekonnoronkwanions, ise Tafit hia-
ienha, Wari oseronni teseniterontakwe,
iahte kanakwaienteri, ne ionkwatewetonni
Iesos. — Sose saiatatokenti, ise hetsehia-
ron ne Iesos, takwaterennaienhas nionkwa-
* 246
SOSE ROIATATOKENTI
riwanerahakskon, nonwa nok oni tsi nen-
tiakwenheionsere. Ethonaiawen.
v ***
4. Sasehiarann, Sose. . .
Kaien taiontentsa, enskat .sewenniserat, 300 ni-
wenniserake ne tewateriwaserakwatha sonha,
nentiakonikonhrasahate enierihokten. (Pie IX,
26 sen 1863).
Sasehiarann, Sose iahte senakwaienteri,
Wari oseronni teseniterontakwe, ise takwa-
iatakennhas, sasehiarann tsi iah nonwenton
teiakohronken asheiatontion, asheiatewen-
teton kaneka iesaniahesaon nok iesenniten-
tase. Ii kati nonwa akwa tewakennikonh-
rakontakwenhatie tsi konhiatisakonhatie,
konniahesaonhatie. Tosa sakenhraten tsi
konhiennitentase, ise Iesos sesonkwaskon-
takwen hetsienha ronwanatonkon ; ne tenh-
non askitenre askwatontatse. Ethonaia-
wen.
***
5. Ronwennitentase Sose asakoterennaienhase
tosa aiakosenni ne kanakwaiesatsera;
Akowenk 100 niwenniserake ne tewateriwase-
rakwatha sonha, enskat sewenniserat, nenierihok-
ten teniakonikonhrasahate. (Pie IX, 4 fefriie
1877).
RONWENNITENSTAKWA
247
Sose saiatatokenti, iesaniha iahte iena-
kwaienteri, ise oni sheiatakennhas ; sari-
waieriton tsi hiarihonten ne Rawenniio a-
shenonnha Iesos, iahtiiaiehewe tsini hoiata-
tokenti, nok Wari, konwennakeraton niah-
te ienakwaienteri ; akwa kwanekennis,
kwennitentase, ne askwentenrate tsi she-
noronkwakwe Iesos nok Wari, hiaiatakwen-
niaienni ne Rawenniio, takwaiatanonstat-
sek, tosa aionkwatawejaten ne kariwane-
ren, tosa othenon aioiatoron nonkwa-
nikonhra, nok oni tsi iakionnhe ; etho na-
ontawe tiotkon aiakinikonhraieritseke Iesos
nok Wari, tsi neniakwaiatatokentonhake.
Ethonaiawen.
6. Sosehne wenniserate aowenk ionteren-
naientakwa:
Sose saiatatokenti, ise hiatakwenniaien-
nihne ... sk. 58.
***
7. Ronwennitentase Sose, tsiatak nikanikonh-
raksenserake ronikonhranonwakton, nok tsiatak
niwatonnhatserake rotsennonnihon :
Eso akowenk tewateriwaserakwatha sonhanen-
ierihokten nentsiontonnhakanonni, iken : 1) ioq
248
SOSE ROIATATOKENTI
niwennisemke, enskat isewenniserat, ka ok non
tsini kahawis enierihokten ; 2) 300 niwennise-
rake, naierihokten Sosehne wenniserate, nok tsi-
ni kahawis nihonwennitentase Sose tiohton non-
ta; 3) tewateriwaserakwatha kowa, nenierihokten
tsinon Sose nihawentawen (19 siskare mars),
nok tsinonni iiawentawen ronwennitentase,
(ashenhaton Niiohne tsinahe thotonnheton) , ka-
wenniio, netho tsi kahawis, aonsaiontaiteronkwa-
se, aieiatarane oni ; 4) tewateriwaserakwatha ko-
wa enskat sewennitat, ne niate wenniserake tsini
wennites eniakorihoktaon, tsiontateronkwenni,
iakoiataraon oni. — Etho nasakotenre Pie VII,
9 tesember 1819.
I. Sose saiatatokenti, saiatanehrakwat,
Wari teseniterontakwe, iahte sanakwaien-
terhaon, kowanen tisanikonhranonwakon,
tsi iah skennen tesennontonnionskwe, ne
tsi iahte saterientare tsini ioriwanehrakwat
nioiatawenhonhatie ne Wari, iah othenon
teioiatoronhon, sehrakwe, heren enskete.
Nok tenhnon ok sa ok tsiononteratie, wa-
tsennonniatserowanen satsennonnihon, sa-
hianikonhrahnirate ne raronhiakehronon,
wahiarihotasien tsi onkwe enhatatonni ne
Niio Roienha.
Kwennitentase, ne askwentenrate tsi e-
thone sanikonhranonwakon, nok satsennon-
nihon, askwanikonhrahnirate nonwa nok tsi
nentiakwenheionsere ; askwaterennaienhase,
asonkwentenre ne Rawenniio aionkionnha-
HONWENNITENSTAKWA
249
tokentonhake, nok sataionkwenheiontiio'ha-
ke, tsini senheiaton, hninentsake Iesos nok
Wari.
Takwaienha. . . Wari. . . Ahonwasen-
naien . . .
II. Sakstenseratokenti, sataskat, saiata-
nehrakwat Sose saiatatokenti, hiaiatarak-
wen ne Rawenniio atsehiaron ne Roienha
onkwe rotonhon, iienhrakwe : roienha ken
ne Iesos ; ethone sahennakerate Iesos ken-
tentserakon, kowanen sanikonhranonwa-
kon. Nok tenhnon ok sa ok tsiononteratie,
watsennonniatserowanen satsennonnihon,
sashewennahronke ne ratironhiakehronon
tehonwariwakwasehatie, nok sasatkahto io-
riwanehrakwatenions tsini iawenhon ne
wasontate, teioswathekwe tsiniiot entiekeh-
ne akenhake.
Kwennitentase, ne askwentenrate tsi
ethone sanikonhranonwakon, nok satsen-
nonnihon, askwaterennaienhase, ason-
kwentenre ne Rawenniio, tsi nenionkwa-
tonnhoktaon , aionkwatonteke tsi iaiteka-
konte tehotiriwakwen karonhiake ne rati-
ronhiakehronon okon, nok aiakwatkahtose-
ke tsiniiot teioswathe kowa ne karonhiake
Takwaienha. . . Wari... Ahonwasen-
naien . . .
250
SOSE KOIATATOKENTI
III. Sose saiatatokenti, saiatanehra-
kwat, akwa otokenhon tsi sariwaieriton
Niio raoianerensera ; sasatkahto tionekwa-
on ne raonekwensanoron ne sesakoskonta-
kohe nonkwe, sahonwawarakwetare ne rak-
saa Iesos, kanikonhraksensera iawet tese-
riasawehestakwen. Nok tenhnon satsennon
Iesos raosennatokenti, ethonitiawenhon ti-
saiatahnirhaon, akwa satsennonnihon.
Kwennitentase, ne askwentenrate tsi e-
thone sanikonhranonwakon, nok satsennon-
nihon, askwaterennaienhase, asonkwenten-
re ne Rawenniio, sekon tsi iakionnhe aia-
kwariwahtonten, iawet aiakwah-tako non-
kwanikonhrakon tsinikon itewat ne kari-
waksen, nok atsennonniatserakon aiakwa-
tonnhokten ; aiakwahawake ethone Iesos
raosennatokenti nonkweriasakon nok oni
tsi iakwasakaronte.
Takwaienha. . . Wari. . . Ahonwasen-
naien. . .
IV. Sose saiatatokenti, tisariwaieri ko-
wa, hiarihotasienni ne Rawenniio tsi Ro-
ienha ensesakoskontako nonkwe noneshon ;
sahiahrori ne rokstenseratokenti rotoken-
sehakwe Simeon tsini hotiiatawensere Ie-
sos nok Wari, tsi nenhnironhiaken, akwa
RONWENNITENSTAKWA
251
iken sanikonhranonwakon. Nok tenh-
non ok sa ok tsiononteratie wa-
tsennonniatserowanen satsennonnihon, sa-
hiahrori tsi kentiohkowanen nonkwe enion-
tsennonniate Iesos raoronhiakensera, en-
tsionteskontako, nok iatekakonte entsia-
konnheke.
Kwennitentase, ne askwentenrate tsi e-
thone sanikonhranonwakon, nok satsen-
nonnihon, askwaterennaienhase, asonkwen-
tenre ne Rawenniio, aiakwaiatarake ne
kentiohkwiio ensakoteron ne karonhiake,
ne ensakotenrate tsi sakoronhiakense Iesos,
nok tsi iakoterennaienni Wari ioiatatokenti.
Takwaienha. . . Wari... Ahonwasen-
naien . . .
V. Sose saiatatokenti, saiatanehrakwat,
akwa satsteniaron hetsenonnhatieskwe ne
Niio Roienha onkwe rotonhon, akwa tet-
siatatenonweskwe ; ionehrakwat tsiniiot tsi
satateronhiakenton satseseronnien satsenon-
ten oni, senha tenhnon Esiptke sasewate-
kwashen. Nok tenhnon akwa ionehrakwat
satsennonnihon, tsi tiotkon senikwekonha-
tieskwe, nok sasatkahto watkarin^ ne kaia-
tonnik sonha, sahatohetste Iesos tsi tiena-
kere Esiptronon.
252
SOSE KOIATATOKENTI
Kwennitentase, ne askwentenrate tsi
ethone sanikonhranonwakon, nok satsen-
nonnihon, askwaterennaienhase, asonkwen-
tenre ne Rawenniio, aiakwatohtarhoseke
notkonseraksen, aiakwatekwenniheke iako-
nikonhrotakwatha okonha, aiakwatenni-
konhranentasi tsinikon kanakere nonwen-
tsiake, aiakiwenniioste Iesos nok Wari, tsi
neniakionnheke, nok oni tsi neniakwatonn-
hokten.
Takwaienha. . . Wari. . . Ahonwasen-
naien . . .
VI. Sose saiatatokenti, §aiatanehrakwat,
shenakerani nonwentsiake ratironhiakehro-
non, sanehrakohon sasatkahto hiawenna-
rakwen ne Ronwanontiio karonhiakwekon,
othenon atsennhane; satsennonnihon saton-
tatsiatenhawe Iesos tsinon akwa nitesewa-
nakere, ok sane tatesanikonhraren, aseken
hetsetsaniskwe Arkelaus, Herotkenha ro-
ienha. Nok tenhnon ok sa ok raronhiakeh-
ronon wahiahrori, wahenron: Skennen sen-
nontonnionhek ; nok Nasaretke wesesewe
ise, Iesos nok Wari.
Kwenni^entase, ne askwentenrate tsi
ethone sanikonhranonwakon, nok satsen-
nonnihon, askwaterennaienhase, asonkwen-
tenre ne Rawenniio, tosa taiakwaterien-
KOi\ WENNITENSTAKWA
253
tarha othenon aionkwaiatawen, skennen
aionkwanikonhriiohake, skennen taiakionn-
heke, aetewakwekonhake Iesos nok Wari,
nok tsi nentiakwenheionsere, aiakion nok
ise oni akion nonkwatonnhetston.
Takwaienha. . . Wari. . . Ahonwasen-
naien. . .
VII. Sose saiatanehrakwat, aiesanake-
ren tsini saiatatokenti, ethone sahiatahtonse
ne raksaa Iesos, iah se tesariwa tekenhne,
akwa ionehrakwat sanikonhranonwakon,
satsiatisake ashen nonta tsini kariwes.
Nok tenhnon akwa ionehrakwat oni sa-
tsennonnihon, sonsatsiatatsenri ononsato-
kentike, tehatihtarakwe ne ronttokha, sa-
kotirihonniennis.
Kwennitentase, ne askwentenrate tsi
ethone sanikonhranonwakon, nok satsen-
nonnihon, askwaterennaienhase, asonkwen-
tenre ne Rawenniio, tosa nonwenton asa-
kwatewentete lesos, tosa othenon aonsaia-
kwatsteriste ne ioriwatsanit ; nok tokat etho
naionkwaiatawen, tosa aiakwatorisen asa-
kwaiatisakseke tsiniiore iawet iaonsasa-
kwaiatatsenrion, senha tsi nentiakwen-
heionsere, aiawens *asakwakenseke ne ka-
ronhiake nok tasakwariwakwasehek$ tsini
hotanitenraskpn.
254
SOSE KONWENNITENSTAKWA
Takwaienha. . . Wari... Ahonwasen-
naien. . .
Rotasawatie ashen nioserashen enthrose-
raierite Iesos, iienhrakwe nonkwe: roienha
ken Sose.
v. Takwaterennaienhas, Sose saiatato-
kenti.
r. Aiawen taiakwatentsa tsini sonkwar-
haratstenni Kristos.
Tewaterennaien : Niio, ise ionehrakwat
tsiniiot tsi tesennonton-ties nakwekon, het-
sitenron, hetsiatarakwen Sose roiatatokenti
oseronni tahniterontake ne Sanistenserato-
kenti ; askwentenre, kwanekennis, ason-
kwawennakaratatseke ne karonhiake, ne
sakwasennaiens sonkwaiatakennhaonhaties
nonwentsiake. Kwennitentase, ise sonnhe
onwe nok iesawenniiostha iatekakonte tsi-
nenwe. Ethonaiawen.
Ronwennitentase Sose Roiatatokenti
Tiohton Nonta Nasakoterenna-
IENHASE NAIAKAWENHEION-
TIIOHAKE.
Nenieriwaierite entsiontonnhakanonni, entia-
konikonhrasahate oni, wasakotenre Pie IX ken-
ha, (5 senvie 1849), taiontentsa 300 niwenniserake
NAIAKAWENHEIONTIIO
255
ne tewateriwaserakwatha sonha, ne sewennise-
ratson ; nok oni tewateriwaserakwatha kowa, nen-
iakoriwaieriton tiohton nonta, kawenniio aon-
saiontateronkwase, aieiatarane, nok akonwate-
rennaienhase ne Kentiohkwatokenti, tsini honi-
konhroten n’Ariwawakon kowa.
Ionterennaientakwa naiakawenheiontiio :
Sewenniio, wakaterientare tsi enkiheie ;
tokat kennikariwesha skonnhe, tokat iah-
taonsonkerhene nonwa wakitafe ; ne isehre,
aionnontonnion nakotafe aienrheke, iawet
kiheionsere. Wakaterientare oni, Sewen-
niio, tsi ethone nentkatonnhoktane, enkas-
kanekseke niah nonwenton taonkeriwane-
ren, enkennhatenseke oni tsinikon niahten-
konwennaieriton ; askitenre kati etho nas-
kenikonhrotenste nonwa. Akwa tokenske
sekswens ne kariwaneren ; akwekon ka-
tontats tsini wakerihonniennis ne Sentioh-
kwatokenti ; akenikonhrakwekon konnon-
wes, nok oni nakwatatekenson nonkwe
ethoni khenoronkwa tsi nii nikatatenoron-
kwa ; ikehre oni sonhaa akonkonnienstake
nonwa nok tsi nentkiheionsere ; konhiennis
nakwatonnhetston, neh niahtiiaiehewe tsini
seronhiakense.
Wari saiatatokenti, seronhiakehronon
takiatanonstats, saiatatokenti ne sate teion-
i>56
SOSE ItOAAVEIMiXITENSTAKWA
kiiats, nok sewakwekon sewaiatatokentison
karonhiake sewatsennonni, askwateren-
naienhase, nahitsaniseke ne Rawenniio
nonwentsiake, ahiwennaieritseke oni, aon-
tiesenhake ahiientOrhane karonhiake tsi
nenkatonnhokten. Ethonaiawen.
Wahonwaneken Sose roiatatokenti asakote-
rennaienhase naiakawenheiontiio:
Sose saiatatokenti, hientenron ne Ra-
wenniio, Iesos nok Wari hninentsake sa-
tonnhoktaon ; tesatentson netho naesaiata-
wen, aseken tiotkon tsinahe tsi sonnhekwe,
shenoronkwake Iesos nok Wari. Ii tenh-
non ionkwariwanerahakskon, teionkwa-
tentson asonkwatewentete ne Rawenniio,
aseken sakwanikonhraksaton. Tokat tenh-
non iaskwatatiase Rawenniioke, iah' taon-
ton aiakwatkaronni. Ise hetsenonten Iesos,
hetsenonnhakwe, tenhnon tetsiatatenoron-
kwakwe, wakwaniahese, kwanekennis as-
kwaiatakennha ; iah sane teionkwarihonte
askwentenre ; ne tenhnon askwentenrate,
tsini shenoronkwakwe Iesos nok Wari, tiot-
kon sewakwekonhatieskwe nonwentsiake,
tosa nonwenton asakwatewentete ne Ra-
wenniio, tosa aonterisi nonkweriasakon ne
ioianerenstakwa. lesaiatakennhaon Iesos
NAIAKAWENHEIONTIIO
257
nok Wari, sasatonnhokten, askwaiatakenn-
ha nonen entiakwenheionsere, aiawens iate-
kakonte takwanonweratonseke, nok tasa-
kwariwakwaseke ne Rawenniio karonhiake.
Ethonaiawen.
lesos, Wari, Sose, wakion nakenikonhra,
nakweriasa nok tsi konnhe; (i)
lesos, Wari, Sose, takwaiatakennha no-
nen entkiheionsere ;
Iesos, Wari, Sose, askwentenre nentka-
lonnhoktane skennen aetewakwekonhake.
Ronwawis Nakonikonhra Sose.
Tsi enwa tennitok ten Sose rawennita,
aierihokten.
Saiatatokenti kowa, tsini kentiohkwa
nakoiatatokentison karonhiake iakotsen-
nonnianion, ise sonhaa sarihonte aiesakon-
nienstake, aiesanoronkwake, aiesennitenta-
v seheke ; aseken senha ioriowanens sariwaie-
riton nonwentsiake, nok tsiatanoron kowa
(i) Tekanerenston naierihokten 300 niwenni-
serake ne tewateriwaserakwatha sonha, iken 100
ne tsioriwatson ionterennaientakwa. (Pie VII, 28
afri 1807).
9
258
K0NWAWI8 NAKONIKONHRA SOSE
ne karonhiake, sakweniatserowanen Rawen-
niioke. Rotonte ne Iesos, hiaiatarakwen at-
sehiaron, iotonte oni ne Wari, ne tetsiate-
rahnekenskwe nonwentsiake, tsini wakie-
renhatie nonwa. Ne ken wenniserate wa-
konhiatarako askeriwakennhase tsi thente-
ron Iesos nok tsi ieteron ne Wari. Iosat-
ste wakaterientason tsi iah nonwenton ta-
konhiatewentete ; tsinenwe enkonnheke, nia-
te wenniserake enkonhiennitentaseheke ;
wakonhiatarako, wakonrihonten asenonnha
nakwatonnhetston, tosa nonwenton aioia-
toron ne ioriwatsanit ; wakonhiataienthose
nakweri, nakwatonnhetston kenikwekon ne
kieronke ; wakonwenniioste nakiotensera
okon, akeronhiakensera okon, nok oni tsi
konnhe. Konnekennis, saiatatokenti kowa,
takwennakeraton, ise oni, Wari, oseronni
teseniterontakwe, iatsenon ne Iesos ne ra-
onhaa wakatateriwisahase ahinoronkwake,
ahisennaienheke, raonhaa raowenk aken-
hake tsi konnhe. Konhiennitentase kati,
askitenre, askiatanonstatseke, nok akiatara-
ke tsini kentiohkwa iesasennaiens. Tsi ok
nahoten nakatieranion, askienawase, ias-
kwatatiase tsi renteron Iesos, nok tsi iete-
ron ne Wari, nok tosa askiatewentete nen-
tkatonnhokten. Ethonaiawen.
Sose Roiatatokenti Raorenna.
Iesanentons, Sose, eronhiakehronon ;
Ne iesanentonkwa tsini tsiatanoron.
Ii oni, iakionkwe, kwaiatanehrakwas,
Tsini saiatatokenti.
Hiaiatanoronston ne Sonkwawenniio,
Akwa hiarihonte sheiatsteristakwe,
Sheiatakennhaskwe lesos, Wari oni;
Hetsehiaron Hiaiatison !
Sahennakerate Sonkwaskontakohe,
Onontiio Herot tsi rorioserene;
Nok wathetsiatakwe, ok sa weswateko,
Esiptke weswatekwashen.
Sotsi iotsennonniat tsini hetsitenron
Ne Raksaa Iesos ; aseken tokenske
Ahon ah r i skonhon eksa okon kenha,
Ethone sahonwatirio.
Askwentenre, Sose, askwaienawase,
Aionkwakwisrontie kariwiiostonke ;
Nok neniakwenheie, askwaiatorenne
Tsi tsiteron karonhiake.
A i etin entonn i on nonwa nok tsinenwe
Ne nashen nihati raonhake Niio :
Roniha, Roienha, ratikwekonhatie
Rotkon Roiatatokenti !
Ethonaiawen.
ION TEREN N AIEN TAKWA SONHA
RONWENNENNITEN STAKWA
RAOTIWATSIRATOKENTI
IESOS, WARI, SOSE.
Ne TSI KENTIOHKWAIEN, TSl 1ENAKEREN ION
NIAKORIWIIOSTONTSERAKWEKON, AKO-
TIOHKWA NE RON WATIWENNIIOSTHA
Raotiwatsiratokenti Iesos,
Wari nok Sose.
Akwa raskaneks n’Hetsitewaniseratokenti Ari-
wawakon kowa, Reon XIII, niate kawatsirake ne
teieiasontha aieiatarake tsi etho nikentiohkoten.
Ken kati kaien nakoianerensera tsini kawatsi-
rake ronwatiwenniiositon lesos, Wari, Sose Rao-
tiwatsiratokenti, tsi iewatsiraientons. Raonha
Ariwawakon kowa Reon XIII roianerenserjson,
sathaiatonserareniate ne aoriwake, 14 siskare sen
1892. Kennihawennoten :
“ 1. Ne iorihonnibon iakoitiohkonni tsini ka-
watsirake ronwatiwenniioston Raotiwatsirato-
kenti tsi iewatsiraientons, ahonwatisennaien, aiont-
kennisa aionterennaien niate wenniserake, akta
tsi ratiiatare .Iesos, Wani, Sose Raotiwatsira-
tokenti, aiontataskennha tenhnon ahonwatinake-
ren tsini thotiriwaierikwe, tsi ok naieiatoten-
hake, senha tenhnon ne iakoiotenion.
I. W. S. KONWATIWENNIIOSTHA
261
“ 2. Saiatat ne kowanen roterihonte, roiata-
nonnha Ariwawakon kowa, roriwawase oni, ohen-
ton enhaterihonten ahonwakowanenhake Owatsi-
ratokenti aotiohkwa ; tehnihase hniriwawakon,
nok saiatat ratsihenstatsi enhonwaienawase tsi
enhatiriwatsteriste nene kentiohkwanoron, ka ok
nonwe aienakereke ne ieiatare, aiawens oni senha
aionitiohkwatehiarontie.
“ 3. Ratiriwawakonson, tsinonni hatinakere-
nion, enthonennonton enhonwaiatarako saiatat
ratsihenstatsi, enhonwarihonten oriwakwekon
ahakwatako Owatsiratokeniti aotiohkwa aori-
wake.
“4. Ne ratitsihensitatsi netho nenhonterihon-
ten, enhatiriwaseronni ne ratitsihenstatsi sonha
enskatson tsi kanataientons ; nene ratitsihens-
tatsi sonha ensakotisennaronnion tsini kawatsi-
rake eniontiataren Owatsiratokenti aotiohkwake,
nok enthontenniete akosenna Ariwawakon ko-
wahne.
“ 5. Raonha Ariwawakon kowa Reon XIII
thennontonhon oh naonterennaientakserotenhake,
nenierihokten nahonwatiwenniiostake Raotiwa-
tsiratokenti Iesos, Wari, Sose, tsi iewatsiraien-
tons. Oktikawenniio skawatsiratson, tokat tohlca
nikawatsirake taieiena tsi enierihokten, enhaton-
teke ne ratsihenstatsi sakor ih 011 n iennis .
“6. Tsini kawatsirake eniontathonkariake aion-
tiataren, ioteriwison akononskon* aieiatonsera-
nentakte, etho enhatiiatarake Iesos, Wari Sose;
tenhnon arahonne tsioriwat ne sewenniserat, oka-
262
NE TSI KENTIOHKWAIEN
rasneha tokat aontonseke, enskatne aionteren-
naien, akta tsi enhatiiatarake Iesos, Wari, Sose.
Ioianere ethone aierihokten nene roterennaien-
takserahniraton Ariwawakon kowa, tenhnon aia-
iron oni:
Iesos, Wari, Sose wakion nakweriasa,
nakenikonhra, nok tsi konnhe;
Iesos, Wari, Sose, askwaiatakennha no-
nen entkiheionsere ;
Iesos, Wari, Sose, askwentenre nentka-
tonnhoktane skennen aetewakwekonha-
ke. (i)
“ 7. Watons aiontste tsi ok nakaiatonseroten
ronwatiiatare Raotiwatsiratokenti ; tokat tenh-
non aiontste kaiatonsera sonha, iahte ionatenro
nahoten iakotateriwisahani ne ieiatare, enthen-
nonton Ariwawakon asakonnhese ne naiontste.
“ 8. Tsini kawatsinake eniontatsennaronnion,
akowenk enwaton tewateriwaserakwatha sonha,
nok tsinikon Ariwawakon kowa sakowi ne kano-
ron ne ieiatare.”
Tewateriwaserakwatha sonha akowenk ne ieia-
tare tsi ehni kentiohkoten, tsinahariwahnirate
(1) Tsini ioniwake entsiontonhhakanonni enie-
rihokten nene ashen niwaterennaientaksenake,
kaien taiontentsa 300 niwenniserake ne tewateri-
waserakwatha sonha, sewaterennaientakseratson
aowenk 100 niwenniserake. (Pie VII, 28 afri
1807.)
I. W. S. RONWATIWENNIIOSTHA
263
Reon XIII sonta'haiatonserareniate ne aoriwake,
20 siskare sen 1892 :
“ I. Tewateriwaserakwatha kowa: — Kawen-
niio aonsaiontateronkwase, aieiaitarane, iaiekwa-
tho ononsatokentike, nok etho aionterennaien
tsini honikonhroten Ariwawakon kowa, tsinia-
kon ieiatare enwaton taiontentsa tewateriwase-
rakwatha kowa: 1) Ne wenniserate eniontiata-
ren, enierihokten ne waterennaientakseranoron
roriwahniraton n’Ariwawakon kowa, roriwison
aierihokten nahonwatiwenniiioste tsi iewatsiraien-
tons ne Raotiwatsiratokenti ; 2) Ne wenniserate
tsi eniontkennisa enskat ne tsioserat ne ieiatare,
ase entsiakonni tsi iakotathonkariakon saontia-
taren ; 3) Nonen ienskahewe ne wenniserano-
rons : Sahatonni, Tsinaontatenoronkwanion,
Sathonwanoronkwanion Iesos, Sonsahatonnhete,
Karonhiake isonsarete, Wari sontiatata, Sonnake-
rate Wari, Sahahroriana, Saontathaseron, Sat-
konwaskwenhawe, Sose tsi rawentawen sonha
(19 siiskare mars, tenhnon tsi ronwennakeraton,
ashenhaton Niiohne tsinahe thothonnheton Ie-
sos), nok Sakonwaniakten Wari (23 siskare sen-
vie) ; 4) Tsi ienskahewe Raotiwatsiratokenti ra-
onentawen ; 5) Tikate sewennitatson, sewenni-
serat ne neniakotatenniserarako ne ieiatare, ka-
wenniio aiakoriwaieriton tsini wennites tsi en-
skatne iakoterennaien, tsi iakowatsiraien, akta tsi
ratiiatare Raotiwatsiratokenti ; 6) Onen tenhnon
tsi neniaiheionseree, tokat ethone niahtaiekweni
aonsaiontateronkwase nok aieiatarane, aonsaion-
tatrewate sane tsi iakoiriwaneren, nenkonwana-
ton lesos raosennatokenti, akonikonhrakon ara-
honne, naiakonoronseheke aiontati.
264
NE TSI KENTIOHKWAIEN
“II. Tewateriwaserakwatha sonha: — Sakowis
oni Ariwawakon kowa ne ieiatare taiontentsa :
i) 7 nioserake nok 7 nioriwake ne kaieri niwa-
sontashen ne tewateriwaserakwatha sonha, nen-
tsiontonnhakanonni iaiekwatho ononsatokentike,
nok enionterennaientakwe nahaiatakennhaseke ne
Rawenniio Kentiohkwatokenti, nonen ienskahe-
we : Wari awentawen saiotkensera onaraseha,
Sakonwaiatenhawite ononsatokentike, tsi Kon-
wennakeraton niakoriwiioston ; nok oni tsini
wenniserake nenskatne tsi ieteron akononskon,
entsiontonnhakonni, enierihoktake akta tsi ron-
watiiatare Raotiwatsiratokenti, ionterennaientak-
wa sonha ne rotennhaon Ariwawakon kowa Rao-
tiwatsiiratokenti ronwennennitenstakwa ; nok oni
tsini ioriwake enieiatarake neniontkennisa ne
ieiatare; 2) Taiontentsa oni 300 niwenniserake
ne tewateriwaserakwatha sonha, tsini ioriwake
tsiakotatrewatonhatie enierihokten ohenton tsi
ratiiatare rontatien .sonha Iesos, Wari, Sose, tsi
ok nakawennotenhake tekawennotakwen, ne ion-
terennaientakwa : O Iesos, saiatanonwet onwe...
sk. 268. 'Tokat tenhnon iakonoronse naierihokten
nene ionterennaientakwa, ne tsi iakononwaktani,
tokat oni oia nahoten aontakarihonniate, ne ia-
tenskene naionteweienton aierihokten wisk Tak-
waienha, Wari tekonnoronkwanions , Ahonwasen-
naien; 3) Sakowis oni ne ieiatare taiontentsa
enskat sewenniserat, 200 niwenniserake ne tewa-
teriwaserakwatha sonha, naiairon :
Iesos, Wari, Sose, aontaskwaswatheten,
askwaienawase, aonsaskwaiatatako !
“ 4) Sakowis oni Ariwawakon kowa ne ieiatare
taiontentsa 100 niwenniserake ne tewateriwase-
I. W. S. RONWATIWENNIIOSTHA
265
rakwatha sonha, nenhonwatiniionte nakoren
naiontiataren Owatsiratokenti aotiohkwake ;
5) Akowenk ne ieiatare 60 niwenniserake ne te-
wateriwaserakwatha sonha, tsini ioriwake nako-
nonsatokentike enieiatarake tsi ionterennaienh-
nes; tsini ioriwake eniontataterennaienhase nia-
kowentaon sate ieiatarakwe, enierihokten nakori-
wake 5 Takwaienha nok 5 Wari tekonnoronk -
wanions; tsini ioriwake eniakoioten ne skennen
aonsonton tsi iewatsiraientons iah skennen te-
kenhne, tsinikon oni eniontataskennhen nasakoti-
haharate ne karonhiake aiontsennonni notiake ne
iakothaharakwenne ne kariwiioston, tsi oni ni-
kon eniontsteriste naiontaterihonnien neksa okon-
ha ne ionteriwaienstakwa kariwiioston, nok oni
tsi ok nahoten ne kariwiio aieriwaierite, naienr-
heke, ne aiotsennonniatakwe tsi kentiohkwaien
ne Owatsiratokenti aotiohkwa.
“ Nene tewateriwaserakwatha sonha nok oni ne
tewateriwaserakwatha kowa, watons aiontaton
ne ieteron tsi tetieseronniatha taonsaieriwaserak-
watake.”
Etho kati nasakotemre n’Ariwawakon kowa
Reon XIII tsini kawatsirake eniontiataren ne
rotiohkwahniraton Owatsiratokenti aotiohkwa.
Kennihawennoten sekon :
“ Wakatennhane oni tsinikon ne kentiohkwa-
ienton Owatsiratokenti aotiohkwa sonha, ka ok
nonwe nonwentsiakwekon, iawet skentiohkwat
aonton nene wakitiohkonni. Iah sane te ikehre
aonsakerisi tsi kentiohkwaientakwe, mene wahon-
nise Ariwawakon kowa roriwison, roriwahnira-
ton oni tsini iakoianerenseroten, otiake isinon ne
200 nioserake tsimahe tsi kentiohkwaien.,,
266
NE TSI KENTIOHKWAIEN
Iah kati tehariwahtontha Ariwawakon kowa
ne Wari iotiienha aotitiohkwa} ne iakotiohkonni
Tekiatontarikon tsini kahawi 1665, wahariwahni-
rate nethone roterihontakwe Ariwawakon kowa;
Kentake tenhnon, tsinon thatinakerekwe ne ron-
watisot okon kenha ne Kahnawakehronon, tia-
kotiohkonni ne Wari iotiienha tsini kahawi 1675 ;
eh nahe .tsi wataties nene kentiohkwanoron Kah-
nawake.
Iah oni tehariwahtontha Ariwawakon kowa
Sawatis raotiohkwa, ne rotiohkwahniraton
Kahnawake, n’Ariwawakon kenha Ennias Bour-
get kenha, tsini kahawi 1853, nahontataskennhen
ne rotiskenrakehte nahatiriwiiostonhake, nahon-
teweienton, tosa ahontstake ne iontonweskwatha
sonha, iakonikonhrenhawitha nonkwe kariwak-
senke.
Nene kennaheha rotiohkonni Ariwawakon ko-
wa, oia nennee nikentiohkoten, oia iawet
niioianerenseroten. Tsi iewatsiraienton nene, tsi
ieiatare; nok ne ieiatare ne Wari aotioh-
kwake nok Sawatis raotiohkwake, tsionkwe-
tatson nene, tsi ieiatare. Ok sane raskaneks
Ariwawakon kowa akwekon taiontatseron-
nienniheke tsini kentiohkwaientons ne ken-
tiohkwatokenti >sonha, iawet skentiohkwat aon-
ton ne Owatsiratokenti kentiohkwase aotioh-
kwa. Ioteriwison ki ne kontiiatare ne Wari io-
tiienha aotiohkwake, nok oni ne Sawatis rao-
tiohkwake ratiiatare, aiontsteniaron ahonwawen-
naierite n’Hetsitewenniseratokenti, iken, ahon-
watiwenniioste Rontatien sonha Iesos, Wari, Sose,
iah se akaonhaa teken, ok eken oni tsi iakowa-
tsiraien, aiontatsennaren ne kentiohkwase, aion-
tsteniaron niate wenniserake, arahonne okaras-
neha nonkati, enskatne aionterennaien tsi iako-
I. W. S. BONWATIWENNIIOSTHA
267
nonsoton, akta tsi ratiiatare Raotiwatsiratokenti,
nok tsini iontkennisas sewennitatson tsini ia-
korennhaon, ase aonsaiakonni tsi ronwatiwenni-
ioston rontatien sonha, naierihokten ne roteren-
naientakserahniraton Ariwawakon kowa ; etho
naontawe akowenk akenhake, nok oni nakowa-
tsire aowenk akenhake, ne iontsennonniatakwa
ne ieiatare ne Owatsiratokenti aotiohkwake.
Ne thariwawakonne Tiohtiake, sakwaniken-
ha Etwar-Saro Fabre, ok sa ok wahowennarakwe
n’Ariwawakon kowa, sahariwasa raoiatonserake,
27 siskare tesember 1892 nithoiaton, akentiohkwa-
ientake, tsi kanataientons tsinonni hatsteristha,
ne kentiohkwase Owatsiratokenti aotiohkwa, wa-
sakohretsiaron oni tsiniakon iewatsiraientons
raonwentsiake aiontiataren.
Ronwatiwenniiostakwa Raotiwatsirato-
KENTI TSI lEWATSIRAIENTONS.
O Iesos ! saiatanonwet kowa, seskwas-
kontakwen, karonhiake nitisenon tashes-
watheten nonkwe sewennake, seweiennake
oni ; onwentsiake tsi iseskwe, eso niosera-
ke sataseton raotinonskon Wari nok Sose,
tsi tkanataien Nasaret, shewennarakwakwe,
sawatsiratokentiston , seron : akonwanakera-
niheke nonkwe tsi iewatsiraientons ; asiena
tsi kwawis, kwawenniiostha oni onkwawa-
tsirakwekon, ise sawenk akenhake. Sheia-
268
EAOTIWATSIRATOKENTI
tanonstatsek, teshesniek, sheiatahniratsek ;
aiawens aiesatsaniseke, skennen takenhake,
taiontatenoronkwake, taonsahontierenhake
sewawatsiratokenti, nok akwekon sataia-
kwatsennonni karonhiake iatekakonte.
Wari, Iesos Hetsienha, hetsenoronkwa-
kwe, ii oni takwaienha, ne askwentenrate,
tsi takwanoronkwa, nok tsini satanitenras-
kon, aiawens Iesos ahariwanonwene tsi sa-
kwawenniioston tsi iakwawatsiraientons,
nok niatekon ne kanoron asonkion, ason-
kwatsennonniaten.
Sose, saiatatokenti kowa, shenonnha-
kwe Iesos nok Wari, askwaterennaienhase,
asonkion ne Rawenniio nahoten ionkwaie-
was, nonkwatonnhetston aoriwake, onkwa-
ieronke oni aoriwake ; aiawens taetewaiena,
ise tenhnon Wari ioiatatokenti, tasakwa-
nonweratonheke iatekakonte ne karonhiake
Sonkwawenniio Iesos sesonkwaskonta-
kwen.
Ronwennennitenstakwa Raotiwatsira-
TOKENTI.
O Iesos ! saiatanonwet onwe, ne tsi iah-
tiiaiehewe tsini tisariwaierikwe, saiatato-
kentonne oni, sawatsiranoronston ne sata-
K O N WEX iN'ENNITENSTAKWA
269
tewatsirarakwenni nonwentsiake ; teska-
nerak satanitenraserakon tsi ionkwa-
watsiraien, teionkwatontsote sasitakta,
kwennitentase askwentenre. Sehiarak tsi
ise sawenk iotonhon nonkwawatsira, ase-
ken kwawenniioston tsi iakionnhe. Ise, Niio
satanitenraskon kowa, seiatakennha, seia-
tanonstatsek ne iontkaronniatha sonha, se-
ienawas othenon teioton went s ioni , seiatah-
niratsek oni aioriwatokentonhake ahon-
watinakeraniheke Sewawatsiratokenti ; aia-
wens aiesawennarakwake, aiesanoron-
kwake oni nonwentsiake, nok aiesasenna-
ienheke iatekakonte ne karonhiake.
O Wari ! senistenseriio kowa, kwaneken-
nis, askwaiatakennha, ionkwaterientare
n’Hetsienha enhiatontatse othenon atsene-
ken.
Ise oni, sakstenseratokenti, saiataneh-
rakwat Sose, askwaienawase tsini sakwe-
niatserowanen, iaskwatatiase tsi ieteron ne
Wari, aonha iahoriwaienhase ne lesos non-
kwaterennaientaksera.
Iesos, Wari, Sose, wakion nakweriasa,
nakenikonhra nok tsi konnhe.
Iesos, Wari, Sose, takwaiatakennha no-
nen entkiheionsere.
270
OWATSIRATOKENTI
Iesos, Wari, Sose, askwentenre nentka-
tonnhoktane skennen aetewakwekonhake.
Iesos, Wari, Sose, aontaskwaswatheten,
askwaienawase, aonsaskwaiatatako.
OWATSIRATOKENTI.
(Wari Iotiienha Aotitiohkwa).
Kentiohkwaien kariwiiostonke Owatsiratoken-
ti konwaiats, tsiniiot ne skawatsirat akenhake ne
sateieiatare, tsiakotiatarakwen tsini iakorihoten
nonkwe sonha, iakotathonkariakon nahonwati-
nakeren ne rontatien sonha Iesos, Wari, Sose,
akwa iakorihontion ohneika, kanakwaiesatsera
nok iontonweskwatha okon.
Ne akwa aoriwa iakotiohkwison naiakonakwi-
iohake nonkwe, skennen tataionterahnekenseke,
aiontatenbronkwake, taiontatsnieke, aiontate-
weientonseke, nok aiontatewennarakwake, ne
skennen aionnontonnionheke, aionteweienton oni
tsi iontateihiarons nontatien okonha, Rawenniio
ahonwehiaronhase tsini iakowiraien.
Iawetowanen iakoiatakennhas nethononni ieia-
tare, aseken tehonwatikanere ne Raotiwatsirato-
kenti Iesos, Wari, Sose, nok rononha tesako-
tikanere ne rontatienha; ronwatiwenniiostha tsi
iakonnhe, ok ne rononha tesakotiienawases tsi
iakoriwiioston, nok oni tsi nahoten iakoriwaien
nonwentsiake.
WAKI IOTIIENHA AOTITIOHKWA
271
Wenheiontiio, wenheiontatokenti sakoienni ne
Rawenniio tsi eniontonnhokten ne tiakonikonh-
rasahaton tsi ieiatare; iakonaktaien tsinonni ha-
titeron Iesos, Wari, Sose karonhiake, aseken
ronwatinoronkwakwe nonwentsiake.
Nok taiontatiatorete naiontiataren ; akwa aia-
koterientasonhonhake nentieriwaierite ; tosa ok
sewatieren, tosa onwentsiake aoriwake, tosa oni
onkwe akoriwake tsi aiontiataren ; akotonnhets-
ton ki ok aoriwake tsi ethonaiontateriwisahase ;
tosa oni aiennhaten nohnaken ; aienoronkwake
tenhnon tiotkon tsi ieiatare, aienrheke, ■ enkatste
tsi nenkiheie.
Nok oni iakoterihonte nahonwaienawase ne
Rawenniio rowennenhawe, nakonwaiatakennha
ne kariwiioston tsi tienakere. Ethoni iakotathon-
kariakon tsi iakotiatare.
Nensakoterennaienhase Neniontiataren
OWATSIRATOKENTI KE.
Ienskahewe Owatsiratokenti, tokat Satkon-
waskwenhawe tsi awentawen, kawenniio enkont-
kennisa ne Wari iotiienha nenkonterennaien,
onen sasakotati ne ronwahniha, ethone ensakote-
rennaienhase tsini konti onen ieiohe naiontiata-
ren, ionatatennikonhraseronni.
Tekontontsote akta tsi iehasentakwa, kontiha-
serenhawe, konton :
O Iesos! saiatanonwet kowa, seskwaskontak-
wen ... sk. 267.
Ierihoktha niate wenniserake ne ieiatare.
272
WARI IOTIIENHA AOTITIOIIKWA
Onen tenhnon ne ratsihenstatsi entharennaket-
stko :
Swentiohkwakwekon ne tsionkwe, tetsi-
sewanonweraton ne Rawenniio tsi tionnhe.
— Aseken asteson sonkwentenranions, nok
oni enwaton tsini sonkwarharatstenni.
Enskat tenieriwakwe Ahonwasennaien nok 8
nioriwake ne entsieriwakaratate ; ok are tentsie-
riwakwre :
v. Tetewariwak, ronwasennaien nonwa
nok oni tsinenwe ;
R. Niio Roniha, nok Roienha, nok Rot-
kon Roiatatokenti.
Tewaterennaien : Niio, iahtiiaiehewe tsini
satanitenraskon, tsini sanikonhriio ; wat-
kwanonweraton tsinikon takitenranion, tiot-
kon sane kwennitentasehatie aonsaskwen-
tenrheke; askwatontatse, tosa takwatewen-
tet, askwanikonhraseronnien katke sonha
sataetewatsennonni, ne sonnhe onwe nok
iesawenniiostha iatekakonte tsinenwe. Etho-
naiawen.
IONTERENNAIENTAKWA SoNHA
tsi Kontkennisas ne Wari iotiienha.
Karo kase, ... sk. 208.
O Iesos saiatanonwet kowa, . . . sk. 267.
Raotiwatsiratokenti raotirensa.
1. Sashenseratokenti, Iesaniha, Iesaien-
ha, nok Satkon Saiatatokenti, ionehrakwat
tsini sewawatsiranonwes Iesos, Wari, Sose
raotiwatsiratokenti, ne tsini iesasennaien-
skwe, tsina tehontatenonweskwe, tsini sa-
kotinonweskwe akwekon nonkwe, nok oni tsi
iah nonwenton tehotiriwaientaon ne kari-
waksen. Askwentenre, Sashenseratokenti,
aiakinakeren ne rontatienha Iesos, Wari,
Sose, tiotkon aia*kwakwisronseke naiesa-
sennaien, taiakwatatenonwehake, nok aia-
kinonwehake akwekon nonkwe, nok oni
niah nonwenton taionkwariwaientake ne
kariwaksen. Ne askwentenrate, tsini ion-
kiiatsennonniatenni tsinahe tsi ratikwekon-
ne nonwentsiake. Ethonaiawen.
Takwaienha . . . (1)
v. Iesos, Wari, Sose, Soas^
Anen, takwannhe ;
R. Ashenseratokenti, saiatat
Niio, takwentenr.
Ahonwasennaien , , , (1)
274
WARI IOTIIENHA
2. Seniiatatokenti Wari, nok Sose, tsi-
nahe hetsisenehiarontie Iesos Kristos, ne ok
senehrakwe asakeninikonhraierite ne Ra-
wenniio. Kanoronkwe sane, aseken sotsi
hetsiseninoronkwakwe n’hetsiseniienha ;
nok tsiaterientarakwe roriwisahanihne
Niio ne Roienha taonsahariwaserako nako-
riwanerahaksera okon nonkwe; ne kati ao-
riwa, hetsiseninikonhrakonnienston ne Ra-
wenniio, akwa tsiatakatstaton, iahte sene-
ron, ii aiakiatsennonni nonwentsiake. As-
kwentenre, seniiatatokenti Wari nok Sose,
askwaterennaienhase, aontiesenhake etho
naionkwanikonhrotenhake akoriwake nia-
kiien okonha, raonhaa ok Niio asakwani-
konhraieritseke, tosa nii aontaionkinikonh-
raieritseke. Ethonaiawen.
Takwaienha. . . Iesos, Wari, Sose. . .
Ahon wasennaien .
3. Iesos Kristos, tsinahe sewakwekonne
nonwentsiake Ioiatatokenti Wari nok roia-
tatokenti Sose, ionehrakwat tsinitsenikonh-
rakonnienstakwe Niio Hianiha, tiotkon
hetsenikonhraieritskwe, nok oni tiotkon
shewennarakwakwe iesaienha. Askwenten-
re akwanakeren, raonhaa ok Niio asakwa-
nikonhrakonnienstake, tiotkon asakwani-
konhraieritseke, aiakiwennarakwake oni ne
KONTERENNAIENTAKWA
275
ionkiiatsteristha. Ne askwentenrate, tsini
skwatsennonniatenni tsinahe sewakwekon-
ne nonwentsiake iesaienha. Ethonaiawen.
Takwaienha . . . Iesos, Wari, Sose...
Ahonwasennaien . . .
Raotiwatsiratokenti raotiriwa takwentenr.
Takwentenr, Sewenniio. — Kristos, takwentenr.
— Takwentenr, Sewenniio.
Kristos, takwatontats. — Kristos, takwawenna-
rak.
Iesos, ise Niio sateseniiatanoron Niio Hianiha,
takwentenr, Iesos.
Wari, ionehrakwat tsini tsiatanoron, takwateren-
naienhas.
Sose, ionehrakwat tsini tsiatanoron, takwateren-
naienhas.
Iesos, tiotkon tsi* senakere, takwentenr, Iesos.
Wari, tsiatakon onkwe rotonhon tiotkon tsi ha-
nakere, takwaterennaienhas.
Sose, hetsehiaron tiotkon tsi hanakere, takwate-
rennaienhas.
Iesos, akwekon sateweiennison, takwentenr, Ie-
sos.
Wari, hetsateweton nakwekon roteweiennison,
takwaterennaienhas.
Sose, hetsiatakennhaskwe nakwekon roteweien-
nison, takwaterennaiennas.
Iesos, iah othenon tesanoronse, takwentenr, Ie-
sos.
Wari, hiakowanenne iah othenon tehonoronse,
takwaterennaienhas.
276
WARI IOTIIENHA
•
Sbs-e, hetsehiaron iah othenon tehonoronse, tak-'
waterennaienhas.
Iesos, tsi seksaa, Esiptke satekwashenne, tak-
wentenr, Iesos.
Wari, tsiahriskonhonne n’Hetsienha, takwate-
rennaienhas.
Sose, hetsiatanonstaton Iesos tosa ahonwario,
takwaterennaienhas.
Iesos, tiotkon shewennarakwakwe Wari nok So-
se, takwentenr, Iesos.
Wari, tiotkon hetsewennarakwakwe Scse, takwa-
terennaienhas.
Sose, Iesos nok Wari iesawennarakwakwe, tak-
waterennaienhas.
Iesos, iahtiiaiehewe tsini saianere, takwentenr,
lesos.
Wari, ionehrakwat tsini saianere, takwateren-
naienhas.
Sose: ionehrakwat tsini saianere, takwateren-
naienhas.
Iesos, iahtiiaiehewe tsini saiatatokenti, takwen-
tenr, Iesos.
Wari, ionehrakwat tsini saiatatokenti, takwate-
rennaienhas.
Sose, ionehrakwat tsini saiatatokenti, takwate-
rennaienhas.
Iesos, iahtiiaiehewe tsini sanikonhriio, takwen-
tenr, Iesos.
Wari, ionehrakwat tsini sanikonhriio, takwate-
rennaienhas.
Sose, ionehrakwat tsini sanikonhriio, takwateren-
naienhas.
Iesos, iahtiiaiehewe tsini satatkenhronston, tak-
wentenr, Iesos.
Wari, ionehrakwat tsini satatkenhronni, takwa-
terennaienhas.
KONTEKENNAIENTAKWA
277
Sose, ionehrakwat tsini satatkenhronni, takwa-
terennaienhas.
Iesos, iahtiiaiehewe tsini satanitenhaskon, tak-
wentenr, lesos.
Wari, ionehrakwat tsini satanitenraskon, takwa-
terennaienhas.
Sose, ionehrakwat tsini satanitenraskon, takwa-
terennaienhas.
Iesos, iahtiiaiehewe tsini skwatsennonniatennis,
takwentenr, Iesos.
Wari, ionehrakwat tsini skwatsennonniatennis,
takwaterennaienhas.
Sose, ionehrakwat tsini skwatsennonniatennis,
takwaterennaienhas.
Iesos, seriwahtontha akoriwanerahaksera okon
nonkwe, tosa takwariwarakwas, Sewenniio.
Iesos, seriwahtontha akoriwanerahaksera okon
nonkwe, . takwatontats, Sewenniio.
Iesos, seriwahtontha akoriwanerahaksera okon
nonkwe, takwentenr.
v. Iesos, Wari, Sose, Rawenniioke tiotkon sewa-
nikonhranentakonne.
R. Askwentenre aonsaskwanikonhranentasien
nonwentsiake, nok askwanikonhranentakten ne
karonhiake.
Tewaterennaien : Niio, enskat ok n’Het-
sienha tiotkon tsi ronnhe sanikonhrakon,
seron ahronnheke raotinikonhrakon ne ron-
waienha Wari nok Sose, iahte hninakwaien-
teri, askwentenre aiakinakeren eronhia-
kehronon okon, aiakwakwekonhatie aia-
kwakwisron aiakwasennaien, tsini ronnho-
tenne n’Hetsienha raotinikonhrakon ; aon-
278
WAET IOTIIENHA
tiesenhake, nonen eniakwatonnhokten, etho
naionkwanikonhrotenhake tsini senonwes,
akwa ne sahaiatat sakwaniahesen Iesos
Kristos n’Hetsienha. Ethonaiawen.
Hetsitewennitenitas rattokha kowa nok
thoriwaieri, roiatatokenti Soasen, tsi ro-
sennaienskwe ne Rawenniio ; ne waonni
roiatarakwen, raweron : ne enhateweton
nok enhrehiaron ne Ronistenha watonsere,
nok enharihorentenniheke ne kariwanoron-
son tsinenkairere.
v. Akwa tkariwaieri tsi rosennaienskwe
ne Rawenniio,
r. Akwekon rotewenteton ne kariwak-
senskwe okon, iah nonwenton tehoriwane-
ren.
Tewaterennaien : Niio, tsiniakon nakoia-
tatokentison, ne hetsiatarakwen roiatato-
kenti Soasen, seron, sakoienha aonton nen-
hoteweton n’Hetsienha ; askwentenre ason-
kwaiatakennhaseke nonwentsiake, ne sakwa-
sennaiens karonhiake. Ethonaiawen.
Tekonnoronkwanions , Wari tsiati ioia- .
nerenstakwa, Rawenniio senikwekon, aia-
kenikwekon ne saianerenstakwa, ise senha
iesanentonnions nakonnhetien okon, nok
KONTERENNAIENTAKWA
279
konwanentonnions sanistenseratokenti A-
nen, ne iesateweton, iah othenon tesaiato-
ronhon, nok nise iahte sanakwaienterhaon,
hetsateweton Niio Roienha tiotkon tsi ha-
nakere. (3)
Hetsitewennitentas ne Rawenniio ason-
kzventenre oriwakwekon tsini ionkwaiewas,
nok oni asakotenre tsiniakon iienhre aion-
kiiaterennaienhase :
Takwaienha ... Wari . . . ( 1 )
v. Ken kiteron raowenk ne Ra-"|
wenniio tsi konnhe, etho kati naia-
wen tsini honikonhroten ; i(9)
r. Nok Niio Roienha onkwe ro-
tonhon, wasonkwennakeratse. j
Ahonwasennaien ... ( 1 )
v. Rawenniio raoronhiakehronon thari-
wawiron ne Wari ;
r. Nok rotiatathen Iesos kaiatakon, roia-
tonni Rotkon Roiatatokenti.
Tewaterennaien : Kwennitentase, Sewen-
niio, askwanikonhrata saianerenstakwa,
etho naiawen, tsi onen ionkwatokense on-
kwe rotonhon Niio Hetsienha, Wari kaia-
takon, ne ionkwatokaten raronhiakehronon
thariwawiron ; ne askwentenrate, ne son-
kwaronhiakense nok sonkwenheiase, ne
280
WARI 10TIIENHA
aionkwaiatenhawite tsi nentsiontonnhete
nonkwe, tsi tiakotsennonni kowa ; ne sa-
haiatat sakwaniahesen Iesos Kristos Son-
kwawenniio. Ethonaiawen.
V
Ietiiaterennaienhas tewatateken okon
kenha ne ieiatarakwe Owatsiratokentike ,
nok oni tsiniakon othenon ionkirakwenni
nakowenk kenha :
Ashetenre, Sewenniio, ne tieteron tsi te-
tieseronniatha ; ne ashetenrate tsini satani-
tenraskon, nok tsini sonkwatsennonniaten-
ni lesos Kristos.
Asheskontako, nok karonhiake asheiati-
nionte; etho aiesatkahto, tsi aonhaa ionwe-
sen kowa, aiesawenniiostake nok aiesasen-
nalenheke.
Takwatontats, Sewenniio, tsi konhienni-
tentase; etho akewennatirhene tsi tesiteron.
Asheion, Sewenniio, atorisenserakont ;
nok teioswathe kowa tiotkon taiakoswa-
theke.
Tewaterennaien : Niio, shetenras nonkwe,
nok senonwes aiontsennonni, iakwakwe-
konhatie Ioiatatokenti Wari nok akwekon
akoiatatokentison, iakwennitentase satani-
tenrasera, aontiesenhake ashetenre nakwa-
tateken okon kenha, ieiatarakwe Owatsira-
tokentike, nok nakwatatenonkwe okon ken-
KONTERENNAIEJSI TAKWA
281
ha, nok oni ne ionkirakwenni, etho iaionwe
tsi iatekakonte iakotsennonni. Ne sakwa-
niahesen Iesos Kristos Sonkwawenniio.
Ethonaiawen.
Saiatatokenti Wari, ise hiarihonte n’Het-
sienha raoianerenstakwa nok raotanitenra-
sera, askwaiatakennha tosa aionkwasenni
noneshonronon, nok tosa askwaiatatkawe
nonen eniakwenheie. Ethonaiawen.
Ase tsitionni tsi ionkwatenekwaheston :
Sewenniio, wakiatonti. . . sk. 236.
Aiesanentonseke Sashenseratokenti, le-
saniha, Iesaienha, nok Satkon Saiatatoken-
ti, enskat ok Niio; askwaterennaienhase,
Iesos, Wari, Sose, sewaronhiakehronon
okon nok sewaiatatokentison. Rasenna
kon. . .
IONTERENNAIENTAKWA SONHA RON-
WENNENNITEN STAKWA ERON-
HIAKEHRONON.
Ratiiatanorons ne Ratironhiakehronon, raoti-
nikonhroskon, sakonatohetstennis nonkwe; ne
sakoiatisahaton ne Rawenniio raonha raoriwake,
nok tenhnon, tsini hotanitenraskon, noikwe oni
akoriwake : raweron, aionkkonnienstake, aionke-
wennarakwake, taionkwariwakwaseheke ; rawe-
ron oni, asakotinonnhatieseke nonkwe nonwen-
tsiake, tasakotiwennharakwaseke noneshonronon
tsi konnehre tiotkon aontaiakiiatatirontake none-
shon.
Tetsitewanonwerafensek kati ne Rawenniio tsi
sonkwentenron, iawet sonkwannhatserawi ne
kannhatseranoron, naietiniahesenhake naionkiie-
nawaseheke tsina tetewatonhakarias nonwentsia-
ke. . Ietinoronkwak, ietiiennitentasehek oni na-
ionkitenre; ok tsini honwawennaierits ne ronon-
ha ne Rawenniio, eh oni nii naetewaiatasnoreke
natsitewawennaieritseke ne satesonkwaiatison ;
ne aonhaa aetewatsaniseke ne taetewatekhasi ne
sakotsennonniatennis karonhiake.
Ronwennitentase Wishe Ronwakowanen
Neronhiakehronon.
Saiatatokenti Wishe, ise tiotierenton
hetsateriose ne Rawenniio, shesennion ro-
natkon ratinaiehne, nok iesennakeraton ra-
WISHE RONWENNITENTASE
283
tironhiakehronon ; takwannhe ne sentioh-
kwa, tosa nonwenton aionkisenni noneshon-
ronon.
Saiatatokenti Wishe, satkonseriio kowa,
aontaskwannhe tsi iakwateriohatons, tosa
aionkwasenni ne kaserohen notkonserak-
sen ionkwaristaiennis. Kwennitentase, ase-
riwakweni, Rawenniio ahahriste; ise tenh-
non, iesakowanen karonhiake thatinakere
ronwariwawase ne Rawenniio tsi ronaterio-
hatons, aonseshereke noneshon Satan, nok
oia nonatkonseraksens tekontstekahwaS
nonwentsiake, ionatataskennhen aiontatka-
ronni nonkwe, nok aionhriskon noneshon.
Ethonaiawen.
Seronhiakehronon Wishe, takwaiata*
kennha tsi iakwateriohatons, tosa aiakwat4-
karonni tsineniawenniseratsanit tensonkwa^*
iatoreton ne Rawenniio.
ioo niwenniserake ne tewateriwaserakwatha
sonha enskat sewenniserat teniontentsa nenierk
hokten nennee nohnaken tkaiaton ionterennaien-
takwa, (19 ao 1893).
Ronwaronhiakehronon Sakononnha
Ronwennitensase.
Seronhiakehronon, hiaiatarakwen ne Ra-
wenniio, naskwatsteristake, tontaskswathe-
ten, askenonnhatieseke, akwa askwatsteris-
take kaneka ki enkeseke, nok othenon nen-
katierhake, othenon oni nenwakiatawen
rionwa wenniserate. Ethonaiawen.
Nentsiontonnhakanonni enierihokten, akowenk
ioo niwenniserake ne tewateriwaserakwatha
sonha; enwaton naieiena tewateriwaserakwatha
kowa neniaiheionsere, ne iotkate tsi iakonnhekwe
iakorihoktaon, kawenniio nethone aonsaiontatre-
wate, ahonwawenniiostake oni ne Rawenniio,
(Pie VI, 2 oktober 1795, 11 sen 1796). Tsiniakon
niate wenniserake ierihoktha orhonkehne oka-
rasneha oni, teniontentsa, enskat sewennitat, te-
wateriwaserakwatha kowa, kawenniio aonsaion-
tateronkwase, aieiatarane, iaiekwatho ononsato-
kentike, nok ahonhion tsi enionterennaien n’Ari-
wawakon kowa, (Pie VII, 15 me 1821).
Satkonseriio, satkonseratokenti ... sk. 57.
IONTERENNAIENTAKWA SONHA RON-
WENNITENSTAKWA SAWATIS
ROIATATOKENTI.
Ronwennakeraton Sawatis roiatatokenti ne
iakotathonkariakon tosa aiontstake ne iakonon-
warahtontha, nok aiontsteniaron naioteriwahton
tsi ienakerenion nehnikariwanerahakseroten, ne
aonhaa tsi iakokaronniatha nonkwe nonwentsia-
ke, iawetatsanit oni iakoiatentha noneshon.
Kentiohkwaien Kahnawake ne Sawatis rao-
tiohkwa konwaiats, wahariwanonwene, wahari-
wahnirate oni tsi kentiohkwaien, 19 siskare te-
sember 1853, ne thariwawakonhe Tiohtiake, En-
nias Bourget kenha.
Kennihawennoten n’Ariwawakon kenha, son1
tasakoiatonse ne Kahnawakehronon, etho tsi ka-
hawi :
“ 1. Wakitiohkonni Kahnawake ne Sawatis
raotiohkwa.
2. Nenhontiataren, enhontathonkariake tosa
nonwenton ahonwasennaiesate ne Rawenniio,
tosa oni ahatihnekihra iakononwarahtontha (ti-
kate, tokat akwa teiotonwentsiohon aiontste, tsi-
niiot ononkwa akenhake), nok oni enhotiioten, tsi
nenhatikweni, asakotinnhese nakoren nahonwa-
sennaiesate ne Rawenniio, nok aiontsteriste ne
iakononwarahtontha.
3: Ne ratiiatare enhontwistaniake Sawatis ra-
owistatokenti, nienskahewe ne raonentawen tsi
rotitiohkwaien, nok oni nenhontkennisa nahonte-
rennaien.
286
SAWATIS BAOTIOHKWA
4. Tiotkon enhatiriwaswenseke ne iewennak-
sens, enhontataskennhen oni nasakotinnhese na-
koren ne aiontroriate ; arahonne tosa nonwenton
ahontenrowe nethoni iakorihoten.
5. Niate wenniserake, orhonkehne, okarasne-
ha oni, enhonterennaien, ensakotihretsiaron na-
koren etho oni naieiere.
6. Enhotiioten nasakotihaharate kariwiioston-
ke niakoriwanerahakskon, tsinasakotihretsiaron
nakaonhaason.
7. Tenhontatiatakennha ne satehatiiatare, nen-
hatinonwakten, nenhatiiatakenheion, ensakotiten-
re atonnhetston nok oni nieronke nonkati ; ne
aoriwa tsioseratson enhonati trentso.
8. Enskat sewennitat, enhontkennisa ononsa-
tokentike nahonterennaientakwe naonteriwahtenti
tsi rotitiohkwaien, ahonteweienton ne ratiiatare;
enhonwawennahronke oni nensakohretsiaron.
9. Enshonwatironkwase, enhatiiatarane oni
akwa enhonteweienton, arahonne kaieri nioriwa-
ke tsini ioseres.
10. Niate wenniserake enhoniron, tikate tsi
rotirennhaon nahonterennaien :
O Iesos ! iesahnekanonten otsate otsitsia-
tken tekaieston, takwentenr !
O Wari! iah othenon tesaiatoronhon ne
kariwaneren sasatiatata, takwaterennaien-
has ne kwaniahesen !
SAWATIS RAOTTOHKWA
287
O Wari ! iontekwashentakwa tsi tsiteron
niakoriwanerahakskon, takwaterennaien'-
has !
Sewenniio, wakiatonti. . . • sk. 236.
O Wari saiatatokenti, sanikonhriio ko-
wa. . . sk. 228.
Sawatis saiatatokenti, takwaterennaien-
has.
Saksarie saiatatokenti, takwaterennaien-
has.
11. Nenhonenheion ne satehatiiatarakwe, en-
hatinonnha tsi ratiiatahere, ensakonat'erennaien-
hase.
12. Entkaiakenne raotiniataraa ieniatarenhas-
tha, neniontatiatatahane, ienhatikwatho ne rati-
iatare tsiniiore tsi ieiatatarion.
13. Tiohton nonta tsini kariwes, orhonkehne
okarasneha oni, ensakonon ne ronenheion ne sa-
tehatiiatarakwe nensakonaterennaienhase, enhati-
rihokten 1 Takwaienha, 10 Wari tekonnoronkwa-
nions, 1 Ahonwasennaien.
14. Kaneka enhrenheie ne raiatare, enhon-
tennhane ne raotiohkwa ahonwahasenhase ne
kennikahaseresha.
15. Iah othenon taieriwisa tsi kentiohkwaien,
niahtahaiatarake ne ratsihenstatsi sakorihonnien-
nis, ne tiotierenton enhoterihontake nahonwako-
wanenkahe.”
Ionterennaientakwa Tsini Hontkennisas
Sawatis Raotiohkwa.
Karo kase, ... sk. 208.
O Iesos, saiatanonwet kowa, seskwas-
kontakwen ... sk. 267.
( Senfie , afri , siiet , nok oktober aowenk :)
Niio, tekonrionweratons tsi takiatison,
niawen tsini skwentenron tsi ionkwariwi-
ioston.
Niawen tsi ionkwatenekwaheston, nia-
wen tsi ionkwaienterhaon tsini sewenno-
ten.
Tewakehtakon tsini skwarihonnienn i ,
wakerhare tsini skwarharatstenni. N
Konnonwes tsini saiatanehrakwat, nok
skatatswens tsini kotnwennontion.
Takitenr tosa aonsakeriwanerake, tiot -
kon akonwennarakwake.
Akonnonwehake oni tsinenwe enkonnhe-
ke, nok askiatinionte karonhiake tsi nenki-
heie.
Takitenr, Sewenniio, tosa othenon aken-
nontonnion ne kariwaksen, tosa aonkwata-
honsateke niahte ioianere.
Tosa akewenninekenne ne kawennaksen,
tosa othenon nakatiere niahte senonwes.
SAW. RAOT. RONTERENNAIENTAKWA 289
Takitenr, Sewenniio, ne ok akennonton-
nionkwake ne kariwiios, ne ok akaskanek-
seke ne sarihonweskwani.
Ne ok akeriwanonweseke ne seriwanon-
wes, nok akeriwaieritseke tsini sewennoten.
Takitenr, Sewenniio, nakkenhronniheke
tsini iontonweskwatha nonwentsiake, nak-
konnienstake tsini iontsennonniatha karon-
hiake.
Naketsaniseke nothenon aonkiatoron nio-
riwatsanit, nok sonhaa akonnonwehake
tsini satanitenraskon.
Takitenr, Sewenniio, tosa takateriatikhon
naonkitentane, tosa aonkenakwen nenke-
ronhiaken.
Tosa aonkenikonhraksen nothenon akat-
karonni nonwentsiake, tosa akeriwarako
othenon enionkwenhase.
Takitenr, Sewenniio, akehiaraseke, tsi
kennikariwesha iakonnhe nonkwe nonwen-
tsiake, tsi eniakotsennonnihake tsinenwe ne
tiakoriwaieriton.
Tsi nensakoiatanehrakwaten ne Rawen-
niio, nok tsi ensakononwehake iatekakonte
ne karonhiake.
Tsi iatekakonte enieronhiakenseke one-
shon ne ieriwaneraks, tsi neniotatenas-
kwaienniheke noneshonronon.
io
290
8AWATIS liAOTlOUKVVA
Tsinensakoiesatanion otsirake iahte was~
was, nok tsinensakoswenseke ne Rawenniio
tsinenwe.
Takitenr, Sewenniio, tiotkon akehiarake
tsini oriwiio tokenske eniaiheie akwekon
nonkwe, tsini iahte ioriwatoken katke enia-
iheie.
Tsini iotonhon niate wenniserake aia-
iheie, nok tsini enieiatenne oneshon narekho
taonsaiakotatrewaton, tsioriwat oni aia-
konnhikon ne ioriwatsanit, eniontetsirate
nonwentsiakon.
Takitenr, Sewenniio, akehiarake tiotkon
tsini skwahretsiarons nak wawenn arak wake ,
tsina teskwakahrenhawis othenon niakwa-
tierha.
Tsini skwatenientense nakwawennaierit-
seke nonwentsiake, nok tsini sheienni na-
iontsennonni karonhiake ne iakoianere.
x\kehiarake tiotkon tsini sarihonweskwa-
ni ne iesawennarakwa nonkwe, tsini siane-
renstha senha nakotonnhetston.
Tsini shenikonhrahnirats senha aionte-
weienton, nok tsini kanaktiio shenaktase-
ronnienni karonhiake.
Takitenr, akehiaraseke oni tsini iesanak-
watani ne iesawennontion, tsini sewateri-
sions ok sa ok ne ioianerenstakwa akotonn-
hetston.
RONTERENNAIENTAKWA
291
Tsina tisanewaratani naorane nakotonn-
hetston ne kariwaksen, nok tsini sheiatas-
wens nonen iakoriwaneren.
Takitenr, Sewenniio, akateweienton tiot-
kon aioianereke nakwatonnhetston, tiot-
kon akeriwatsaniseke ne kariwaneren.
Tiotkon aonsonkwatsteriston tsini sewen-
noten, tiotkon aonkwatieniton ne karon-
hiake akatsennonni.
Ahonwasennaien ...
Ise, seksaa, Rawenniio rowennenhawe
eniesanatonkwake, takwaterennaienhas.
(Fefriie, me, ao, nok november aozvenk :)
Niio, takitenr, akkwenieseke tosa onka
othenon akheienhase nonkwe, tosa onka
ahekenrenseronni.
Tosa onka akhewennotane, tosa onka
akheswen.
Takitenr, Sewenniio, tosa oni aonkenak-
wen, tokat othenon aionkwenhase, tokat
aionkkenrenseronni.
* Tokat aionkewennotane, tokat oni aionk-
swenseke nonkwe.
Takitenr, Sewenniio, tosa othenon akas-
kanekseke akoren akowenk, tosa akatate-
wenniioste niahte skwawi nonwentsiake.
Tosa akenensko, tosa oni onka akheka-
ronni.
292
SAWATIS KAOTIOHKWA
Ta-kitenr, Sewenniio, tosa akerheke se-
khekaronni, tokat kaneka aiakoskanekon
nakwawenk, tokat aiakotatewenniioston na-
hoten wakien ;
Tokat aionkenenskwen, tokat aionkka-
ronniheke nonkwe.
Takitenr, Sewenniio, tiotkon akeriwa-
nonwehake nakheiatkenseheke ne iakonon-
waktani, nakhetenrheke ne iakotent.
Nakhenikonhrahniratseke ne iakonikonh-
raksens, nakhenikonhraseronni oni ne
teiontatswens.
Tosa akennikonhroktake nakhehretsiaron
nonkwe naonsaiakorihonti ne kariwaksen,
naonsaiontatrewate akwa akonikonhrakon.
Naonsaiontateronkwas'e tsi iakoriwane-
ren, nok aionkwisron aiontstcriste ne kari-
wiioston.
Ahonwasennaien . . .
Seksatanoron kowa, ise entshentete ne
Sonkwawenniio, enthianonteratie natshaha-
seronnien ne raonha, takwaterennaienhas.
*
( Mars , sen, september } nok tesember
aowenk :)
Niio, takitenr, tsi tenkkanerake karon-
hiake nonkati, ok sa ok akehiarake tsi ise
sariwison karakwa, otsistok okonha oni.
RONTEBENNAIENTAKWA
293
Tsi ise sennhaon nakonneson karonhia-
keson, tsini iesawennarakonhaties tsini wen-
niseres nok tsini wasontes, tsini saiataneh-
rakwat, ok tateiotenonhianiton tsini satie-
ranion.
Takitenr, Sewenniio, tsi tenkkanerake
nonwentsiake, ok sa ok akehiarake tsi ise
sonwentsison, saniatarisahannhon oni.
Ise sheiatison katsenen okon, kontirio
okon, kentsionk okonha, karonta okon,
ohonte okon, ohtera okon, kahik okonha, ii
onkwariwa.
Ise satsterista niate wakennhake, niate
ioserake oni, ne ken oriwakwekon iakionn-
hekon, nok tsini skwanoronkwa, iieks okon-
ha takwentenronhatie.
Takitenr, Sewenniio, tiotkon akonwen-
niiostake tsi ise sonhaa Sewenniio, karon-
hiakwekon, onwentsiakwekon, kaniatarak-
wekon oni.
Tiotkon takonnonweratonseke tsi onkwe
akoriwa sariwison oriwakwekon, nene ka-
ronhiakeson, kaniatarakeson oni kanakere-
nion.
Tiotkon akeriwaswenseke tsini iaweta
konnikonhraksaton tsinahe tsi konnhe, iah-
tiiaiehewe.
Tiotkon akonhiennitentaseheke naonsa-
294
SAWATIS BAOTIOHKWA
sanikonhren, Sewenniio, tsinikon wakeri-
wanerahakhon.
Takitenr, Sewenniio, niate wenniserake
akaterennaienseke, tsini ionterennaiens na-
koiatatokenti.
Akwekon akonwenniiostake tsi ok naonk-
iatawensere, akonhiehiarane tiotkon na-
onkiotensere.
Nok sa ok aonsakatatrewate, othenon
aonkeriwannhike.
Takitenr, vSewenniio, tsi nentsionkeronk-
wase, tosa othenon akeriwasete, tsinikon
aonkeriwaientake niotaksen.
Akwa aonsakatatrewate nakeriwahera-
haksera okon, akwa aonkwaterientason tosa
aonsakeriwanerake.
x4kwa oni akeriwaierite, nenhakon taon-
sakeriwaserako.
Takitenr, Sewenniio, tsinikon nenkiata-
rane, akwa ahiwenniioste Iesos kiatakon.
Akwa ahinonwehake tsiniiot tsi sonkwa-
nonwes, akwa tahinonweraton tsini haki-
tenranion tsinahe tsi konnhe.
Akwa ahiiennitentase nahakienawase ne-
tho naonkierenhatieseke tsini honikonhro-
ten, ne ahakitenrate tsi nenkatonnhokten.
Ahonwasennaien ...
Rnhaiatanoronke Rawenniioke ; iahta-
RON TERJE N N AIE N TAKWA
295
hahnekihrake notsitsia nok oni ne iakonon-
warahtontha, nok enhaiatananon ne Rotkon
Roiatatokenti.
Ionterennaientakwa naiakawenheiontiio :
Sewenniio, wakaterientare . . . sk. 255.
Shonwanikonhraseronniatha Iesos:
Iesos, Sewenniio tsi iakionnhe, teionk-
watontsote sasitakta, tekwanonweratons
tsini satanitenraskon kowa, iahta tesanon-
hianihekon, nonwentsiake tsi iseskwe, niate
karonhiakenserake saienterhaseron, naon-
saskwaiatokewe tsi ionkwariwaneren ;
skwanikonhraseronniane nonwa, tsini kwa-
nikonhraksaton, tsinikon ionkwatennil^onh-
roriaton tsinahe, ohneka aoriwake. Sa-
tonkariakon nonwentsiake, kaieri niwason-
tashen sentontieton ; nene taonsaseriwase-
rako tsini ionkwatetsens niakionkwe, ne
ok iakwesaks aiakwanikonhraierite tsi ia-
kionnhe. Saniatathenhon tekaiasonteke, ok
eken otsate waesannhontha ; ne nennee taon-
saseriwaserakwate tsini iakwahnekakastas
ne kahnekakonson iakononwaroriatha non-
kwe, nok oni tsi iawetowanen, ohneka aori-
wake, ionkwatatiatanion kariwaksenskwe
okon, ioteriwatehatanions, ioriwatsanite-
nions.
296 SAWATIS HAOTIOHK W A
Ise tenhnon, sanikonhriio kowa, tsinahe
tsiataniiontakwe tekaientannhareke, ohikta
tesatenonwarannhastonne, oia ok nahoten
iesakonsaksatennitanion, otskeri, onawatsta,
onekwensa oni; tsiatakwekon titsiostathen-
ne, tsini saronhiakenhon ; ethone kati tase-
wenninekenne, ne wasiron : Wakeniata-
thens ! Ne ok wahi waetsenri naiesaniata-
nawenste otsate tenhnon iotsitsiatken ;
iahte iakotsenrion skastarat nohnekanos,
naiesaiataiewentote. Ise, o Iesos ! ethoni
satatenientense, ne tsini saterientare tsini
iakoserahrestha nonkwe ne kariwaksens-
kwe okon, nonen iakohnekirhen ; seron, ta-
ieiatorete, naontaionneke, neniontkahto tsi-
nahoten saronhiakenhon nakoriwake.
Tkariwaieri, Sewenniio, tsinaiakwakwe-
ni, tsinaiakwaiere naonsakwanikonhrase-
ronni, tsini satkenrenseronnihon nethone,
nok tsini iesakenrenseronnis, sekon nonwa,
ne iehnekakastas, iekohetstha tsini iontie-
satha ne shetenron iakotenekwaheston, tenh-
non katsenen sonha iontiatotenstha, tsi ieh-
nekirha. Iakwatennikonhrisas kati iak-
wakwekon, onen iatekakonte tsi ionkwat-
kawen ne ionkwanonwaroriatakwe ; akwa
eniakwakwisron naiakwatatennheseheke ne
iakononwarahtontha okon; ne ehiakwano-
ronkwate tsina teseskwariwaserakwenni,
RONTERENNAIENTAJCWA
297
sasenekihra otsate iotsitsiatken tekaieston-
ne ; aontiesenhake oni, aiakwakweni tosa
aiakwatonwesen tsi teiakwatskahons, ne ok
naiakwerheke, aiakionnhekonhake.
Iakwaskaneks, Sewenniio, iatekakonte
aiakwaiatarake ne sentiohkwison, kentioh-
kwiio, otiohkwatokenti, niahte tsiehnekir-
ha; iaweronhatien nawentoreke, aioronhia-
kentonhake oni. Ne se teionkwatentson na-
iakwaronhiaken, tsini ionkwariwanerahaks-
kon tsinahe ; sekon enionkwaiatateri, ne
akakweni naonsakwanikonhraseronniate,
tsini ionkwatatiataksaton nonwentsiake.
Iakwaskaneks oni, Seweilniio, naiak-
waiatarake, aiakwatsennonniate oni tsini-
kon iakawentontietha, tsi oni nikon ionta-
teronhi^kentha ne kentiohkwaien, ken-
tiohkwanoron, iakotathonkariakon naion-
tataterennaienniheke niakoriwanerahakskon,
naonsaiontatrewate ; naionkwaienawase oni
nii, ne tokenske aonsaionkwatatrewaton, to-
sa nonwenton aonsaiakwaiena ne iakonon-
warahtontha, tosa oni nonwenton onka aon-
saiakinaionhase nehnahoten.
Wari saiatatokenti, iontekwashentakwa
niakoriwanerahakskon, kaiasakta istakwe,
teskanere sahonwannhontho n’Hetsienha
notsate; iahte sakweniatseraientakwe noh-
nekanos atsehnekanonton ; takwateren -
#
298
SAWATIS RAOTIOHKWA
naienhas, naionkwanikonhrahnironhake tsi-
ni ionkwatateriwisahani Iesos raoriwake.
Sawatis saiatatokenti, iah nonwenton te-
satennhontha nonwentsiake ne ~ iakonon-
warahtontha, takwaterennaienhas, naiak-
wakweni nakwanakeraniheke tsinenwe,
tosa nonwenton aonsaiakwatennhontho
nehnahoten ; aiakwatatienhase tenhnon ne
raonha ne Rawenniio asonkwanatonhase,
katke sonha, tsi sakotsennonniatennis ne
tiakoriwaieriton nonwentsiake.
O Iesos ! otsate iotsitsiatken tekaieston
iesahnekanonten ! takwentenr ; ii iawet
ethoni ionkwaieren ne iakwahnekakastak-
we, aonsaskwaiena ne tsionkwatatrewa-
ton. Ethonaiawen.
T enietane, nok tenieriwake ne Sawatis
Raorenna.
Kentiohkwakwekon iakoriwiiostpn .
Iontsennonniatha tsi ronakeraton
Nene Sawatis roiatane'hrakwat,
Raiatanoron.
Ok tsi rotenron, arekho rotonni,
Ne Iesos Kristos, ne Sonkwawenniio, *
Roriwahtonton tsi ioiatoronne
Raotonnhetston.
Watiosiyathene raonikonhrakon,
Wahatonnharen, sahoienterene
Niio Roienha, kaiatakon Wari
Raiatatakwe.
BONTERENNAIENTAKWA
299
Wahosennaien raonikonhrakon,
Wahonentonnion ne raksaa Iesos,
Nok iatekakont wahowenniioste,
Wahononwene.
Sahatehiaron, wathaiatorete
Ne tsi ionkwehne ieriwatsenrietha
Kariwaneren, ne wahatsanike,
Wahatohtarho.
Wahatekwashen iah onka tetientha,
Ne tsi raweron, etho skennen kowa
Ahisennaien, ahinonwehake
Ne Rawenniio.
Watroseriake eso ioserake
Karhakon sonha ne raonhatsiwa,
Ronikonhronni, waharonhiakente
Ne raieronke.
Nok Rawenniio wahonikonhrata
Ienakerenion asakotokaten,
Onkwe rotonhon, sakoskontakohe
Akwekon nonkwe.
Akwa kwennitha, saiatatokenti,
Aesarane asonkwentenr I^sos,
Tsi satsennonni etho iaiakwawe,
Neniakwenheie.
Aietinenton Roniha, Roienha,
Nok oni Rotkon Roiatatokenti,
Tetewaiena eronhiakehronon
Ietisennaien.
Ethonaiawen.
•300
SAW. RAOT. RONTEKENNAiENTAKWA
Iakorennokte, tentsiontontsoten, nok en-
iairon :
v. Iesos, iesahnekanonten otsate iotsi-
tsiatken tekaieston;
r. Takwentenr.
v. Wari saiatatokenti, iah othenon te-
saiatoronhon sasatiatata ;
r. Takwaterennaienhas, ne kwaniahe-
sen.
v. Wari saiatatokenti, iontekwasben-
takwa tsi tesiteron niakoriwanerahakskon ;
r. T ak water ennaienhas .
Sewenniio, wakiatonti ... sk. 236.
O Wari saiatatokenti, sanikonhriio ko-
wa. . . sk. 228.
Wakatennikonhrisa, niahtaonsakatstake
nohneka sonha iakononwarahtontha ; en-
kheiatakennha oni nonkwe okon naiontkawe
nehnahoten ; iah nonwenton takhehnekar-
hase, iah oni takheriwawase ne iontatneka-
ranis ; etho nonwa niwakenikonhroten tsi
waktare. Aionkienawase Iesos nok Wari.
Sawatis saiatatokenti, takwaterennaien-
has.
Etho ionkwatekwashen . . . sk. 21.
lONTERENNAIENTAKWA SONHA RON-
WENNITEN STAKWA SAKSARIE
ROIATATOKENTI.
Sotsi kariwes aiontrori kento tsinikon nihotie-
ranion ne Saksarie, onwentisake tsi ireskwe
(1506-1552). Rasennanoron, aseken ionehrakwat
tsini hoiatatokentonne, tsi iotekhakwe ne rawe-
riane tsini honoronkwa ne Rawenniio, ionehrak-
wat tsini kentiohkwatsanit nonkwe sakohahara-
ton ne karonhiake aiontsennonni. Ronwennake-
raton tsi kentiohkwaien ne Teionreniatha kari-
wiioston konwaiats; nonwentsiakwekon niakori-
wiioston ronwaniahesas, ronwennitentase oni
tsini haiatanoron ne karonhiake. Senha tenhnon
aiontsteniaron ne Kahnawakehronon ahonwano-
ronkwake, ahonwaniahese oni, aseken ronwen-
nakeraton tsi tiakotenataien. Ethonahatiriwisa
ne thonatierenton sakotirihonnienni Kahnawa-
kehronon. ronwatisot okon kenha; etho oni na-
hariwahnirate ne thotierenton thariwawakonne
Tekiatontarikon, wasakowiron ne Kahnawake
entiakoriwiiostonhake tsinenwe, ahonwennakera-
tseke ne Saksarie roiatatokenti.
Kahnawake, kaien taiontentsa tewateriwase-
rakwatha kowa naonsaiontateronkwase, aieiata-
rane, nok oni aionterennaien kennikariwesha
ononsatokentike ne taonreniate ne kariwiioston,
tsini ieskahes Saksarie rawentawen, 3 siskare
tesember; ne sakotenron tsinenwe n’Ariwawakon
kowa kenha Pie VI, 20 siskare fefriie 1788.
Iorennhaon tsi tienakerenion niakoriwiioston,
lcenkwitehne, ahonwennitentase Saksarie roiata -
tokenti tiohton nonta; tiotkon ethoni ieierha
302
SAKSARIE
Kahnawake. Kaiatonseraien ratsihenstatsihne ne
kariwahniratstakwa tsi roriwanonwehon n’Ari-
wawakon tsi ethonieierha ; watroriatha oni ne
sakaiatonserait tsi watons taiontentsa tewateriwa-
serakwatha kowa, netho tsi kahawis, nenskat en-
tsiontateronkwase, enieiatarane, nok ne wennise-
rate nenieiatarane, enieiatarake arahonne enskat
tsi iontkennisahatha ononsatokentike ahonwenni-
tentase Saksarie. — 7 siskare fefriie 1829 tsini
kahawi, sontahoiatonse nennee ne Kahnawakeh-
ronon ronwahniha kenhne, ne Bernar-Klode Pa-
net ronwaiatskwe, thariwawakonne Tekiatonta-
rikon, arekho tsi tekaiakon tsi tiakwanakere, ne
tahaiatate n’Ariwawakon ahoterihontake ne Tioh-
tiake.
Saksarie Ronwennitentase Tiohton
Nonta.
Rawenniio hetsitewennitentas:
Sashenseratokenti, sesiatat Niio, waka-
tiskwentaren sasitakta, akenikonhrakwe-
kon konwenniiostha, konsennaiens, sonhat-
siwa konniahesen ; konhiennitentasere kati
naskewennarakwe tsi nahoten takeni-
konhraten nakonnekenn ih eke . Tokenske,
sane, Sewenniio, iahte wakerihonte naski-
tenre; nok skatatswens tsini wakeriwane-
ren, wakaterientason oni iahtaonsakeriwa-
nerake. Askitenre kati, tsinatekatkarias
EONWENJsITENTASE
303.
kariwiiostonke, asatahonsatate tsi kateren-
naiens. Ne konhiennitenstakwa tsini sonk-
waronhiakense Iesos Hetsienha, raonek-
wensakwekon thonekwensarihon tekaia-
sontne, ii akeriwa. Iakwawennakwekon tsi
konhiennitentase Wari ioiatatokenti, Sak-
sarie oni roiatatokenti, ne akwa sakwania-
hesen nonwa wenniseratenions. Tosa kati,
Sewenniio, ok taonkstontste tsiniiore enhi-
niahesenhake, eso nonkwe sakotenranion
tsinahe. Wakerhare kati nasatontate, netho
nahakitenre nonwa tsi nahoten tewakaton-
wentsioni. Ethonaiawen.
Saksarie hetsitewennitentas :
Saksarie saiatatokenti, Iesos hetseriwa-
wasehakwe, akenikonhrakwekon nonwa
konniahesaonhatie, askitenre askewenna-
karatate, is»e iaskwatatiase tsi thenteron ne
rotanitenraskon kowa. Tiotkon tsinahe
shetenranionskwe nonkwe, niate ioriwake
sheiatakennhastakw'e, niate wenniserake
oni takwatokatennis tsini tsiatanoron ne
karonhiake. Askitenre kati, saiatatokenti
kowa, askwatsteristase tsi nahoten nonwa
tewakatonwentsioni, tiohton niwenniserake
ne enkonhiennitenstakwake. Akwekon ie-
sakwathoseron tsi iotonwentsiokte, satora-
304
SAKSARIE
tonhaties nakotonnhetston nonkwe, sheten-
ranionskwe oni ne iesaswenskwe ; ii kati, ne
ken kiteron, takienha, iah ken taskitenre?
Iah ken taontatieseke satanitenrasera? Iah
nonwenton nok taiakostontston ne iesania-
hesaon tiohton niwenniserake. Akonhatsi-
wa kati ken iahtaskwatahonsatatse ? Iahten
onte, rakeni, taskewennonti tsi konhienni-
tentase, aseken sotsi konniahesen. loriwah-
niron kati wakerhare nenskwaterennaien-
hase, ienskwatatiase Rawenniioke, nahaki-
tenre, nahakewennarakwe tsi nahoten non-
wa teWakatonwentsioni. Ne wakerharek-
wen tsini sonkwaronhiakense Iesos Sonk-
wawenniig, nok tsina tetsiatatenoronkwa
ne Wari ioiatatokenti ; ne kati taesewaiena,
naskwentenre nonwa netho naiawen tsini
kater ennaientak wa .
Iesos hetsitewennitentas :
Ise, o Iesos ! tisasahaton hetsenikonhra-
ieriton Niio Hianiha, akwekon iahta tesa-
nonhianihekon ne tekaiasontne aiesaiata-
nentakte, ii iakionkwe onkwariwa, tsini
skwanoronkwa ; ne waonni hiaiatanorons-
ton ne Niio, kasennanoron kowa hiasenna-
wi, lesos hianatonkon, ne aonhatsiwa ka»
sennanoron nonwentsiake.
RONWENNITENTASE
305
v. Takwentenr, Sewenniio ;
r. Takwatontats, Sewenniio.
Kwennitentase, Sewenniio, naskwentenr-
heke ne takwaien okonha, aseken ii onk-
wariwa rotatewenteton n’Hetsienha, ron-
wanaskwenhawenson niakonkwetaksenskwe
okonha, ronwaiatanentakton tekaiasontne,
ne sane seseniiatat, ok oni sate senonnhe
iatekakonte. Ethonaiwen.
Wari tewennitentas:
Wari saiatatokenti, ise ok iahte saiatoron
ne kariwanerahakserakaion sasatiatata, ak-
wekon nonkwe sheiatsennonniatenni, sesa-
ketote nonwentsiake ; aseken ise hetsatewe-
ton Iesos Niio Roienha, akwekon nonkwe
tesakoswathetenniron nasatakon iakonnhe-
kwe, rasennion oni ne kenheion, nok akwe-
kon sonkwanaktaseronnienni ne karonhia-
ke aiakwatsennonni iatekakonte nenionk-
wateweientonke.
v. Tewatsennonni kati, tewenniserano-
ronkwak sontiatata ne Wari ioiatatokenti ;
r. Aiawen aionkwentenrheke, iaionkwa-
tatiase tsi thenteron ne Roienha.
Tewaterennaien : Sewenniio, ne iorihon-
nihon sentenron Wari ioiatatokenti, iahte
kanakwaienteri, iah othenon teioiatoronhon
306
SAKSABIE
kariwanerahakserakaion sontiatata, tsi se-
ron : aiorihontake atsenonsotase n’Hetsien-
ha kanonsanoron, tsinon enhatatiteroh ;
kwennitentase, tsiniiot ne sentenraton, tsini'
saterientarakwe ensakawenheiase nonkwe,
seiatanonstaton tosa othenon aioiatoron ne
kariwaneren, etho naskwentenre nii, tosa
othenon aionkwaiatoronhontake akwarane
tsi tesiteron. Iakwawennakwekon Iesos
Hetsienha tsi kwennitentase. Ethonaia-
wen.
Sose hetsitewennitentas:
Enskat aierihokten ne tsinon tkaiatonnion ion-
terennaientakwa sonha Sose ronwennitentase, sk.
58, 243, &c.
Teivaterennaien nonwa tsini haierhakwe
Saksarie roiatatokenti , taonreni nonzven-
tsiake ne kariwiioston:
Sewenniio, tiotkon tsi senakere. . . sk.
23i.
Takwaienha. . . Wari. . .
Saksarie saiatatokenti, takwaterennaien-
has.
Saksarie Raoriwa Takwentenr.
Takwentenr, Sewenniio. — Kristos, takwentenr.
— Takwentenr, Sewenniio.
bonwehnitenta.se
307
Kristos, takwatontats.— Kristos, takwawennarak.
Niio, Iesaniha, karonhiake tesiteron, takwentenr.
Niio, Iesaienha, nonkwe sesheiatontakwen, tak-
wentenr.
Niio, Satkon Saiatatokenti, takwentenr.
Ashenseratokenti, enskat ok Niio, takwentenr.
Wari saiatatokenti, Niio hetsateweton, takwate-
rennaienhas.
Wari saiatatokenti, iahte senakwaienteri, ]
f Iesos hetseriwawasehakwe,
Iesos hetsenoronkwakwe,
Shenikonhrahniratskwe ne iakonikonh-
ranonwaks,
Ronatkonseraksen shesennion,
Akwekon shenikonhriiostakwe,
Sesheionnheton ne iakowentaon,
T esari wareniaton kariwiioston,
Niahte iakoriwiioston sheriwasennion,
Seriwanonweskwe tsi sententonne,
Sariwakonnienston niahte ienakwaien-
teri, .. .
Akwekon sheiatontati'hakwe ne sheko-
wanenskwe,
Kairiwiio okonha satsteniaronskwe,
Tsiniiot neronhiakehronon ethoni saiata-
nekaronkwe tsi satoratskwe nonkwe,
Ise sheien okonha tsi tkarakwinekens tie-
nakeronnion,
Hientenron ne Rawenniio satokenseha-
kwe tsinentaiawensere,
Saskanekskwe kariwiioston aiesariohton,
Satatewenteton tsi sateriwahtentiaton
kariwiioston,
Iah nonwenton tesanakwaientarhaon,
l Akwekon akoiatatokentison shenakerani, J
- -!
Takwaterennaienhas.
308
BESIS BOIATATOKENTI
lesos, ise seri- Takwaiatokef, Sewenniio.
wahtontha ne > Takwatontats, Sewenniio.
kariwaneren, J Takwentenr.
v. Takwaterennaienhas, Saksarie saiatatokenti ;
r. Aiawen taiakwatentsa tsini sonkwarharats-
tenni Kristos.
Tewaterennaien : Sewenniio tsi iakonnhe,
hetsitenron Sakasarie roiatatokenti, eso
nonkwe hiatorati tsi tkarakwinekens tiena-
kerenion, raonha roriwakwenion ise sheien
okonha iotonhon; askwatontatse, askwaie-
nawase nasakwanakeren tsini horiwiioston-
ne ne roiatatokenti kowa sakwaniahesen
nonwa wenniseratenions. Iakwawennak-
wekon Iesos Hetsienha tsi kwennitentase.
Ethonaiawen.
RESIS ROIATATOKENTI RONWENNI-
TENTASE.
Sahonnakerate Akwesasne, toha tsini kahawi
1754, rotitiohkowanen ne rotiriwiioston onkwe
onwe Kahnawake nithonahtentionne, ratikwekon
ne ronatiake ne Kanonsionnike, nok oni ne Sewe-
katsi . nithonenonhne, roneron ne ratitsihenstatsi
sakotirihonniennihakwe, ahonwaiatarako ne Re-
sis roiatatokenti ahonwennakeratse.
BONWENNITENTASK
309
Raiatarakwe Resis ne Ennias roiatatokenti ro-
tiohkwisonhonne, ne ratitsihenstatsi onwe raoti-
tiohkwa konwaiats ; ne sahotitiohkwat raiata-
rakwe ne Saksarie; ne oni sahotitiohkwat ratiia-
tarakwe ne ratitsihenstatsi sonha thonatierenton
sakotirihonnienni kariwiioston Kanonsionnike,
Kahnawake nok Akwesasne.
Toha enskat tewenniawe nioserake tsinahe tsi
ronnhekwe Saksarie, ethone nonwentsiake ires-
kwe ne Resis roiatatokenti. Tsini hoierenne ne
Saksarie asakohaharate nonkwe ne. karonhiake
aiontsennonni, etho oni nihoieren n:e Resis; iah
sane inon teiatehotstekahwen tsini hoiatawenhon
ne Saksarie, ne ok tsinonni ienakerenion niako-
riwiioston, Oseronni onwehne, ehnon nisakon-
honniennihakwe ne Resis. Ionehrakwat tsini
hotanitenraskonne, tsini hanonweskwe asakotenre
ne iakotent, nok ne iakononwaktanionni ; ioneh-
rakwat oni tsini hatatkenhronnihakwe ne raonha,
rawatsiranoronkwe sane.
Tkariwaieri ahonwatsennonniase Resis roiata-
tokenti tsini thoriwaieriton Rawenniioke nok
onkwehne nonkati, ahonwanakeren oni tsini hori-
wiiostonne. Ne tenhnon sakoien okonha ioton-
hon, n’Akwesasronon, ioteriwison ahonwaniahe-
senhake, ahonwaneken asakoiatanonstatseke, asa-
koterennaknhase naontehiaron tiotkon ne kari-
wnoston tsi tienakere, nakwekon sataiontsennon-
ni ne ronwennakeraton ne karonhiake.
310
RESIS
Ronwennitentase ne Rawenniio nasakoterennaien-
hase Resis roiatatokenti:
Sewenniio, seianerenston raotonnhetston
ne Resis roiatatokenti, hetsawi naionehra-
kwatonhake ahianoronkwake, asakono-
ronkwake oni nonkwe, nok ahonikonhriio-
hake onwe, ne tsi iawetatsanit roiotenhon,
rotateronhiakenton oni, nasakohaharate
nonkwe ne karonhiake aiontsennonni ; as-
kwentenre, tsini satanitenraskon, ne tsi
sonkwarihonniennitha tsini hoieren non-
wentsiake, tsi oni ni sonkwaterennaiennis
nonwa ne karonhiake, asonkwaienawase
iatsitewanonterane, nok taetewatentsa ne
sataiakwatsennonni iatekakonte. Iakwa-
wennakwekon tsi kwennitentase Iesos Kris-
tos Sonkwawenniio, sate tsionnhe nok sate
sewawenniio, sewakwekon ne Rotkon Roia-
tatokenti, iatekakonte tsinenwe. Ethonaia-
wen.
Ronwennitentase Resis roiatatokenti tiohton
nonta:
(8-16 Sen ).
Iaiak iawenre siskare sen ieskahes Resis ra-
wentawen ; ne wenniserate wahatonnhokten non-
wentsiake, nok wahoiatanoronste ne Rawenniio
bonwennitenta.se
311
karonhiake. Tkariwaieri ne ronwaniahesas aia~;
kotennikonhraseronni tsi eniakawentatokentase
rawentawen, nahonwennitentase tiohton nonta.
I*ahte iotennowent ensakotahonsatatse, ensako-
wennakaratatse Rawenniioke nenhonwennitentase.
Ken kati naieiere ne tiohton nonta tsini kari-
wes, satekon siskare sen taiontasawen tsiniiore.
ne iaiak iawenre senskarake :
Niate wenniserake aierihokten arahonne :
i Takwaienha, Wari tekonnor onk wan ions ,
nok i Resis saiatatokenti, takwateren-
naienhas.
Aierihvkten oni, neniekw.eni , ne Resis
raoterennaientaksera :
Sewenniio, seianerenston raotonnhetston
ne Resis . . . sk. 310.
Kaianerenseriio oni, niate zvenniserake
ronwennitentase, taieiatorete tsini thori-
waieriton ne Resis ne kariwiio sonha, iken :
1 . Tsini honitentonne, — ahonwaneken
asakoterennaienhase naiakonitentonhake.
2. Tsini honikonhriiohne, — ahonwane-
ken asakoterennaienhase naiakonikonhriio-
hake.
3. Tsini hotateronhiakenton taonsahari-
waserako, — ahonwaneken asakoteren-
naienhase ne tosa taiakononhianiheke taon-
saieriwaserako tsi iakoriwaneren.
4. Tsini hotataskennhen ahonwasenno-
wanate ne Rawenniio, nok asakohaharate
312
BESIS RONWENNITENTASE
nonkwe ne karonhiake aiontsennonni, —
ahonwaneken asakoterennaienhase ne senha
ahonwanoronkwake ne Rawenniio, nok
senha akonwaiotense nakotonnhetston.
5- Tsini hotanitenraskonne, — ahon-
waneken asakoterennaienhase naiontatiten-
re sateiakonkwe.
6. Tsini hariwatsaniskwe aioiatoron ne
raotonnhetston, — ahonwaneken asakote-
rennaienhase ne tosa nonwenton aioiatoron
nakotonnhet'ston ne kanakwaiesatsera.
7. Tsini hanonweskwe ne skennen, ne
tsi tiotkon ioranentakonne ne Rawenniio
raonikonhra, — ahonwaneken asakoteren-
naienhase ne skennen aionnontonnion tsi ok
nahoten naiakoiatawen, ahonwawenniios-
take ne Rawenniio.
8. Tsini hotakatstaton tsinikon roron-
hiakenhon, — ahonwaneken asakoteren-
naienhase ne tosa taionteriatikhon tsi ieron-
hiakens nonwentsiake.
9. Tsini hoiatawenhon sahatonnhokten,
wenheiontatokenti mthawenheiaton,
ahonwaneken asakoiatanonstatseke nentia-
kawenheionsere.
TEIONRENIATHA KARIWIIOSTON
AOTIOHKWA.
Nahoten aieriwaierite naontiataren :
Aiontatsennaren tsi thenteron ne sakorihon-
niennis, aiiakotieseke tsioseratson . ashen wenso,
aierihoktake niate wenniserake enskat Takwaien-
ha, enskat Wari tekonnoronkwaniohs , nok enskat
Saksarie saiatatokenti , takwaterennaienhas.
Tsi nahoten kakwenies tsi ethoni ieierha:
Kakwenies eso nonkwe aieriwiioste, niahte
honwaienterihne ne Rawenniio ; eso ne Rawen-
niio ronwawennenhawe inon iehonnetha nasako-
tihaharate ne karonhiake aiontsennonni ; eso
iakononsonnianion ononsatokentison tsi tienake-
renion nonwarh ronwaienterhaonhatie ne Rawen-
niio ; eso iakaonwentsiatsenrion niahte iakote-
rientarakwe aienakereke, onen nonwa iakoriwi-
ioston ; iawetatsanit ronwatinekwahestanions
eksa okonha iaiheionsere, tsinon arekho tetiako-
riwiioston, iah nonwenton tahonwaienterhaon ne
Rawenniio, ok sa ok kati karonhiake waente;
iawetowanen iakaonni ne ionteriwaienstakwa
aiontaterihonnien ne iakotehiarontie niate iori-
wake ne kariwanorons ; kakwenies kati iaweto-
wanen ieriwaierits nonwentsiake ne karonhiake
aiontsennonni, ne iakotiatare ne rotiohwahnira-
ton n'Ariwawakon kowa, otiohkwatokwenti aken-
hake tsinenwe, nakonwehiaron ne kariwiioston
nonwentsiake, tsi tienakerenion narekho tehon-
waienteri ne Rawenniio.
314
TEIOjN keni ath a kariwitoston
Onwentsiakwekon iakothonkariakon nethoniio-
riwa aiekariakseke, iawet ahonwawiseke ne Ra-
wenniio, nahonwaiienterhane nonkwe : akwekons
oni neksa okonha, oktiwakwekon ethoni ieierha :
ne naiakohninonton ne iawekhon, wahonhion ne
Rawenniio, iakoties nakowista tsi teieriwarenia-
tha ne kariwiioston.
Tohka niwenniawetserashen ne ratitsihens-
tatsi tehonarenihon nonwentsiakwekon nahon-
watoratse ne Rawenniio nonkwe, ne rontennatha,
enskatson kwenis ne tsioiaiakserat iakoties ; iahte
honnesaks ne rononha ahontsennonniate nonwen-
tsiake ; iotkate ok eken ne enhoniheiate ; Ra-
wenniio ronwasennowanatonhaties, tsini hotiie-
ren ne Iesos Ratikwekonne, tsini hoieren Saksa-
rie roiatatokenti, ne ronwaiatarakwen ahonwako-
wanenhake, ahonwennakeratse oni tsi iienhre ne
ieiatare, aiakwaiatakennha ne kariwiioston non-
wentsiake, ne se akwa eniontsennonniate enion-
tonnhokten.
Nahoten iontsennonniatakwa tsi ieiatare:
Iawetowanen sakowi n’Ariwawakon kowa te-
wateriwaserakzvatha sonha taiontentsa naieri-
waierite tsi ieiatare : Tiohtiake nok Tsi Kaia-
tonseronni hniriwawakon raononwentsiake, kaien
ne tewateriwaserakwatha kowa taiontentsa,
tsi ieskahes Saksarie rawentawen, kawenniio
aonsaiontateronkwase, aieiatarane, iaiekwatho
akononsatokentike. nok etho aionterennaien ken-
nikariwesha tsini haskaneks n’Ariwawakon kowa
Tikate, ne oni iontsennonniatakwa tsi ieiatare,
tsi ionterennaiens ne nonwentsiakwekon sate ieia-
tare ; iawetowanen oni tsiakotehiaronnis tsi
iontonnhisaks nonwentsiake, aselcen niahtate-
IQNTATATERENNAIENNIS NIAKOWENTAON 315
honwanonhianiheki ne Rawenniio, iah oni ne
raonha tatasakononhianihekse naiontsennonni.
Iakotonnhahere nethononni ieiatare, iakohron-
kenhatie eso iakoriwiiostaonhatie nonkwe, ako-
wista, akoterennaientaksera oni iokwenionhatie.
Aiawen akwekon aiontiataren nonkwe onwe
tsi kentiohkwaien Teionreniatha kariwiioston ;
etho naontawe senha aiakoriwiiostonhake, nok
oni naiontkwatako nonwentsiake, tsi aontakaia-
kenseke nakonatatserakon enskat kwenis ne tsio-
iaiakseratson, ne takareniate kariwiioston non-
wentsiake-
AIONTATATERENNAIENHASE
NTAKOWENTAON.
Tetewaiatoret, tokat nonwa tiakotiaktani tsi te-
tieseronniatha, notiake akotonnhetston okon ken-
ha ne iakorhare nakwa ii aietiiatakennha, iken
nakotonnhetston ne ietini okon kenha, iakwata-
teken okon kenha, i ak wataten onk w e okon kenha,
teiakwatatenoronkwakwe nonwentsiake. — la-
wet ronwawennatroris Sob rokstenseratokenti
kenha, iontonnions : “ Askwentenre nisa , askwen-
“ tenre nisa, arahonne takivanonweskive.” (Job,
1-9,21).
Tetewaiatoret oni, tsi ne ieteron tsi tetieseron-
niatha iahte iakokweniatseraien nakaonha aion-
tatiatakennha ; etho se ieterontakwen nakwa
taonsaieriwaserako, ne iah akwekon tetsiakori-
316
NIAKOWENTAON
waserakwen onwentsiake tsi iienskwe. — Tsi-
niiot nennee asakotonheke Sonkwawenniio Iesos,
tsi rawen : “ Oriwiio tsi konhroris, tsi ok enska-
“ rokten nohnaken katakwen ne kwenis, tentesia-
“ kenne neh nonzve .” (Watio, 5, 26).
Nok tenhnon ne tsi teiontatseronniennis na-
koiatatokentison , ne oni tsini hotanitenraskon ne
Rawenniio, ranonwes naietiiaterennaienhase nia-
kowentaon, etho naontawe aontakaseronnente tsi
ieronhiakens, nok senha aiosnorenne aonsaion-
tiatontako, karonhiake aiente. — Waton se Kaia-
tonseratokenti : " W ennontonniontseratokenti,
“ wennontonniontseriio oni aiontataterennaien-
“ hase niakowentaon, naonsaiontiatokezve tsi ia-
“ koriwaneren” (2 Makabe, 12,46).
Ne iontatitenratha ne ieteron tsi tetieseronnia-
tha. tsi iontataterennaiennis ; tsi tetsiontateriwa-
serakwennis, ne kariwiio sonha aieriwaierite non-
wentsiake, nasakotenrate ne Rawenniio ne iako-
tiaktani tsi tetieseronniatha ; nok oni tsi ionta-
tawis tsi teiontentsas tewateriwaserakwatha son-
ha sakowis arens Ariwawakon kowa. Ne aonhaa
tenhnon waterennaientakseriio Ohaseratokenti,
tsinonwe Iesos shoriwaiennihaties ne Roniha
raoronhiakensera okon kenha, asakotenrate ne
iakonnhe nok ne iakowentaon. Waterennaien-
takseranoron oni tsi teionnonsatases, eso niiora-
nentakon ne tewateriwaserakwatha sonha, ensa-
koiakhonhase Rawenniio ne iakotioktani tsi te-
tieseronniatha.
Aiakohtako kati niakoriwiioston, tsi ok naie-
kweni tsi naieiere, naiontatitenre niakowentaon ;
iahta iakohtonse neniontatitenre, eniakotsennon-
IONTATATEKENNAIENNIS
317
niatskonhake neniontateskontako, entsiontatate-
rennaienhase neniakotsennonnihake ne karon-
hiake.
IAKOWENTAON AKAWENNITA.
Hetsitewani’seratokenti Reon XIII, 17 senvie
1888, wasakotenre tsiniakon niakoriwiioston, tsi-
ni wennites november, niate wenniserake enieri-
waierite, tokat akaonhaason, tokat enskatne tsi
enionterennaien ononsatokentike, naiontatitenre
niakowentaon neniontataterennaienniheke, taion-
tentsa: 1) Enskat sewenniserat, ne 7 nioserake
nok 7 nioriwake ne kaieri niwasontashen ne te-
wateriwaserakwatha sonha ; 2) Enskat tsini wen-
nites, ne tewateriwaserakwatha kowa, kawenniio
aonsaiontateronkwase, aieiatarane, nok ahonhion
tsi enionterennaien n’Ariwawakon kowa.
Wisk Takwaienha nok wisk Wari tekonnoronkwa-
nions, niakowentaon akoriwake:
Sakowi n’Ariwawakon kowa kenha Pie VII,
6 fefriie 1817, tsiniakon enierihokten 5 Takwa-
ienha nok 5 Wari tekonnoronkwanions , akowenk
enkenhake ne iakowentaon ; nok tsi ierihoktha
tsiakotatrewatonhatie, tenieiatorete tsini hoiata -
wenhon Iesos sahonwaiesate ; wisk oni nioriwa-
ke eniairon : Kwennitentase , Sewenniio, ashe-
tenre ne sheien okonha, ne sanekwensatokentike
sesheskontakwaton; tokat: Niio Iesaniha ok tsi
senakere, ashetenre ne iakozventaon, ne Iesos rao-
nekwensanoron ashetenrate ; onen tenhnon :
318
NIAKOWENTAON
Asheion, Sewenniio, atorisenserakont, nok teios-
wathe kowa tiotkon taiakoswatheke ; Netho nenie-
iere, teniontentsa : i) 300 niwenniserake ne te-
wateriwaserakwatha sonha, enskat sewenniserat ;
2) enieiena tewateriwaserakwatha kowa, nenia-
korihoktaon niate wenniserake sewennitat tsini
kariwes, kawenniio enskat tsiniiore aonsaionta-
teronkwase, aieiatarane, ahonhion tsi enionte-
rennaien n’Ariwawakon kowa, nok oni enionta-
taterennaienhase niakowentaon.
Sewenniio, satahonsatat . . .
Sewenniio, satahonsatat tsi tewakhenre-
tha kanikonhraksenserakon, etho akewen-
natirhene tsi tsiteron.
Satahonsatatsek tsi enkaterennaien, en-
konhiennitentaseheke.
Tokat, Sewenniio, sotsi askahenhion tsi
ionkwariwaneren, onka, Sewenniio, aiekwe-
ni iahtaiakohteronseke taietane tsi tsiteron?
Nok tenhnon sananon natanitenrasera,
wakonniahese, aseken saianerensera ionk-
wannhas akwaniahesenhake.
Ne sawennatokenti ionikonhrahniraton
nakwatonnhetston, akweriasakwekon wahi-
niahese ne Rawenniio.
Orhonkehne aiontasawen eniokarawe
nieioha, ahonwaniahese ne Rawenniio sa-
koien okonha Israerronon.
lON TATATKTiENNAIE A A IS
319
Aseken iahtaontontsahate raotanitenrase-
ra, oktihawenniio naonsasakoskontako.
Raonha ensesakoiatokewe ne sakoien
okonha Israerronon, tsinikon ronwanikonh-
raksaton.
Asheion, Sewenniio, atorisenserakont,
nok teioswathe kowa tiotkon taiakoswa-
theke.
v. Asheskontako nok karonhiake
asheiatinionte ;
R. Etho aiesatkahto tsi aonhaa ion-
wesen kowa, aiesawenniiostake nok aiesa-
sennaienheke.
v. Takwaitontats, Sewenniio, tsi kon-
hiennitentase ;
r. Etho akewennatirhene tsi tsiteron.
Ietiia terennaienhas R a tiriwawa k o nson ,
ratitsihensta tsison okon kenha :
T ewaterennaien : Sewenniio, sheiatano-
ronston ne iesawennenhawakwe Ratiriwa-
wakonson, ratitsihenstatsison okonha, she-
tenron iataonsashetaste nonwentsiake tsi-
nonni iahatitakwe Ratikwekonne, aiawens
kati ahatikwekonhake iatekakonte ne karon-
hiake.
I etiiaterennaienhas iakwatatenonkwe o-
kon kenha ■, nok oni ne ionkitenranionskwe :
820
XIAK O WENT AO X
T ewaterennaien : N iio, shetenras nonk we,
nok senonwes aiontsennonni, iakwawennak-
wekonhatie ioiatatokenti Wari nok akwe-
kon akoiatatokentison, iakwennitentase sa-
tanitenrasera, aontiesenhake ashetenre nak-
watateken okon kenha, nok nakwatate-
nonkwe okon kenha sate iakwanakerekwe,
nok oni ne ionkirakwennis, etho iaionwe tsi
iatekakonte iakotsennonni.
I etiiaterennaienhas akzvek'on niakoriwi -
ioston kenha :
Sewenniio, sheiatison nok sesheskontak-
wen niakoriwiioston okon, asheion tsiniakon
iesaseronnienni nonwentsiake rotiskenra-
kehte nok tsiakothonwisen okon kenha,
aonsaiontiatokewe tsi iakoriwaneren, aia-
wens nonkwaterennaientaksera akakweni
aiakorane satanitenrasera, etho naiawen
tsiniiot tiotkon iakoskanekon ; ne askwen-
tenrate Iesos tsiatatienha, sonkwaronhia-
kense nok sonkwenheiase. Ethonaiawen.
Iesos, satanitenraskon, shetenr niako-
wentaon sekon nonwa ieteron tsi tetiese-
ronniatha iakoriwaneren ; shetenr, sasheia-
tontako, karonhiake aiente, aontaionkiiate-
rennaienhase.
IGNTERENNAIENTARWA SONHA.
1. Iontatennitentase ne sate iontatiats
akoiatatokenti :
Saiatatokenti ne sate teionkiiats, ise kati
hiatakwenniaienni ne Rawenniio nakwa-
tonnhetston, sahakitenre saonkenekwahes-
te ; askwaterennaienhase naksennaierite
naksennatokenti, tsi nise nisaieren non-
wentsiake. Askienawase naonsakhaharane
kariwiiostonke, iatekakonte akiatonti no-
neshonronon, aonkerihonti oni naoriwa
okon, atonwesentseraksen ; akwa akonna-
keren nonwentsiake, nakatsennonni nenka-
tonnhokten. Ethonaiawen.
'-!< * *
2. Ontatienha iontataterennaiennis :
Sewenniio, takwatenientense nakheno-
ronkwake ne ionkienha nonwentsiake ; ka-
nekhere ne ok enkeriwaierite tsi khenoron-
kwa nakheiaterennaienniheke, nakhetenr-
heke oni neniakotentane. Sewenniio, sata-
nitenraskon nok tesatenonhianiton : sewatie-
rens shehrewatakwa eksa okonha, tsi iahte
ii
322 IONTERENNAIENTAKWA sonha
tiakoriwaieriton ne iontatateweton ; sewatie-
rens ne shehrewatha ne iakowiraien, tsi
iakowiraksens ; arens oni ne shetenratha no-
tiake nonkwe, tsi iakoniseriio, iakonistense-
riio ; nok arens ne shetenratha ne iakowi-
raien, tsi iakowiriios. Ise saterientare tsini
saierenhaties. Ne ok kati ne tenkonnon-
weratonseke tiotkon, tsinikon shetenron ne
ionkienha ; aiawen tiotkon ashetenrheke
nonwentsiake, nok oni nenhiatonnhokten.
Aonsesanikonhren oni tsinikon iesanikonh-
raksaton, ii akeriwa, tsi iahte khewenna-
rakwakwe. Isehre, Sewenniio, etho naion-
tatewennanoronkwake nontatienha, tsiniiot
nise akenhake askwannhaseke ; ise kati ten-
konkanerake nothenon enionkennhane ne
ionkienha; enkerheke, raonha rohtare ne
Rawenniio, tsi eniakohtarake ; aseken ro-
nonha ionkwateweton, ok nise sason nakwa-
tonnhetston, naonkenaktaientane karon-
hiake. Kanekhere, Sewenniio, iah nonwen-
ton takkarokten tsini kanoron tsi ionkehia-
ron ; ise kati askienawase, sasheierit tsini
iakoronhiakenhon nakeriwake, sheiatanons-
tatsek skennen ahiatiatisa ; askwawiseke oni
nakhetenratake tsinenwe enhnonnheke, nok
askwentenre ne iakwatatienha iatonsaiak-
watatken katke sonha karonhiake. Etho-
naiawen.
IONTERENNAIENTAKWA SONHA
323
3. Nakonwasenni notkon:
Sewenniio, iah othenon tesanoronse, ise
tisatatenientenston tsatsa nakwatonnhets-
ton, askon ne tosa akatiesate tsi satatiatare
nakenikonhrakon. Sanonsa sonniaton ne
kieronke ; tosa kati akonnonsaksaten, tosa
aonkiataksate noneshonronon aoriwa soii-
ha. Iah taonton nakonhaa akkweni naka-
teweienton ; ise ki, niah othenon tesanoron-
se nashetenre, ise Sewenniio, konhienniten-
tase naskitenre nakhenakeren neronhiakeh-
ronon, tosa nonwenton aonkeriwaientake
ne kanakwaiesatsera nahoten. lakokwenion
eso ne karonhiake nonwa iakotsennonni,
iahte iakoienterhaon ne ioriwatsanit non-
wentsiake tsi iienskwe ; etho naskienawase,
Sewenniio, nakatatenikonhrarake, tosa ake-
hiaron nothenon enkennontonnion ne iotak-
sen ; askon nok sa ok akatatennhese tsini-
kon ne iontkaronniatha ; akenoronkwake ne
tiotkon akaterennaienseke ; aiawens katke
sonha aonkiatatokentonhake. Ethonaia-
wen.
***
4. Naiakonikonhriiohake :
Sanikonhriio kowa, iahte tesheiateria-
tikhons' nonkwe iesanikonhraksatanions sa-
324 IONTERENNAIENTAKWA SONHA
ne; ne takerihonniennitha naonkenikonhri-
iohake, tosa akatiesate tsini skenatonnis
nonwentsiake taonsakeriwaserako. Waka-
terientare, o Iesos ! tsini saiatawenhon non-
wentsiake : satketaton ne iononwakte kowa
ii onkwariwa, nok nii ok eken tekatateria-
tikhons, tekheiateriatikhons nakwatateken-
son nonkwe. Ne wakenikonhrariohtha tsi-
ni wakswatanitskon, iahte konwenniiostha.
Askitenre kati, aonsaskenikonhriiosten, na-
onsakonhieren tsini tsiesaieren nakoiatato-
kenti, senha eso iakoronhiakenhon nonwen-
tsiake tsi nii niwakeronhiakenhon, nok iesa-
wenniioston. Saronhiakenseratokenti iako-
nikonhrahniraton tsini iakoieren ; ne kati
oni nii, o Iesos ! aonkenikonhrahnirate, na-
kenonweseke skennen akeronhiaken tsi ok
nahoten, ne takatentsa nakatkahto ohnaken
natorisenseratokenti karonhiake. Ethonaia-
wen.
***
5. Ionterennaientakwa ne ionnonton-
nion aiakoniake:
Sewenniio, ise sheiatison nonkwe, ise oni
sonhaa tesherahnekens nakoniake, naiont-
watsiratehiaron nonwentsiake tsiniiore ien-
watonwentsiokten ; iahte sheiawi noktaie-
IONTERENNAIENTAKWA SONHA
325
nensko nonkwe, tsini kontiierha ne katsenen
nok ne kontirio; ok eken ise satatienni na-
sheionkwetarakwase, tsi oni niakonnhes,
iahtaonsonton taonsaiontekhasi ; konniahe-
sen kati nonwa, Sewenniio, iahte katate-
wenniiostha, ise wakonwenniioste, akwa
wakonneken ne iaskenikonhrenhawite tsini
sanikonhroten ; tontaskswatheten kati, aske-
nikonhratokensten ne senonwes taiakiatien.
Kaskaneks naontakeriwaierite, ne aoriwa
nonwa wakonriwaienhase, naonkienawase
naonkeriwiioston tsi aonkeniakon. Tsini
sariwison, etho nenkenoronkwake (nenhi-
noronkwake) tsini nikatatenoronkwa ; en-
kaskennhaseke oni tiotkon ne skennen aken-
hake tsi teniakeniterontake, taiakiatatiena-
waseheke oni, ne teiakenitsiaron aiakiatsen-
nonni karonhiake.
Wari saiatatokenti, Sose teseniteron-
takwe, tesenitsiaron askiaterennaienhase
taiakiatatenoronkwake ne kanoronkwatsera-
tokenti ; aiawens katke sonha iaiakenewe tsi
teseniteron nonwa karonhiake. Ethonaia-
wen.
***
6. Ionterennaientakwa naieiena tewate-
riwaserakwatha kowa:
Sewenniio, iah othenon tesanoronse, as-
kwentenre nonwa, askion tsinikon sane
326
IONTERENNAIENTAKWA SONHA
kennis, ii onkwariwake, ne Sentiohkwato-
kenti. Seriwahnirat karonhiake ne sonkwa-
wis onwentsiake tewateriwaserakwatha ko-
wa ne hiawennenhawe Sakwaniseratokenti,
Ariwawakon kowa. Hetsitenr, hetsiena-
was tsi sonkwatsteristha, tesonkwasnie ka-
riwiiostonke ; nok askwentenre oni nii, na-
sakwawennarakwake. Shetenr oni ne iesa-
wennenhawe okon, ratiwennakwekon n’A-
riwawakon kowa, tsi ionkirihonniennis,
Hetsitenr ne sonkwatsteristha Ariwawakon
Hetsitenr ne sonkwakora kowa, tsi sonk-
watsteristha onwentsiake aoriwake, hetse-
nikonhrata tosa asonkwaiotatse tsi ionkwa-
riwiioston. Shetenr oni ne rotinontiioson,
ratikorason, ronateriio nonwa, ne skennen
aonsahononni, aionterioserentane. Tsitenr
ne Sentiohkwatokenti teieiasontha, taonre-
ni nonwentsiakwekon, naiesasennaienheke
nonwentsiake, tsini iesasennaiens karon-
hiake. Sahtont ne kariwiiostontseraksens-
kwa okonha, iakoiatahtontha nonkwe. She-
natonhas akwekon ne aonhaa kariwiiostont-
seriio teieiasontha, ne skanikonhrat aken-
hake nonkwe okon nonwentsiakwekon tsi
aiakoriwiiostonhake, aiawens enskatne tsi
aiakwatsennonni karonhiake nonen eniak-
wenheie. Ethonaiawen.
Enierihokten oni tokat 5 Takzvaienha nok 5
Wari tekonnoronkzvanions ,
i«ll
«©»;»«
Ne iraks nakewaronk , nok rahnekirha nakenekvbensa
akonhake thenteron , nok Ji raorxhake tkiteron . ’ ’
ASHENHATON NATEIOTIAKON
NE KAIATONSEEA.
Watrori*atha :
Noriwatokenti Okonha Aoriwake, Iken :
Iontatenekwahestha,
Iontatkentsiokhas,
Okaristia ( ne tiotierenton enieiatarane ,
nok tsinaieiatarane ne teiakokonhentons ) ,
Tewateranekenseratokenti,
Iontaterihontakwa naiehasen,
Iontatiatokhas teiakokonhentons.
( Ne Sewatateronkwenni aorizvake, iate-
kaieri tsi iakotroriaton onen, sk . 63 &c.)
Ne Oni Aoriwake
Ne Tewateriwaserakwatha sonha.
IONTATENEKWAHESTHA.
1. Oh naieiere naiontatenekwaheste
neksaa, arens iotteron naiaiheie?
Tokat iotteron kaneka ne raksaa nahrenheie,
iahte hotenekwaheston, iakowis, iekanihare ia-
konnhas ne kariwiioston noktikawenniio nonkwe
ahonwanekwaheste, ne tosa onka naiaiheie iahte
iakotenekwaheston, nok iahtaiakonaktai en take ne
karonhiake aiontsennonni. Teiotonwentsiohon
kati nakwekon nonkwe aieweientehtane tsi naieie-
re naieriwaierite tsi iontatenekwahestha. Ken ka-
ti naieiere :
Aiehnekaweron enontsine neksaa ohne-
katokenti tokat ohnekanos, nok tsi iakoh-
nekaweronhaties aiairon : W akonnekwa -
heste rasennakon Roniha, nok Roienha,
nok Rotkon Roiatatokenti.
2. Tsini haierha ne Ratsihenstatsi sako-
nekwahestha.
Waontatiatarako naiontatsennon ne sakonek-
wahestane. Ioteriwison ne iontatsennawis aion-
tatewennakaratate neksaa iontatenekwahestane ;
aiontatenikonhrarake oni nohnaken ne iakote-
330
IONTATENEKWAHESTHA
nekwaheston, tosa aiontiesate tsini sakotenron ne
Rawenniio; nok tokat iontatienha iahte iontate-
hiarons kariwiiostonke, ioteriwison ne iontatsen-
nawis aiontsteriste ahonwatirihonnien ne kari-
wiioston. Kanoron ne iontatsennawis. lahte ia-
konaktaien aiontatsennon nene iahte ieiatare ka-
riwiiostonke ; iah oni teiakonaktaien ne iahte ieri-
waierits tsini ioteriwison aonsaiontateronkwase,
aieiatarane oni, arahonne enskat tsini ioseres.
Akoiatatokenti akosenna iontatawis ne iontate-
nekwahestane, tsiniiot naiontonheke : Tontatsen-
nakwe roiatatokenti kenhne, iawet etho naesaie-
renhake, tsinenwe ensonnheke, tsini horiwaieriton
kariwiiostonke, nok niate wenniserake atseniahe-
senhake, atsennitentaseheke nahientenre nahia-
wennakaratatseke tsi ensaterennaien.
Ken nenhaiere ne ratsihenstatsi nensakonekwa-
heste :
Ne Ratsihenstatsi enhariwanontonse : —
...Nahoten senekennira ne Niio Raotioh-
kwatokenti ?
Ne iontatsennawis entierizvaserako : — Ne
keniente akeriwiiostake.
r. — N ahoten ensatsennonniatakwe nen-
sariwiiostakon ?
i. — Jatekakonte enkonnheke.
r. — Tokat wahi isehre akonnheke iate-
kakonte, hetsewennaieritsek ne Rawenniio.
Entsenoronkwake ne Rawenniio Niio tsi
sonnhe. seriasakwekon, satonnhetserakwe-
TSI IEIERANIONS
331
kon oni, nok sanikonhrakwekon ; nok en-
shenoronkwake satetsionkwe, tsi nise nen-
satatenoronkwake.
Onen tenhnon ashen nioriwake rotonri -
seraientha ne ronekwahestane, nok tsiori-
wat raton : — Tsiakenn, ne satatenaskwa-
iennihne tsi ronnhe ne kenhiken, ise satkon-
seraksenskwa, nok hetsenaktotas ne Rot-
kon Roiatatokenti Sakonikonhrahnirats.
Onen nonwa raweionkarake tenhoiason-
thase ne raksaa rakenkwarake , rontskwe-
nake oni, enhenron : — Akaieronnitstake ne
Kaiasa skenkwarake f, hok seriane f, asie-
na aontasehtakonhake aseriwaierite nowen-
na sonha karonhiake nitionenon : nok etho
naseweiennotenhake, naontonseke Niio ra-
ononsa onen nasiatotenhake.
Tewaterennaien : Kwennitentase, Sewen-
niio, satanitenraserakon asatahonsatate
nonkwaterennaientaksera : nok ne kenlii-
ken. . .hetsiatarakwen, raiatake kaieronnits-
ton ne Sonkwawenniio Raoiasa, asteson
atsiatahnirate, atsenonnhaseke : etho naon-
tawe, nenhoteweienton nenhonwarihon-
nien tsini iahtiiaiehewe tsini saiatanehra-
kwat, ahiawennarakwe tsinenwe, nok aho-
terihontake iahaniharho naonsahennakerate
saiatanehrakwatserakon. Iakwawennakwe-
kon ne Kristos Sonkwawenniio. Ethonaia-
wen.
332
IONTATENEKWAHESTHA
Onen tenhnon enhonisnonsaherhase ra-
nontsine ne raksaa, nok enhenron : — -
Tewaterennaien : Niio iah othenon tesa-
noronse, ok tsi sonnhe, Hetsienha ne Son-
kwawenniio Iesos Kristos, thetskanerak ni-
sa ne kenhiken hiaseronniennis . . . , hetsi-
tenron thetsenonkton ahariwiioste ; eren
shawit tsi thenteron tsinikon akakweni ta-
karonweke ne raweriasa : aonsatsenerensi
ne ronaskwaientakwe notkonseraksen : at-
sennhotonkwase, Sewenniio, satanitenrase-
rakon, etho naontawe iawet taionkohte rao-
nikonhrakon ne satft)khatsera ( ne watenien-
tenstakon ne teioiotsis nenhonnhontho ),
tosa aiorane raiatake ne kariwaksen naho-
ten, ne ioiataksatha natonnhetst, ne oni tka-
rihonniatha iawet iahte iawekhon tsi wake-
ras ; ok eken ne tsi enhiawennarakwake,
aionwesenhake, wenserakhon akenhake tsi
enhronnheke Sentiohkwatokentike, nok isi-
nison nahatehiaron kariwiiostonke. Ne sa-
haiatat Kristos Sonkwawenniio iakwawen-
nakwekon tsi kwennitentase. Ethonaia-
wen.
Ne ratsihenstatsi enhonnhontho teioiotsis
ne waterennaienni , enhenron : — . . . Tsiena
nattokhatseratokenti aowenk teioiotsis : ne
aiesaiatakennha ne iatekakonte asonnheke.
Ethonaiawen. — Senikwekonhak ne skennen.
Kenikwekonhak oni ne sanikonhra.
TSI IEIEKANIONS
333
Tewaterennaien : Niio, iesawenniioston
iakisot okon kenha, Niio, akwekon sate-
weiennison, sariwison noriwiio okon, akwa
kwennitentase tatskanerake ne kenhiken
hiaseronniennis . . . , nok onwarh wathatie-
rente wahatkense sahonwannhontho teioio-
tsis, atsitenre tosa nisinon ahatorikariake,
iakaierine nahaiena ne kakwanoron karon-
hiake nitiawenon, etho naontawe tiotkon ia-
wet aiotekhake raonikonhrakon katsirato-
kenti, ahatsennonniate tsi nahorhareke, tiot-
kon ahiasennaienheke. Iatsiteron, Se-
wenniio, kwennitentase, tsinonni iontatiato-
haretha naonsaionnakerate, etho nentewe,
ratikwekon ne iesawennaierits, tahatentsa
nahatkahto ne iatekakonte sheiatsennonnia-
tennira tsini sherharatstenni. Iakwakwe-
kon ne Kristos Sonkwawenniio. Ethonaia-
wen.
Wakonhiatekwate, ise, satkonserakseii,
raosennakon Roniha f, nok Roienha f , nok
Rotkon f Roiatatokenti, aonsasiakenne,
eren aonsasete ne raiatake fie kenhiken . . .
roseronniennis ne Niio: Raonha ne awenke
ireskwe tsiniiot ehtiioke akenhake, nok ne
iahoiatsiatatse ne Tier onwa enhaskone,
Raonha se hiannhaonhaties aonsasiakenne,
ise satetsiraton, iatekakonte tetsiatekhasion
ne Niio.
334
IONTATENEKWAHESTHA
Sasienterenn kati, satkonseraksen, tsi ie-
sariwenton, nok hetsewenniiost ne Niio
ronnhe onwe, hetsewenniiost lesos Kristos
ne Roienha, nok Rotkon Roiatatokenti,
nok eren saset ne ken renteron . . . roseron-
niennis ne Rawenniio, aseken nenneh ro-
tenron ne Niio, nok Sonkwawenniio lesos
Kristos tehononkton tsi thentenron, na-
haiena raoianerenstakwatseratokenti, rao-
tanitenrasera, nok ahatenekwaheste.
Kento ne Ratsihenstatsi raweionkarake
tehoiasontanis ne ronekwahestane raken-
kwarake, raton : — Nok ken kaien ne wate-
nientenstakon ne Kaiasatokenti f ne ra-
kenkwarake kennakiere, ise, satkonseraksen
satetsiraton, tosa nonwenton aserheke ke-
riwaiesat. Iakenikwekon tsi konhiahristha
ne sahaiatat Kristos Sonkwawenniio. Etho-
naiawen.
Onen nonzva enhonisnonsaherhase ne ra-
nontsine ne raksaa, enhenron: — Tewateren-
naien : Sewenniio saiatatokenti, Iesaniha
iah othenon te^anoronse, ok tsi sonnhe
Niio, tsini satanitenron nok tisariwaieri
kowa iatekakont, ise sason ne teioswathe
nok noriwiio, konhiennitentase ne raoriwa
ke ne kenhiken. . . hiaseronniennis, atsiten-
re tatswatheten tsini tesanikonhrathe kowa :
aonsatsiatokewe, nok atsiatatokentistake :
TSI IEIERANION6
335
atson nahaienterihake noriwiio, etho naon-
tawe ahoterihontake nahaiena ne ioiane-
renstakwa iakowis ne iontatenekwahestha,
aiohnironhake nahorhareke, iakaierike tsi
tenhaiatorete, ahawake nowennatokenti.
Iakwakwekon tsi kwennitentase ne Kristos
Sonkwawenniio. Ethonaiawen.
Onen tenhnon ne Ratsihenstatsi enharen
ne raonninaniaktha ranontsine ne raksaa,
nok enhoiatinionte ononsatokentike, cnhen-
ron : — . . . Sataweiat raononskon ne Niio,
aeseniiatarake ne Kristos, ne iatekakonte ae-
tsiatsennonni. Ethonaiawen.
Onen nonwa sahonwaiatenhawe ne rak-
saa tsinonni enhotenekwaheste; ne Ratsi-
henstatsi nok iontatsennawis wathatiiena
tsi ierihoktha : — -
Tewakehtakon Niio Roniha. . .
Takwaienha ne karonhiake. . .
Onen tenhnon are enhohriste notkonse-
raksen, enhenron : — Wakwatekwate, sewat-
konseraksenskwe okon, raosennakon ne
Niio Roniha iah othenon tehonoronse f ,
nok raosennakon ne Iesos Kristos ne Ro-
ienha, Sonkwawenniio nok tesonkwaiatore-
tane f, nok raosatstenserakon ne Rotkon
Roiatatokenti f, naonsasewaiakenne ne
kenhiken. . . roiatison ne Niio, neh Son-
kwawenniio, rotenron, thononkton raonon-
336
IONTATENEKWAHESTHA
satokentike, nahaton raononsa ne Niio
ronnhe onwe, nok ne Rotkon Roiatatokenti
ahatatenonsotase raonhake. Iakwawennak-
wekon ne sahaiatat Kristos Sonkwawenniio,
tentre tesakoiatoretane ne iakonnhe nok ne
iakowentaon, nok nonwentsia otsirake.
Ethonaiawen.
Tsinaharihokten ne Ratsihenstatsi , raoi-
skeri waharho raweionkarake, wahorhose-
ron ne raksaa rahontakeson.raton : — Effeta,
ne sakat aiairon, satennhotonko ; nok wa-
horhoseron tsi tehanionkaronton , raton : —
Wenserakhon akenhake. Ise, ok eken, sate-
ko, satkonseraksen ; aseken onen akta tsi
wathaiatofete ne Niio.
Onen nonwa ne Ratsihenstatsi roriwa-
nontonnis ne ronekwahestane , wahawen-
hase: — . . . Wasiatonti ken noneshonronon ?
Ronzvawennakaratats ne iontatsennawis ,
tsierizmserakwas : — -W akiatonti .
r. — Wesarihonti ken naoriwa okon?
i. — Onkerihonti.
r. — Wesarihonti ken ne iakonikonhro-
takwatha okon?
i. — Onkerihonti.
Onen tenhnon ne Ratsihenstatsi raweion-
karake tenhoiasontakwe ne raksaa rontsk-
zvenake nok tsi thaneraroken, enhohienarho
wenhienato kenti3 nene iontatenekzvohes -
TSI IEIERANIONS
337
tane akowenk konwaiats wenhienanoron ,
enhenron : • — Wakonhienarho, ne konhiar-
hostha wenhienanoron iakotsennonniaten-
nis, raonhake Kristos Iesos Sonkwawen-
niio, nasaientake iatekakonte nasonnheke.
Ethonaiawen.
N ethoniiore ne ariwawakonhneha tsini
wasokoten ne raonninaniaktha ne ratsi-
henstatsi rotsionne; onen nonwa nene ken-
raken nahoten enshennitiake. Nok iokon-
tatie enshoriwanontonse ne ronekwahesta-
ne, enhawenhase : —
. . . Tisehtakon ken Niio Roniha iah
othenon tehonoronse, roronhison raonwen-
tsison oni?
Ne iontatsennawis tenieriwaserako : —
Tewakehtak wen .
r. — Tisehtakon ken Iesos Kristos raon-
hatsiwa Niio Roienha, Sonkwawenniio,
onkwe rotonhon, nok roronhiakenhon ?
i. — Tewakehtakwen.
r. — Tisehtakon ken oni Rotkon Roiata-
tokenti, kentiohkwaien Kentiohkwatokenti
onwentsiakwekon sakentiohkwat, teiori-
tatseronniennis nakoiatatokentison, sewate-
rakewas tsi iakoriwaneren, . entsiontonnhete
niakowentaon, iatekakonte entsiakonnhe-
ke?
338
IONTATENEKWAHESTHA
i. — Tewakehtakwen.
R. — ...Isehre ken akatenekwaheste ?
i. — Ne ikehre.
Onen kati enhonekwaheste ne wahonwaia-
tenhawe iontatsennawis , ashen nioriwake
tehaiasontakwa ranontsine tsi rohnekawe-
ronhaties , raton oni : — ... Wakonnekwa-
heste rasennakon Roniha f, nok Roienha
f, nok Rotkon Roiatatokenti f .
Onen enshohienarho ranontsine ne rak-
saa , enhratste ne wenhienanoron iontatken-
tsiokhastha, tenhaiasontakwe raweionkarake
nenhorho , enhenron : — Raonha ne Niio iah
othenon tehonoronse, Roniha ne Sonkwa-
wenniio Iesos Kristos, ne hientenron sa-
sennakerate awenke nok raonhake ne Rot-
kon Roiatatokenti, ne oni hiawi aonsonte-
rakewe kariwaneren ne ioiatoronne satonn-
hetston, ( kento onen enhohienarho ) f raon-
ha kati ahienhienarho ne iontatiatokhastha
iakotsennonniatennis, raonhake ne sahaia-
tat Kristos Iesos Sonkwawenniio, ne iate-
kakonte asonnheke. Ethonaiawen.
Raton sekon : — Senikwekonhak ne sken-
nen. Kenikwekonhak oni ne sanikonhra.
Onen enharen ranontsine ne raksaa onia-
taraa kaniatararaken, ne watenientenstakon
ahotiatawiton atiatawitseriio nakzvah kania-
tararci-ken enhenron ne. Ratsihenstatsi : — *
TSI IEIERANIONS
339
Asiena atiatawit ne kaniatararaken, aiawen
tosa aioiatoron nensatiatawite, nonen tense-
tane tsi tenhiaiatorete Sonkwawenniio Ie-
sos Kristos, nasaientake ne iatekakonte
asonnheke. Ethonaiawen.
Onen tenhnon enhohahaseron iotekha
(ne iontatsennawis eniehazuake) , enhen-
ron : — Tsiena ne ionthaserontakwa iotekha,
nok sateweienton tsi satenekwaheston, tosa
othenon aiesaienhase : hetsewennaieritsek
ne Niio, etho naontawe, nonen tentre ne
Sonkwawenniio ratenniotane, askwenieseke
tatsiateratana, ratikwekon nakoiatatokenti
okon .karonhiake, asaientake oni ne iateka-
konte asonnheke, nok asonnheke onwe tsi-
nenwe. Ethonaiawen.
Onen tenhnon nohnaken raton ne Ratsi-
henstatsi :■ — . . . Skennen ionsase, nok Son-
kwawenniio senikwekonhak tiotkon. Etho-
naiawen.
Nonen wahaweiennentane asakonekwaheste, ok
sa ok sakosennarha neksaa nok ne iontatsennon :
ne ionkwatokatennis tsi oriwiio onen ieiatare ne
Iesos Raotiohkwatokentike ; onen waewistakarere.
naontonseke- aiakotokense ne sate ienakere tsini
iotsennonniat tsini iawenhon, ionitiohkwatehia'
rontie niakoriwiioston.
340
IONTATENEKWAHESTHA
3. Tsi naieiere niiaonsakahewe tsi iakotenek-
waheston, nok tsi iakawentatokentases nakoiata-
tokentison sate iontatiats akawentawen:
Waontonnhahere tsi ieskahes tsi iakonakeraton,
iontatatsennonniases ne teiontatenoronkwa. Iahta
tekarensaron nethone aiontsteriste niakoriwi-
ioston natonwesentsera sonha, ne rariwaswens ne
Rawenniio, ne tsi iakonikonhrotakwatha nonkwe.
Ok eken, netho tsi kahawis, ken kaien ne tkari-
waieri tsinaieiere :
1. Tahonwanonweraton ne Rawenniio, tsi sako-
tenron tsi iakotenekwaheston, kentiohkowanen
nonkwe iah etho tesakowi.
2. Taieiatorete tsi nahoten wahonwarharatsten
ne Rawenniio saontenekwaheste, aonsahonwata-
trewaten tsi iahte iakotatewennaieriton tsini iote-
riwisonhonne, nok ase aonsaiakonni tsi nahoten
ronwarharatstenni.
3. Akwa tekarensaron, netho tsi kahawis, aon-
saiontateronkwase, aieiatarane oni ; etho naontawe
iawet aonsaionnakerate kariwiiostonke, aonsakaia-
tiiohake nakotonnhetston tsini iohtonne 'saonte-
nekwaheste.
4. Aiontatennitentase nakoiatatokenti sonha ne.
sate iontatiats, ase aonsaiakonni naiontatennake-
ratseke-
5. Ken kati niwaterennaientakserotens nenwa-
tonkwiiohake nethone aierihokten :
Tekonnonweratons, Sewenniio, tsi tak-
wariwiiostontserawi . . . sk. 213.
Sewenniio, wakiatonti noneshonronon. . .
sk. 236.
Saiatatokenti, ne sate teionkiiats . . . sk.
32T-
IONTATKENTSIOKHAS.
Ioteriwison akwekon niakoriwiioston onen tsi
iakon ikonhr o ton, nok ieriwaienteri ne kontiri-
wakweniioson kariwiiostonke, aiontsteriste nasa-
kokentsiokhawe ; aseken tsiniiot niahtiiekaieri tsi
iakoriwiioston narekho teiakotkentsiokha, sotsi
iakonoronse nakonwasenni notkon iakonikonhro-
takwenhaties nonwentsiake. Raonha Ariwawakon
ensesakoieritse tsi iakoriwiioston nensakokent-
siokhawe.
Nonen enharihowanate ne Ratsihenstatsi sako-
rihonniennis tsi enrawe n’Ariwawakon nensako-
kentsiokhawe, akwekon narekho teiakotkentsiok-
ha aiontatsennaren ok sa ok, aieiatarake tsi ensa-
korihonnien, oriwakwekon oni aieriwaierite tsi
nahoten ensakonatonhase.
Tsini haierha n’ Ariwawakon tsi sako-
kentsiokhas.
Ne sakokentsiokhafe teiakotontsote tsi ie-
teron ononsatokentike, irate ne raonha Ari-
wawakon, kanoron sonha tsi rotiatazviton;
ken niiot tsi raterennaiens : —
Rotkon Roiatatokenti atsisewatiatataha-
se, nok ne raokweniatsera ne Raiatano-
ronkowa aesewaiatanonstatseke ne kariwa-
neren. — Ethonaiawen.
342
IONTATKENTSIOKHAS
Tehaiasontha n’ Ariwawakon, raton : — -
v. Ne ionkwaiatakennhastha raosenna
ne Rawenniio.
R. Ne roronhison oni raonwentsison.
v. Sewenniio, satahonsatatsek tsi kon-
hiennitentase.
R. Etho akewennatirhene tsi tsiteron.
v. Rawenniio sewakwekonhak.
R. Hnikwekonhak oni ne sanikonhra.
Onen nonwa watesakosnonsaherhase ne
sakokentsiokhafe } zvahenron :
Tewaterennaien : — Niio iah othenon te-
sanoronse, ok tsi sonnhe, shetenron ne ken
ietaraien iesaseronniennis tsiakonakeraton
ohnekake nok raonhake ne Rotkon Roiata-
tokenti, sheiawi oni naonsonterakewe nako-
riwanerahaksera okon ; aontasheiatennie-
tase, ne tsi tsiteron karonhiake, ne Sani-
kohhratokenti Sakonikonhrahnirats, tsia-
tak nihoien nasakaon ne kariwanoronson.
— Ethonaiawen.
Nene Rotkon ne sakowis aiakawekawe,
nok aiakonikonhraientane ne Niio raoriwa
sonha. — Ethonaiawen.
Nene Rotkon ne sakotokatennis ne tkari-
waieri, nok sakokatstennis. — Ethonaiawen
Nene Rotkon ne sakowis naieienterihake
noriwatokenti okon, nok naiakoriwiioston
hake. — Ethonaiawen.
TSI IEIERANIONS
343
Ashetenre naieiatihake nonikonhratoken-
ti ne tsi iesatsanistakwa, nok asieronnitsta-
ke ieiatake ne watenientenstakon Raoiasa f
ne Kristos, ne aiakoiatakennhastakwe naia-
konnheke iatekakonte. Iakwawennakwe-
kon tsi kwennitentase ne sahaiatat Iesos
Kristos Hetsienha Sonkwawenniio, sate
tsionnhe sate oni sewawenniio, sewakwekon
ne sahaiatat Rotkon Roiatatokenti, iateka-
konte tsinenwe. — Ethonaiawen.
Onen nonwa ivahennitskzvaren n’Ariwa-
wakon , wahennonwaroroke , zvasakokent-
siokha ne tsionkwetatson wationtawenron
teiakotontsote raiatakta , nok tsinasako-
kentsiokhawe zvasakonaton tsieiatatson
akosennatokenti, kenniieiontatierha onensa-
ke ne iontatsennawis ; raweionkarake wa-
harhostha ne wenhienatokenti iontatken-
tsiokhastha , enskat wathaiasontakwe eken-
kwarakey tenhnon ashen niorizvake zvatesa-
koiasonthase, tsinahenron : —
. . . Wakonhiataieronnitstakwe ne wate-
nientenstakon f ne kaiasa; nok wakonhia-
tahniratste ne iontatkentsiokhastha iakot-
sennonniatennis, rasennakon f Roniha,
nok f Roienha, nok Rotkon f Roiatatoken-
t i . — Ethonai a wen .
Onen tenhnon skennenha wasakokon-
saiake, zvahenron : —
344
IONTATKENTSIOKHAS
Senikwekonhak ne skennen.
N enhaweiennentane tsi sakokentsiokha ,
raton : —
Seriwahnirat, Niio, onwarh tsinasiere
nonkwanikonhrakon, ne tsi tsiteron sanon-
satokentike, iken ne Sirisarehne ni tkason-
sote. Ahonwasennaien Niio Roniha. . .
Enhennonwaroroksi n} Ariwawakon, ten -
hatane, tsi iehasentakzva ienhatierate, enha-
terennaien : —
v. Askwanatonhase, Sewenniio, tsini sa-
tanitenraskon.
R. Nok askion ne tsi sheiatsennonniaten-
nitha.
v. Sewenniio, takwatontats tsi konhien-
nitentase.
r. Etho akewennatirhene tsi tesiteron.
V.. Rawenniio sewakwekonhak.
r. Hnikwekonhak oni ne sanikonhra.
Tewaterennaien : Niio, sheiawi ne Sewa-
kwekonne nasakotienhase ne Rotkon Roia-
tatokenti, nok seron: rononha ne Iakwa-
kwekonne, nennee oni ne tenshonattenion-
hatieseke raotinaktake, nensakonateren-
naienhase tiieiatate niakoriwiioston, ensa-
konon nensakotienhase n'Akenikonhrato-
kenti ; teskanerak niha tsini ionkwaierenha-
tie ionkwennitenton ; ashetenre ne ken ieta-
raien onwarh iakotkentsiokha, kaieron-
TSI IEIERANIONS
345
nitstakon ekenkwarake ne watenientensta-
kon ne Kaiasatokenti, ne sahaiatat Rotkon
Roiatatokenti wasakotiatatahase asakawe-
riasanoronste, asakorihonten ne raononsa
aonton nakaweriasa, ne roiatanehrakwat
ensakotienniheke. Ne kwennitentase, ise
Niio, sate tsionnhe sate oni sewawenniio,
sewakwekon ne Hianiha nok ne . sahaiatat
Rotkon Roiatatokenti, iatekakonte tsinen-
we. — Ethonaiawen.
Ken kaien netho neniontatiatateriste tsi-
niakon ne ronwatsanis ne Rawenniio.
Onen nonwa tsinonwe wationtontsote
nonwarh sakokentsiokha kennon niahatie-
rate n Ariwawakon, tensakoiasonthase , en-
henron —
Atsisewentenre f ne Rawenniio ne tsi
thenteron Sionnke, naesewatkahtoseke ne
Sirisare aowenk ioianereson tsinenwe en-
tsionnheke, nok aesewaientake ne iateka-
konte aetsionnheke. Ethonaiawen.
Onen ensakawenhase nok sa ok aierihok-
ten :
Tewakehtakon Niio Roniha. . . , • Tak-
waienha..., nok Wari tekonnoronkwa-
nions. . .
346
10NTERENNAIENTAKWA
lonterennaientakwa sonha aierihokten
ne sakokentsiokhaf e :
Karo kase, Satkon Niio>. . . sk. 204.
Karo kase, Satkon onwe. . . sk. 206.
Karo kase, Satkon Saiatatokenti ... sk.
208.
***
lonterennaientakwa sonha aierihokten
nonen iakotkentsiokha :
Satkon Saiatatokenti, Sewenniio. . . sk.
56- •
Satkon Saiatatokenti, takwaiatison . . . sk.
209.
OKARTSTIA.
Ne tsi tiotierenton naeiatarane.
Ne tsi sakorihonniennis eksa okonha ononsa-
tokentike.
Sakonoronkwakwe ne Sonkwawenniio neksa
okonha, onwentsiake tsi ireskwe, ratonhakwe :
Tosa ietsinnhese neksa okonha aontaien tsi tki-
“ teron, aseken akowenk ne karonhiake.,, Ranon-
wes kati asakotienhase sekon tsi kenniiakasha.
TSINAONTERIWAIENSTANE
347
Aieiatarane neksa okonha, onen tsi iakotewe-
ienston, iontaterihonnienni ne kontiriwakweniio-
son kariwiiostonke. Ioteriwison kati ne iako-
wiraientons aiontatiatori nontatien okonha tsi
ionteriwaienstha. lah taonton nakwekon asako-
nikonhraientasten ne sakorihonniennis ratsihens-
tatsi, tsi ok kariwes iakoteweienston. Nok oni
ne iakowiraientons, ontatien okonha ronwaien-
terhasere ne Sonkwawenniio, tosa iienrhek, raon-
haa ne sakorihonniennis enhatsteriste ahonwa-
naktaseronnien ne lesos ; iontatenikonhrarak
naieksatiiohake, nakonwatekwenniheke ne kari-
waksen, naiakotehiarontie tsi iakoriwiioston ;
aiontataterennaienhase oni nasakotenre ne Ra-
wenniio tosa nonwenton aiontiesate tsi ensako-
tienhase.
I onterennaientakwa tsinaonteriwaienstane :
lesos, ise takwanonwes iakionkwe, ase-
ken ii takwanienton, onkwe tsi satonhon,
seron akherihonnien nonkwe tsi naieiere
naiontsennonni karonhiake ; teskanerak
nonwa tsini ionkwentent, ken iakwataraien
iakwateweienstane. Iahte watons ok sa
othenon aiakwaweientehtane niahtenskwaie-
nawasere ; takwentenr kati, takwanikonhro-
wanat nisa, naiosnorenne aiakwaweienteh-
tane tsi naiakwaiere naskwaiatonweskwen
tsinenwe eniakionnheke, aiawens askwaiati-
nionte karonhiake tsineniakwenheie. Etho-
naiawen.
348
TSINAONTERIWAIENSTAKO
I onterennaietakwa tsina o n teriwaiens tako :
Niawen, Sewenniio, wasetsienten non-
kwatonnhetston, saonkirihonnien sariwa
sonha ; takwanikonhrahnirat nisa, tosa non-
wenton aiakwariwaiesate ne kariwiioston ;
aiawens tenhnon tiotkon aiakwariwanoron-
kwake aiakinakeren nakoiatatokentonne,
nok iaiakiiatorenne katkeha ne karonhiake.
Wari saiatatokenti, Iesos hetsienha, Sose
saiatatokenti, Wari teseniterontakwe, Iesos
hetsisenehiaron, tetsiaron nisa hetsisenine-
ken nasonkwaiatinionte karonhiake tsinen-
iakwatonnhokten. Ethonaiawen.
Etho ionkwatekwashen . . . sk. 21.
Tsini kahawis ne tiotierenton aieiatarane.
Iah othenon tateskiatieren tsini wenniserano-
ron sahonwaienterhane Sonkwawenniio, tiotieren-
ton waeiatarane. Ne tsini ionwesen, 11 e iawet
waten ienten s t akon tsinenionwesenhake ne karon-
hiake.
Onen akta tsi ienkahewe tsi ieiatarasere, enion-
tonnhakanonni neksa okonha, eniontennikonhra-
seronni, senha enionkwisron enionterennaien na-
honwanaktaseronnien lesos nakaweriane.
Onwarh tsi sakotienni, ase entsiakonni tsi iako-
riwiioston, enshonwawennentase ne Rawenniio
tsini iakoieren saontenekwaheste, enkonwaiata-
rako ne Wari ontatenistenha akenhake tsinenwe.
— ■ Ken kati naierihokten :
Sewenniio, wakiatonti ... sk. 236.
TIOTIERENTON NAEIATARANE
349
Konwawis nakazveriasa ne Wari :
Wari saiatatokenti, Niio Hetsienha, nok
oni nii takwaien okonha niakionkwe, ise
kwaniahesen kowa, satanitenraskon ; iawet
wakwaiatiatonti, seriasakon iakwatekwa-
shen. Askwanikonhrahnirate tsi teiakwa-
tonnhakarias nonwentsiake, aontaskwari-
wakennhase tsi thenteron n’Hetsienha Ie-
sos, ne sakwanikonhraksaton. Askwateren-
naienhase niate wenniserake, nok senha no-
nen othenon nenionkwaiatawen. Iaweto-
wanen ise sakwenion tsiakohaharaon niako-
riwanerahakskon, takwanatonhas tsi iah ta-
onton nok taiakostontste ne waesaniahese.
Kwaniahesen kati, Rawenniio Hetsienha,
naskwanikonhrahnirate nonwa tsini ion-
kwanikonhroten, jie iaontkontakwe aion-
kwariwiioston, aontaskwanentsa tosa aia-
kwaiatenne noneshon. Aiawens aionkwa-
teweientontieseke nonwentsiake, nok karon-
hiake aiakwatsennonni tsineniakwatonn-
hokten. Ethonaiawen.
Tsinaeiatarane ne teiakokonhentons.
Aiawen tosa onka ne iontonnhoktane iahtaie-
riwaierite naonsaiontateronkwase nok nasako-
tienhase Iesos ; etho naontawe atenatseranoron
350
NE TEIAKOKONHENTONS
aiakotenatseraientaike ne iontewentetane nonwen-
tsiake, tosa aiakonoronseheke ne ionhtentionhe,
tsini iohahanoron ne karonhiake ienhien ; aiako-
rhareke ok eken tsi raonha ne sakotenron ron-
waienterhaon, ronwanonwehon, shonwatatrewa-
tenni nonwentsiake tsi iienskwe, ne sahaiatat kat-
ke sonha enshonwaienterhane, akwa tsini haiato-
ten ne karonhiake.
Tsini ieieranions tsinasakokaristiannhontho
ne iakononwaktanionni.
Nenhataweiate ne Ratsihenstatsi ne ka-
nonskon tsinonni ieiationni ne iakononwak-
tani , raton : — Skennen kenhak ne ken ka-
nonsote ; nok oni skennen nakwekon ne
kento ieteron.
Onen tenhnon tenhohnekentonwe ohneka-
tokenti ne tehokonhentons , enhowennatro-
ri ne Taht , enhenron : — Asknekoserawe,
Sewenniio, onentatokentike nene hisop kon-
waiats, nok enskatiatokewe ; askiatohare,
nok senha enskiatakenratane tsiniiot nonie-
te.
v. Ne ionkwaiatakennhastha raosenna ne
Rawenniio.
r. Ne roronhison oni raonwentsison.
v. Sewenniio, satahonsatat tsi konhien-
nitentase.
r. Etho akewennatirhene tsi tesiteron.
v. Rawenniio sewakwekonhak.
r. Hnikwekonhak oni ne sanikonhra.
T’SINAEIATARANE
351
Tewaterennaien : Takwatontats, Sewen-
niio saiatatokenti, Iesaniha iah othenon te-
sanoronse, ok tsi senakere, Niio: nok tat-
sennhann niha ne karonhiake nonthare ne
saronhiakehronon rotkonseratokenti, nene a-
sakononnhaseke, aonsasakoiatatarihate, asa-
koiatanonstate, tasakotkensera nok asakoia-
takennhaseke tsiniakon ieteron ne kento ka-
nonsote. Iakwakwekon ne Kristos Son-
kwawenniio. Ethonaiawen.
Enshoronkwase ne rononwaktani. Onen
tenhnon enierihokten ne ietaraien : — Niio
ise Sewenniio tsi iakionnhe, iah othenon te-
sanoronse, satontek. . . — Enthenron ne Ra-
tsihenstatsi, tsinonkati ne raiationni ken
nenhatatierate : — Ahientenre ne Niio iah
othenon tehonoronse, aonsaharakewe ne sa-
riwanerahaksera okon, nok iahiaiatenhawe
tsi tiakonnhe iatekakonte. Ethonaiawen. —
Ne Rawenniio iah othenon tehonoronse, ro-
tanitenraskon kowa oni, ahientenre f naon-
sahonikonhren tsinikon sariwaneren, naon-
sonterakewe, nok taonsonteriwaserako.
Ethonaiawen.
Onen ne Ratsihenstatsi iehakwa n’Oka-
ristia , ostonha rharatats nahonatonhase ne
raiationni, raton : — Ken hiken neneh ne
teshiatieren ne teiotinakarontonha Niio
raotsenen (ne sakat aiairon : ne rotatewen-
teton ne raonha nonkwe okon akoriwake
352 TEIAKOKOKHENTONS WAEIATARANE
taonsasakoriwaserakwase) : raonha ne te-
hokwen nakoriwanerahaksera okon nonwen-
tsiakwekon. Nok ashen nioriwake enhen-
ron : — Sewenniio, iahte wakerihonte aonta-
sataweiate nakenonskon ; enskat tenhnon
aontasatati, nok enskaiewentane, nakwa-
tonnhetst.
Bthone enhonnhontho ne rononwaktani ,
enhenron : — Tsiena, tiatateken, neh nate-
natseranoron, ne raieronke ne Sonkwawen-
niio Iesos Kristos, nahiaiatanonstatseke ne
tsi iesaswens noneshonronon, nok nahiaia-
tenhawe tsi tiakonnhe iatekakonte. Etho-
naiawen.
. Onen tenhnon raterennaiens , raton :—
v. Rawenniio sewakwekonhak.
R. Hnikwekonhak oni ne sanikonhra.
T e waterennaien : Sewenniio saiatatoken-
ti, lesaniha, iah othenon tesanoronse, ok tsi
sonnhe, Niio, tionkwehtakwen kwenniten-
tase, aiawen ne kenh thaiationni nonkwata-
tekenha, onwarh wahonwanonten ne raoie-
rontatokenti nTIetsienha Sonkwawenniio
Iesos Kristos, ne ahotsennonniatakwe, tsi-
niiot ne kanonkwatseriio akenhake, nentsio-
tsiente tsinenwe ne raieronke raotonnhetst
oni. lakwawennakwekon tsi kwennitentase
ne sahaiatat ronnhe onwe, ronwawenniios-
tha oni, sewakwekon ne Rotkon Roiatato-
kenti Niio, iatekakonte tsinenwe. Etho-
naiawen.
TEW ATER ANEKEN SERATO-
KENTI.
“ Kariwanoron neh noriwatokentikowa , ne ki
“ katon, raonhake ne Kristos nok aonhake ne
“ Kentiohkwatokenti” Ethoni hawennoten Kor
roiatatokenti ; tsiniiot ahawenhon : Ethoniiot
tsi t eiakor ahneken s ne tewateranekenseratokenti
ne iakoniakon, tsini tehotirahneken ne Iesos nok
ne Raotiohkwatokenti.
Sakonnhas ne Rawenniio ne iakoniakon tahia-
tatenoronkwake, tahiatatienawaseheke, tahiatate-
wennarakwake oni. Raweron oni, tsahariwisa
nakoniake, aionitiohkwatehiarontie niakoriwiios-
ton nonwentsiake nok nakoiatatokentison karon-
hiake. — Ne tewateranekenseratokenti teiakorah-
nekens, iawet tsionkwetat akenhake, ne teionkwe-
take, iakoienawase oni ne kariwiiostonke aion.ta-
tehiaron nontatien okonha enkenhake.
Iakotsennonniatennis, iakoiatatokentistha neh
noriwatokentikowa ne iakoriwaieriton tsi naie-
iere naiakotennikonhraseronni naiakoniake; iken,
ne ronwariwaienni ne Rawenniio nasakonikonh-
ron raonikonhratokenti, teiakoiatoreton Rawen-
niioke onka ranonwes tahiaterahnekenhake, akwa
tsiakotatrewaton tsi iakoriwaneren, iakaweron
tosa akatiesate ne ioianerenstakwa iakowis ne te-
wateranekenseratokenti, neh teiakotonwentsioni
aiehawake tsinenwe eniakonnheke. Tosa, kaneka
roniakhe, ne ok ieken ethone ok ahonwaiatisake
ne sesakoronkwennis, tsi ok akwa onen oriwakta
tsi sakoterennaiennire. Tosa oni nothenon sonha
12
354
TSXNASAKOTERENNAIENHASE
aiontsteriste ne iahte ionaten-ro noriwatokenti-
kowa, tsinioriwake rariwaswens ne Rawenniio.
Arens kenniwaterennaientakseroten enieriliok-
ten ne iakoniakhe :
Sewenniio, ise sheiatison nonkwe ... sk.
3^4-
Tsini ieieranions tsinasakoterennaienhase
nakoniake.
Ne Ratsihenstatsi ensakoriwanontonse
enskatson ne iakoniakhe tokat ken ronneh -
re, wahonterientasa ken iatekakonte tahon-
terahneken , tsini sakorizmsahani Iesos nia-
koriwiioston; nok nonen ensakowennah -
ronken , akwa otokenhon tenhniwennineken-
hon tsi hiatontats ; tenhiatatenentsa; ethone
enhenron ne Ratsihenstatsi : — Watkiarah-
neken aeseniniake, rasennakon Roniha f,
nok Roienha, nok Rotkon Roiatatokenti.
Ethonaiawen. Nok ensakohnekoserawe oh-
nekatokenti.
Onen nonwa wahaterennaienhase enms-
nonsawit, wahenron : —
v. Ne ionkwaiatakennhastha raosenna ne
Rawenniio.
r. Ne roronhison oni raonwentsison.
v. Sewenniio, satahonsatat tsi konhienni-
tentase.
NAKONIAKE
355
r. Etho akewennatirhene tsi tesiteron.
v. Rawenniio sewakwekonhak.
r. Hnikwekonhak oni ne sanikonhra.
Tewaterennaien : Sewenniio, sateren-
naienhas f ne ken ennisnonsawit, ne sasen-
nakon wakaterennaienhase f, etho naonta-
we ne ken enionisnonsawiton tiotkon raon-
haa tahokanerake ne rone, skennen aonon-
tonnionheke, aioriwaieritonhatieseke tsi-
naiesawennarakwake, nok oni tiotkon tahia-
tatenoronkwake. Iakwawennakwekon ne
Kristos Sonkwawenniio. Ethonaiawen.
Wdthahnekentonwe ohnekatokenti tsi-
nontkaien ennisnonsawit, zvahohion ne ro-
niakhe, ne enhasnonsawite ne ioniakhe , tsi
tehaiasontanihaties ne Ratsihenstatsi , ra-
ton : — Rasennakon Roniha, f nok Roienha,
nok Rotkon Roiatatokenti. Ethonaiawen.
Bnthenron tsi nenhaterennaien : —
v. Seriwahnirat, Niio, onwarh tsinasiere
nonkwanikonhrakon.
R. Ne tsi tsiteron sanonsatokentike, iken
ne Sirisarehne nitkanonsote.
Takwentenr, Sewenniio. Kristos, tak-
wentenr. Takwentenr, Sewenniio.
Takwaienha. . .
v. Sheiatanonstat ne iesaseronniennis.
r. Sewenniio tsi konnhe, iseke iakorha-
rekwen,
356 TSINAS AKOTEBENN AIENH ASE NAKONIAKE
v. Tasatenniet, Sewenniio, ne karonhia-
ke aontawe naiakoienawaseheste.
R. Nok ne tsi tsiteron Sionnke, tasheia-
takennha.
v. Iseke, Sewenniio, iawet tsinonni io-
nonsahniron, aiontekwashentakwe.
R. Ne tosa aiakosenni ne iakoswens no-
neshonronon.
v. Sewenniio, satahonsatat tsi konhienni-
tentase.
R. Etho akewennatirhene tsi tesiteron.
v. Rawenniio sewakwekonhak.
R. Hnikwekonhak oni ne sanikonhra.
Tewaterennaien : — Kwennitentase, Se-
wenniio, asheiatkahto ne ken hniterdn iesa-
seronniennis, nok tsini satanitenron, asheie-
nawaseste ne tsi sariwison oriwatokentiko-
wa, naionitiohkwatehiarontonhatieseke non-
kwe nonwentsiake ; etho naontawe nennee
ise watesherahneken, ise oni asheiatakennha-
seke, ise asheiateweientonseke. Iakwawen-
nakwekon ne Kristos Sonkwawenniio. Etho-
naiawen.
Ionterennaientakwa sonha tsinasakohasen-
hase nakoniake:
T si iontaweiatakwa ( Tobi rokstense-
ratokenti raowenna:) Niio Israer tatsise-
nirahneken ; nok aesewakwekonhake ne
sakotenron tehnihase rononhatsiwa ken-
hne ; nok nonwa, Sewenniio, akananon
sheienawas aiesasennaienheke. — (Taiit rao-
wenna :) Iakotaskat akwekon ne ronwatsa-
nis ne Rawenniio ; ne iakotahitakhe raoia-
nerenserake.
T si raterennaiens , ro tenentsakaratonha-
tie :— Sewenniio, iah othenon tesanoronse,
satanitenraskon oni, askwatontatse ; ne tsi-
ni wakieren tsi wakaterihonte, ise ok eken
asierite nise ashetenrheke. Iakwawenna-
kwekon tsi kwennitentase ne Sonkwawen-
niio Iesos Kristos, sate tsionnhe, sate oni
sewawenniio, sewakwekon ne Rotkon Roia-
tatokenti Niio, iatekakonte tsinenwe. Etho-
naiawen.
Bhtake sonsahawite ranentsake: — ■ (Kor
roiatatokenti raowenna:) Tewatateken: Io-
teriwison ne tsiakothonwisen ne iakoniakon
aiontatewennarakwe ne rotiniakon, tsiniiot
tsi ronwawennarakwa ne Rawenniio : ase-
ken ne roskenrakehte ne rokowanen ne tsio-
thonwisen, tsiniiot ne Kristos ne ronwako-
358
TSINASAKOHASENHASE
wanen ne Kentiohkwatokenti : Raonha se-
sakoskontakwas ne ieiatare Kentiohkwato-
kentike (ne iawet raoieronta iotonhon). Nok
tenhnon tsiniiot ne Kentiohkwatokenti ro-
wennarakwenhaties Iesos, etho kati niiot ne
tsiakothonwisen, oriwakwekon tsi naiakoie-
renhatie, aiontatewennarakwake ne rotinia-
kon. Sewaskenrakehte, ietsinoronkwak ne
sewaniakon, tsi oni niiot ne Iesos ranonwe-
hon Raotiohkwatokenti, nok rotatewenteton
ne raonha ahaiatatokentiste, sahaiatoharete
ohneka iontatenekwahestha nok ne raowen-
na iakaonnhetonhaties, etho aontakaienta-
kwe nahatkahtotake ne Raotiohkwatokenti
aioianehrakwatonhake, tosa othenon aioia-
toron, tosa iawet aiotkonskeron, tosa oni
othenon noia nok oni ostonha aioiataksaton,
ok eken aioiatatokentonhake, tosa oni aioia-
toron. Etho se niiot nakoskenrakehte ion-
tatenoronkwak ne iontatronna, tsiniiot nak-
wa akoieronta akenhake. Kaneka ranoron-
kwa ne rone, akwa raonha ratatenoronkwa.
Iah wahi onka teieswens nakaonha aowenk
nieronke : ok eken ne konwanontens, tekon-
wasnie oni, tsinahaierase ne Kristos ne Ra-
otiohkwatokenti : aseken ne teskiatieren tsi-
ni iakwaiatotens tsinaiohton ne iaonton ne
raieronke, raierontake rastientake oni ni-
teionkwaientakon. Ne waonni ne rosken
NAKONIAKE
359
rakehte ensakoiatonti ne roniha, oni ne ro-
nistenha, nok enhateranentakten ne rone:
nok skaierontat enwaton ne teionkwetake.
Kariwanoron neh noriwatokentikowa : ne
ki katon, raonhake ne Kristos nok aonhake
ne Raotiohkwatokenti. Sewakwekon kati
nok tsisewaiatatson, ne roskenrakehte rano-
ronkwak ne ioniakon, tsiniiot raonha rata-
tenoronkwa : ne tenhnon tsiothonwisen aho-
konnienstake ne rone.
Arekho sontaeiatonserateni: — (Tafit ra-
owenna:) Ne teseniteron ne taonsakiatie-
renhake, ne sanonskon, nonenhare wakaia-
kate.— Ne sheien okonha, satekwaraktatie,
ne taonsahontierenhake ne iokwiraronnion,
aktatie tsi tkerhite, ne wahianiiontha wen-
hieniio tioientakwen. — Areriia, areriia (ne
sakat aiaiaron: Hetsisewasennaien ne Ra-
wenniio) . Aontatsiseniiatennietase ne
Rawenniio naetsiiatakennhaste ne raonak-
tatokentike naontawe: ne Sionnke aontat-
siseniiatanonstatseke.
T okat : — Ken neniawen, eniakoianerens-
ten onka ki ok ronwatsanis ne Rawenniio.
— Aontahiaianerensten ne Rawenniio ne Si-
onnke : nok asatkahto ne ioianere sonha Si-
risare aowenk, niate wenniserake tsinenwe
ensonnheke. — Nok asatkahto sakotiien o-
konha ne sheien okonha. Skennen kenhak
360 TSINASAKOHASENHASE
tsi thenteron Israer ( ne sakat aiairon : Sa~
nonskon.)
Tsi tenieiatonserateni sontaietane : — (Ie-
sos raowenna, tsini hoiaton Watio hnikwe-
konne:) Ethone wahonwaiatorenne ne Iesos
otiake ne Farisien nihatiiatotens, ronnehre
tasakwanikonhrakenni, wahoniron : Aonton
ken ne ronkwe aonsahatewentete ne rone,
tsi ok nahoten aontakarihonniate ? Nok
tontahatati, wahenron : Iah ken tesewawen-
nahnoton tsi kaiaton, ne tsi ne sakoiatison
nonkwe sontahatasawen, roskenrakehte nok
tsiothonwisen nisakoiatotenston ? nok ra-
wen: Ne aoriwa ne ronkwe ensakoiatonti
ne roniha oni ne ronistenha, nok enhatera-
nentakten ne rone, nok iawet skaierontat
ensewaton tsi tenhnihasehake. ' Tsi kati na-
hoten tehorahneken ne Niio, tosa nonkwe
tetiekhasi.
Tsinahorkvaienhase ne Rawenniio ne ka-
natarok nok otsitsia : — (Tafit raowenna:)
Sonhaa, Sewenniio, konniahesen : waken,
sonhaa Sewenniio tsi konnhe : sesnonsake
tkaien nakwennisera okon enkenhake non-
wentsiake, (ne sakat aiairon : ise tasennon-
ton tiotkon tsi nenwakiatawen tsinenwe en-
konnheket) .
Kwennitentase, Sewenniio, asiena tsi
kwawis, nonwa kwawenniiostane tsiniiot tsi
NAKONIAKE
361
hiawenniioston Iesos sasonkwaronhiakense ;
ne askwentenrate tasherahneken ne tewate-
ranekenseratokenti ; nok tsi nahoten ise wa-
seriwisa, ise ki askwatako. Iakwawenna-
kwekon ne Sonkwawenniio Iesos Kristos
Hetsienha, sate tsionnhe, sate oni sewawen-
niio, sewakwekon ne Rotkon Roiatatokenti
Niio, iatekakonte tsinenwe. Ethonaiawen.
T sinaharihokten pater, ken nenhatierate
tsi tehonatontsote ne rotiniakon, ensakote-
rennaienhase, enhenron : — Tewaterennaien :
Askwatontatse, Sewenniio, tsi kwanekennis
ionkwennitenton ; nok seriwanerenstak, tsi-
ni satanitenron, neh ne sariwisahaton na-
iontwatsiratehiarontie nonwentsiake ; etho
naontawe, neh nise weteserahneken, ise oni
asateweienton. lakwakwekon ne Sonkwa-
wenniio lesos Kristos, sate tsionnhe, sate
oni sewawenniio, sewakwekon ne Rotkon
Roiatatokenti Niio, iatekakonte tsinenwe.
Ethonaiawen.
Tewaterennaien : Niio, ne tsi iah othenon
tesanoronse, iah othenon tesatstakwen ori-
wakwekon sasateweiennison : nok onen ak-
wekon kaweiennentaon nonwentsiake, het-
siatison ne ronkwe, ise tisatatenientenston,
hetsatenroserawi ne tsiothonwisen, iateka-
konte tahiaterahnekenhake, tahiatatienawa-
seheke oni, ne raowaronk kenha sonniaton
362
TSINASAKOHASENHASE
ne kaieronke ; ne takwarihonniennitha, nene
ne tsionkwetat nitioientakwen tsi tehiate-
rahneken, tosa nonwenton tahiatekhasi :
Niio, netho nioriwanehrakwat tsi sariwato-
kentiston, sariwanoronston oni tsi iakoniaks,
tsi seron, ne enwatenientenstakonhake,
tsini iohniron tsi iakoniaks, tsiniiot tsi ioh-
niron tsi tehonterahneken ne Kristos nok ne
Raotiohkwatokenti : Niio, ise tesherahne-
kens ne roskenrakehte nok ne tsiothonwi-
sen, ise sheiaterennaiennis tsi tehonatenro-
hon, otiohkwanoron aonton, ne aonhaa ken-
tiohkwaien, iah othenon teioriwakwenion
aonsakarisi tsini sheiaterennaienni tsini
kentiohkoten, ne thonatierenton nonkwe
raotiriwanerahaksera ; iah oni nise tesa-
rision, tsasariwisa sonhnoton nonwentsia-
kwekon : teskanerak satanitenraserakon
ne ken teiotontsote saseronniennis, te-
hiaterahnekensere ne rone, waskaneks ise
aseiatakennha : aiawen akanoronkwake
nok skennen aontakariwaierite ne wa-
seianerenseron, iawet aohriena enwaton ;
aiawen raonhake ne Kristos aioniake, aiako-
nakeren ne iotiiatatokenti kenha iotiniakon-
honne : ahonoronkwake ne rone, tsini ioie-
ren ne Rakel : aonttokhake tsini wattokha-
kwe ne Rebekka: aionnheson nok aontaio-
riwaierike tsiniiohtonne ne Sara : tosa non-
NAKONIAKE
>66
wenton notkonseraksen, ne raiatinionte ne
kariwaneren nonwentsiake, aontatewenni-
ioste nothenon tsinioriwake tsi nenkaiere:
tiotkon aioranentakonhake naonikonhra tsi
tiakawehtakwen nok tsi iesawennaierits :
saiatat ok tahokanerake ne ronkwe, aonta-
tennhese tsinikon niahte sheiawis ken naie-
iere : aontatenikonhrahnirate naonha, tsi en-
kasatsteke kaianerenseratokentike : aon-
tatkonnienstake naonha atatkonnienstatse-
ratokentike, tsi eniotsehiaronhake, ne aonta-
karihonniate akonwakonnienstake, akanon-
weseke akonwarihonnien ne karonhiake ni-
tiawenon nowennatokenti : asitenre aiowi-
raientaseke oni aiowiriiohake, aonteweien-
ton, tosa othenon aioriwaientake ne kari-
waksen : nok aiawen eh iawe tsinonni ionto-
risens nakoiatatokentison, tsinonwe ientsien-
nakeratserate onwe ne karonhiake : aia-
wen ne tehnitsiaron asakonatkahto nonta-
tien okonha sakotiien okonha, nok oni sako-
natere okonha: tehnitsiaron ahiatiatisa, a-
hiatsennonni. Iakwawennakwekon tsi kwen-
nitentase ne sahaiatat lesos Kristos Son-
kwawenniio, ne sate tsionnhe, nok sate se-
wawenniio, sewakwekon ne Rotkon Roiata-
tokenti Niio, iatekakonte tsinenwe. Etho-
naiawen.
364' TSINASAKOHASENHASE NAKOiNIAKE
Tsinahaiatarane : — (Tafit raowenna:)
Etho nensakotenre ne Rawenniio tsiniakon
ne ronwatsanis ; aiawens taesewatatken ne
ietsiiatere okonha ; skennen kenhak tsi then-
teron Israer.
T sinaonsahaterennaien tsi tehotaweiate,
nonen roiataraon : — Tewaterennaien :Kwen-
nitentase, ise Niio iah othenon tesanoronse,
satanitenraskon, saiatanonwet oni, tiotkon
tsiatarak ne tsi ioriwison ne sateriwatsteris-
takwatsera ; etho naontawe, nennee wate-
sherahneken noriwake oseronni tahiatien,
asheiatanonstatseke, asheion oni ne skennen
nok kariwes ahnonnheke. Iakwakwekon tsi
kwennitentase ne lesos Kristos Sonkwa-
wenniio, sate tsionnhe, sate oni sewawen-
niio, sewakwekon ne Rotkon Roiatatokenti
Niio, iatekakonte tsinenwe. Ethonaiawen.
Karoha tasakoiasonthase , ken nahatierate
tsi hniteron hiatatronna, akwa rononhaa ten-
sakoiasonthase , enhenron : — Aesewakwe-
konhake ne Rawenniio ronwawenniiosta-
kwe Abraham, Isaak, nok Sakob : akananon
seninikonhra tsi nentsisenitenranion : etho
naontawe, taesewatatken ne ietsiien okonha
enkenhake ne sakotiien okonha nok sakona-
tere okonha: onen tenhnon ne iatekakonte
tsinenwe aesenonnheke ; ne atsiseniienawa-
sehatieseke Iesos Kristos Sonkwawenniio,
IONTATERIHONTAKWA NAIEHASEN 865
ne ratikwekon ne Roniha nok Rotkon Roia-
tatokenti, ronnhe onwe nok ronwawenniios-
tha, Niio, iatekakonte tsinenwe. Ethonaia-
wen.
Bthone watesakohnekentonwe ohnekato-
kenti , watesakoiasonthase oni.
IONTATERIHONTAKWA
NAIEHASEN.
lontataterennaiennis ne ronaterihonton ka-
riwiiostonke.
Ronwaterennaiennitha n’Ariwawakon kowa:
(Nene Kentiohkwatokenti aowenna, rowennatro-
rihaties ne ronontiio Taht.)
v. Hetsitewaterennaienhas n’Hetsitewa-
niseratokenti Ariwawakon kowa. . .
r. Aiawen ne Rawenniio ahoiatanonsta-
te, nok ahraonnhete, nok ahotsennonniaten
nonwentsiake, nok ahoiatakennha ne tosa
ahonwasenni ne ronwaswens.
Takwaienha. . ., Wari tekonnoronkwa*
nions . , .
366
iONTATATlSKENNAIlfiNNlS NE
Wasakotenre n’Ariwawakon kowa kenha Pie
IX, 26 senvie 1876, tsiniakon nenierihokten ne
ken iken ionterennaientakwa ronwaterennaienni-
tha n’Ariwawakon kowa, entiakonikonhrasahate
tenhnon tsiakotatrewatonhatie, enierihokten oni
kenikwekon enskat Takwaienha nok Wari tekon-
noronkwanions, taiontentsa: 1) 300 niwennise-
rake ne tewateriwaserakwatha sonha, enskat ne
sewenniserat ; 2) Ne tewateriwaserakwatha ko-
wa, enskat ne sewennitat, tokat niate wennise-
rake tsini wennites iakorihoktaon, kawenniio
aonsaiontateronkwase, aieiatarane, iaiekwatho
ononsatokentike, nok etho aionterennaien tsini
haskanekseroten n’Ariwawakon kowa.
Ronwaterennaiennis ne Ronwahniha Ariwawakon:
( Nene Kentiohkwatokenti aoterennaientaksera.)
Niio, niakoriwiioston okon shenonnha,
sheiatsteristha oni, satanitenraserakon thet-
skanerak nene hiaseronniennis . . . , sakwa-
niha Ariwawakon, hetsiatarakwen asakwa-
kowanenhake kariwiiostonke : atson, kwen-
nitentase, ne rawennake oni raweiennake a-
sakotsennonniaten ne sakotsteristha ; etho
naontawe, ratikwekon ne kentiohkwa hetsa-
takwenniaienni, iaahronnharane tsi ia-
konnhe iatekakonte. Iakwakwekon tsi
kwennitentase ne lesos Kristos Sonkwa-
wenniio, sate tsionnhe, sate oni sewawen-
KONATERIHONTON KAKIWIIOSTONKE 367
niio, sewakwekon ne Rotkon Roiatatokenti
Niio, iatekakonte tsinenwe. Ethonaiawen.
Ronwanaterennaiennis ne Ratitsihenstatsi okonha :
( Nene Arfons Roiatatokenti raowenna sonha.)
Niio, ise Sewenniio tsi konnhe, tewakeh-
takon ne tsi ionehrakwat tsini sheiatano-
ronston neneh sheiatarakwen nahontsteriste
ne sariwa sonha, sasherihonten netsihens-
tatsi iotonhon. Tsiniiot tsi iontonnions na-
koiatatokentison, iah onka nonwentsiake
ethonakanoronke teiakoterihonte, tsini hona-
terihonte ne iesawennenhawe okon ; iah
etho tehatiiatanorons ne rotinontiioson ; ie-
kanihare, rawen Ambroes roiatatokenti,
tsiniiot tsi ronaterihonte ne ratitsihenstatsi-
son, ne iawet iotohetstennis ne tsi sherihon-
te neronhiakehronon. Ne wahi iesawen-
neiihawe netsihenstatsi iesakotinentsinon-
haties nonkwe, ne tsi ieiothahinon ne ka-
ronhiake ; * sakotinonnhaties ne Sentiohkwa-
tokentike ieiatare ; tesakotiswathetenniha-
ties nonkwe nonwentsiake ; sakonaterenna-
iennihaties noriwatokenti sonha; raonakta-
ke ne Iesos Kristos ronnes, ronwaienawa-
sehaties tsi sesakoskontakwas nonkwe ako-
tonnhetst.
368
1 0 N TATA T ERE N NAIENNIS NE
Tewakehtakon, Sewenniio, ne tsinahate-
rennaienhase ne ratsihenstatsi ne kanatarok
otsitsia oni, satekahaseriien, ethone n’O-
wenna, n’Hetsienha onkwe rotonhon, wa-
hatathonkariake nahowennarakwe ne roha-
sen, wahatatiteron onwe nethone rasnonsa-
ke, tsi kaieronni ne kanatarok kenha, notsi-
tsia kenha oni. Tewakehtakon oni, akwa e~
thone tsinahoterennaienhase ne skarakewa-
tha, kaneka ne roriwanerahakskonne shota-
trewatonhatie, ethone ionehrakwat tsinate-
sewattenies raonikonhrakon, eh nahasa ne
hiawennenhawe : nene onwarh tehiatekha-
sionne ne Rawenniio, onen tehiatatenoron-
kwa; nene onwarh tehotentsonne noneshon
ahotetsiraton, onen shoien nahorhareke ne
karonhiake ahatsennonni. Ne waonni, aon-
ton ahonwanatonkwake ne hiawennenhawe,
ne tehatennhohanonne ne karonhiake.
Askwentenre kati, Sewenniio, iakwakwe-
kon niakoriwiioston okon, askwanikonhra-
ta etho naiakikonnienstake, etho oni naiaki-
wennarakwake ne iesawennenhawe okon,
tsi akwa nise naonkwakonnienston, aon-
kwawennarakon oni ; aseken rononha se
sheienni, tsi isen: “ Ne ietsiwennarakwa, ii
“ se ionkewennarakwa ; ne ietsikenrense-
“ ronnis, ii se ionkkenrenseronnis
RONATERIHONTON KARIWIIOSTONKE 369
Onen tenhnon, Sewenniio, wakonneken
ashetenre ne ratitsihenstatsi okon iionwen-
tsiakwekon, senha ki nennee ne ionkitenron-
haties, ne tsi rotiiotenhonhaties aionkiiatato-
kentiste ; ashetenre kati nakwa aiesano-
ronkwake, nahatikweni oni tsinahatiiere
nakwa aiesanoronkwake nonkwe okon sa-
konatsteristonhaties ; aontiesenhake nenho-
tiriwaieriton ne kariwiiose okonha, nenho-
natataskennhen oni naiesasennowanaton
nonwentsiake, tahontentsa ahotinaktaientake
tsi nonwa nithatiteron ne Sewakwekonne,
nok tsiniakon akwa otokenhon iesaseron-
niennihne nonwentsiake.
O Wari, Iesos Hetsienha, sheienawase-
hek, sheiatanonstatsek oni ne Iesos ronwa-
wennenhawe okon ! Ethonaiawen.
Ronwanaterennaiennis n’Etsihenstatsi watonsere:
Iesos Niio, sentiohkwison ne Kentioh-
kwatokenti nonwentsiakwekon sakentioh-
kwat, nok ise satsteristonhaties, kwenni-
tentase, tosa onka iontaweiat ne sanaktato-
kentike, niah akwa nise tatishenonkon.
Kwanekennis, ne tsinihati sakoterennaienni-
re n’Ariwawakon, ethonashenikonhrotensta-
ke, naontiesenhake nahatiriwakonnienstake
370
IONTATATER. NE KONATER. ICAR.
ne ioianerenstakwa sheiawire ; etho oni na-
shenikonhrotenstake naontiesenhake ahati-
riwaieritseke tsini ioriwake sheiatenienten-
sere tsinenhonterihonten. Aiawen ne rotiio-
tensere tsi kentiohkwaien ne Sentiohkwato-
kenti, ahotiiatatokentonhake nok ahotini-
konhrowanenhake, ahonttokhake nok ahon-
tataskennha, tosa tahotinonhianike nasako-
tiiakhonhase nakoren ne tsi seianerenstakwa
nakotonnhetston nonkwe. Asheion, o Iesos !
aiesanoronkwake, ne tsini saniseriio ; nok a-
sakotinoronkwake sate iakonkwe, tsiniiot ne
kaniseriio sakonoronkwa ne sakoien okon-
ha ; ahontateweiennentahonhake nakwekon
ahontewentete nakotonnhetston aoriwake.
Sheiatanonstatsek, tosa aioiatoron ne raone-
riasa ; shewennahniratsek ; sheiatahnirat
kariwiiostonke ; aiesanakeren, asakotiriho-
renten oni ne sakonatsteristane ne kari-
wiiose okonha ; etho naontawe, akwekon a-
sakotiiatenhawite ne karonhiake, tsinonni
eniesanoronkwake, eniesasennowanate oni
iatekakonte. Ethonaiawen.
IONTATIATOKHAS TEIAKOKON-
HENTONS.
Ne iontatiatokhas konwaiats oriwatokenti ko-
wa ne tsiotsientha tsi teiakokonhentons nako-
tonnhetston, arens oni tsiotsientha nieronke,
naonsaionton tsi iakonon w aktan i . — Kenni ha-
wennoten Sak roiatatokenti, Iesos Hnikwekonne,
neh noriwatokenti kowa aoriwake : “ Tokat ka-
“ neka ne ronkwe tahokonhentonseke tsi sewana-
“ kere, asakoiatinionte tsi rononsote ne Rawen-
u niio ronwawennenhawe ; enhonwaterennaienha-
“ se, enhonwaiatokhawe oni, ne Rawenniio rao-
“ sennakon enhatieratake : nok ne raonateren-
“ naientaksera thonehtakwen kariwiiostonke en-
“ kakweni enshaiewentane ne tehokonhentons;
“ nok tokat othenon sekon iiore ne kariwaneren
“ raotonnhetstonhne, ensewaterakewe.” (Sak, V,
14, 15.)
Tsini haierha ne Ratsihenstatsi tsi sa^-
koiatokhas.
Ioteriiwison, kaneka ranikonhrakwekon ne te-
hokonhentons, onen ok shonwaronkwenni, ethone
ahonwaiatokhawe, ne tosa aioiatoron ne raotonn-
hetst ne ioriwatsanit, tsi raienasere ne kanonkwa-
tseranoron. — Iorennhaon oni, onen ok tsi iakoia-
taraon, naiontatiatokhawe.
Onen kati tsi ieiohe nahoiatokhawe, ne
Ratsihenstatsi tohkara nikawennake wahoh-
372
IOjN t ati atokhas
retsiaron ne tehokonhentons, wahonikonh-
rahnirate, wahorihonnien ne tsini kanoron
rotenrane; nok enhenron, tsi nenhateren-
naien : —
v. Ne ionkwaiatakennhastha raosenna ne
Rawenniio.
R. Ne roronhison oni raonwentsison.
v. Rawenniio se wak wekonhak .
r. Hnikwekonhak oni ne sanikonhra.
Tewaterennaien : Sewenniio Iesos Kris-
tos, nonwa sakataweiate ne kento wakenni-
tenton, seriwiniont ne iotsennonniat iateka-
kontha, ne kaiatatateritsera ne Rawenniioke
nitewe, natonwesentseriio, ne kanoronkwa-
tseratokenti wahiios wahianiiontha, ne oni
kanonkwatseranoron ne tsiotsientha onwe:
tosa iotinaktaientak kento nonatkonse-
raksens : kenh ieterontak neronhiakehronon
okon, ne skennen teiakohawinonties : iakon-
teko ne ken kanonsote ne kariwanerahakse-
ra okon, ne iakokaronniatha. Satatsenno-
wanat, Sewenniio, tsi takwenteron ; nok
takwentenr, saterennaienhas f ne tsini iak-
waierane: seriwatokentist ne tsi ionkwa-
taweiaton ionkwennitenton, ise saiatatoken-
ti nok saiatanonwet kowa, ok tsi sonnhe,
sewakwekon ne Hianiha nok ne Rotkon
Roiatatokenti, iatekakonte tsinenwe. Etho-
naiawen.
TSI IEIERANIONS
378
Tewaterennaien, nok hetsitewennitentas
ne Sonkwawenniio Iesos Kristos, nason-
kwentenre nahaterennaienhase f ne ken ka-
nonsote, nok aiawen ne raonha tasakoiason-
tase nakwekon ne ken ieteron, nok asakaon
ne rotkonseriio raoronhiakehronon nasako-
nonnhake, nok asakonikonhrahnirate na-
honwaseronnien ne raonha, tsinatenieiato-
rete ne tsi ioriwanehrakwatenions nasako-
tenientense: eren aonsahawite tsi ieteron,
tsinikon akakweni naiakoiotatse : asakoiata-
tako nateronhontsera okon, ne oni kariwak-
sen okon iakonikonhraksatakwa, nok asa-
koiatanonstatseke ne ken ieteron, asako-
tenrheke ne skennen aiakonnheke. Neneh
sakwaniahesen ne, ratikwekon ne Roniha
nok ne Rotkon Roiatatokenti, ronnhe onwe
nok ronwawenniiostha, Niio, iatekakonte
tsinenwe. Ethonaiawen.
Tewaterennaien : Takwatontats, Sewen-
niio saiatatokenti, Iesaniha, iah othenon te-
sanoronse, ok tsi senakere, Niio: nok tat-
sennhann niha, ne karonhiake nonthare, ne
saronhiakehronon rotkonseratokenti, neneh
nasakononnhaseke, aonsasakoiatatarihate,
asakoiatanonstate, tasakotkensera nok asa-
koiatakennhaseke tsiniakon ieteron ne ken-
to kanonsote. Iakwakwekon tsi kwenni-
tentase ne Kristos Sonkwawenniio. Etho-
naiawen.
374
IOiN TATIATOKHAS
lerihoktha ne ietaraien : — Niio, ise Se-
wenniio tsi iakionnhe, iah othenon tesano-
ronse, satontek . . . — Enthenron ne Ratsi-
henstatsi , tsinonkati ne ieiationni ken nen -
hatatierate : — Ahientenre ne Niio, iah othe-
non tehonoronse, aonsaharakewe ne sari-
wanerahaksera okon, nok iahiaiatenhawe
tsi tiakonnhe iatekakonte. Ethonaiawen. —
Ne Rawenniio, iah othenon tehonoronse, ro-
tanitenraskon kowa oni, ahientenre f naon-
sahonikonhren tsinikon sariwaneren, naon-
sonterakewe, nok taonsonteriwaserako. E-
thonaiawen.
Sekon enhenron: — Rasennakon ne Roni-
ha f , nok Roienha f , nok Rotkon Roiatato-
kenti f, aonswa ne sanikonhrakon ne not-
konseraksen aokweniatserakwekon, ne tsi
onwa tsiok enkonnisnonsaherhase, nok en-
kheiennitentase ne Ratironhiakehronon o-
kon, ne Rotikstenseratokenti okon kenha,
ne Rotitokensehakwe, ne Ratikwekonne, ne
Kariwiioston ronwatiriohton, ne Rawenniio
ronwasennowanatonne nonwentsiake, ne
iahte ienakwaienteri, nok oni nakoiatato-
kenti okon. Ethonaiawen.
Onen tenhnon ne Ratsihenstatsi , raweion-
karake^ wahawenhienarho ne wenhienato-
kenti ne tehokonhentons , tehaiasontakwa
tsini iaonton tsinonni ieharhos , rawenhatie :
TSI IEIERANIONS
375
lekahrake : — Ne tsini ne ken nonwa kon-
hiatokhas f iontatiatokhastats er atokenti ,
nok ne tsini hotanitenraskon kowa ne Ra-
wenniio. ahientenre naonsahonikonhren tsi
ok nahoten ne skahrake sariwanerahakton.
Ionhontakeson : — Ne tsini ne ken nonwa
konhiatokhas f iontatiatokhastatseratoken-
ti, nok oni tsini hotanitenraskon kowa ne
Rawenniio, ahientenre naonsahonikonhren
tsi ok nahoten ne sahontake sariwanerahak-
ton.
Teienionkaronte : — Ne tsini ne ken non-
wa konhiatokhas f iontatiatokhastatserato-
kenti, nok oni tsini hotanitenraskon kowa
ne Rawenniio, ahientenre aonsahonikonh-
ren tsi ok nahoten ne tsi sateswaton sariwa-
nerahakton.
Tsi iesakaronte : — Ne tsini ne ken non-
wa konhiatokhas f iontatiatokhastatserato-
kenti, nok oni tsini hotanitenraskon kowa
ne Rawenniio, ahientenre aonsahonikonh-
ren tsi ok nahoten ne tsi sahkwasonrion,
nok oni ne tsi satatiaton sariwanerahakton.
Iesnonsake : — Ne tsini ne ken nonwa
konhiatokhas f iontatiatokhastatseratoken-
ti, nok oni tsini hotanitenraskon kowa ne
Rawenniio, ahientenre aonsahonikonhren
tsi ok nahoten ne sesnonsake nisatieraton
sariwanerahakton,
376
IONTATIATOKHAS
lonsitakeson : — Ne tsini ne ken nonwa
konhiatokhas f iontatiatokhastatseratoken-
ti, nok oni tsini hotanitenraskon kowa ne
Rawenniio, ahienfenre naonsahonikonhren
tsi ok nahoten ne sahtentiaton sariwanera-
hakton.
Onen nonwa sahonitentase ne Rawen -
niiOj sahenron ne Ratsihenstatsi Takwen-
tenr, Sewenniio. Krisitos, takwentenr. Tak-
wentenr, Sewenniio. Takwaienha . . .
v. Aonsatsiatatako ne ken hiken hiase-
ronniennis.
R. Ise Niio tsi konnhe, ne tsi iseke rorha-
rekwenhaties.
v. Tasatenniet, Sewenniio, ne karonhia-
ke naontawe nahoienawaseheste.
r. Nok ne tsi tsiteron, Sionnke, tatsiata-
kennha.
v. Iseke, Sewenniio, iawet tsinonni io-
nonsahniron, ahatekwashentakwe.
r. Ne tosa ahonwasenni ne ronwaswens
noneshonronon.
v. Tosa othenon aontkweni notkonse-
raksen raonha raiatatake.
r. Nok neh ne kariwaneren ronwaienha,
tosa aontenienten ahonwakaronni.
v. Sewenniio, satahonsatat tsi konhienni-
tentase.
TSI IEIEKAINIONS
877
R. Nok etho akewennatirhene tsi tsiteron.
v. Rawenniio sewakwekonhak.
R. Hnikwekonhak oni ne sanikonhra.
Tewaterennaien : Sewenniio Niio, wahia-
wennatrori ne Sak Senikwekonne, tsi ra-
wen : Kaneka rononwaktani tsi sewenteron ?
Tasakoiatiniont tsi rononsote ne Rawenniio
ronwawennenhawe, ronaterihonte tsi ken-
tiohkwaien Raotiohkwatokenti, nenhonwate-
rennaienhase, enhonwaiatokhawe oni ne
wenhienanoron, Rawenniio raosennakon
nenhontieratake : nok ne raonaterennaien-
taksera ne thonehtakwen kariwiiostonke en-
hatiatatako ne rononwaktani, nok enhoie-
wentote ne Rawenniio : nok tokat othenon
sekon iiore ne kariwaneren raotonnhetstonh-
ne, ensewaterakewe : ise kati seskwaskon-
takwen, kwennitentase raoianerenstakwat-
serakon ne Rotkon Roiatatokenti, aonsat-
setsiente ne ken raiationni roronhiaken ;
hetsitenr aonsahaiewentane tsi iononwak-
tanitha ne raieronke, nok tsi iokarewaton ne
raotonnhetst ne kariwaneren ; eren aonsa-
shawite ne raiatatake ne karonhiakensera o-
kon, nene nonikonhra nok oni ne nieronke
aowenk ; akwa otokenhon aonsahaton na-
kon nok ehneken nonkati ; aontiesenhake,
nenshoiewentaon ne tsini satanitenron, aon-
sahakwenieseke nahariwaieritseke tsinaho-
378
IOtfTATIATOKHASTHA
riwaieritonne ne tiotierenton. Ise kwenni-
tentase, sewakwekon ne Hianiha nok Rot-
kon Roiatatokenti, tsionnhe onwe, iesawen-
niiostha oni, Niio, iatekakonte tsinenwe.
Ethonaiawen.
Tewaterennaien : Tetskanerak niha, Se-
wenniio, ne ken raiationni . . . , hiaseronnien-
nis, ronoronsehatie tsi roronhiaken, nok
tsiatahnirat ne seiatison raotonnhetston ; e-
tho naontawe, nenshotiatokewaton ne we-
tsatenientenseste karonhiakensera, ahattoke
tsi ne sanonkwatseratokentike shotkwa-
takwaton. Iakwawennakwekon tsi kwenni-
tentase ne Kristos Sonkwawenniio. Etho-
naiawen.
Tewaterennaien : Sewenniio saiatatoken-
ti, Iesaniha, iah othenon tesanoronse, ok tsi
senakere, Niio, iahtiiaiehewe tsini senise-
riio, sheiatanonstatonhaties ne sheiatison,
ne tsi shetenranions, sheriwatanihaties sa-
ianerenstakwa nakoierontake ne iakonon-
waktanionni ; satontek tsi kwaniahesen,
kwanekennis ne raoriwake ne ken raiation-
ni, atsitenre, nenhotiatatako tsi rononwak-
tani, nonen enshotonhon, ise iawet sesnon-
sake aonsatseketsko, satstenserake atsiatah-
nirate, sakweniatserake atsiatanonstatse-
ke, nok aonsaseiatsiakwarisien tsi ronnhe
ne Sentiohkwatokenti, iakaierine tsinenhas-
IAIHEIONSERE TSINAERIWAIERITE
379
kaneke ahatsennonni. Iakwakwekon tsi
kwennitentase ne Kristos Sonkwawenniio.
Ethonaiawen.
Tsinahoten aieriwaierite, nok aiairon ne iaiheion-
sere:
Aiontatehretsiaron ne iaiheionsere : Aontaia -
kawehtakonhake akwa oriwiio tsinikon sonkwa-
rihotasienni ne Niio, ne Kentiohkwatokenti
ionkwarihonniennis. Aiakorhareke, ne tsini
hotanitenraskon Sonkwawenniio nok tsini sako-
rharatstenni, tsi oni nisakoriwisahani sasakoron-
hiakertse, nok tsi nensakonaterennaienhase ne
Wari nok nakoiatatokentison, ensakotenre ne
Rawenniio ensakoitsennonniaten ne karonhiake. —
Akaweriasakwekon ahonwanonwehake ne Niio,
aionskaneke ethonahonwanonwehake tsini hon-
wanonwes ne karonhiake. — Niatehaiati Rawen-
niio raoriwa, aonsahonwatatrewaten tsinikon
ronwanikonhraksaton, nonkwe oni iontateni-
konhraiksaton. — Rawenniio raoriwake, aonsaia-
konikonhren nothenon iontatenikonhraksaton. —
Aonsaiontatrewaten tsiniakon iontatkaronnihon,
iontatenikonhraksaton nakaonha. — Aiakonikon-
katstate ne tsi ieronhiakens, taonsaieriwaserako.
— _ Aienrheke, nensakotenre ne Rawenniio aon-
saieiewentane, entiakonikonhrasahate nakonwa-
tekwenniheke ne kariwaksen, nok nahonwawen-
naieritseke ne Rawenniio.
Arens kati oni aiontatenikonhrata, aiontatiena-
wase oni ne iaiheionsere naiairon:
380
IAIHEIONSERE TSINAIRON
Niio lesaniha, takitenr. Niio Iesaienha,
takitenr. Niio Satkon Saiatatokenti, taki-
tenr.
Iesos, wakonwenniioste. Iesos, tewakeh-
takwen tsi takwariwiiostontserawi. Waker-
hare tsini skwarharatstenni. Konnonwes a-
kenikonhrakwekon, aseken iahtiiaiehewe
tsini saianere.
Iesos, sakonhiatatrewaten, skatatswens
tsini wakieren aseken konnikonhraksaton,
niahtiiaiaiehewe tsini saiatanonwet.
Iesos, Iesos, Iesos, sakonhiatsiakwarisien
tsi konnhe. Iesos, tosa takwatewentet, tosa
takiatonti, tosa kienterhann noneshon.
Sonhaa, Sewenniio, konhiaskaneks non-
wa. Akwekon wakatewentete nonwentsia-
ke. Ne ok skaskaneks ne karonhiake.
Sewenniio, takitenr, nok shetenr akwe-
kon iionkwe.
Wari, takwaterennaienhas. Iesos, Wari,
Sose, takwentenr.
Iesos, Iesos, Iesos, onen wakonhion na-
kwatonnhetston.
Nok oni tsi ok naonterennaientakseroten, noia
sonha niwaterennaientakserasha, kennatekonte-
ronha aierihokten.
laiheionsere teiontateriwakwases.
Onen, tiatateken, wahiiataienhase tsiatakwe-
kon ne Rawenniiio ne hiaiatison, raonha enhiats-
teriste.
Tahonterane ne iotiohkwanehrakwat ne ronat-
koseriios karonhiakehronon, nonen enkaiakenne
satonnhets'ton kenha.
Tahonterane oni Iesos ratikwekonne, ne ra-
weron Iesos, tensakotiiatoretana nonkwe kenha.
Taesewaterane kanenrakwekon nakoiatatoken-
tison okon kenha, ne kariwiioston ronwatirioh-
ton, tsini thotinikonhratsanitonne.
Taiesennitiohkwaton ne rotitiohkwakenrat,
nakwa teioterontonte tsi ratikenniate, ne skennen
tihotiriwiiositonne, kentiohkwiio.
Taiesanonweratonnion naotitiohkwa niahte
kontinakwaienteri, tsini ionatewek, tsini ionon-
weskwat.
Aontaiesaiena ne rotikstenseratokenti, sakotini
okon kenha, etho kati skennen asatien tsi rati-
teron.
Skennen tahotsennonniihake ne Iesos, tsi ten-
hiakanemke, enhrerheke ahaiatarake nakitioh-
kwake iatekakont teniakwateranekenhake.
Aiawens aesanekherenseke tsini iosonwatane-
warat nonwentsiakon, tsinateionnakaraniehons
nothonkwakon.
Aesanekheren oni tsini iononwakte kowa tsi
tetieseronniatha iontateronhiakentakwa.
Aiontehensek tenhnon, aiakotasetonhatiesek
oni kanenrakwekon nonwentsiakonronon, tosa
iesaiotats tsi iohahate ne karonhiake ieiothahi-
non.
Aiawens aonsaharakewe Iesos sariwanerahak-
sera okon, nok ahianaktaienhase tsi raweienteh
takon, tsi ratiteron nakwa rawerianeson.
382
IAIHEIONSERE
Tetskanerastsihon ne sesonkwaskbntakwen
nonwenitsiakon, iatekakonte ensanehrako tsini
hotiesen ne Rawenniio.'
Aontaiesaiatisakha rotitiohkwatokenti . karon-
hiakehronon, tiesanaktarakwas tsi tkanataien ka-
natatokenton karonhiake.
Ahonwasennaien . . .
Iontataterennaiennis ne iaiheionsere.
Sewenniio tsi iakionnhe, sonhaa sanikonh-
riio, sonhaa satanitenraskon, sonhaa seri-
wahtontha tsi iakoriwaneren nonen tsiako-
tatrewaton ; hetsatkahto nisa hetsienha ren-
heionsere; hetsatontats nonwa tsini hienni-
tentase natsitenre, aseken raonikonhrakwe-
kon nonwa tsi shatatswens tsini hianikonh-
raksaton tsinahe; hianekennis nonwa na-
onsaserakewe raoriwanerahaksera. Tontats-
watheten kati naonsahariwaienterene tsi-
nikon roiatahtonhon tsinahe; satsenonwenn
nonwa tsini shatonnhakanonnis ; tosa sats-
terist tsini horiwatsenrion ne iotaksen; ne
nonwa teshashentotha tsi iahte hiawenna-
rakon tsinahe. Atsitenre kati ne hianiahe-
sen tsini satiesen kowa ; atsatontatse nonwa
shianikonhraseronniatha tsi roronhiaken
raonaktake. Atsenaktarakwase tsi tesiteron
karonhiake, iatekakonte ahiasennaienheke
tsinenwe. Ethonaiawen,
IONTATATERENNAIENNIS
383
Sewenniio tsi iakionnhe, wakwaiataien-
hase raotonnhetston n’hetsienha tehokon-
hentons ; i akw a w ennak w ekon ne ken iakwa-
taraien, kwennitentase, ise sesheskonta-
kwen nonkwe; tosa sateraiatak natsenak-
taienhase tsi tieteron ne iesawennaieriton
nonwentsiake. Sewenniio, satsienterenn
n’hetsiatison ; sonhaa hetsiatison, sonhaa
kati ise hetsewenniio, iah kaneka nakoren
etho teiewenniio. Asatsennonniaten kati
ne raotonnhetston ; tosa nennee sasehiarak
nothenon iahtathoriwaieriton tsinahe; neh
tenhnon asehiarake tsinikon hetsitenranion ;
sahetho sane sewatierens hianikonhraksa-
ton, iatekakonte tiotkon thawehtakon tsini
kariwanoron ne takwariwiiostontserawi ;
iah nonwenton tehotennowenton tsini se-
wennoten ; nok sonhatsiwa hiasennaiens
Niio Iesaniha, Iesaienha, nok Satkon Saia-
tatokenti. Ethonaiawen.
Sewenniio tsi iakionnhe, kwennitentase,
tosa sasehiarak noriwakaionson hianikonh-
raksaton ne thetsiatoretane ; ne tenhnon sa-
sehiarak tsini satanitenraskon, tsini saron-
hiakenhon oni nonkwe okon akoriwa, na-
onsasheiatontako nonwentsiakon taiako-
tonnhakarihon. Sheiatontats Sanistensera-
tokenti Wari, ratironhiakehronon nok na-
384
IAJHEIONSEKE
koiatatokentison, thonwaterennaiennis non-
wa. Sasanikonhren tsini horiwaneren, sase-
rakef raoriwanerahaksera okon, ne sekon
notiake aonsaioranentakonhake ne raotonn-
hetston, aonsonterisi, akwa aonsonteriwah-
ton ; aontiesenhake ne karonhiake iawe tsi
tionwesen kowa, nonen enhoti ne raieronke
kenha. Ethonaia wen .
Iesos Sewenniio, ii onkwariwa. . . sk. 76.
Iesos ~Kristos, Sewenniio tsi konnhe, sa-
ienterhaon nonwentsiake tsini kanoron ne
iehetkentsihon niaiheionsere, ethone tsat-
kanekonkote tsiatakwekon onekwensa te-
kaieston, tsini sanikonhranonwakon tsi en-
iontiesate nonkwe ne saronhiakenseratoken-
ti ; konhiennitentase, aonsatsenatonhase Ni-
io Hianiha, iah othenon tehonoronse, sanek-
wensatokenti, ne aonsaharakewate raori-
wanerahaksera okon n’hetsienha tehokon-
hentons ; ne ahoiatakennhaste nonwa, tosa
ahennikonhroktake tsini ioronhiakensera-
tsanit- roronhiakentha tsi roriwanerahakhon.
Iesos, Sewenniio tsi iakionnhe, iahta tesa-
nonhianihekon ne tekaiasontne takwenhe-
iase ; iahtiiaiehewe tsini saronhiakenhon
niate ioriwake tsinateiontonnhakariatha
nonkwe nonwentsiake naiheie ; senha tenh-
IONTATATERENNAIENNIS
385
non nethone sontakaiakenne satonnhetstse-
ratokenti sasiheie. Konhiennitentase, aon-
satsenatonhase, atson Niio Hianiha, iah
othenon tehonoronse, tsinatesatonnhaka-
riaton nethone ; ne ahotenrate n’hetsienha
tehokonhen tons , tosa ahennikonhrokt ake
tsini iotironhifaken nonwa ne raieronke oni
raonikonhra, skennen tenhnon ahiawenni-
iostake.
Iesos, Sewenniio tsi konnhe, ne tsini sata-
nitenraskon, teskwaiatatirontha tsi tsiteron,
konhiennitentase aonsatsenatonhase, atse-
wenniioste Niio Hianiha, iah othenon teho-
noronse, tsini skwanonwehon, ne saronhia-
kenton nok senheiaton. Ne kati nonwa
hetsitenrat n’hetsienha tehokonhentons ; to-
sa hetswen tsi nonwa nihatonnhakanonnis,
tsi oni nihiaiatisaks ; tsiatanonstat raotonn-
hetston nonen enkaiakenne ; tasennhohon-
tiense ne karonhiake, iatekakonte aeseni-
kwekonhake, tosa nonwenton taonsetsia-
tekhasi tsinenwe iatekakonte. Ethonaiawen.
Ne Iehetkentsihon akowenk Takwentenr.
Takwentenr, Sewenmiiio. — - Kristos, takwentenr.
— • Takwentenr, Sewenniio.
Wari saiatatokenti, hetsaterennaienhas (tokat)
seiaterennaienhas.
Sewakwekon sewaronhiakehronon, hetsisewate-
rennaienhas (tokait) ietsiiaterennaienhas.
13
386
IEHETKENTSIHON
Abel saiatatokenti, ]
Sewakwekon ne tisewariwaieriton nonwen-
[tsiake,
Abraham saiatatokenti,
Sawatis saiatatokeniti,
Sose saiatatokenti,
Ise sewakstenseratokenti okon kenha, nok
[sewatokensehakwe,
Tier saiatatokenti,
Kor saiaitatokenti,
Antre saiatatokenti,
San saiatatokenti,
Ise ne Iesos sewakwekonne, ise oni ne sewa-
[iatonserisahannhon noiatonserato-
[kentison,
Ise ne Iesos hetsisewanonteraitieskwe non-
[wentsiake tsi ireskwe,
Ise sewaksa okon kenha, Iesos raoriwa ietsi-
[iawentohaton,
Etienn saiataitokenti,
Roren saiatatokenti,
Ise sewaiatatokenti kariwiioston ietsiriohton,
Sirfester saiatatokenti,
Krekwer saiatatokenti,
Okisten saiatatokenti,
Ise sewakwekon sewariwawakonne sewaia-
[tatokenti,
Bennwe saiatatokenti,
Raswe saiatatokenti,
Kamir saiatatokenti,
San de Dieu saiatatokenti,
Ise sewaiatatokenti karhakon tisewanake-
[rekwe,
Wari Watere sa'atatokenti,
Rusi saiatatokenti,
Ise sewaiatatokenti iahte sewanakwaiente-
. [rhaon, sewaterehonskon oni,
Akwekon sewaiatatokentison karonhiake se-
[watsennonnianion, J
Hetsaterennaienhas (tokat) hetsisewaterennaienhas.
AKOWENK TAKWENTENE
387
Askwatontatse, hetsitenr (setenr), Sewenniio. ^
Askwatowtaitse, hetsiatanonstat (seiatanonstat),
Sewenniio. (2)
Tosa ahaienterhane ne sanakwensera,
Tosa aiotteronke nahrenheie,
Tosa ne wenheiontaksen tsinahatonnhoktake,
Tosa tahaterientakari noneshon,
Tosa othenon tahoitieronnionse ne iotaksen,
Tosa ahonwasenni notkonseraksen,
Ne tsini sennakeraton,
Ne tsini iesaiatanentakton, nok tsini iesaiesa-
[ton,
Ne tsini tsisatonnheton, saiatanehrakwaton,
Ne tsini ionehrakwat karonhiake ietsisenon-
[ton,
Ne tsinasakoianerenste ne Rotkon Roiatato-
[kenti Sakonikonhrahnirats,
Tsinatensheiatorete nonkwe, J
lonkwariwanerahakskon, kwennitha takwaton-
tats,
Atsitenre (asetenre) niha, kwennitha takwaton-
tats.
Takwentenr, Sewenniio. — Kristos, takwentenr.
— • Takwentenr, Sewenniio.
Tewateriwaserakwatha kowa naieiena ne iaihe-
ionsere.
Teiotoktanis ne Kemtiohkwatokenti tsi iakoia-
tanerenstakwa ne iontewentetane nonwentsiake,
tsi iakowis noriwatokenti kowa sonha ; sekon ki,
tsini kanistenseriio, watsta tsinikon rakweniatse-
rawi ne Iesos, sahaon ne iennhotonkwatha ne ka-
ronhiake, tsi iakorihontha ne ratitsihenstatsi asa-
Hetsiatanonstat, Sewenniio.
388
TEWATERIWASERAKWATHA
konaterennaienhase ne teiakokonhentons ne te-
wateriwaserakwatha kowa; etho tkaientakwa
iakowis, iawet akowenk akenhake, tsi teshoriwa-
serakwaton Iesos sasonkwaronhiakense, nok ne
iakotatenrase 'tsinatetsiakoriwaserakwen nako-
iatatokentison iakoronhiakenhon.
Aienrheke nethone ne iaiheionsere : ahakitenre
Iesos, ahakon ne raoronhiakenseratokenti takia-
tieste nakeronhiakensera, naontkaroktakwe nake-
riwanerahaksera ; ahonwanonwehake akonikonh-
rakwekon, tsini iahtiiaiehewe tsini hoianere;
akwa taiakonikonhrasahate taienoronkwanion ne
kaiasatokenti, kenikwekon tsi enhonwanaton Ie-
sos ; ahonwawenniioste tsi ieronhiakens nok tsi
iakonnhe.
NE TEWATERIWASERAKWATHA
AORIWAKE.
Ken kaiatonserakeson, aietsenri ne ionteren-
naientakwa sonha, neh naierihokten, nok oni oia
sonha aieriwaierite -tsini watenienten, wathatine-
renstanion Ratiriwawakon kowatson taiontentsa
Tewateriwaserakwatha sonha. — Ioianere kati
naiakoterientarake tsini karihoten ne tewateriwa-
serakwatha, toni iotitiohkwake , nok oh naieierc
naienrheke takatentsa.
Ne Tewateriwaserakwatha konwaiats ne aka-
kweni, tokat akariwahtonte, tokat takaseronnente
ne karonhiakerisera sonha, naiakoronhiakenton
tokat nonwentsiake, tokat tsi tetieseronniatha, ne
iakotkarote sekon Rawenniioke, nonen tsiotera-
kewen tsi iakoriwaneren
TEWATERIWASERAKWATHA
389
N-e tetsieriwaserakwatakwa, ne tsi iakoiakhon-
nis ne Kentiohkwatokenti, iawet akowenk aken-
hake nakoriwiioston, ne tsi iahtiiaiehewe tsina-
tesesonkwariwaserakwase Iesos sasonkwaronhia-
kense, nok oni ne tsini iakotatenrase tsinatetsia-
koriwaserakwen nakoiatatokentison.
Nene kariwanoronson, ne iawet iohnawerota-
kwen atsokowatseratokenti sonha, ratakwen-
niaienni Iesos ne Raotiohkwatokenti ; iokweniat-
'Seraien aiakotenre niakoriwiioston, aiakoiakhon-
niheke, nentiakoriwaieriton tsinaioriwison aiako-
tenientense.
Iah kati tekariwahtontha ne tewateriwaserak-
watha ne kariwaneren ; eh ki nikaierha ne Sewa-
tateronkwenni, nok oni tokat aonsaiakotatrewa-
takon ne senha oriwiio konwaiats tsi tsiontatre-
watakwa ; ok eken ne tewateriwaserakwatha ka-
riwahtontha ne kahrewatatsera, ne iatekenes ne
tsi iakoiriwaneren.
Wahawenhase Iesos ne Tier, wahenron : “Wa-
“ konhion ne iennhotonkzvatha karonhiake ; tsi-
“ nikon ensaneren nonwentsiake , enkaneren ne
“ karonhiake ; tsinikon ensanerension nonwen-
“ tsiake, entkanerensi ne karonhiake.” Neh ne
ken kawennanoron ionkwatokatennis tsi rokwe-
niatseraien ne Tier, nok oni ne raonaktake israte
nonwentsiake, n’Ariwawakon kowa, ahariwah-
tomte tsi ok na'hoten ne kaiotats ne karonhiake
aiontsennonni ; rokweniatseraien kati aharakewe
ne kariwaneren, nok oni aharakewe ne kahrewa-
tatsera, ne karonhiakemsera, me kaiotats nok sa
ok aiontaweiate ne karonhiake, ne tsiakotatrewa-
ton tsi iakoriwaneren.
Ne sakawennat wasakawenhase oni Iesos ne
tekeni iawenre nihati Ratikwekonne. Ne ionlcwa-
rihonniennitha tsi ronaterihonte oni ne ratiriwa-
390
TEWATERIWASERAKWATHA
wakonson asakotiiakhonhase niakoriwiioston ne
tewateriwaserakwatha sonha taiontentsa ; ne ok
ieken tenhnon sakonawis ne sakoriatsteristha,
arens neh ne kaieri niwasontashen, iekanihare
arens neh ne tsioiserat ienatonkwa ne tewateriwa-
serakwatha sonha. Ok eken n’Ariwawakon kowa
iah neneh othenon tetiotokte tsiniiot tsi roteri-
honte, nahrerheke, akheion niakoriwiioston okon
taiontentsa ne tewateriwaserakwatha nahoten.
Ethonasakorihonten Iesos ne ronaterihonton
kariwiiostonke, ne tsi rotanitenraskon kowa, ne
oni tsi teiontatseronniennis nakoiatatokentison,
raonha se akwa thotierenton irate tsini .hotitioh-
kwa ne rotiiatatokenti okon.
Teiotitiohkwake ne tewateriwaserakwatha son-
ha : enskat, ne tewateriwaserakwatha kowa, nok
enskat, ne tewateriwaserakwatha sonha.
Ne tewateriwaserakwatha kowa konwaiats, ne
nakwa iewatkaroktakwa tsi satekenat tsi iakori-
waneren tsinahe tsi iakonnhe.
Ne tewateriwaserakwatha sonha konwaiats, ne
iah akwekon tiiewatkaroktakwa tsi satekenat tsi
iakoriwaneren ; ok eken tenhnon ne iawet ente-
watiake nenwatkaroktakwe, othenon tentewata-
rako ne karonhiakensera nahoten. — Tsi iontons :
kaien ne tewateriwaserakwatha sonha nene tokat
100, tokat 300 niwenniserake , tokat tohka niose-
rake, tokat oni tohka nioriwake ne kaieri niwa-
sontashen ; tosa aiairon : ne tek>ntentsas neh na-
hoten tewateriwaserakwatha sonha, teiakotentson
nasakostotenni ne Rawenniio nehni kariwes aia-
koromhiakenhon tsi tetieseronniatha ; ne tenhnon
aiairon : ne satekenat tsi ne entsieriwaserakwate,
tsiniiohtonne naonnise, tsinaiakoriwaieriton ne
teskariwaserakwen nahoten, watoken tsini kari-
TEWATERIWASERAKWATHA
391
wes are iakonnhaskwe ne Kentiohkwatokenti
otiake ne kowanen, wehne oni, iakoriwaneren-
henne, arens 40, arens 100 niwenniserake, arens
oni tohka nioserake tsini kariwes niatekon iako-
'tenientensehakwe aieriwaiierite aiontateronhia-
kenitake. Ne kati tsi iataionenon naiakoriwaieri-
ton nehnakahrewatatserotens, tsinikon teionten-
tsaskwe ne iakonitenton, tsiakotatrewaton, ionta-
teronhiakenitakwe nethone, ne nonwa sakat tsi
teiakoitentsonhaties ne iieriwaierits akwa otoken-
hon ne watenienten naieiena ne tewateriwase-
rakwatha sonha.
I ontsennonniatakwa rne tewateriwaserakwatha
nahoten, niakoriwiioston, ne iakonnhenion iakori-
waieritonhaties, nok oni niakowentaon ne ieteron
tsi tetieseronniatha, kawenniio ne iiens nonwen-
tsiake teiontatawis tsi teiontentsas taonsaieriwa-
serakwatake ; arens Ariwawakon kowa enhatrori
tsi watons naiontatitenre, aiontaton ne iakowen-
taon ne tewateriwaserakwatha kowa nok tewate-
riwaserakwatha sonha sakotenronhaties.
Raonha ne Rawenniio enthennonton ohnaioh-
ton naonsasakoiakhonhase ne iakotiaktani tsi te-
tieseronniatha. Iah tenhnon teiotennowent, tsini
hotanitenraskon, tsi ensakowennarakwe ne ron-
wennitentase, ensakotenrate neneh iontatateren-
naiennihaties.
Aetewatataskennha kaiti iaetewatsiente tsi ioh-
nawerote Kentiohkwatokenti aotsokowatsera nok
Niio raotaniitenrasera ; aetewatsennonniatakwe
nii, nok aietitenrate oni ne iakowentaon ne tewa-
teriwaserakwatha sonha.
Ken tenhnon kaien ioteriwison naieiere ne
iienhre takatentsa:
392
tewateriwaserak^atha
i° Toisa othenon aiakonikonhranentakonhake
ne kariwaksen. Iah othenon teiakowenk ne tewa-
teriwaserakwatha ne iakoriwaien ioriwatsanit, ne
teiakotentson noneshon asakohrewatake ne Ra-
wenniio. Aonsahonwatatrewaten kati ne Rawen-
niio ne ronwanikonhraksaton.
2° Aieriwaierite tsi nahoten wateniemten etho
ioranentakon tewateriwaserakwatha. Ken kaia-
tonserake, tsinikon watroriatha tsi kaien ne te-
wateriwaserakwatha taiontentsa, watroris oni tsi
akwa naieiere naieriwaierite.
3° Ioianere oni aiontennikonhrenhawite, aien-
rheke arahonne enskat orhonkehne nonkati : ta-
katentsa onwa wenniserate tewateriwaserakwa-
tha, ne aoriwa enkeriwaierite tsini watenienten ;
iaweronhatien, ohnaken tsini wenniseres, iahtaon-
saiakehiarane, kawenniio ki iakoriwaieriton no-
riwa.
“ Wari watenneiakwe naweriane Niio raowenna okon ,
ne icnnontcnnionkwenhatie ( Ruk .)
KAIERIHATON NATEIOTIAKON
NE
KAIATONSERA.
IAKONATONNIS NE TESKAWENNATENION KAIA-
TONSEKATOKENTI, WATRORIATHA TSINA-
HOIATAWENj TSI ONI NAHAIERE
SASAKORIHONNIENj NE IESOS
SONK WAWENNIIO .
Neh tsi iawentatokenton okonha tsini
ioseres, nok oni tsi iakawentontietha sonha,
rawennahnotha tsi rohasen, sontaietane.
TSI RATONNIANE
395
Tiotierenton Niiohne tsi Ratonniane.
Ruk, XXI, 25-33.
Ethone wasakawenhase ne Iesos ne rao~
tiohkwa, wahenron : Karonhiake tenwatieron-
nionhaton tsi karakwaronnion nentiekenekha,
asontenkha, nok tsi iotsistokwaronnion ; nok
teniakotonharenronnion nonkwe okon onwen-
tsiake ienakeronnion, tsi neniorakarheke tsi
kaniatarenion ; iawet enieiatathenseke nonkwe,
tsi neniakoteronhientenniheke, tsi eniakorhareke
tsi neniakoiatawenseron nonwentsiakwekon non-
kwe; aseken iawet itenwatkarenron naosatsten-
sera ne karonhiake. Ethone enhonwatkahto ka-
ronhiakeson natentre n’Onkwe ronwaienha, en-
thoiatanehrakwatonhatie, iah oithenon tehono-
ronse. Kawenniio kati enwatasawen neh naia-
wenseron, sewatkahto nok «ewatahraketsko ;
aseken onen ok etho, kennitsioreha entsisewatia-
totarisi. Ne tontahatenientenste nahotinikonh-
raientane : Sewatkahto, wahenron, ne tsionion-
warontonha kowa, nok oni notiake ne karonta
sonha ; kawenniio ioientonnion, isewehre, onen
toha akennhake aonton. Etho kati neniawen, ka-
wenniio ensewatkahto eh neniawenseron, sewa-
terientarak ok etho iwe Niio raonakeratsera.
Tokenske'5 onwe tsi kwahroris, iahtaontohetste ne
ken kawatsirate, ohenton neh neniawenseron.
Enwatohetste ne karonhia, nok oni nonwentsia;
nok iah nonwenton tiiakontohetste nakewenna
okon.
396
TSI RATONNIANE
Tekenihaton Niiohne tsi Ratonniane.
Watio, XI, 2-10.
Qnen nonwa ne Sawatis rannhotonkwe ; eh
kati wahariwahronke tsini hatieranions ne Iesos ;
tehnihase ne raotiohkwa iasakotenniete tsi itres
ne Iesos, rawenhatie : Ise ken nonwentsiake ta-
setane, katon ken oia ensakwarhareke ? Ne kati
tsi tontasakowennaweron ne Iesos, wahenron :
Satsiahtenti, satsisenihroriana ne Sawatis tsi
nahoten tsiatkahton, nok tsi nahoten tsiatonte.
Tsiekens ne teieronwekonne, tsionhtenties ne
iontsinokatakwe, tsiontons ne iakotstawis onwe,
tsionhronkha ne teionhontakwekonne, tsiontonn-
hets ne iakawenheion, nok ne kariwiio ieriwah-
ronkas ne iakotent. Iakotaskat kati neniekweni
iahtaiontatenikonhrotako nii akeriwake. Sonsa-
hiahtenti ne sakonnhaonne Sawatis, iahatati Ie-
sos kanenrakon ne raoriwake, wahenron : Nalio-
ten sewatkenseronhonne karhakon ? Okwire ken
ne tewatkarenrons tsi iahote? Nahoten kati se-
watkenseronhonne ? Ne ken ne ronkwe ne iaon-
weskwat sonha rotseronniaton ? Nene kanoron-
son iakotiatawiton, ieiatanorons akononskon tie-
teron. Nahoten ikaiti sewatkahtoseron ? Roto-
kense onte ken? Tokenske neneh >^wahroris,
nok .sakotohetstennis ne rotitokensehaKwe. Ase-
ken ne se rotons noiatonseratokenti, tsi waton :
Onen iahiiatenniete nakeronhiakehronon aonta-
hiateratana, neh enhiahahaseronnien.
TSI RATONNIANE
397
Ashenhaton Niiohne tsi Ratonniane.
San, I, 19-28.
Ethone ne Sirisare thatiterontakwe Sitaehro-
non, wasakonatenniete otiake ne ratitsihenstatsi
oni ne raononkweta ne ratitsihenstatsi, tsi itres
ne Sawatis, nahonwariwanontonse, ahoniron :
Ohnasiatoten ? Nok tahariwaierite, iahte ho-
tonnhiien, wahenron : Iah se ii teken ne
Kristos. Sahonwariwanontonse : Onka kati ni-
se? Ise ken ne Eli? Tahenron : Iah ii te-
ken. Satokense katiken? Tontahenron: lahten.
O.nka kati neken, sahoniron, naonsaiakihrori ne
ionkinnhaon, nahoten saton ne nise itsiatatake?
Ii, wahenron, raowenna ne tehohenretonhaties
karhakonson : Hetsisewahahakwarisien ne Ra-
wenniio, tsini hoieren tsi thotati ne rotokense-
hakwe Isai. Farisien nahatiiatotenne ne iehon-
wanatennietonne nahonwariwanontonse ne Sa-
watis. Sekon kati sahonwariwanontonse, waho-
niron : Oh kati niiotiieren tsi senekwahestha,
iah se ise teken ne Kristos, iah oni ne Eli, iah
oni tesatokense? Tontahatati kati ne Sawatis,
wahenron : Kenekwahestha nii awenke ; ok
tenhnon saiatat tesewaiatoken tehotaon, iahtetsi-
sewaienteri. Ne neken raknonteratiesere, tak-
hentetson sane tsi thanakere ; akwekons iahte
wakerihonte nahiennikatsienanerensi tsi tehohta-
rion. Bethani nonwe, ethoni tiawenhon, isi na-
kahionhati Sortann, tsi ki nonwe nisakonekwa-
hestakwe ne Sawatis.
398
TSI EATONNIANE
Sosehne ne 4 Niokwenhraron tsi Ratonniane.
Ruk, I, 26-38.
Ethone ne Rawenniio tahonnhane raronhiakeh-
ronon Kabrier, Nasaret tsi tkanataien niiahare,
tsi tkenterontakwe skaiatat ne kaiatase, iahte ka-
nakwaienteri, Sose ronwaiatskwe ne rone, Tafit
rawatsiratatie, nok ne 'kaiatase Wari konwaiats-
kwe. Wahataweiaten ne raronhiakehronon, nok
wahrenhase : Tekonnoronkwanions, tsiati ne ioia-
nerenstakwa ; Rawenniio senikwekon ; sonhaa na-
konnhetien tsi hiakonnienstha ne Niio. Tonton-
neke tsi wahowennahronke ne raronhiakehronon,
nok iaonnontonnion, oh onte niiotiieren tsinahaie-
re tsi wathanonweraton. Ok sa ok sahen-
ron ne raronhiakehronon : Tosa sahteron, Wari,
hianikonhranonwehon ne Rawenniio ; oia nen-
siatotenne, nok ensawiraientane roskenrakehte,
nok lesos entsenatonkwe. Raonha enhaiatano-
ronke, noik Niio Roienha enhonwaiatseke, enho-
kowanate ne Rawenniio iraonaktake Tafit roniha ;
Sakob raowatsira enhonwanontiioke tsinenwe,
nok iah nonwenton taontokten ne raonakeratse-
ra. Ethone Wari wahawenhase ne raronhiakeh-
ronon : Ohnaiawen naonton neneh, iah se teke-
nakwaienteri ? Nok tahenron ne raronhiakehro-
non : Rotkon Roiatatokenti enhiatiatatahase,
nok Rawenni'io raokweniatsera ensarakwawe-
rhoaten : Ne aoriwa roiatatokenti kowa nentsa-
teweiton, Niio Roienha enhonwaiatseke. Ken oni
kaien satokens, Ariisawet tsiaraseha oia oni nene
niionnhoten, watiatisas sane ; onen kati iaiak
niwennitake oia tsi kaiatoten ne iahte iowiraien-
taskwe ; aseken iah othenon tehonoronse ne
Rawenniio. Ethone onen wakenron ne Wari :
Ken kiteron raonnhatsera ne Rawenniio, etho
kati naonkiatawen tsini sewennoten.
TSI RATONNIANE
399
Ronwaiatanentaktonne ne 4 Niokwenharon. . .
Ruk, I, 39-47.
Ethone watkatane ne Wari, onhtenti, tsi tka-
nataientakwe Sita konwaiats, tsi ionontenion
waete, akwa iostorontie ; iaontaweiate Zakari tsi
thononsote, nok w at i on on w ena to n Arisawet. Ka-
wenniio ok n’Arisawet waowennahronke tsi wa-
tiononweraton ne Wari, wahatO'rianeron kaiata-
kon ne raiatat, wahatienhase Arisawet ne Rotkon
Roiataitokenti nok Wiatiohenrete, wakenron :
Sonhaa nakonnhetien okon tsini hiakonnienstha
ne Rawenniio, ok ne raiatat tsiatakon, raonhaa
tsini honwasenmaiens. Ka onte nontawe nonwa
wakataweiatenni ne Rakewenniio ronistenha?
Kawenniio ok wakonwennahronke tsi wateske-
nonweraton, wahatorianeron ne raiatat kiatakon,
tsinahatsennonni. Sataskat kati ne satontaton,
aseken tokenske ethoneniawen tsini hiaierase
rne Rawenniio thonnhaonne. Ethone wakenrori ne
Wari : Rosennaiens ne Rawenniio nakwatonn-
hetston ; nok iotonnhahere nakenikonhra raon-
hake Niio, ne rakwatsennonniatennis.
Kaierihaton Niiohne tsi Ratonniane.
Ruk, III, 1-6.
Onen wisk iawenre nioserake tsinahe sihonwa-
nontiio Tiber Sesar, ethone tsi Komskwirat rote-
rihontakwe Sitaehronon raononwentsiake, Herot
Karirehne thatsteristakwe, tenhnon Firip, Herot
hiatatekenha, ne roterihontakwe Iture nok Tra-
400
TSI RATONNIANE
konitis nonwe tsi itionwentsiaientakwe, nok oni
Lisania nene Abilina nonkati thatsteristakwe,
ethone tsi ronwatikowanenskwe ne ratitsihens-
taitsi Anna tenhnon Kaif ; ethone kati Sawatis,
Zakari roienha, wahowennahronke ne Rawenniio
karhakon. Nok iah&tatiatewe tsi ienakerenion
kahionhaktatie Sortann konwaiats, sakohretsia-
rons naiontatenekwaheste taonsaieriwaserakwa-
seke, naonsonterakewe nakoriwanerahaksera ; ne
are rotonhon Sawatis ne rotokensehakwe Isai, tsi
rawen : Ken nihawennoten ne tehohenretonhaties
karhakon : Hetsisewahahaseronnien ne Rawen-
niio; sewahahakwarisi ne raohaha okoij. Alcwe-
kon tsi ionhrakwanion enskaharataton, nok akwe-
kon tsi ionontenions, tsi ionhniaronnions oni,
enskanontienenton ; tsinikon teiotsakton enska-
takwarision, nok entsionwentsiarision tsi nonwe
niiononniokotonkwe ; nok akwekon nonkwe en-
iontkahto tsi sakotsennonniatennire ne Rawen-
niio.
Entakta Nenhatonni.
Watio, I, 18-21.
Wari, Iesos ronistenha, Sose rotiniakonne, ok
taontierentsi oia naonnhotenne, iah sane tatehia-
tatienteriihne, aseken Rotkon Roiatatokenti etho-
ni hannhotenston. Thoriwiaierikwe ne rone, Sose
ronwaiatskwe, iabte hokwenion nahatehate, ok
eken wahrere otasetonke tetsiakiatekhasi. Akwa
ethoni honikonhroten, nok raoserentakon waho-
tianeronkwen ne Rawenniio raoronhiakehronon,
wahawenhase: Sose, Tafit hiaienha, tosa tesa-
nonhianik taetsiaterahn'ekenseke ne teseniteron,
TSI NAHATONNI
401
aseken ne raiatat kaiatakon, ne Rotkon Roiata-
tokenti roiatonni. Eniowiraientane roskenrakeh-
te, nok Iesos entsenatonkwe ; aseken ne ensesa-
koiatokewe raonkweta okon nakoriwanerahak-
sera.
Asonthen tsi Nahatonni.
( Tiotierenton eniehasen .)
Ruk, II, 1-13.
Etho si kahawfs, ronwanontiiokwe nonwentsia-
kwekon Sesar ronwaiatskwe, wahariwi^ naon-
taionsete ne raonkweta okon. Ne kati tiotieren-
ton saontatsennarion nethone, thoterihontakwe
Sirihronon tsi ienakeronnion, ne Sirinus ronwa-
iatskwe. Akwekon kati ne ienakeronnion ieionh-
tentieskwe, tsinon tiakotonnisentakwe ieientakwe,
naiontatsennaronnion. Nasaret thanakerekwe ne
Sose ; wahahtenti oni ne raonha ; Bethleem
warete, tsi thotenataientakwe Tafit kenha, aseken
etho nithotenekwensinon, nahonwatisennaren
tetsiaron ne rone watewetonne. Tsi kati iahane-
we iakaierine naiowiraientane. Nok wahoiate-
weton ne roienha, ne thotierenton (1), oniataraa
sonha wahowenonniate, nok wahoteron katsenen
tsi iotinonsote, aseken iahte hotinaktatsenrion
onkwe tsi iontekwashentakwa. Ok ethoson ron-
neskwe ne ratinonnhakwe iotitiohkowanen teio-
tinakarontonha asonthenne, ratiiewatakwe kati.
Oktaontierentsi wathatane ne raronhiakehronon
(1) Ne sakat aiairon : Iah ohenton tehowi-
raientakwe. *
402
TSI NAHATONNI
tsi ratiteron ; wathotiwanntiake Niio raoswa-
thetsera, nok wahoitihteronne nakwah. Nok wa-
sakawenhase ne raronhiakehronon : Tosa sewah-
teron, aseken watsennonniatserowanen kwari-
wenhawisere, nakwekon nonkwe aiontsennonnia-
te: aiseken hetsisewanakerati nonwa, Tafit rao-
natakon, nensetsisewaskontako, ne Kristos Ra-
wenniio nahaiatoten. Ken kaien entsisewaiente-
reste, entsisewatsenri raksaa, oniataraa sonha
ronwawenonniaton, katsenen tsi iotinonsote ra-
nats. Sekon rohtare raronhiakehronon, nok wa-
thontonte iahtiiaiehewe tsini hotitiohkwa ne rati-
ronhiakehronon, wathonwariwakwase ne Rawen-
niio, rontonnions: Ahonwasenfiaien ne Niio ka-
ronhiake, nok :skennen kenhak nonwentsiake
nonkwe iakonikonhriio.
Tontewentarenho tsi Nahatonni.
( T ekenihaton Bntsiehasen. )
Ruk, II, 15-20.
Kawenniio sahonhtenti ne ratironhiakehronon,
karonhiake iaonsahonnete, wathatihtaronnion ne
katsenen ratinonnhakwe, wahonironnion : Iete-
we niha tsi tkanataien Bethleem ; tewatkahto
nii itsinaawen nonwa, wasonkwatokaten ne Ra-
wenniio. Tahonhtenti kati, tahotistorontie tahon-
newe, nok wahontkahto Wari, Sose nok raksaa,
katsenen tsi iotimonsote rarnats. Sahontkahto
kati, oriwiio wahonnonni tsini honwatihrori ne
raoriwake ne raksaa. Ok tsiniakon waeriwahron-
ke, wakoriwanehrako tsini honwatihrorianion
ne aoriwake ne katsenen ratinonnhakwe. Ken
TSI NAHATONNI
403
kaien ne Wari, iawet watennetakwe naonikonh-
rakon tsinaawenne, ne ionnontonnionkwenhatie.
Ok ne katsenen ratinonnhakwe, sahonhtenti, te-
honwanonweratonties, ronwasennaientaties ne
Rawenniio, ronatsennonnihaties tsinikon ronah-
ronken nok tsinikon ronatkahton tsini honwatih-
rori.
Entiekehne tsi Nahatonni.
( Ashenhaton Entsiehasen.)
San, I, 1-14.
Tsi tiotasawe, ranakerekwe n'Owenna, nok
n’Owenna raonhakon Niio raiatatakwe, nok Niio
nihaiatotenne oni n’Owenna. Akwa ok he siiot
tiotkon tsinahe siiatekakonte, raonhakon Niio.
Oriwakwekon raonha roteweiennison, nok niah-
tahaiatarake ne raonha, iah othenon teiotieranion
'tsinioriwake niotieranion. Raonhake kaientakwe
atonnhetst, nok natonnhetst neh akoswathetatse-
ra nonkwe okon. Ne kaswathetsera watioswa-
thene tsinonwe nitetiokaras, nok iahte konwaien-
terehon ne teioswathe, nasatakon ienakere-
kwe. Thonnhaon ne Rawenniio saiatat ne
ronkwe, Sawatis ronwaiatskwe. Ne aoriwa iro
nahariwahnirate, nok ne raonha asakotokaten
nonkwe ne kaswathetsera, nakwekon aontaiaka-
wehtakon, ahonwatontatse. Iah raonha tekenhne
ne kaswathetsera, ok eken ronwannhaon asako-
tokaten nonkwe ne teioswathe. Ranakerekwe
nakwa teioswathe nahaiatoten, ne tesakoswate-
tennis tsiniakon iakoketotonhaties nonkwe non-
wentsiake. Ireskwe nonwentsiake, raonha oni
raonwentsison ; iah kati tehonwaienterehon non-
wentsiake ienakerekwe. Eh tarawe tsinonni ha-
404.
TSINAHE THOTONNI
wenniio, ok nene isakowenniio iahte honwanakto-
tani. Tsi tenhnon nikentiohkwa ronwatontati,
sakokweniatserawi ne Rawenniio sakoien okonha
ahonton, nene tiakawehtakon raosennakon : nene
iah onekwensake, iah oni nieronke, iah oni
nonkwe akonikonhrake tetiakoientakon, akwa
tenhnon Niioke tiakoientakon. Nok n’Owenna
onkwe rotonhon, nok sonkwennakerati ; nok
ionkwatkahton tisini hoiatanehrakwat, tsi onte
nihoiatanehrakwat ne raonhatsiwa Niio Hiata-
tienha, raiati nioianerenstakwa, iahte hoien ne
kanikonhratha.
Etienn, Thotierenton Kariwiioston Ronwa-
riohton.
Watio, XXIII, 34-39-
Ethone wasakawenhase Iesois ne ratiiatons nok
ne Farisien nihatiiatotens, wahenron : Ken kaien
watkwatennietase ne rotitokense, ne ronttokhas,
nok ratiiatons, nok sekon enietsiawentho notiake,
otiake enietsisokwakesonnion, tsinonni sewatken-
nisahatha ; otiake • enietsiiatisereson tsi kana-
taienton ; naesewatketate tsinikon nonekwensa-
tokenti nonwentsiake tionekwensahrihon, aonton-
tierente ne raonekwensa roiatatokenti Abel, tsi-
niiore thonekwensahrihon ne Zakari, Baraki
roienha, neh tsina tekiatere nononsatokenti nok
tsi iehasentakwa hetsiisewario. Akwa tokenske
tsi kwahroris, ne nonwa ienakere, ne eniakorane
tsi ehniiawenseron tsinahe. O Sirisare, Sirisare !
ise 'sheiawenthos ne rotitokense, nok shenenhio-
iaks ne tiesatennietenni naiesarihonnien, toni ia-
weta ne kehrakwe aontakheiataroroke sheien
okonha, tsiniiot ne kitkit karierenhotsokon tiako-
TSINAHE THOTONNI
405
iataroroks nakoien okonha, nok iahte satontaton !
Onen kati iakahewe, eniakonatonti tsi sewanake-
re, iahtentsienakereke. Nok wakwahrori, lah-
taonsaskwatkahto tsiniiore ne katke sonha iense-
wenron : Ronwasennaien ne thare raosennakon
ne Rawenniio.
San, Iesos Hnikwekonne.
San, XXI, 19-24.
Ethone wahawenhase Iesos ne Tier, wahen-
ron : Taknonteratie. Tontahatkarhateni neTier,
nok waho'tkahto, sakononiteraties, ne saiatat ro-
noronkwakwe Iesos, ne oni Iesos raontskwenake
rakonhentakwe tsini kariwes tehonatskaon, ne
oni roriwanontonni, rawen : Sewenniio, onka ne
ken enhiatenhninon ? Ne kati sahoken ne Tier,
wahoriwanontonse ne Iesos, wahenron : Sewen-
niio, oh nennee nenhoiatawen ? Tahenron ne Ie-
sos tsi tahatati : Kenonwes eh ahenterontake
tsiniiore iaonsakewe, nahoten naa tesariwake?
Taknonteratie, katon. Watewateriwareni kati
tsi ratiteronton ne rontateken okonha, (Ratikwe-
konne lesos), 'tsi iahtahrenheie ne thohiken. Iah
se tehawen lesos : iahtahrenheie ; ne ki ok ra-
wen : Kenonwes nahenterontake tsiniiore iaon-
sakewe, nahoten naa tesariwake? Ne thohiken
hnikwekonne lesos, raonha iken ne sakotokaten-
nihaties, nok oni ne thoiaton ne ken kaiaton-
nion, ne aoriwake tsini hoiatawenhon Iesos ; nok
ionkwaterientare oriwiio nothenon wasakotoka-
ten.
406
TSINAHE THOTONNI
Eksa Okon Kenha.
Watio, II, 13-18.
Efchone wahotianeronkwen Sose ne Rawenniio
raoronhiakehronon raoserentakon, wahenron :
Satketsko, tesheiatak ne raksaa nok ne ronisten-
ha, nok Esiptke iasatekwashen ; etho iatsiteron-
tak tsiniiore ienskonhrori. Aseken n’Herot en-
hoiatisake ne raksaa, nahoiatahtonte. Wahat-
ketskwate Sose asonfchenne, ok sa ok watesakoia-
takwe ne raksaa nok ne ronistenha, Esiptke wa-
honnete. Efcho ieshatiterontakwe tsiniiore niah-
renheie n’Herot ; ethoniiakaierifce fcsini hawen
ne Rawenniio, tsi ratonhakwe naonnise ne roto-
kensehakwe (Osee) : Esiptke ieshinonkon ne
riienha. Ethone Herot, isahattoke tsi ronwani-
konhratenni ne ratisennowanens, ontonkohte tsi
wahonakwen. Ok sa ok wahatennhane ahon-
wanawentho ne rafciksa okonha, kanafcakon Beth-
leem nok kanafcaktatiesonha, ne teioserake, karo
oni fcsi rafcinakere, ne kafci tsi sakoriwanonton-
nihne ne ratisennowanens. Efchone iakaierite
tsini hoierenne ne rotokensehakwe Seremi, raton-
hakwe : Iontatewennahronken tsi tkanataien Ra-
ma, teionshentoserons, fceiakohenrefcanions, Rakel
wafcstarhakwa, iakonnhatens nakoien okon kenha,
wennikonhroktha ne skennen aonsaonnontonnion,
iah se fceshononnhe.
Niiohne tsinahe Thotonni.
Ruk, II, 33-40.
Ethone rotinehrakwaskwe Sose nok Wari, Ie-
sos roniisfcenha, fcsini ionfconhakwe ne raksaa rao-
riwake. Nok wasakoterennaienhase Simeon, nok
TSINAHE THOTONNI
407
wahrenhase ne ronistenha Wari : Ne kenhiken
raksaa, raonha raoriwa oso eniontkaronni, nok
eso eniontsennonni Israerronon, nok oni tenion-
tennikonhratihatanionkwe ; nok nise tenseriasa-
weheste, tsiniiot nasare kowa, ne kanikonhrak-
sensera, ethone enwatotasi eso nonkwe tsini iako-
nikonhrotens. Eh oni tkanakerekwe Anen kon-
waiatskwe, iotokense, Fanuel ronwaiatskwe ne
ronikenha, Aser kawatsiratatie ; onen eso tsi
watiatisa, tsiatak nioserake tehnihasehne ne ro-
niakonhonne. Eh nahe tsi ioterehons, onen sa-
tekon nioserashen kaieri iawenre tsi kanakere ;
iah heren tewetakwe nononsatokentike ; awen-
takon, aterennaienitserakon oni, tsi rosennaiens
ne Rawenniio, entiehkehne, asonthenne oni.
Ethone oni naonha iotaweiatonne ononsatoken-
tike, tehononweratonskwe ne Rawenniio, nok
iakohtaranihakwe ne raksaa raoriwake tsini ken-
tiohkwa ronwarharekwe ne sesakoskontakohe
Israerronon. Kawenniio sahniriwaierite tsini
hoianer en serotenn e ne Rawenniio, Karirehne
niionsahne, tsi thatinakerekwe, Nasaret tsi tka-
nataien. Nok ne raksaa rotehiarontie, ronikonh-
rowannhaonhatie oni, raiati nattokhatsera ; raon-
hakon oni watakwe Niio raoianerenstakwa.
Tsinaontatenoronkwanion.
( Ne oni iontstha Iesos Raosennatokenti tsi
awentawen.')
Ruk, II, 21.
Ethone, nonen tsi iakahewe satekon nonta tsi-
nahe thonakeraton ne raksaa, onen wahonwawa-
408
SATHONWANORONKWANION
rakwetare, tsini kaianerenseroten, nok Iesos wa-
honwanatonkwe, nene thosennawi ne raronhia
kehronon, arekho tsi raiatat ronistenha kaiata
kon.
Entakta Nenthonwanoronkwanion.
Watio, II, 19-23.
Onen tsi rawenheion Herot, are ne Rawenniio
raoronhiakehronon sahotianeronkwen Sose rao-
serentakon Esiptke, wahenron : Satketsko, nok
tonsasheiatak ne raksaa nok ne ronistenha, nok
eh ionsase tsi tienakere Israerronon ; aseken ro-
nenheion ne ronesakskwe nahonhionnhiiake ne
raksaa. Wahatketsko Sose, tonsasakoiatakwe ne
raksaa nok ne ronistenha, nok eh sarete Israer-
rononke. Nok sahariwahronke tsi Arkelaus sho-
nomtiio ne Sitaehrononke, raonaktake n’Herot,
ronikenha, wahatsanike netho niiaonsahawenon ;
raoserentakon are sahonwahrori, Karirehne non-
kati warete. Nok wahennakerate tsi tkanataien
Nasaret konwaiats ; etho are niiakaierine tsini
hotierenne naonnise ne rotitokensehakwe, tsi ro-
nen : Aseken Nasaretronon enhonwaiatseke.
Iesos Sathonwanoronkwanion.
Watio, II, 1-12.
Onen tsi ronakeraton Iesos, Eethleem tsi tka-
nataien, Sitaehrononke, ethone tsi ronwanonti-
iokwe Herot, tahonnewe Sirisarehne ratisenno-
wanens, tsi tkarakwinekens nonkati nontahonne,
SATHON WAN ORONKWANION
409
rontons : Kanihenteron nonwarh sakonakerati
ronwanontiio akenhake ne Sitaehronon? Aseken
ionkwatkahton ne raotsistok t&i tkarakwinekens
nonkati, nok itaiakwe nasakwawenniiostana. Sa-
hariwahronke kati Herot, wahoteronhienten, ra-
tikwekon ne kanatakwekon Sirisare. Nok wasa-
koiataroroke tsinihati ne ronwatikowanens ne
ratitsihenstatsi okonha, nok ne ronwatiiatonnis
ne kanenra, nok wasakoriwanon'tonse, kanon
nenhennakerate ne Kristos ronwaiats. Tahoni-
ron : Bethleem tsi tkanataien Sitaehrononke,
aseken ehniiot tsi roiaton ne rotokensehakwe, ra-
ton : Ise wahi (iawet wahrenhase tsi tkanataien)
Bethleem, Sitaehronon raononwentsiake isete,
akwah iahte ionatakenrat tsini senatoten, tsi tka-
nataientons ne Sitaehronon raonatenata, kana-
takweniios okonha ; aseken ne tsi tisenataien, eh
enthaiakenne ne roiamer nenhaiatotenhake, nasa-
kotsteriste nakitiohkwa Israerronon. Ethone
Herot O'tasetonke ionsasakononke ne ratisenno-
wanens, akwa wathasniene, wasakoriwanontonse
katke akwa nithonatkahton notsistok, ne rotira-
on. Nok sasakotkawe Bethleemke iahonne, wa-
henron : Wasewe, akwa oni sewariwisak raori-
wake ne raksaa; ok nonen entsisewaiatatsenrion,
taontaskwahroriana, aontiesenhake nahiwenniios-
tana oni nii. Sahonatonteke tsi nahawen ne ro-
nontiio, tontahatiiakenne. Nok ken kaien notsis-
tok, ne thonatkahtonne tsi tkarakwinekens non-
kati, iakohentetonhatieskwe, tsiniiore iaonwe,
nok eh iatkatane ehneken tsinonwe nihenteron-
takwe ne raksaa. Sonisahontkahto kati notsistok,
iahtiiaiehewe tsini watsennonniatserowanen tsi-
nahontsennonni. Wahontaweiate ne kanonskon,
wahonwatkahto ne raksaa, hnikwekon ne Wari
ronistenha, nok wahontiskwentaren tsi renteron,
410
TSINAHE
wahonwawenniioste ; nok wahatinonteksi ne rao-
tinatak, wahonhion ne ronwaienni, owis<tanoron
otsinekwar, kahnetakhon, nok kanonkwatserano-
ron iontatiatokhastha. Nok raotiserentakon wa-
sakotokaten ne Rawenniio -tosa iaonsahontohetste
Herotne, heren kati n on k w a>t i ;n i i e shon en on t on tsi
thatinakere.
Tiotierenton Niiohne tsinahe Thonwanoronkwa-
nion.
Ruk, II, 42-52.
Kawenniio Iesos wahroseraierite tekeni iawen-
re, are wahonterennaienhna ne ronwaienha Siri-
sarehne, tsini hotirennhaonne nonen wentano-
ronserene ne kenkwitehne ; nok saententaseron
ne wenniseranorons, itontahiahtenti tetsiaron, ok
eh iehenteron ne raksaa, kanatakon Sirisare, iah-
te honattoken ne ronwaienha. Wahnehre, kane-
ka itres ne tontahonenontonhatie ; sewenniserat
niiore niiahahne, nok ronwaiatisakonhatie tsi
ieteronton ne sakotinonkwe nok ne tehontatien-
teris. Nok iah kaneka tehonwaiatatsenrion, iori-
wentaon eh sahnete Sirisarehne, sahonwaiati-
sakhonhatie. Nok iakahewe, ashen nonta ohna-
kenke, sahonwaiatatsenri ononsatokentike, etho
rentskwahere ashennen tsi ratitskwaronnions ne
sakoti'rihonniennis, sakotahonsate nok sakoriwa-
nontonnis. Tsini kentiohkwa ronwawennahron-
kas iakonehrakwas tsini hattokha, nok tsiniiot tsi
tethatatis. Nok sonsahonwaken, "wahotinehrako
nakwa. Nok wahawenhase ne ronistenha : Kon-
hienha, ohniiotiieren tsi ethoniskeniierase, ionke-
ninikonhraksens nakwah ne hianiha nok oni nii,
THONWANORONKWANION
411
tsi keniiatisakskwe. Nok tasakawenhase ne ra-
onha : Nahoten aoriwa takeniiatisakskwe? lah
ken tetsiaterientare tsi ioteriwison nakatsteriste
ne Taoriwa sonha ne Rakeniha? Nok rononha
iahte hotinikonhraientaon nahoten wahenton tsi
nahaiere. Tontahonne nonwa, Nasaretke tonta-
honnete; nok isakowennarakwakwe. Ok ne ro-
nistenha taioteweientontie naweriasakon tsini io-
riwake, tsi oni nikawennake tsinaawen. Ok ne
raonha lesos tsi rotehiarontiene, iokentaonha-
tieskwe tsini hattokha, nok tsini haiati ioiane-
renstakwa, Rawenniioke nok onkwehne nonkati.
Satekonhaton nonta tsinahe Thonwano-
ronkwanion.
San, I, 29-34.
Ethone Sawatis wahoken ne Iesos eh nontaha-
wenonhatie tsi itres, nok wahenron : Ken kaien
ne teiotinakarontonha owira neh Niio raotse-
nen (1), ken kaien ne sharakewas nonkwe ako-
riwanerahaksera. Nene ritonhon, tsi waken :
Ohnaken thare ne ronkwe, ne ohenton tsi tke-
nakere thanakerekwe ne raonha, aseken eso thak-
watohetstenni. Iahte hiienterihne, nok ne aori-
wa tewakenon nakhenekwaheste awenke, nahon-
waienterhane Israerronon. Roriwahniraton kati
ne Sawatis, rawen : Aseken wahiken ne Rotkon
Roiatatokenti, orite rotiatontakwenhatie, tahats-
(1) Ne sakat ahawenron : Ken kaien ne rata-
tewentetane tsi ronnhe, nahowenniiostake ne
Niio.
412
TSINAHE
nemte karonhiake, wahotienhase. Iah niare tehi-
ienterihne; nok ne thakennhaon, nakhenekwa-
heste nonkwe awenke, rakrori, rawen : Kaneka
entsatkahto nenhotienhase Rotkon Roiatatokenti,
karonhiake nenthawenontonhatie, neneh raon-
hake Rotkon Roiatatokenti sakonekwahestha.
Ii kati wakatkahton, nok wakhetokaten tsi to-
kenske neh Niio Roienha.
Tekenihaton Niiohne tsinahe Thonwanoronkwa-
nion.
San, II, i-ii.
Ethone wakoniake tsi tkanataien Kana Kari-
rehne; kaiatarakwe Iesos ronistenha. Wahon-
wahonkaron oni ne Iesos, nok oni ne raotioh-
kwa, tsi waontennioten. Ontokten notsitsia ;
wahohrori kati ne ronistenha, wakenron : Iah
se ken teshotitsitsiaien. Tahenron ne Iesos : Tsi-
sathonwisen, nahoten aetiatsteristakwake? arek-
ho teio tsi kawistaheks nii akwawenk. Ronisten-
ha ionsakawenhase ne kannhatsera okon, waken-
ron : Tsi ok nenhaiere nentsisewenhase, etho
nasewaierh. Eh katsetotonkwe iaiak nikon,
onenhia nahoten, ne iontstakwe naiontatiatohare,
tsini hotirennhaonne ne Sitaehronon, tokat teke-
nison, tokat ashenson niiotieni, tsini iontenien-
tenstakwe. Wasakawenhase lesos : Sewahneka-
nann nohnekanos ne ken katsetoton ; nok waha-
tihnekatha akwa tontakontirane, nok sahenron :
Sewatsient nonwa, nok hetsisewanatonnira ne
raiatakweniio tsi iakotenniote. Nok iahatihawe
Sahatkense ne ranonsakweniio nohnekanos otsi-
tsia iotonhonhatie, iah ki tehoterientare kanon
THONWANOEONKWANION
413
taiehawe, ronaterientarakwe tenhnon ne rontste-
ristha, rononha se rotihnekotsientonne nohneka-
nos, wahononke ne roniakon, nok wahawenhase :
Akwekon, wahenron, niare taontierente eh wae-
ren ne katsitsiio, ok nonen eso iakohnekiren,
ethone niah akwa tekahnekiio; ise, ok eken, tsi
nonwa niiore, takwaienni ne katsitsiio. Etho
nonwe, Kana Karirehne nonkati, ni thotasawe
Iesos tsini hotieranion ne ioriwanehrakwate-
nions ; nok waharihotasi ne raoiatanehrakwat-
sera, nok tahonwehtakwe ne raotiohkwa.
Ashenhaton Niiohne . . .
Watio, VIII, 1-13.
Ethone satontahanontatsnente Iesos, wahonwa-
sere kentiohkowanen. Nok eh warawe, tsi ires
Iesos, saiatat ne rotstawis 'onwe, wathotontso-
tase, wahenron : Sewenniio, neh nasehre, iahte
sanoronse naonsasketsiente. Nok ne Iesos, iaho-
nisnonsaherhase, kenniiehoierase, wahenron : Ne
ikehre, satsiewentann. Nok ok sa ok sonterake-
we tsi rononwaktani. Nok wahawenhase Iesos,
wahenron : Senikonhrarak, tosa onka shehrori ;
was tenhnon, eh iase tsi thenteron ne Rawen-
niio rowennenhawe, nok atseriwaienhase tsini
horiwison Mois, naiokentonhake tsi tokenske tsi-
satonhon. Tsi iahakwatho Iesos Kafarnaom tsi
tkanataien, wahoiatorenne saiatat ne rasennowa-
nen, ronitentasehatie, ratonne : Sewenniio, ake-
nonskon thaiationni ne rinnhas, roiatakenheion,
nok eso tsi roronhiaken. Tahenron ne Iesos :
Etho ienke, nok enshitsiente. Tontahenron ne
rasennowanen : Sewenniio, iah se tewakerihonte
414
TSINAHE
aontasataweiate nakenonskon ; enskat tenhnon
aontasatati, nok enshaton ne rinnhas. Aseken
konkwe se nii, ne khekowanens ionkennhaon-
hatie, tenhnon ionkkowanen wakitiohkwaien so-
tar okonha ; saiatat nakonkweta enhienhase :
Was ; ok «sa ok etho ware; tihaiataite : Kats ; ok
sa ok thare ; ok ne irinnhas : Eh natsier ; ok sa
ok etho nenhaiere. Sahahronke Iesos, wahoneh-
rako, nok wasakohrori ne ronwanonteraties, wa-
henron : Akwa tokenske tsi kwahroris, iahte wa-
ketsenrion etho naonitaiakawehtakonhake Israer-
rononke. Kwahroris kati, eso tsi tkarakwinekens
nok tsini iatewatsothos nentienseron, nok ten-
hontonte Abraham, Isaak nok Sakob, aonekerat-
serakon ne karonhiake. Ok nennee, ne kanake-
ratsera iawet akoien okonha, atste ieniontatia-
tonti tsinon tetiokaras onwe : etho nonwe ten-
ionsenthoseron, tenionnokaraniehonheke oni.
Nok wahawenhase lesos ne rasennowanen : Was,
nok tsini tisehtakon, etho nasiatawen. Akwa eh
nikahawi, sahaton ne raonnhatsera.
Kaierihaton Niiohne . . .
Watio, VIII, 23-27.
Ethone Iesos iahatita oniarotakon, eh iahon-
wanonteratie ne raotiohkwa. Nok iakahewe on-
torianeron akwa ionehrakwat kaniatarake, ska-
noroms ahatihonhionne, rotas tenhnon ne raonha.
Eh kati wathatitane ne ratikwekonne, wahon-
waiete, wahoniron : Sewenniio, takwaiatakenn-
ha, watiakwenheie. Nok tasakawenhase Iesos,
wahenron : Nahoten aewahteronkwen, sewani-
konhratsiioha kati naa? Ethone tontahatane,
wahahriste tsi iahote, nok tsi kaniatare, nok
THONWANOEONKWANION
415
skennen kowa onton tsi kaniatare. Ne tsinaa-
wenne, wakonehrakohaton ne teiekaneronnion.
waironnion : Oh onte nahaiatoten, ne kenh,
ronwawennarakwa tsi iahote nok tsi kaniatare !
Wiskhaton Niiohne. . .
Watio, XIII, 24-30.
Ethone wasakawenhase Iesos ne raotiohkwa,
tontasakawenhase ne teioriwakenwaton, wahen-
ron : Ne teskiatieren ne aonakeratsera ne ka-
ronhiake, ne ronkwe kanenhiio roienthon raohe-
takon. Nok tsinahe sihotitaskwe ne raonkweta
okon, eh iaharawe ne iroswenskwe, nok ehneken
sahoti ne kanenhaksens tsi kaienthon, nok saha-
teko. Nok nonen sontakahontonten, nok waka-
natsionten, ethone wahotikentane tsi tekaiesta-
nion aie kanatsiaksen. Eh kati wathatitane ne
ronwatinnhas tsi thenteron ne raiatakweniio,
wahonwenhase, wahoniron : Sewenniio, iah ken
ne kanenhiio tesaienthon ne sahetake? Ka kati
nontakonne ne kanatsiaksen ? Nok wahenron ne
raiatakweniio : Kanekhere nene rakswens etho-
ni hoieren. Nok tontahoniron ne raonnhatsera :
Senonwes ken etho iaiakwe, nok aiakwako ne-
neh? Iahten, wahenron, ketsanis se, ne tsi ense-
wakwenhatie ne kanatsiaksen, ensewahterotsion-
ko oni ne kanatsiio. Niare satekontehiaron te-
tsiaron tsiniiore ienienthoko, ethone kati enkhe-
ienhase nenhatinatsiiake : Ne taesewatierente,
sasewarorok ne kanatsiaksenskwa, nok sewento-
konnianion naiakontho ; ken kaien ne kanatsiio,
akenonsohareke nennee niiasewahaf, netho aka-
natsiakerontake.
416 TSINAHE THONWANORONKWANION
laiakhaton Niiohne. . .
Watio, XIII, 31-35-
Ethone wasakawenhase Iesos ne kentiohkowa-
nen, tahariwakenwatanion, wahenron : Ne teskia-
tieren ne karonhiake aonakeratsera kennikanen-
haa (otsinekwar kanen ieientotha), watrakwe ne
ronkwe, nok wahaientho raonwentsiake. Ne tsi
aonhaa sane nitkanenhaa, 'tsinikon ne kanen
sonha; nok tenhnon nonen iotehiaron, ne wako-
tohetsten notiake okwire sonha, nok karonta iaon-
ton, iakahewe ki notsiten okonha aonenhrokon
akontstinakonniheke. Oia are tontahariwaken-
watakwe, wahenron : Ne teskiatieren ne karon-
hiake aonakeratsera ne ioserhatken, watkakwe ne
tsiothonwisen, nok othesera ashen nikon tsi ion-
tenientenstha watkaieste, tsiniiore akwa ienwat-
tenko noriwakwekon. Ethoni haierhakwe Iesos,
tsi sakotatiskwe nonkwe sonha, teioriwakenwa-
ton sonha ratstakwe. Nok iahte sakotatiskwe,
niahtakarake ne teioriwakenwatanions ; ne nen-
neh naontakaierine tsini thotati ne rotokense-
hakwe, tsi rawen : Tenkatskwekse nok tenkeri-
wakentonwe. enkerihotasionko ne ioteriwaseton-
ne tsinahe csi ionwentsiate.
Tsiatak Niwasontashen.
Watio, XX, 1-16.
Ethone wasakawenhase Iesos ne raotiohkwa,
tahariwakenwatanion, wahenron : Ne teskiatie-
ren ne aonakeratsera ne karonhiake, tsiniiot ne
ronkwe sakonnhas, ne wahaiakenne orhonketsi
7 NIWASONTASHEN
417
nahannhatserisakha, naiakoioten tsi thotenenhar-
hare. Sahonteriwisa kati ne rotiiotenserene tsi-
nikon ahonatkariakse skawistat (ne ki ne kenni-
kawistaa) sewenniserat, iasakotenniete tsi thote-
nenharhare. Ashen si iowistahehatie (tsinahe
tiorhenhon), are sahaiakenne, nok wasakoken ka-
nathen ratikenniate, iah othenon tehontierha.
Wasakawenhase kati, wahenron : Wasewe oni
nise, sewaiotensera tsi tewakatenenharhare, nok
enkwakaniakse tsini tkariwaieri. Eh nennefe
wahonnete. Sekon are sahaiakenne iaiak, oni ne
tiohton siiowistahe, nok are etho nonsahaiere.
Onen enskat iawenre siiowistahehatie, sahaiaken-
ne sekon, nok are sasakoiatatsenri ratikenniate,
nok wasakawenhase, wahenron : Nahoten aori-
wa ken sewakenniate kenwentatie ok sewatieren?
Tahoniron : Iah onka teionkinnhaon. Wahen-
ron kati : Wasewe oni nise tsi tewakatenenhar-
hare. Saokarawe, wahawenha.se ne raiatakweniio
tsi teiotenenharhare ne iraonnhatserakweniio :
Tontashenonk ne rotiiotenion, nok shekariaks, ne
aontasheiatierenten nakwah ohnaken roti, ohna-
ken ne ratihentene. Tahatitane kati niare enskat
iawenre siiowistahe nihotihne, nok wahatiiena
skawistatson. Tahonnewe oni ne thonatierenton
thonwatinnhaon, ronnehre eso kati naa nii enia-
kwaiena;. ok eken skawistatson ok oni nennee
tahonwennon. Sahatiiena kati, wathotihtaron-
nions, niatekon wahonwenhase ne raiatakweniio,
wahoniron : Ken kaien nohnaken thonenonton,
enskat ok wakawistaheke tsiniiore nahotiioten,
nok sate skwaierase, nii tenhnon ne kenwentatie
teionkwathonkwaraon. Nok wahawenhase ne
iraiatakweniio ne saiatat tsini hati, wahenron :
Tiatenro, iah othenon tekonkaronnis ; iah ken
teionkiateriwison rie skawistat aesatkariakseke ?
14
418
6 NIWASONTA SHEN
Tesek ne sawenk, nok sasahtenti ; kenonwes nii
ehnikon naontahiion ne kenh ohnaken iro tsi ki
nise niiot. lah ken taontakennonton tsi nakiere ?
Ne ken tsini tewakeriwaieri, nise aeseri,entak-
senne? Etho kati niiot tsi waken, otiake ne tia-
kotiereniton ohnaken eniontohetstakwe, nok oh-
naken tiakawenonton nee ohenton eniontohets-
takwe; aseken eso sane teiontatenonkon, nok
kenniiakonhaa iontatiatarakwen.
Iaiak Niwasontashen.
Ruk3 VIII, 4-15.
Ethone kentiohkowanen wahontkennisa, tsi ka-
nataienton tientakwe, nahonwaiatisakha ne le-
sos ; wasakawenhase kati, w a tha r i waken wa 1 011 ,
wahenron : Raienthos wahaiakenne - nahaientho-
sere. Nok etho tsi raienthos, otiake ohahakta
wiakake r on tan e, wathontskwaseren nonkwe, ta-
konne oni ne tsiten okonha, nok wakonneke. Nok
otiake tsi ionenhiake wakaientane, wakanio ki
nennee, nok onstaithen, aseken iah se‘ teionana-
wen tsi iohteronte. Nok otiake ohiktokonson
iakakerontane ; nok oseronni wakontehiaron no-
hikta, nok wakontiriohte ne kaienthonne, iawet
ontonrihokten. Nok otiake tsinonni ionwentsiio
iakaientane, wakontehiaron nennee, nok onton-
nisa, enskat tewenniawe watkananeta tii oiitehia-
ron. Wathohenrete tsi iaharihokten, whhenron :
Iakotontek, ne 'teionhontakaronte. Nok Wa'hon-
wariwanontonse ne raotiohkwa, nahoteii wate-
nientenstakon nene teioriwakenwaton. Tontasa-
kohrori, wahenron : Jetsiiawi qise naesew^ien
5 NIWASONTASHfcX
419
terhane ne ioteriwaseton aowenk ne Niio raona-
keratsera; nok ken kaien ne tihatite, akwekon
nenneh tehonwatiriwakentonkwennis, ne tsi te-
hatikanere, tosa tahatikabraientane ; nok tsi ro-
natonte, tosa ahotinikonhraientane. Ken kati
kaien kenton ne tekariwakentonkwen : Kanen,
neh ne Niio raowenna. Ok ne nohahaktatie iete-
ron, ne niakotahonisate ; onen tenhnon tawe not-
kon, nok tekakwas nowenna nakaweriane, katsa-
nis se entiakawehtakonhake eniontsennonni. Ken
kaien ne tsi ionenhiake iakoienthon, ne nennee,
niare tsi iakohronken nowenna, iakaonweskwa-
nihon, nok iakoiena, nok iahte kaien naiohteron-
tane nakonikonhrakon ; watoken ok tsiniiore
tiakawehtakon, ienkahewe tenhnon othenon aia-
konikonhrotako, entsiontohtarho. Nok ne no-
hiktokon ieioientaon, ne nennee, iakohronken
sane, nok entsionhtenti, nok tsina teiakotatewe-
iennharakwenni, tsini iakotsokowa, nok tsini ion-
tonwesens nonwentsiake, ne iawet teniakohon-
riake, nok iah othenon tiiewatonnisahas. Ken
kaien ne tsinonni ionwentsiio ieiokerontaon, ne
nennee, nakwa teiakoiiikonhrasahaton iakohron-
ken nowenna, nakaweriane iakaweten, iakote-
weienton oni, nok kanikonhriiotserakon tsiako-
tehiaronnis.
Wisk Niwasontashen.
Ruk, XVIII, 31-43.
Ethone tasakoiatohtarho Iesos ne tekeni ia-
wenre nihati, nok wasakawenhase, wahenron :
Onen wahi Sirisarehne iaonkwenontonhatie,
akwekon kati ienkaierine tsini hotiiaton ne roti-
420
TSINAONTATAKENBOSEIIAWE
tokensehakwe, ne iraoriwake Onkwe Ronwaienha.
Enhonwatiwenniioste tsii ronnhe niahte hotiri-
wiioston, enhonwatentoriatanion, enhonwasokwa-
wesonnion, enhonwenniitskeroserawe ; nok nonen
enhonwasokwawesonnion, enhonwario, nok a-
shenhaton nenwata enshatonnhete. Nok iah othe-
non tehotinikoBhraientaon neh nikarihoten, nok
neh nikawennoten ronateriwasetennihne, nok
iahte honhronkhakwe tsinahoten ratonhakwe.
Ken nonwa niawenhon, toha tsi iaharawe Iesos
Seriko tkanataien, ronkwe teharonkwekon oha-
hakta rentskwahere, tehatsarites. Sasakowennah-
ronke kentiohkowanen iakotohetstonhatie, Waha-
riwanonton oh niiotierenhatie. Wahonwahrori
kati itsii ne ire Iesos Naisarethronon. Ok sa ok
iahatewennaientonwe, wahenron : Iesos, Tafit
hiaienha, takitenr ! Ok eken nohenton ronnes
wahonwabriste, ne tahatotate. Ok ne raonha ta-
hakwisronne tsi tehohenretha, raton : Tafit hia-
ienha, takitenr ! Wathatane kati Iesos, nok
iahatennhane naontahonwaiatenhawite tsi irate.
Nok nonen eh sathatane, wahoriwanontonse, wa-
henron : Nahoten teskwatonwentsioni ? Tahen-
ron ne ronkwe: Sewenniio, akken ! Nok Iesos
tontahawenhase, wahenron : Isken, ne wesatsien-
te tsini tisehtakon tsi waskeniahese. Nok ok sa
ok wahaken, nok wahosere ne IesO'S, rosennaien-
taties ne Rawenniio. Nok oni nonkwe okon, tsi
ne wahontkahto, wathonwanonweraton oni nen-
nee ne Niio.
Sosehne Tsinaontatakenroserawe.
Watio, VI, 16-21.
Ethone wasakawenhase lesos kentiohkowanen
ronwawennahronkanions (onontoharake) , wa-
ONEN S AON T AT AKENBOSEBA
421
henron : Kawenniio sewentontietha, tosa aio-
kentonhake naesewanikonhraksen.seke, tsini ieie-
rha ne teiakonikonhranet ; oktateiontskanenon-
tha, naiontkahito nonkwe tsi iakawentontietha.
Akwa tokenske tsi kwahroris, ronatatkariaki ne
rononha. Ise tenhnon, kawenniio senitontietha,
satokha ne senontsine, asatkonsohare oni, tosa
aionttoke nonkwe tsi sentontieton, raonhaa aho-
terientarake ne Hiianiha, ne notasetonke thente-
ron; nok ne Hianiha, ne tehakanere notaseton-
ke, enshiaieritse. Tosa sewatienitak natsokowat-
sera sonha nonwentsiake, tsinonwe ioskenrha-
ras, nok konneks otsinonwa, nok oni tsinonwe ne
ratinenskwas enhatikaronten ne tahatikwen. Se-
watienitak natsokowatsera sonha ne karonhiake,
tsi ki nonwe iahta ioskenrharane, iah oni ta-
konneke notsinonwa, iah oni netho tahatikaron-
ten ne ratinenskwas ne tahatikwen. Aseken tsi-
non, tkaien ne satsokowatsera, ethonon tkaien oni
ne seriasa.
Okaristiahne onen saontatakenrosera.
Watio, VIII, 5-13.
Ethone tsi iahakwatho lesos Kafarnaom tsi
tkanataien, wahoiatorenne saiatat ne rasennowa-
nen... ( nok oia sonha tsi tkaiaton, sk. 413, eh-
take nonkati.)
Ronwaiatanentaktonne onen saontatakenrosera.
Watio, V, 43-48; VI, 1-4.
Ethone lesos wasakawenhase ne kentiohkowa-
nen nonkwe, wahenron : Sewahronken tsini
422
ONEN SAONTATAKENROSERA
honwatiierase ietsini okon kenha : Enshenoron-
kwake ne sate tsionkwe, nok ensheswenseke ne
iesaswens. Nok ni/i katon : Ietsinoronkwak ne
ietsiswens, ietsitenrhek ne iahte ietsinoronkwa,
ietsiiaterennaienhas ne ietsikenrenseronnis nok
ietsiennowentanionnis ; etho naontawe ne -to-
kenske hetsisewaienha aonton ne karonhiake
thenteron, ne tesakoirakwiinekentennis ne tiakori-
waieri nok ne iakonkwetaksens, sakokennoreten-
nis on.i ne iakoiatatokenti nok niakoriwanera-
hakskon. Aseken tokat ne ok aietsinoronkwake
ne ietsinoronkwa, nahoiten nennee tensewatentsa ?
iah ken* eh teieierha ne ratiienas (publiken ron-
watiiats) (i) ? Nok tokat ne ok taietsinonwera-
toniseke ne .sewatateken okonha, nahoten nennee
kanoron ? lah ken oni eh tehatiierha niahte hon-
waienteri ne Rawenniio? Etho kat'i natesewari-
waierik, tsini thoiriwaieri n’Hetsisewaniha karon-
hiake thenteron. Sewamikonhrarak tosa nakari-
honni naontesewariwaieriton nonwentsiake naie-
tsiiatkahto nonkwe ; aseken iahtaesewatkariak-
se n’Hetsisewanihneha karonhiake thenteron.
Kawenniio kati washetenre nonkwe, tosa satenn-
hann aiehonrawate tsi ises, tsini hatiierha ne ro-
natkonwarorokton tsi tionterennaientakwa, nok
tsi tkanataientons, ronnehre taionkirensaronnion
nonkwe. Akwa tokenske tsi kwahroris, onen ok
(i) Ne ronwatinatonkwakwe otiake ne rona-
terihontakwe nahatiiena nowista sonha, ronwa-
kariakihakwe ne Romronon ronwanontiio ne sa-
kosennionne tsi wateriio; ratikariakskwe neneh
ne Sitaehronon. Sakotiswenskwe ne ratiienas-
kwe, ne tsi rononkwetaksenne, nok sakotikenren-
seronnihakwe ne iakotent okonha.
OJSEX SAONTATAKENROSERA
423
ronatkariajki. Ise tenhnon nonen washetenre
nonkwe, toisa iotokens tsi isesenekwati tsini ka-
ierha tsi tiseweienitehtakon, aiotasetonke tsi she-
tenras nonkwe, nok aonsahiaieritse ne Hianiha,
otasetonke tehakanere.
Entakta nonen saontatakenrosera.
Mark, VI, 47-56.
Onen taiokarawe, kaniaitarhen isi thatihonhion-
tie ne Ratikwekonne, no'k ne Iesos raonhaa ehti-
ioke itres- Nok tsinasakotkahto serenkehneha
tihonahtentionhatie, tsi ratikawe, aseken rotiwe-
raraonhatie, onen tsi iotasontatihen, eh -niiahare
tsi thatihonhionties, ohnekakeson thire ; akwa oni
anio nahrerheke, akheiatohetsten. Ok rononha,
sahonwaken awenkeson thare, wahonnehre, wa-
onkwatianeronne kati wahi, nok wathotihenrete.
Aseken akwekon ronwaitkahtonne, ne waonni
wahon ateronh i en ten. Nok ioikontatie iasakowen-
narane Iesos, wahenron : Skennen sasewennon-
tonmion, ii wahi ne ken, tosa sewahteron. Nok
wahatita raotiniarotakon, nok tonsakaweriiake.
Senha ikati ieshotinehrakwaskwe -tsi ronnonton-
nion : aseken iahte hoitin ikonh r aien taon ne
(wisk) nikanatarake aoiriiwake, tsi seken niiot
teitiokarasikwe ne raoneriane. Onen tsatehotinia-
tariiakon, iahonnewe Senesaret tienakere, nok eh
iahonrarho. Ok sa ok tenhnon sonsahontitako,
sahonwaienterene nehtienakere ; wationtstekafa
kati, akonakeratserakwekon oktateiokwatasehon,
wateiontatiiatakwe ne iakononwaktanionni, ka-
naktake ieiationni, nok he ieiontatiiatenhawita-
kwe tsi ok non nenieriwahronke, eh nonwe itres.
424
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
Nok tsi ok non iehataweiatakwe tsi kanataien-
tonis, ionatakwenhraron, kanatakonson, ok eh ni
kanathensonhatie, ieiontatiteronskwe ne iakoia-
takenheionha isonha, nok ronwennitentasehakwe
nahatontate ne ok oni kenniaieiere tsi tetkakwa-
thon ne rotiatawiton ; nok tsiniakon kenniieier-
hakwe, tsiontonskwe.
Tiotierenton Niiohne tsi Iakawentontietha kowa.
Watio, IV, i-ii.
Ethone wahoteronhnon Iesos ne Rotkon Roia-
tatokenti karhakon, naomtenienten noitkonserak-
sen ahon ikonhrotako. Nonen -sahawentontiete
kaieri niwasontashen, ethone wahatonkariake.
Ethone oni watkatane raiatakta ne iakonikonhro-
takwas, wakenron : Tokat Niio Hiaienha aken-
hake, tsiron : Kanatarok waton ne ken kanenhia-
keron. Tahatati Ieso'S, wahenron : Kaiaton : Iah
ne ok teiakonnhekwen nonkwe ne kanatarok,
iakonnhekon oni tsi ok nakawennoten tkaiakens
tsi irashakaronte ne Niio. Ethone notkon watho-
iatakwe, kanatatokentike wahoiatenhawite, tsi
kanonsakenhiate nononsatokenti wahoteron ; nok
wakenron : Tokat Niio Hiaienha akenhake, iasa-
tiatent ; aseken kaiaton : Siakonnhaon ne Ra-
wenniio ne ratironhiakehronon nise sariwake,
nok ratisnonsake teniesaiatakwe, ne tosa taesasi-
tiake nonenhiake. Tontahrenhase ne Iesos : Kaia-
ton oni : Tosa entsatenientense ne Rawenniio
Niio tsi somnhe. Sekon tonsahoiatakwe notkon,
onontoharake nakwah ionontowanen ionsahote-
ron; nok wahomatonhase nonwentsiakwekon, ro-
tinontiioson tsini hotiiiatanehiraikwat ; nok wa
TIOTIEHE N TOJSf SIOlAlAKSEKA
425
kenron : Akwekon ne entkonhion, kawenniio
aontasatiskwemtaren tsi kiteron, naskewenniioste.
Ethone onen wahrenhase Iesos notkon : Heren
saset, satkonseraksen ; aseken kaiiaton : Raon-
hatsiwa ne Rawenniio tisi sonnhe entsewenniios-
te, raonhatsiwa oni entsewennarakwe. Ethone
notkonseraksen wahotkawe, nok ok sa ok ne rati-
ronhiakehronon wahonnewe tsi renteron, nok
wahonwanonte.
Awententaonke.
Watio, XXV, 31-46.
Ethone wasakawenhase Iesos ne raotiohkwa,
wahenron : Kawenniio tenhnon tentre ne Onkwe
ronwaienhia, enthoiatanehrakwatonhatie, tenthon-
wennitiohkwiatontie oni ne raoronhiakehronon
okon, ethone enhennitskwaren ne raonitskwarat-
seranehrakwatserakon. Nok eniontkennisahann-
hon raohenton akaonwentsiakwekon nonkwe, nok
tensiakokhasionko akwekon, tsiniiot ne teiotina-
karontonha ranonnha tesakokhasions kontiiata-
keras nakontiiatotens nok ne teiotinakarontonha.
Tsi raweientehtakon ensakoteron ne teiotinaka-
rontonha, ok ne kontiiatakeras, tsi shanekwati.
Ethone ne ronontiio 'ensakawenhase ne tsi rawe-
ientehtakon ietaraien : Karo kasene, n’hetsisewa-
noronkwa ne Rakeniha, sewaientak onen nene
'kawenniiosera, ne ietsiwenniioseronnienni son-
tonwentsdonni. Aseken wakatonkariakon, nok
takwanonten ; wakeniiatathenhon, nok takwamia-
tanawenton; iahte wakenaktaientakwe, nok ta-
kwanaktotani ; akenotstoskonne, nok takwaiata-
witon ; wakenionwaktanihakwe, nok takwatken-
se; kennhotonkwe, nok takwatkenseron. Etho-
426
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
ne ne tiakoriwaieriis tenthonwawennaweron, enia-
iron : Sewenniio, katke nikwatkahton nasaton-
kariiakseke, nok akwanontenke ; aesaniatathen-
seke, nok akwaniatanawenton ? Katke oni ni-
kwatkahton niahtaesanaktaientake, nok akwanak-
totanike; sanotstoskonne, nok akwaiatawiton ?
Katke oni nikwatkahton aesanonwaktaniheke,
tokat asennhotonke, nok akwatkenseron ? Ten-
thatati ne ronontiio, enthenron : Akwa tokenske
tsi kwahroris, tsini ioriwake nethoni hetsisewaie-
rase ne saiatat tsini hati ne kenh nakwatateken-
son nok oni nakwa nieiakaa, akwa ii ethoni skwa-
ierase. Ethone oni nennee ensakawenhase tsi
shanekwati entietaraientake : Heren sasewet,
nise, sewatiatahtonhon onwe, eh iahasene otsira-
ke iahte waswas, ne konwatsirisahani notkonse-
raksen nok naotiohkwa, eronhiakehronon okon
kenha. Aseken wakatonkariakon, nok iahte
skwanonten ; wakeniatathenhon, nok iahte skwa-
niatanawenton ; iahte wakenaktaientakwe, nok
iahte skwanaktotani ; akenotstoskonne, nok iahte
skwaiatawiton ; wakenonwaktanihakwe, kennho-
'tonkwe oni, nok iahte skwatkenseron. Nok
ethone tenthontati oni nennee, en'thoniron : Se-
wenniio, katke nikwatkahton asatonkariakseke,
tokat aesaniiatathenseke, tokat iahtaesanaktaien-
take, tokat iahtiaesatseronnihake, tokat aesanon-
waktaniheke, tokat asennhotonke, , nok iahta
kwaiatakennhaon ? Ethone tentesakowennawe-
ron, enthenron : Akwa tokenske tsi kwahroris,
tsinikon iah etho natetsisewaierase ne saiatat
tsini hati ne kenh nakwa nieiakaa, iah ki oni nii
eh teskwaierase. Nok eniente nenneh tsi tiako-
ronhiaken iatekakonte; ok ne tiakoriwaieris tsi
tiakonnhe iatekakonte.
TIOTIEKJENTON SIOIAIAKSERA
427
Ratironhiakehrononke.
Watio, XXI, 10-17.
Kawenmiiio iahataweiate Iesos Sirisare, kana-
takwekon ontsaroko, waironnion : Onka ne ken ?
Nok iontonhakwe nonkwe sonha: Nene ken Ie-
sos rotokense, Nasaret Karirehne nithawenon.
Nok iahataweiate lesos ononsatokentike ; akwe-
kon tontasakoiatinekenwe tsiniakon ne iontenhni-
nonskwe nok ne iehniinonskwe ononsatokentike,
wahakarhaithoseron oni ne raonatekwarak ne te-
hontatwistawiskwe, nok raonennitskwarak ne
iontkeronskwe norite sonha. Nok wasakawen-
hase : Kaiaton, waton : Akenonsa, ionteren-
naientakwa kanonsotakon enkonwaiatseke ; nok
nise iontekwashenitakwa ne ienenskwas tsionnia-
ton. Nok tahonne tsi thenteron, ononsatokenti-
ke? ne teieronwekon nok iontsinokatha, nok sasa-
kotsientanion. Sahontkahto ne ratitsihenstakwe-
niios nok ne ratiiatons, tsini ioriwanehrakwate-
nions tsi nahatieranion, nok oni sasakonatkahto
neksa okonha iontewennaientonnions ononsato-
kentike, iontonnions : Ronwasennaien ne Tafit
roienha ! akwa wahotiswaten, wahonwenhase,
wahoniron : Satonte ken tsi nahoten ronton-
nions? Tontasakawenhase Iesos : Wakatonte,
wahenron : Ok nise, iiah ken nonwenton tesewa-
wennahnote ken nikawennoten : Ise sason ne
senha aieweientehton taiesanonweraton neksa
okonha, nok oni ne sekon ienonkerha ? Nok eh
wasakoiatonti, heren warete, iah kanatakon te-
ken, tsi tkanataien Bethani konwaiats, nok eh
iahanonwete.
428
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
Sosehne.
Watio, XII, 38-50.
Ethone otiake ne natiiatons, nok oni ne Fari-
sien ronwatiiats wahonwenha.se Iesos, wahoni-
ron : I-se takwarihonniennis, iteionkwatonwen-
tsioni aiakwatkahto othenon nasiere ne ioriwa-
nehrakwat. Tontasakowennaweron, wahenron :
Nene ken kawatsiraien nonwa, kawatsiraksen,
kanakwaiesen oni, wesaks naontkahto ne ioriwa-
nehrakwat; nok iahtakonhion naontkahto, ne ok
tsini hoiatawenhon ne rotokensehakwe lonas.
Aseken tsiniiot ne Ionas, ashen niwenniserake,
ashen oni niwasontake, tsionnhowane kaiatakon
raiatatakwe, etho oni neniawenne n’Onkwe Ron-
eniakoriwasten ne ken kawatsirate : aseken
waienha raoriwake : ashen niwenniserake, ashen
oni niwasontake enhaiatatake kaiatakon on-
wentsia. Tsina tensakoiatorete ne Raweftniio
nonkwe, tenhatitane Ninifronon, nok ensakotiri-
wasten nonwa kawatsiraien ; aseken ok sa ok
shonatatrewaton, sontasakotati ne Ionas ; nok
senha raiatanoron nonwa hetsisewatatis tsini
haiatanoronkwe Ionas. lonontiiokwe entie non-
kati nitiawenonhne, tenkatane oni nethone, nok
eniakoriwasten ne ken kawatsirate ; aseken
tsi iotonwentsiokte nitiawenon, ne ok naio-
tonteke tsini hattokha ne Salomon ; nok senha
rattokha nonwa ken ires tsini hattokhakwe ne
Salomon. Kawenniio notkonseraksen tioiaken-
hon ne raiatakon ne ronkwe, watewatstekafa
onwentsiathensne, liawesakonhaties aiaorisentane,
iah tenhnon itakatsenri. Ethone waton : Eh
ienske >tsi wakenonsote, tsinonwe tewakiakenhon.
Tsi ionsonwe kati, sakanonsatsenri, ononsoskon,
tsionhewen, nok skaseronnianion. Ok sa ok he-
ren sawete, nok ionsaiakohonkaron tsiatak nikon-
TIOTIERENTON SIOIAIAKSEIiA
429
ti nonatkonseraksens, ne senha kontiserohens
tsiniiot naonha, ionsakontaweiate, nok akwa ion-
sakontatiteron ; nok ne ronkwe senha sahaiatak-
senne nohnaken tsiniiohtonne tiotierenton. Etho
kati nenioiatawen ne kawatsiraksenskwa ne ken
kawatsirate. Nok sekon ok tsi sakohtarani non-
kwe okon, atste tontahatitane ne ronistenha nok
ne rontatekenha (i), tehonatonwentsioni tahatih-
taren. Nok saiatat wahohrori, wahenron : Ken
ratikenmiate atste sanistenha, nok sewatatekenha,
iesaiatisaks. Nok tontahowennaweron ne tahoh-
rori, wahawenhase, wahenron : Onka ne ion-
kienha nok ne iakwatatekenha ? Nok iahatsia-
tate tsinonkati ne raotiohkwa, nok wahen^-
ron : Ken kaien ne ionkienha nok 'iakwatateken-
ha. Aseken onka ki ok ne ronwawennarakwa
Rakeniha, karonhiake thenteron, ne tohiken on-
kiatatekenha, nok^onkiatennosenha, nok oni ion-
kienha.
Okaristiahne.
Watio, XI, 21-28.
Ethone Iesos sahahtemti tsi remterontakwe, nok
etho nonkwah warete tsi tkanataientakwe Tir
nok Sidon. Nok ,skaiatat ne tsioithonwison, Ka-
nanehronon nakaiatoten, ehnon tkanakerekwe, eh
waoketote, watiohenrete, wakenron : Takitenr.
Sewenniio, Tafit hiaienha! Keienha iotienni not-
kon, nok akwah iokenrenseronnis. Iah othenon
niare tatethotati Iesos. Ok eken ne raotiohkwa,
(1) Satkens, sk. 467, ehtake kaiaton, iako-
nikonhraientastenni nahoten wenton tsi waton :
rontatek'en okonha.
430
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
eh wathatitane, wahonwaniwaneken, rontoii : Sa-
seiatekwat ne ionkwatewennaientonnis. Nok ta
hatati-Iesos, wahenron : Ne ok se tionkwann-
haon, naonsakheiahaharate ne n'Israer raowenk
teiotinakarontonha sonha, iakoiatahtonhon. Ok
eken senha ok tawe, ontiskwentaren rasitakta,
waton: Sewenniio, takiatakennha. Toniahawen -
naweron Iesos, wahenron : Iahta tkariwaieri
taiekwe nontatien okon.ha akonatarok, nok akon-
watinonte herhar okonha. Aonha kati tontaken-
ron : Tokenske, Sewenniio ; nok ki ens sane,
n’herhar owira konneks ne iakokhwiion tsini
tkaniserens nakotsenen okon monatekwarane.
Ethone ne Iesos tontahawennaweron, wahenron :
O tsisathonwisen ! kowanen tsi tisehtakon ; eh
niawenn tsiniiot tsi isehre. Nok tokenske ethone
skennen sonton nakoienha.
Ronwaiatanentaktonne.
San, V, 1-15.
Ethone are onen ionsakahewe tsini honentano-
ron ne Sitaehronon, Sirisarehne kati niahare ne
Iesos. Sirisare nonwe niiohnawerote, konwati-
iatoharetakwa ne teiotinakarontonha, tsini hati-
wennotens ne Sitaehronon, Bethsaida konwaiats-
kwe, wisk nikon tsi iontaweiatakwa naktatie. Eh
kati ieiatakerontakwe kentiohkowanen ne iako-
nonwaktanionni, teieronwekon, iontsinokatha, nok
oni ne iakoiatakenheion, iakorharekwe ne taion-
wenrie nohneka. Aseken ne Rawenmiio raoron-
hiakehronon, watoken tsiniiore, thatsnentakwe tsi
tiohnawerote, nok tehawenrieskwe nohneka.
Ethone kati ne nenthatierente liehatsnentakwe tsi
tiohnawerote, onen itekahnekawenriehon, shaie-
wentaskwe tsi ok nakannroten ahononwaktanita-
TJEKftNIHATON SlOlAIAKSHKA
431
ke. Eh dehenterontakwe isaiatat ne ronkwe, onen
ashen nioserashen satekon iawenre tsinahe tsi
rononwaktani. Sahoken ne Iesos, iahtehres, ro-
teriientaratsihon oni tsi onen wahonnise ronon-
waktani, wahawenhase, wahenron : Tesatonwen-
tsioni ken naonsasiewentane? Tontahatati ne
roiiatakenheion, wahenron : Sewenniio, iahte wa-
konkwetaien, ne iahakiatewe tsi tiohnawerote,
nonen tekahnekawenriehon ; aseken, ne ikehre
eh 'iake, ok sa ok tishaiatate tenhakskenni, ien-
thatsnente. Wahawenhase ne Iesos : " Satketsko,
tesek ne sanakta, nok sasahtenti. Ok sa ok ne
ronkwe 'sahaton, nok watrakwe ne raonakta, nok
sahahtenti. Awentatokentike ken iken wennise-
rate eh naawen. Ronwennihakwe kati Sitaehro-
non nonwarh shotonhonne : Iawentatokenton
nonwa, wahtiawenre nasatketate ne sanakta. Wa-
henron tsi tontasakowennaweron : Nene sahaket-
siente ne wahakrori, rawen : Tesek ne sanakta
nok sasahtenti. Wahonwariwanontonse kati :
Onka ne ken ne hiahrori, rawen : Tesek ne sa-
nakta, nok sasahtenti? Ok ne shotonhonne iahte
ho'terien'tare onka ne kenh. Aseken ne Iesos ok
sa ok S'hotohtarhonne tsi ionkwehnene netho
nonwe: Ohnaken teshonateraon Iesos ononsa-
tokentike, nok wahawenhaser Onen wahi tsisa-
tonhon ; toisa kati onen 'saseriwanerak, ne tosa
senha kanoron tsi naesaiatawen. Sahahtenti kati
ne ronkwe, nok sasakohiroriana Sitaehronon tsi
lesos ne shotsienton.
Tekenihaton Niiohne tsi Iakawentontietha kowa.
Watio, XVII, 1-9.
Ethone wasakoiatenhawe Iesos Tier, Sak, nok
San hiatatekenha, nok wasakoiatenhawite onon-
432
Tst IARAWENTONTIETHA KOWA
toharake nakwah ionontowanen, oktihononhatsi-
wa; nok wathatiatateni raotihenton. Eh natios-
wathene ne rakonsake tsiniiot tsi iorakote, nok
eh nakenrakenne ne raotseronniat tsihiiot noniete.
Ok taontierentsi wasakonatianeronkwen Mois
tenhnon Eli, tehatihtarha ne Iesos. Onen Tder
wahawenhase ne Iesos, wahenron : Sewenniio,
ioianere ne kento aetewenterontake ; nasatontat-
seke, ashen naetewatatoseroton, enskat nise sa-
wenk, enskat ne Mois, nok enskat n’Eli. Nok
sekon ok nihohtaratie, eh teiotsataientontie
teioswathe ne waakorhoiroke. Nok etho otsata-
kon takawenninekenne, waton : Ne ken hiken ne
Riienha, rinoronkwa onwe, raonhake akwa wa-
konweskwanitha, neh hetsisewatontatihek. Nok
sahatiwennahronke ne Ratikwekonne, akwa eh-
take wahatiiatakerontane, okenrake wahontkon-
sanentakte, itsi nahonateronhienten. Nok eh wa-
thatane Iesos, kenniiahaiere tsi ronatiskwentare,
nok wahenron : Tontesewatann, nok tosa sewah-
teron. Ethone tonsahonitkakwarisi, nok iah onka
nakoren tesesakotiken, raonhatsiwa ok ne Iesos.
Nok nonen satontahonanontatsnentonhatie, wa-
sakonnhanne Iesos, wahenron : Tosa onka ietsiih-
rori tsi naawen tsi wesewatkahto, tsi ok onen
enshotonnheton n’Onkwe Ronwaienha.
Awententaonke.
San, VIII, 21-29.
*
Ethone Iesois wasakawenhase kentiohkowanen
ne Siitaehronon, wahenron : Heren wakete, nok
enskwaiatisake, ok eken sewariwanerahakserakon
ensewenheie. Tsinon wake, iahtaesewakweni
TEKENIHATON SIOIAIAKSERA
433
nise niaesewete. Nok rontonhakwe Sitaehro-
non : Raonha kati ken enhatatonnhiiake, ne tsi
ratom: Tsinon wa'ke, liahtaesewakweni nise niae-
isewete ? Nok ne raonha sakawenniskwe : Eh-
take nise sewanakere, ok niii ehneken itkenakere.
Kento nise onwentsiake isewanakere, ok nii iahte
kiatare nonwentsiake ienakere. Waken kati tsi
kwahrori, ne tsi sewariwanerahakserakon ense-
watonnhokten ; aseken niahtensewatontathe tsi-
nakiatoten, oriwiio tsi sewariwanerahakserakon
enisewenheie. Sahonwariwanontonse kati, waho-
niron : Oh nise nasiatoten? Tontasakawenhase
ne lesos : Oriwakwekon ii tkeriwakweniio, non-
wa ken kwabtarani. Eso wakeriwaien nakatrori
nise sewariwake, nok nakwariwastenniheke. Ne
tenhnon thakennhaon iahte honowen; ok nii ne
nonwa waktarakwen nonwentsiake, ne raonhaa
raktokatenni. Nok iahte hotinikonhraientaon tsi
ne rohtarakwenne tsi raonha Roniha ne Niio.
Sekon sahenron ne Iesos : Kawenniio entsise-
waiatakarataton ehneken n’Onkwe Ronwaienha,
ethone ensewatokense tsinakiatoten, tsi oni iah
othenon tekatierha noktaontakennonton, nokon’i
tsi ne ok waktarakwen ne Rakeniha rakerihon-
nienni. Nene thakennhaon iakenikwekon, iahte
hakwatewenteton nakonhaa akenhake ; aseken
tsi ok nihariwanonwes, tiotkon ethoni wakieren-
hatie.
Ratironhiakehrononke.
Watio, XXIII, I-I2.
Ethone Iesois wasakotati ne tekanenraronwe,
nok oni ne raotiohkwa, wahenron : Tsi rentskwa-
rakwe Moiis, nonwa shatitskwaronnions ne rati-
434
TSl IAKAWE N TONTIETH A KOWA
iaitons nok ne Farisien nihatiiatotens. Tsi kati
nikon enietsihrdri tsi enieitsirihonnien, akwekon
sewaiena nok etho nasewaierhak ; tosa tenhnon
ietsinakeren tsini hotiierenhatie ; aseken ronton,
nok iah eh tehatierha. Aseken ratihrienonnia-
nionis ne iohrienakstes, ne iah taonton aiontketa-
te, nok akoren sakoitihrienaketats ; iah tenhnon
ne rononha ken tiiahatiiere enskat oni ne ratis-
nonsake. Akwekon tsini hotiierenhaties, ne ok
ne ronnehre, aionkiiatkahto nonkwe; ne aoriwa
kenhnowanens ronaninaniionton, nok iions ne
tionwentatstha ne raonatiatawit. Ratinonwes tsi
iontekwaherha ohenton ahonnitskwaren tsinonni
kanaktiiois, nok oiii tsi tion'terennaientakwa ohen-
ton ahonwatinaktotase, nok oni nasteson tahon-
watinonweratonnion, nok oni tsi ronwatinaton-
nions nonkwe okon, aiontonheke, Ronkiwen-
niio. Tosa kati nise aietsinatonkwake, Takwa-
wenniio ; aseken enskat ok Hetsisewawenniio,
nok nise sewatatekenha akwekon. Tosa oni ka-
neka nonwentsiake n aiets in atonk wake, Takwaien-
ha; aseken enskat ok Hetsisewaienha ne karon-
hiake thenteron. Tosa oni ietsinatonkwak Tak-
wakowanen, aseken enskat ok Hetsisewakowa-
nen ne Kristois (i). Kaneka tsinitsion rakowa-
(i) Ne itsinahahtiawenrate Iesos, tsi ehniha-
wennoten, iah ne iteken notiake aiakoterihonten.
Raonha se wasakoiatarako ne Ratikwekonne,
wasakonnhane oni, tsi ki niiohtonne thonnhaonne
ne raonha ne Roniha; tokenske wasakorihonten
ahonwatikowanenhake, nok iawet ontateni okon-
ha akenhake niakoriwiioiston ; oriwiio oni aiai-
ron, tsi sate sakorihonte Iesos tsiniakon ne non-
wa teshonattenionhaties nonwentsiake ne ronwa-
TEKENIHATON SIOIAIAKSERA
435
nen, sewannhatsera enhatatonni. Aiseken kaneka
enhatatkonnienste enhonwakenhron, ok nenha-
tatkenhron enhon wakonnienste nennee.
Sosehne.
Watio, XX, 17-28.
Ethone ne Jesos, tsi wahawenontonhatie Siri-
sarehne, otasetonke tasakononke tekeni iawenre
Ratikwekonne, nok wasakawenhase, wahenron :
Onen wahi Sirisairehne iaonkwenontonhatie, nok
Onkwe Ronwaienha enhontatenaskonnien tsi
ronnhe ratitsihen'stakweniios, nok ne ratiiatons ;
enhonwariwente enhonwario, nok enhonwatiwen-
niioste tsi ronnhe niahte hotiriwiioston, enhon-
watentoriiatanion, enhonwasokwawesonnion, nok
enhonwaiatanentakte ; nok ashenhaton niwenni-
serake enshatonnhete. Ethone eh watkatane, tsi
thenteron Iesos, Zebede rone, wahonwaiiatorenne
oni nakoien okonha, ontiskwentaren tsi thente-
ron, nok rronitentasehatie othenon ahentenre.
Wiahrenhase, wahenron : Nahoten isehre? Ton-
takenron : Asatontatseke ne ken ihnes kheien
okonha, saiatat tsi seweientehtakon ahentskwa-
rake, nok saiatat isesenekwati, nonen ensewenni-
ioke. Tontahenron Ieso's, (wasakawenhase na-
koien okonha) : Xahte tsiaterientare tsi nahoten
wennenhawe okon. Ne tenhnon wahahtiawen-
rate ne kanaiesera, ne tosa aiontatewenniiostake
ne ronaterihonton, ne tsi >ronaterihonte. Raonhaa
ok eken ahonwawenniiostake ne Rawenniio, ne
r on w a ri waw aseh a t i es .
436
TSI IAKAWENTO N TIETH A KOWA
seninekha. Ensenikweni ken nensenihnekirha
tsina kahnekoten nii nenkehnekirhate ? Tontah-
niron : Eniakenikweni. Tonitasakawenhase : To-
kenske, wahenron, entsienhnekwane tsina kahne-
koten ii enkehnekihrate ; nok ken kaien naetsia-
tien kiatakta, oktatetsiaronkon, iah taonton nii
akenon, ne nennee akowenk ne sakoienni ne Ra-
keniha- Sahotitokense oieri nihati, wahotina-
kwen tsi nahniiere ne tehnihase hiatatekenha.
Iesos tenhnon tasakononke tsi irenteron, nok
wahenron : Sewaterientare, ne iontatennakeraton
niate ionwentsiake, ieiatakweniios tsi ok naonta-
teriwiisahase, nok tmi tsi tionnontons ne iekowa-
nems, tiontatennontonses ne iontatkowanens. Iah
kati niise eh taiawen ; kaneka tsinitsion enhrer-
heke, aionkkowanen, ok eken raonha sewannhat-
sera akenhake. Nok oni onka ki ok tsinitsion
irehre, ii akiatakwenniioke, ok eken sewanaskwa
enwaton. Tsi ki niiot n’Onkwe Ronwaienha,
iah ne tethonienton nahonwaseronnienniheke, n?
tenhnon asakoseronnienniheke, nok ahatatewen-
tetase tsi ronnhe, ne kentiohkowanen aonsasa-
koiatatako.
Okaristiahne.
Ruk, XVI, 19-31.
Ethone wasakawenhase Iesos ne Farisien ron-
watiiatskwe, wahenron : Sajiatat ne ronkwe ro-
kwatsehne, rotiatawitonne ne kanekwaratsi ni-
wasokoten, nok kanoromson, nok niate wennise-
rake kakwanoron ratekhonniskwe. Saiatat oni
ne rotent, Rasar ronwaiatskwe, tsi ronnhakaron-
te ne rokwatse raiationnikwe, raiatakwekon
TEKENII-I ATON SIOIAIAKSEliA 437
rotkenseraronnjion, raskanekskwe riairahona neh
ahrake ne rokhwiion ne rokwatse, ne tkaniserens
raotekwarane, nok iah onka tehonwawiskwe ; ok
oni 'tkonnetakwe herhar okonha tsi thaiationni,
nok kontiikanontskwe tsi rotkenseraronnion. Ia-
lcahewe kati naihrenheie ne rotent, nok ratiron-
hiakehronon iahonwaiatenhawe ranaskwakon
Abraham (i). Wahrenheie oni ne rokwatse,
nok onwentsiakon wahatiatata. Eh kati tsi then-
teron karonhiakenserakon, ehneken tahatkahraie-
rate, nok inon iahoken Abraham, nok ranaskwa-
kon, ne Rasar; iiahatewennaientonwe kati, wa-
henron : Rakeni Abraham, askitenre, nok aontat-
satenniete Rasar, enskat tsi rasnonsokte iatahen-
nisnonsowe nawenke, naonsahakwennasanoste,
aseken wakeronhiaken nakwah ken nonwe oton-
kokon. Nok tahawenhase Abraham: Sehiarak,
kien, tsini sakatekwe ne ioianerese okonha, tsi
sonnhekwe; ok eken ne Rasar ne ok nennee
rotkahton tahatonnhakariate ; onen nonwa raon-
ha wahatennikonhrahnirate, ok nise waseronhia-
kente ioronhiakenseratsanit. Tikate, ne tsini iah-
tiiaiehewe tsina tetewatere, iosonhiowanen tsi
iotonwentsiiiakhon ne teionkwakhasiaton ; iah
kati nonwenton tiiaonton ne kento iaio-nhtenti,
nok eh iaien tsi tesewenteron, iah oni neh aon-
taionhtenti, nok kento naontaien. Sahenron :
Wakonneken kati, rakeni, iatsiatori tsi rononsote
ne rakeniha; aseken wisk niwakatatekensen,
asakotokaten, tosa ken naontahonne tsi tkenake-
(i) Ne sakat aiairon : tsi thonaktekwe ne
rokstenseratokenti Abraham, ratikwekonne ne
tiakoriwaieri okon kenha, arekho tsasakonnho-
tonkwase Iesos ne karonhiake.
438 TSI IAKAWE N T O N TIE T IIA KOWA
res ioRonwaktenserakon. Tontahenron Abraham :
Rotiien Mois nok ir ot it okens e h a k w e, rontontat
tsini hatiierha. Sahenron : Iahten, rakeni Abra-
ham; 'kaneka se ne iakawenheion eh iaien tsi
thatiteron, enshontatrewate. Sahenron Abraham :
Tokat iahtensakon.atontatse Mois nok rotitoken-
se, iah ki senha tahontontate nok oni naonsaia-
kotonnheton ne iakawenheion.
Ronwaiatanentaktonne.
Watio, XXI, 33-46.
Ethone Iesois watesakoriwakenwaten ne Fari-
sien nahaitiiatotens, wahenron : Ronkwe raon-
kwetakatekwe, wahanenharaientho, nok aktatie-
son wahatenhenronniate, wahasonhionni oni na-
iehnekonniate otsitsia, nok eh iahanonsonni ne
iononsahniron, nok wasakoni ne ratinenharaien-
thos, nok wahahtenti, imon niiahare. Kawenniio
iakahewe tsini ionhiakwas, iasakotori ne raonn-
hatsera tsi thatiteron ne ratinenharaienthos,
naontahatinenharotako. Ok eken ne ratinenha-
raienthos wasakotiiena ne raonnhatsera ; saiatat
wahonwaientanion, saiatat wahonwario, nok saia-
tat wahonwanenhioiake. Sekon ionsasakotori
oia, onen senha kentiohkowanen, ne raonnhatse-
ra ; eh ki oni nenneh nasakotiierase. Onen
tenhnon iahotoiri tsi thatiteron ne roienha, wa-
henron : Tokat maa enhonwakomiienste ne riien-
ha. Kawenniio kati ne ratiienthos sahonwaken
ne roienha, wahonnontonnionwe, wahoniron :
Ken thare ne raowenk watonsere tsi tewenteron ;
ietewe, hetsitewario ndha, nok ii onkwawenk en-
waton tsi nahoientaon. Wahonwaiena kati, isi
TEKENIHATON SIOIAIA KSERA
439
naorntenhenrati ionsahonwaiatonti, nok wahon-
wario. Kawenniio kati ensrawe ne raiatakwe-
niio tsi iotenenharhare, oh onte nensakoierase ne
tohiken ratiienthos ? Tahoniron : Rononkwe-
taksens enhakwisron tsi ensakohirewate, ensako-
wentho, nok akoren ensesakoni tsi rotenenftarha-
re, nenhonwahiawiseke nennee ne iakaierine.
Tontahenron ne Iesos : Iah ken nonwenton tese-
wawennahnoton tsi waton noiaton seratokenti :
Nene rotinenhiaswenhon ne ratinonsonnis, ne ka-
nenhiakweniio ioitonhon tsi teiotiesate ; Rawen-
niio ethoni horiwison, mok ionkwaneh rakwas
nonwa tsi tewakahrake tewatkahtos. Ne kati
aoriwa wakwahrori : Entsietsikwa ne Niio rao-
nakeratsiera, nok ientsiontaton nakte tienakere-
nion ; enieriwaierite nennee, eniakehiaron. Nok
ken kaien me kanenhiakweniiio iotonhon, tokat eh
enietakerane, teniakoiatahrite ; nok tokat entia-
konenhiense, teniakoiatorarake nennee. Tsi wa-
honhironke ne iratitsihenstakweniios, nok ne Fa-
risien ronwatiiats, tsina thariwakenwatanion,
wahatiienterene tsi rononha sakoton. Ne se wa-
onni, ronnehrakwe asakwaiena; nok wasakotitsa-
nike nonkwe, aseken tsimiiot ne Rotokense tsi
tehonwakamere.
Entakta.
Ruk, XV, 11-32.
Ethone wasakawenhasie Iesos ne Farisien na-
hatiiatotems, nok ne ratiiatons, wathoriwakenwa-
ten, wahenron : Saiatat rne ronkwe tekeni teho-
wiraientakwe. Nene kennihraa wahawenhase ne
roniha, wahenron : Rakeni, takon omen tsinikon
440
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
nii akwawenk tsini kaien ne kento. Watesako-
khasiase kati tsinikon >roien. lahte iaonnisehon,
nene kennihraa ne roienha saharoroke tsinikon
ne raowenk, nok wahahtenti, inon tienakere eh
niahare; nok eh nonwe iahatiesatanion tsini
hoien' kanakwaiesatserakon tsi ronnhekwe. Onen
akwekon isihotekwiison, waontonkariake nakwah
eh tienakere, nok oni ne raonha tontasawen wa-
hotentane. Wahahtenti, nok wahoteranentakte
saiatat neh nonwe thanakerekwe, ne iahotori tsi
thaonwentsiaientakwe, asakonikonhraratieseke
raotsenen okon kwiskwis. Nok raskanekskwe
ne ahrake norhotsera sonha, ne konnekskwe ne
kwiskwis; nok iah onka tehonwawiiskwe. Saha-
tonnhakanonni kati, wahenron : Tond kentioh-
kwa raonnhatsera rakeniha raononskon, rotiria-
tarakate nennee; ok nii, ken kiteron, katonka-
riaks onwe, skanoron akiheie. Tensektane kati,
nok rakenihneha iienske, nok enhienhase, enki-
ron : Rakeni, rinikonhraksaton nene karonhiake
(thenteron), nok oni nise konnikonhraksaton ;
iahte sewakerihonte naonsaionkenatonkwake, het-
sienha; eh kati naskierase, tsiniiot ne sannhat-
sera akenhake. Tontasahatane, tontahoiatisak-
ha ne roniha. Sekon inonha itres, ok naa taho-
ken roniha, wathaweriasasihare tsi nahotenre,
iatharatate iathoteratana, ok tsi ire wahoniasa,
nok wathonoronkwanionton. Ethone tahenron
ne roienha : Rakeni, wakennhikon, risentenni ne
karonhiake (thenteron), nok oni nise konsen-
tenni, iahte sewakerihonte naonsaskenatonkwake,
konhienha. Ok eken ne roniha iasakawenhase ne
raonnhatsera okon : Ok sa, wahenron, kasewa
niha nakwah atiatawitseriio, nok satsisewase-
ronniat, satsisewasnonsawit oni ennisnonsawit-
seranoron, tsatsisewahtha oni rie wahtakwiios ;
ASHENHATON SIOIAIAKSERA
441
sewesak oni ne ioresen tionnhonskwaron owira,
sewario; tetewatskahon, akwah aetewatekhonni :
aseken ne ken riienha trawenheionne, nok sho-
tonnheton ; rotiatahtonhonne, nok shonwaiatat-
’senrion. Nok tahontasawen nahontekhonni. Ken
kaien ne thakowanen ne roienha, kahehtake
ireskwe; tsatonhawenonitonhatie, toha sonsarawe
tsi rotinonsote, wahotieren ok, iakoterennotatie,
iakohonrawatonhatie oni, iahononke saiatat ne
kannhatsera, nok wahoriwanontonse ohniiotiieren.
Tahohrori ikati, wahenron : Hetsekenha sarawe,
nok wahario hianiha ne tionnhonskwaron owira
ne ioresen, aseken iskennen sahotkahto. Tsi naho-
nakwen, iahte shatontatskwe niaonsahataweiate.
Onen ki ne romiha iahaiakenne, tahatasewen ro-
nekennihatie. Tontahowennaweron ne roniha,
wahenron: Onen eso nioserake tsi konhiotense,
iah oni nonwenton tekonwennontion, nok sane
iah nonwenton teskwatewentetase arahona kaia-
takeras owira akenhake, ne taiakwatonte nonkwa-
tenro, naiakwatonwesonkwe ; kawenniio tenhnon
sarawe ne ken hiken hetsienha, rokwentaon ne
raowenk, iahte konttolkha s atehon atek w is on , ok
sa ok waserio ne ioresen tiomnhonskwaron owira.
Nok tontahenron ne roniha : Kien, tiotkon wahi
tenikwekon, nok tsinikon wakien ise sawenk.
Teiotonwentsiohonne ki aiontenriioten nok aion-
tonnharen, aseken ne kenh hetsekenha rawen-
heionne, nok shotonnheton, rotiatahtonhomne, nok
sahoketote.
Ashenhaton Niiohne tsi Iakawentontietha kowa.
Ruk, XI, 14-28.
Ethone lesos wahaiatekwate notkonseraksen
(rotiennihne saiatat rie ronkwe), nok ken kaien
442
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
notkon iahte watatis. Nok 'sahaiatinekenwe not-
kon, sahatati ne iahte hatatiskwe ; nok wako-
nehrakohaton iakotiohkowanen. Otiake sane ne
teiekanere iontonhakwe : Ne thonatenrohon
Beelsebub, ne konwakowanen noneshonronon, tsi
sesakotekwatha nonatkonseraksens. Nok otiake
ronwatenientensehakwe, ronwariwanontonniskwe
nothenon asakon atonhase ne kanoron, ne karon-
hiake nontaiawenon. Sahatkahto Iesos tsini ho-
tinikonhrawens, wasakawenhase, wahenron : Tsi-
ni kanakeratserake, iah skanikonhrat teken tsi
tienakere, enienakeratserakari ; nok skanonsat,
kanonsahere tsi kanonsote noia, tenkaiatenne.
Tokat kati notkonseraksen ok aonhake teioriwa-
tironte, oh kati niiot tsi enkatake ne aonakerat-
sera ? Sewatons se wahi, aosennakon Beelsebub
tsi sekheiatekwatha nonatkonseraksens. Tokat
nonwa aonkienawaseheke Beelsebub, tsi sekheia-
tekwatha nii notkonseraksen, onka kati akosen-
nakon skonwatekwatha ne ietsiien okonha ? Ne
se waonni, ok rononha tenietsiiatorete. Nok
tenhnon tokat Rawenniio tionkiatenrohon tsi
sekheiatekwatha nonatkonseraksens, oriwiio kati
tsi onen sewaiatorenhon ne Niio raonakeratsera.
Kawenniio ne rotsanit ne ronkwe ranonne tsi
ronnhokaronte, akwekon skennen tikaien tsini
hoien. Nok tokkt ne senha rasatste aonthare, aho-
senni, alkwekon enhokwa tsini hatatiatakennhas-
takwe ne raniahesenne, nok enhaiakhon ne rao-
wenk kenha sonha. Kaneka iahte iakenikwekon,
rakeriwaswase, nok kaneka iahte iakenikwekon
tsi rarorotks, ratiesatha. Kawenniio notkon ne
kanakwaiesen tioiakenhon ne raiatakon ne ron-
kwe, watewatstekafa niare tsinonni ionwentsias-
tathen, iawesakhonhaties ne skennen ; nok tsi
iahte katsenries, ethone waton : Eh ienske nake-
ASHE 'N II AT O A SIOI AI A KSEEA
443
rioniskon, itsini tewakenon. Tsi ionsonwe kati,
sakanonsatsenri tsionhewaniion no'k skaseronnia-
nion. Oik sa ok saonkete, oia saiakononksa tsia-
tak nikonti nonatkonseraksens, iseniha kontisero-
hen tsi aonha niiot, ion sakonta weiate, nok akwa
ionsakontatiteron. Nok ne ronkwe senha saliaia-
taksenne nohnaken, tsiniiohtonne ne tiotierenton.
Ethone tsi rohitarakwen ne I'esois, ontewennaien-
tonwe skaiatat tsiothonwiisen, tsi ietaraien, wa-
kenron : Xakotaskat ne eiatakon tsiaitatakwe, nok
iesastaronte. Nok tontahenron ne raonha : Sen-
ha naa iakotaskat ne iakotahonsate ne Niio rao-
wenna, nok ronwawennarakwa.
Awententaonke.
Ruk, IV, 23-30.
Ethone Iesos wasakawenhase ne Farisien niha-
tiiatotens, wahenron : Kanekhere ne enskwen-
hase, tsi nahoten iontons nonkwe : Satetsients,
ise satatetsient ; tsiinikon ionkwahronken tsini
satieranion ne kariwanorons tsi tienaikere Kafar-
naomike, ok he nonsaitsier ne kento tsi tesenakere.
Wahenron kati : Akwa tokensike tsi kwahroris,
kaneka rotokense, iahtahonwakonnienste tsi akwa
nithanakere. Oriwiio tsini kwahroris, ethone tsi
ranakerekwe Israenrononke ne Eli, iotitiohko-
wanenne ne ionaterehonitsikonne, sonteronhia-
kweke nashen nio'serake noik iaiak niwennitake ;
ne se waonmi wahontonkariake ne raononwen-
tsiakwekon ; nok sane iah oni nenskat tesakoia-
■takennhaseron ne Eli, ne ok ne Sarepta nonwe
nikanakerekwe Sidonrononke, iskaiatat ne iotere-
homs. Nok oni rotitiohkowanenne ne rotistawis
444
TSI IAIvAWEN T O N TlETHA KOWA
onwe Israerrononke, ethone tsi ranakerekwe ne
Rotokensehakwe Elisee; iah kati onka tesesa-
kotsienton, ne ki ok ens'kat Naaman ronwaiats-
kwe, Sirihronon. Ok eken tahotinakwen tsini-
hati ronatonte tsi nahaiere. Wathatitane, sahon-
waiatinekenwe ne raotkiatakon ; iahonwaiaten-
hawite akwa tsi lioinontakenhiate, ne nonontakon
tkanataientakwe, ronnehrakwe asakwaiatente.
Ok ne raonlia tehatiiiatokenson tonsahatohetste.
nok sahahtenti.
Ratironhiakehrononke.
Watio, XVIII, 15-22.
Ethone wasaikawenhase Iesos ne raotiohkwa,
wahenron : Tokat enhianiikonhraksate ne tsiata-
tekenha, was, hetsahinist, nok senonhatsiwa ken-
hak. Tokat enhiatahonsatathe, tentsenikonhratsa'
ne tsiatatekenha. Nok niahtenhiatahonsatathe,
ethone aesaiatawentatieseke tokat saiatat, tokat
teionkwetake, etho naontawe tsi nenrionatonteke
ne teionkwetake, tokat oni nashen, aontkwatako
noriiwakwekon. Nok itokat sekon iahtasakota-
honsatathe, isrori ne kenitiohkwatokenti ; nok to-
kat iahtahawennarakwe ne kentiohkwatokenti,
etho natsierase tsinaonsheieren niahte iakoriwi-
ioston nok ne ratiienas (i). Akwa tokenske tsi
kwahroris, tsini'kon ensewaneren onwentsiake,
entkaneren oni ne karonhiake ; nok oni tsinikon
ensewanerension nonwentsiake, entkanerension
oni ne karonhiake. Sekon sakwahrori, tokat
(i) Satkens, sk. 422, watroriatha tsinahatiiato-
ten ne ratiienas.
ASHENHATON SIOIAIA KSERA
445
tehnihase tsinitsion s'kani'komhrat ahnonni non-
wemtsiake, tsiniikon enhmiriwanonton, akwekon
entesakaon ne Rakeniha karonhiake thenteron.
Aseken tsinonwe tehmihase, tokat ashen nihati
ksennakon nihonatkennison, eh se kiatare iateke-
mihokem. Ethone ne Tiier wahoteranemtakten Ie-
sos, nok wahenron : Sewemniio, toni ioriwake
nenhakenikomhraksatanionke nonkiatatekenha,
•nok emshimikomhrense ? t.siatak onte ken niori-
wake ? Tontahemron ne Iesos : lahte katom, tsia-
tak mioriwake niaseniharho (naonsatsitenre) ;
tsi tenhmon nikon me tsiatak niwashen mioriwake
ne tsiatak.
Sosehne.
Watio, XV, 1-20.
Ethone wathatitane tsi renteron Iesos ne ra-
tiiatoms nok ne Farisien nihatiiatotens, Sirisare
nontahonne, wahonwenhase, wahoniron : Ohni-
iotieren ne isewes sentiohkwa iahte hatiriwaierits
tsini ionkiriwiisahani ne rotiksten okon kenha
tsinahe? Iah se wahi tehontsiohares nonen wa-
hatinatarake- Tontasakowennaweron, wahenron :
Ohniiotiieren nise iahtetsisewawennaierits ne Ra-
wenniio, ne tsini tsisewatateriwisahani ? Aseken
rawen ne Niio : Shekonniienstak hianiha oni ne
sanistenha ; nok oni : Kaneka ensakoienhratonse
roniha ok ne romistemha, ne enhostonte enhon-
wario. 0‘k eken rnise sewatoms : Kaneka enha-
wenhase ne roniha, tokat enhrenhase ne ronis-
tenha, ahenron : tsimikon enhiwenniioste nii ne
Rawenniio akwawenk sonha, ne ensatsennonnia-
te ; ne thohiiken oktihawenniio rniahta sakokon-
nienstake ne ronwaienha. lawet kati sewari-
TSI iakawentontiETiia kowa
446
sion'S itsini horiwison ne Rawenniio, ne tsini tsi-
sewatateriwisahani. Tesewanikonhranet, thori-
waieriton tsini hetsisewentonhon ne rotokense-
hakwe Isai, tsi rawen : Nene ken ienakere tsi .
iesakaronte ok ionksennaiens, nok inon nateia-
kwatere nakaweri. Ok se sewatieren tsi ionksen-
naiems, ne se ok iontaterihonniennis nonkwe tsi-
ni iakorihotens. Ethone tontasakononke akwe-
kon, nok wahenron : Takwatahonsatats, nok se-
waniikonhraientann. Iah se teken neh wataweia-
tha nesakon nonkwe, ne iakoiataksatha ; ne
tenhnon neh nesakon tkontiiakens, neh iakoia-
taksatha nonkwe. Ethone wathatitane tsi rente-
ron ne raotiohkwa, nok wahoniron : Saterien-
tare ken tsi nahontatenikonhrotako ne Farisien,
tsi nasiere tsi tasatati? Nok tahatati, wahenron :
Tsi ok nakakwiroiten niahte hokwirote ne Rake-
niiha karonhiake thenteron, enwatterotsi. Rone-
romhatie, tosa ietsiiiatsterist : tehatironwekon,
nok sakoitinentsines ne teieronwekon ; tokat ne
teharonwekon enhonentsineseke ne teharonwe-
kon, tetsiaron osonwakon ienhniiatenne. Tier
wahowennarane, wahenron : Askwanikonhraien-
tasten tsina tesariwakenwaton nonwaitsi. Nok
wahenron ne lesos : Ise ken oni iahte sewani-
konhraientas ? Iah ken tesewamikonhraientas
tsinikon kontaweiatha esakon, onekwentakon
kontohetstha, nok tsi tiotaseton ieskontiiakens ?
Ne tenhnon nesakon tkontiiakens, akaweriane
tkonnes, ne kati iakoiataksatha nonkwe. Aseken
nakon n aka weriasakon tkontiiakens wennonton-
niontseraksens, atataseton, kanakwaiesatsera son-
ha, kanenskwen, iontatennowentennis nonkwe,
ronwasennaiesatha pe Rawenniio. Nene ken
(kariwaksenskwe okonha) ne iakoiataksatha
nonkwe. Ken tenhnon kaien taiontskahon niahte
iakotsiohare, iah neneh teiakoiataksatha nonkwe.
ASHENHATON SIOIAIAKSEBA
447
Okaristiahne.
Ruk, IV, 38-44.
Ethone tontahaiakenme Iesos tsi tionteren-
naientakwa, nok tsi rononsote Simon ionsahata-
weiate; iothonkwarhoskwe nakwah ne Simon
ronwennhonsa, nok wahonwennitentase Iesos na-
hentenre. Eh kati wathatane tsi tkaiationni, wa-
hahriste ne kannra, nok iokontatie, saiontethon-
kwarako. Ok sa ok kati saontketsko, nok iako-
seronniennihakwe. Nok onen tsi iatewatsotho-
sere, eh iontatiatheskwe tsi thenteron, tsiniakon
ne niate kannrake iaJkononwaktaniitakwe. Ok ne
raonha ne iskatson iatesakoni'snonsaherhase, nok
wasaiko ts i en tan ion . Tohka oni non sa s akoi at in e T
kenwe nonatkonseraksens, nene ' kontewennaien-
tonskwe, nok kontonnionskwe : Tokenske ise
Niio Hiaienha; nok sakohristakwe lesos, sakonn-
hesehakwe nehnahoten nakontrori, ne tsi iona-
terientarakwe tsi tokenske raonha Kristos na-
haiatoten. Akwa ne ok waorhene sahaiakenne,
eh nonwe niiahare tsinonwe iah onka tetiens,
nok nonkwe okon shonwaiatisakskwe, nok iahon-
waiatorenne ; nok wahonwaiaitannhe, ne tosa
aonsahahtenti its-i ratiteron. Wasakawenhase
kati, wahenron : Ioteriwison se oni noia nitka-
nataientons akeriwihewe tsini iorihoten ne Niio
raonakeratsera ; aseken ne aoriwake tionkenn-
haon. Nok sakotatiskwe tsi tionterennaienta-
kwanionkwa ne Karire nonwe.
448
TSX IAKAWENTON T I E T H A KOWA
Ronwaiatanentaktonne.
San, IV, 5-42.
Ethone iahanatarane lesos, Samarihronon rao-
nonwentsiake, Sikar konwaiats tsi tkanataien, ok
etho tsi thaonwentsiawihne naonnise Sakob ne
roienha Sose. Btho oni nonwe nihotnawerota-
kwe Sakob. Iesos kati, wathawishenheie tsi ra-
thahine, eh wahatien akta tsii iohnawerote. Onen
tokat ne iaiakhaiton tsi iowistahehatie. Eh onwe
ne ionkwe Samariihronon, kaihnekotsientane. Nok
wahrenhase ne Iesos, wahenron : Takehnekar-
has. Aseken ne ronneskwe Iesos, tsi tkanataien
ronatennatserahninonseronne. Nok tontakenron
ne ionkwe Samarihronon : Ohniiotiieren tsi takeri-
wanontonnis nakonhnekarhase, Sitaehronon wahi
nasiatoten, nok nii Samarihronon nakiatoten?
Iah se tatehonatenrohonhatie ne Sitaehronon nok
ne Samarihronon. Tontahawennaweron Iesos,
nok wahenron : Naesaterientaralke tsi nahoten
sakowiis ne Rawenniio, natsienterihake oni non-
wa wahiariwanontonse natsehnekarhase, ise ok
eken atseriwanontonnike, nok ahiahnekawike ne
kahnekanoron iakaonnhetha nonkwe. Tontaha-
wenihase ne ionkwe : Sewenniio, iah othenon
tesaien nasetsientakwe, iosonwes tenhnon tsi
iohnawerote ; ka kati naontashawe ne saton
kahnekanoron iakaonnhetstha ? Senha onte ken
ise tsiatanoron tsiniiot ne sakwanikenha Sakob,
ne isonkwawi ne ken iohnawerote, eh rahnekihra-
takwe ne raonha, nok ne sakoien okonha, ok ne
raotsenen okon ? Tontahatati Iesos, sahrenhase :
Tsiniakon ne ken kahnekare eniehnekihra, sekon
entsiakoniiatathenseke ; ok nenhahnekihra ne ii
enhihnekon, iah nonwenton taon sahon iata th en
ASHENIIATON SIOIAIAKSEBA
449
seke tsinenwe; aseken tsini kahnekoten nenhih-
nekon, ienwatnaweronni ne raonhake, nene enioh-
nekotake niiore tsiaikonnhe iaitenwatkonten. Ton-
tahawenhase ne ionkwe, wakenron : Sewenniio,
takehnekon niha netho nakahnekoten, niahtaonr-
sonkeniatathenseke, niahta taontonkehnekotsien-
tana ne kento. Sahrenhase ne Iesos : Was, ia-
tsinonk teseniteron, nok tontase. Sakenron ne
ionkwe tsi tontontati : Iah se tewakeniakon.
Sahenron ne Iesos : Tokenske taseriwaierite tsi
saton, iahte wakeniakon. Aseken wisk nisania-
konhonne, no'k nonwa isenes iahte seniniakon ;
taseriwaierite kati tsi tasatati. Tahawenhase ne
ionkwe : Sewenniio, tsi tekkanere, oriwiio tsi
satokense. Iakini okon kenha ken iiken tsi ionon-
te ronwasennaienskwe ne Rawenniio, ok nise se-
waton, tsi Sirisarehne ok nioteriwison nahonwa-
sennaien. Tontahenron ne lesos : Tsisathon-
wisen, isatontat tsi waktare, onen ieiohe, tsi iah
tsi ok te'ken iken tsi iononte, iah oni tsi ok ne
Sirisarehne tatsisewasennaien ne Roniha. Neh
sewasennaiens tsi nahoten niahte sewaienteri ;
ok nii neh iakwasennaiens tsi nahoten iakwaien-
teri, aseken Sitaehrononke nentewe naiontsen-
nonni. Iakahewe kati, onen oni ieiohe, ne ron-
wasennaiens onwe enhonwasennaienheke ne Ro-
niha akonikonhrakon, oriwiio oni. Aseken ne
resaks ne Roniha nethoniiot tsi ronwasennaiens.
Raonikonhroskon ne Niio; ne kati waonni ne
ronwasennaiens, akonikonhrakon nok oriwiio
ahonwasennaienheke. Sakenron ne ionkwe : Wa-
katerientare tsi thare ne Sesakoskontakohe, ne
Kristos ronwaiats ; kawenniio kati enhrohake,
raonha oriwakwekon ensonkwarihonnien. Wa-
henron ne Iesos : Ii wahi ne ken, ne watitenih-
taren. Ethone sahonnewe ne raotiohkwa ; nok
15
450
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
wahotinehra'ko tsi teho'tiihtare iie tsiothonwiseii.
Iah sane onka teiakawen : Nahoten seriwanon-
tons, oh oni nahoten tesenihtarakwen ? Ok he
iekatsetaien ne ionkwe naoitse, kanatakon niion-
sakatakhe, nok waakohrorianion ne ienakere, wa-
kenron : Kasene, hetsisewatkahto ne ronkwe, ne
wahakrori tsi wakatieranion ; iah ken raoriha
onte ne Kristos nahaiatoten? Taionhtentionko
kati, taionwe tsi renteron ne Iesos. Nok ronwaia-
tanekaronkwennis ne raotiohkwa, rontons : Se-
wenniio, tesatskahon. Nok wasakawenhase, wa-
henron : Wakekhwaien ne takatskahon, niahte
sewakhwaienteri. Rontonhakwe kati ne raotioh-
kwa, tsi tahatihtarakwe : Otiake kati ken naa
thonwahawiseron ne tahatskahon? Wasakawen-
hase Iesos : Ne nii akekhwa nahiwenoarakwake
ne thakennhaon, nakwa akierite ne raoiotensera.
Iah ken tesewatons, sekon kaieri niwennitake
tsi-niiore ienieienthoko ? Ok nii katon tsi kwah-
roris : Tesewatkahkwarisi, nok sewatkahto tsi
ienakerenion, iotonnisahannhon naieienthoko.
Nene raienthokwas, rotkariaki tsi roiotenhon,
ratienitha nahatsennonniate niatekakonte ahronn-
heke, eh naontawe nene satahiatsennonni ne
raienthos nok ne raienthokwas. Tokenske kati
itsi nahoten iontonnions nonkwe ne aoriwake :
Saiatat raienthos, nok tishaiatate raienthokwas.
Ii iekwannhaon naesewaienthokoha, tsinonni iah-
te sewaiotenhon ; tihatite thotiiotenhon, nok
raotiiotenserakon eh ionsesewataweiaton. Eso
ne Samarihronon, ok etho tkanataien tienakere-
kwe, taiakawehitakwe ne raonhake, tsini kaierha-
kwe ne ionkwe ne kariwahniratstakwe, tsi waiton-
hakwe : Akwekon rakeriho'tasienni tsi ok niwa-
katieranion tsinahe. Nok sahonnewe ne rononha
Samarihronon tsi renteron Iesos, wmhomwaneken
ASIIENHATON SIOIAIAKSERA
451
ahenterontake tsi ratinakere. Tewenniserake kati
nikariwes etho iehenterontakwe. Nok senha
nonwa eso taiakawehtakwe, nonen sahonwawen-
nahronke. Nok skonwennihakwe ne tsiothon-
wisen : Iah nonwa satroriaitserake teioriwake tsi
tionkwehitakwen ; aseken nonwa ii ionkwatonte,
nok ionkwaterientare tsi tokenske raonha sesa-
koskontakohe nonkwe okon.
Entakta. ■
San, VIII, i-ii.
Etlione Iesos eh warete tsi tiononte Orif. Tsi
waorhene orhonketsi, are sahatatiteronhna onon-
satokenfike, nok nonkwe okon wahonwaiatoren-
ne; nok wahatien, sakorihonniennihakwe. Nok
ne ratiiatons oni ne Farisien nihatiiatoitens wa-
ko^waiatewe tsiothonwisen, neh ne kanakwaiesa-
tserakon konwaiena, nok thatinihoken watkonwa-
taste, nok wahonwenhase Iesos, wahoniron : Ta-
kwarihonniennis, ne neh ken tsiothonwisen akwa
her konwakennion kariwanerahakserakon. Kaia-
nerenserakon ki wasonkwannhane Mois nethoni
iakoitieren naiohtatenenhioiiake. Nahoten kati
nise saton? Tsi ne rontonhakwe, ne ok ne ron-
nehrakwe asakwatenientense, nahatikwenieseke
nahonwariwarho. Ok tenhnon ne Iesos wathat-
sakete, nok rasnonsake wahaiaton okenrake.
Nok tsi ok onen tsiniiot ronwariwanontonnis,
sahattakwarisi, wasakawenhase, wahenron : Onka
tsinitsion niah othenon tehoriwanerahakseraien,
neh thatierent iahanenhionti. Nok are tonsahat-
sakete, sahaiatonnion nokenrake. Nee kati sa-
Jipnwawennahfonke, sahatiiatatsonha sahatii^-
452
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
kenne, nee tahontierenitonhaitie ne senha rotiks-
tenha, noik raonhaa Iesos sahotatenre, nok ne
tsiothonwisen etho katakwe. Tontahatiatakwa-
risi Iesos, nok wahrenhase, wahenron : Tsisa-
thonwisen, kanon thaititeron ne iesariwarhoskwe ?
iah ken on'ka teiesariwenton ? Takenron: lah
onka, Sewenniio. Tontahenron kati lesos : Iah
oni nii itakonriwente ; was, nok onen tosa non-
wenton saseriwanerak.
Kaierihaton Niiohne tsi Iakawentontietha kowa.
San, VI, 1-15.
Ethone wathaiaiake lesos tsi kaniatare Kari-
rehne, ne Tiberiat konwaiats; nok kentiohkowa-
nen wahonwasere, aseken iontkahtoskwe ne iori-
wan ehrak watenion s tsini sakoierasehakwe ne ia-
konon waktanionn i . Onontoharake kati niahare
Iesos, nok eh iahatien nok oni ne Taotiohkwa.
Onen toha tsi iakahewe ne raonentanoron Sita-
ehronon, Paska konwaiats tsini wentoten. Etho-
ne wathakahkwarisi Iesos, nok wahatkahto tsini
iotiohkwatsanit karo nontaiakawenontonhatie t.si
renteron, wahawenhase ne Firip : Kanonwe ien-
tewanatarahninon, ne tahontskahon ne ken ratite-
ron? Ne ok aoriwa ne ratonhakwe nahbtenien-
tense ; aseken roterientarakwe tsi nenhaiere.
Tontahenron ne Firip : Tekeni tewenniawe tsini
tewawistoten aetewanatarahninonte, iahta kakwe-
ni ne ok oni ostonha aiontatenpnte ne tsionkwe-
tatson. Tahatati saiatat ne raotiohkwa, Antre
ronwaiats, nene hiatatekenha ne Simon Tier,
wahenron : Kento ires saiatat ne raksaa, roien
wisk nikanatarake teiotikonstonhres nikanataro-
KAIERIHATON SIOIAIAKSERA
453
ten, nok itekentsiake ; nahoten kati nennee kasta.
tsini kentiohkwa? Sahenron kati Iesois : letsih-
rori nakwekon iontien nohontakeson, aseken
akwa iothontonnihne nethot nonwe. Eh kati naha
tiiere ; toha wisk niwenniawetserashen tsini ho-
titiohkwa, ne ok ne rononhaa rotiskenrakehte.
Watrakwe kati ne Iesos ne kanatarok okonha :
nok sathononweraton (ne Rawenniio), wasakoiak-
honhase tsiniakon ne ieterontakwe, etho oni
nahaiere ne kentsionk okonha aoriwake, wasako-
nomte tsinikon teiakotonwentsioni. Nonen kati
saakohtane, wasakawenhase ne raoitiohkwa : Sa-
sewarorok, wahenron, tsinikon iaikohkwiion, tosa
othenon akaiesha. Sahatiroroke kati, nok waha-
tinane tekeni iawenre niwatherake ne iotkweta-
ron okonha ne wisk nikanatarake teiotikonston-
rhes nikanatarotens, ne iakotatenrase tsiniakon
watiakotskahon. Tsi wahontkahto ne ken ro-
natkennison tsini io'riwanehrakwait tsi nahaiere
ne Iesos, wahoniron : Tokenske ne kenhiken ne
rotokense, ne kariwison naonthare nonwentsiake.
Nok sahotokense ne Iesos tsi tahonnetane tahon-
waiatakwe nok ahonwanontiioste, sahateko are
onontoharake iahatekwashen raonhatsiwa.
Awententaonke.
San, II, 13-25.
Onen toha tsi iakahewe ne raonentanoron ne
Sitaehronon, ne Paska konwanatonkwa, Sirisare
niionsare Iesos; nok wasakoiatatsenri ononsato-
kenitike ronatenaskwatkeronton tionnhonskwa-
ron, teiotinakarontonha, orite, etho oni ratits-
kwaronnions tehontatwistawis. Ok iawet ienon-
454
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
warehestha wahakwironniaite ne kenniwaseriies-
tha, nok akwekon sasakotekwate nononsatoken-
tike, oni ne raotiitsenen okon teiotinakarontonha,
nok tionnhonskwaron ; nok ne tehontatwistawis
wahawerontho raotiwista, nok wahakarhathose-
ron ne raonatekwarak. Nok wasakawenhase ne
orite ronatenaskwatkerontakwe, wahenron : He-
ren sewahawit neh ne ken ne kenh nonwe, tosa
ne iontenhninontha aetsionniate ne Rakeniha tsi
rononsote. Ethone sahonnehiarane ne raotioh-
kwa tsi kaiaton, waton : Tsini wakaskennhen
tsi sanonsote, ne iawet iwaks tsi konnhe. Ta-
hontaifci ne Sitaebronon, wahoniron : Oh nahoten
aiakwafco'katakwe naesakweniatseraientake neh
nasiere? Tontasakowennaweron Iesos, wahen-
ron : Sasewanonsarisi ne ken kanonsote, nok
ashen nenwata enskenonsisa. Tontahoniron ne
Sitaehronon : Kaieri nioserashen iaiak iawenre
niiekanonsison ne ken kanonsote, ise kati ken
ashen ok nenwata ensesenonsisa? Ne se ne
raonha remfconhakwe ne raoieronta, iawet tsiniiot
ne kanonsa akenhake. Nok ohnaken, nonen son-
sahatonmhete, sahonnehiarane ne raotiohkwa, tsi
ne rentonhakwe, nok tahonnehtakwe tsini kaia-
ton, nok oni tsini thotati ne Iesos. Tsinahe ieres
Iesos Sirisarehne, onen tsi iakahawe ne wenta-
noron Paska, kentiohikowanen watiakawehtakon
ne raosennakon, ne tsi waontkahto ne ioriwaneh-
rakwaitenions tsini haierhakwe. Ok ne raonha
Iesos tesakonikonhraraskwe, aseken sakoiente-
rihne akwekon, iah oni tateiotonwentsiohoone
ahonwatokaten tsini ieiatotens monkwe; aseken
roterientare ne raonha ifcsi nahoiten iwat nakawe-
riane nomkwe.
KAtEBIHATON SIOlAIAESERA
455
Ratironhiakehrononke.
Ethone, ashennen 1 awis tsi iawentatoken-
San i$3i.
ton, wahataweiate Iesos ononsatokentike, nok
sakorihonniennihakwe. Nok rotinehrakwaskwe
Sitaehronon, rontonhakwe : Ohniiot tsi raiaton-
seraienteri, iah se tehoteweienston ? Tontasako-
wennaweron Iesos, wahenron: Tsi nahoten keri-
honniennis, iah iihne tetioientakon, eh tenhnon
nonkati tioientakon tsinonkati ne thakennhaon.
Tokat kaneka ahrerheke aontahinikonhraieritse-
ke ne Rawenniio, enhotokense ne aoriwake tsi
kerihonniennis, Rawenniioke ken nitiawenon, to-
kat ken okti tkennontons nii tsi waktare. Ne
nokti thennontons tsi rohtare, ne resaks raonha
raorensarontsera ; nok ne resaks raorensaront-
sera ne thonnhaon, neh noriwiio tsi rohtare,
iahte kaien raonhake ne iahte tkariwaieri. lah
ken tetsisewaianerenserawi ne Mois? nok sane
iah onha tsinitsion teieriwaierits ne kaianeren-
sera. Nahoten takwaiatisaktha naskwario? Ta-
hontati ne ronatonte, wahoniron : Satkonseraien ;
onka iesaiatisaktha naiesario? Tontahatati Iesos,
nok wahenron : Tsioriwat tsini wakieren (ron-
kwe shitsienton awentatokentike), nok sewakwe-
kon tisewatonne. Ne aoriwa katon, Mois hetsi-
sewawi ne iontatewarakwetarons, (iah sane akwa
ne Moisne tetioientakon, ne tenhnon tsinonkati
ne kanisera). Sewakwenies kati akwa awenta-
tokeoitike hetsisewarakwetarons ne ronkwe. To-
kat nonwa ratewarakwetarons ne ronkwe awen-
tatokentike, ne tO'Sa aonsontewate ne Mois raoia-
nerensera, nahoten aoriwa takwanakwase, ne
ronkwe raiatakwekon shitsienton nawentatoken-
i56
TSl IAKAWENTONTIETHA IvOWA
•tiike? To<sa ne tesewaiatoretak tsiniiot tsi kaie-
ronni, ne ki tesewaiatoretak tsini tkariwaieri.
Rontonhakwe kati rfSSKcg Sirisarehronon : Iah
ken neh teken ne ratirmfsifcs nahonwario? Onen
tenhnon nonwa tehatika#ere akwekon tsi rohta-
re, nok aah othenon tehonwenni. Onen kati ken
ratiriwaienterehon ne raitiiatakweniios tsi takens-
ke raanha ne Kristos? Nok ionkwaterientare
nennee tsini thawenon ; ken kaien ne Kristos,
kawenniio enrawe, iah onka teialcoterientare ka-
non thare. Ethone wahatewennakwisron Iesos tsi
sakorihonniennis ononsatokentike, nok wahen-
•ron : Takwaiemteri, isewaterienitare oni tsini te-
wakenon ; nok iah okti tewakennontonhon teken
tsi tewakenon, nok ki tenhnon iahte hanikonhra-
tha ne thakennhaon, neneh iahtetsisewaienteri.
Riienteri nii, aseken raonhake tewakientakon, nok
raonha thakennhaon. Ratiriwisakskwe kati na-
honwaiena, nok iath on.ka ken tiiehonwaieren,
aseken arekho tehotenniserihewi. EvSO ok eken,
ne tsini kentiohkwa ietaraientakwe, wahontonta-
te tsinahaiatoten.
Sosehne.
San, IX, 1-38.
Tsi ire ne lesos, etho wahoken ne ronkwe ok
sateharonwekon sahenna'keraite. Wahonwariwa-
nontonse ne raotiohkwa, wahoniron : Takwari-
honniennis, onka iakoriwaneren, ken hiken, katon
ken ne ronwaienha, ne tsi ok sateharonwekon tsi
rona'keraton ? Tontahenron ne lesos : lah ne
raonha tehoriwaneren, iah oni ne ronwaienha ;
ne ki itenhnon netho naontawe wehne aonton
KAIEBIHATON SIOIAIAKSEKA
457
raonhake tsini hatieranions ne Niio. Ioteriwi-
son nahiiotense ne thakennhaon, iotiesaon ok se-
kon wente; onwa tsi ok entiokarawe, tsinonwe
ne iah onka itaonsaiekweni naiakoioten. Tsini
kariwes ikes nonwentsiake, tekheswathetennis
nonkwe okon. Saharihokten, wahonitskeronti
nonwentsiake, ok nene raotskeri wahanawatston-
ni, nok wahanawatstarhoseron rakahrake. Nok
wahawenhase : Was, satatiatohareha tsi iohna-
wero'te Siroe konwaiats, (nene sakat aiairon :
Tewatennieton) . Eh kati miahare, wahatatiato-
hare, nok tonthare, wahaken. Ne aoriwa ne te-
honnonsanekhaon, nok oni ne miare ronwakenh-
ne, aseken tehatsariteskwe, waironnion : Iah
ken ne teken ne thentskwarakwe nok tehatsari-
teskwe? Otiake iontonhakwe : Neh §e onte. Ok
notiake iontonhakwe : Iahten wahi, olc eken ne
teshiatieren. Ok ne raonha ratonhakwe : Ii
wahi ne ken, Ronwaniwanontonniskwe kati :
Ohni iawenhon tsi tiesatkahkwarision ? Tahen-
ron : Nene ronkwe, ne Iesos ronwaiats, wahana-
watstonni, ok wahanawatstarho ne kkarhake,
nok wahenron : Was, tsi iontawenstha Siroe ia-
hase, nok satatiatohareha. Etho kati iewakenon,
riok wakatatiatohare, nok ikkens. Tontahonwa-
riwanontonse : Ka nires nene ronkwe? Tahen-
ron : Iahte wakateriemtare. lahonwaiatenhawe
ne teharonwakonne tsi thatiteron ne Farisien ni-
hatiiatotens. Iawentatokenton se kenhne netho-
ne sahanawatstonni ne Iesos, tsatonsahokahkwa-
risi. Sekon kati sahonwariwanontonse ne Fari-
sien nihatiiatotens, ohniawenhon tsi teshoron-
weksion. Wasakohrori kati, wahenron : Waha-
nawatstarho ne kkahrake, nok wakatatiatohare,
nok ikkens. Otiake kati ne Farisien iontonha-
kwe : Iah onte Rawenniioke tethawenon ne ron-
458
TSI IAICAWENTONTIETHA KOWA
kwe, ne tsi iahte hariwaierits niawentaitokenton.
Otiake ok eken iontonhakwe: Aonton ken ne
roriwanerahakskon nahakweni netho nahaiere
'tsini ioriwanehrakwat? Iah kati sahotikonhrat
'tekenhne ne aoriwake. Sekon kati sahonwenhase
ne teharonwekonne : Oh nise nisarihoten ne rao-
riwake ne t ehiaronw eks ion ? Tontahariwasera-
ko: Rotokense. Nok tenhnon wahontennowente
ne Si'taehronon ne raoriwake tsi (teharonwekonne,
nok itsi ne sahaiatait nonwa shaken, tsinidore iasa-
kotihnonke ne ronwaienha nonwa 'shakenhakwe.
Wasakotiriwanontonse kati, wahoniron : Ne ken
kenhiken hetsiseniienha, nene tsiaton ok sateha-
ronwekon sahennakerate ? Oh kati niawenhon
tsi nonwa shaken? Tontahiatati ne ronwaienha,
wahniron : Ionkiaterientare tsi neh sakeniienha,
nok itsi ok sateharonwekon sahennakerate. Ken
kaien oh niawenhon tsi nonwa shaken, iahte ion-
kiaterientare ; nok oni onka iateshoronweksion,
iah nii nennee teionkiaterientare ; raonha hetsi-
sewariwanontons : onen eso tehaoseriiakon, ra-
onha thatrori ne nakwa raonha raoriwake. Ne
waonni etho nahniiiere ne ronwaienha tsi tahia-
tati, ne tsi sakotitsaniskwe ne iSitaehronon ; onen
se tsi rotiriwisonhonne ne Sitaehronon, tokat
onka eniairon ne raoriwake : tokenske neh ne
ken Kristos, ok sa ok ensesakotiiiatinekenwe tsi
ionterennaientakwa. Ne aoriwa wahniron ne
ronwaienha: Aseken iatekaieri tsina tehaoseri-
iakon, raonha hetsisewariwanontons. Ionsahon-
wennonke kati, ne tekenihaton, ne ronkwe teha-
ronwekonne, nok wahonwenhase : Tetsenonwe-
raton ne Niiio. lonkwaterientare nii tsi roriwa-
nerahakskon ne thohiken ronkwe. Nok tontasa-
kawenhase, wahenron : Iah nii tewakaterientare
nahoriwanerahakskon ; tsioriwat ki tenhnon wa-
KAlERllIATON SIOIAIAKSERA
459
kaiterientare, ne tsi tekeronwekonne, nok nonwa
wakken. Tontahonwariwanontonse : Oh kati
nihiaieren ? Oh niiiot '<tsi itehiaronweksion ? Tonta-
henron : Onen se kwahrori, nok sewatonte ; naho-
ten sekon isewehre naiakwatonteke ? Katon ken
nise oni isewehre aiakwaifciaitaren ne raotiohkwa-
ke ? Kariwaksenskwe okon tontahonwenhase,
tontahoniron : Ise niha tsiatarak ne raotiohkwa-
ke; ii tenhnon nene Mois raotiohkwake iakwaia-
tare. Ionkwaterientare tsi Niio rowennarahon
ne Mois; nok ne ken kaien iahite ionkwaterien-
tare ka nithawenon. Tontahatati ne ronkwe, wa-
henron : Ionehrakwat wahi tsi iahfce sewaterien-
tare ka nithawenon, raonha se tenhnon teshake-
ronweksion. Ionkwaterientare wahi tsi iahte
sakotahonsatatis ne Niio niakoriwanerahakskon ;
nok tenhnon ne rosennaiens ne Niio, rowen-
naierits oni, neh rowennarakwa. Tsinahe tsi
ionwentsiate iah nonwenton teiakohronken ne
ronkwe tasakoronweksion nok sateieronwekon
nonkwe saonton. Niah kaiti ne Rawenniioke
taontahawenon ne kenh, iah ki othenon tahari-
wakweni neh nahaiere. Tontahonwawennawe-
ron, wahoniron : Tsiatakwekon kariwanerahak-
serakon onkwe satonhon, nok isehre akherihon-
nien? Atste kati tontahonwaiatonti. Wahariwah-
ronke Iesos tsi afcste tethonwaiatontion ; kawen-
niio kati sahoiatatsenri, wahawenhase : Tiseh-
takon ken nise raonhake ne Niio Roienha? Ton-
tahenron ne ronkwe: Onka neneh, Sewenniio,
naontakehtake raonhake? Tontahenron ne Iesos :
Wahetsken wahi, nok neh nonwa tesenihtare, ne
akwa raonha. Tahenron ne ronkwe: Tewakeh-
takon, Sewenniio. Nok wahatiskwentaren, wa-
howenniioste.
460
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
Okaristiahne.
Ruk, VII, 11-16.
Ethone eh ware Iesos tsi tkanataiien Naim kon-
waiats, ronne ne <raotiohkwa nok kentiohkowanen
nonkwe: Onen toha tsi iaharawe tsi kannhoka-
ronte nehnon tkanataien, ontieren ok taiehawi. ne
ronkwe kenha, ioterehontskon sne roien kenha, ne
ok omi enskat iowiraientakwe ; kentiohkowanen
hehnon tienakere konwahriskontonhatie. Tsiniiot
tsi wahatkahto ne Rawenniio, wahaitenikonhran-
hetskate tsinahentenre, wahrenhase, wahenron :
Tosa satstaren. Nok akta niahare, ken oni nia-
haiere tsi ierontotseraratie. Nok wathatitane ne
ratirontotserenhawi. Nok wahenron : Seneken-
teron, ii wakonhrori, satketstko. Tahatketsko ki
ne rawenheionne, nok tahatasawen wahatati. Nok
(ne Iesos) sahawiron ne ronistenha. Akwekon
kati ok taiontonneke ; nok tehonwanonweraton-
nionskwe ne Rawenniiio, iontonhakwe : Oriwiio
tsi rotokense kowa nahoketote nonkwentiohkwa-
kon, nok wasakotkensera ne Niio ne raotiohkwa.
Ronwaiatanentaktonne.
San, XI, 1-45.
Ethone saiatat rononwaktanihakwe, Rasar ron-
waiatskwe, Bethani nonwe thanakerekwe, tsi tio-
natenatakwenrare ne Wari nok Wartha, kiaten-
nosenha. Ne sakaiaitat Wari ne wenhienakhon
wenhienanoron raokhakwe ne Rawenniio, nok ok
ne aononkwis tsiorakewatonne ne rasitake; nok
aonha hiatenno'senha ne Rasar rononwaktaniha-
KAl&RltiATON SIOIAIAKSERA
461
>kwe. latiateriwaniete kati me rontennosenha tsi
i-tres (Iesos) nahonwahroriana, naiairon : Se-
wenniio, 'rononwaktani n’hetsenoronkwa. Saha-
riwahronke ne Iesos, wasakawenhase, wahenron :
lah ki neneh teiakoriohtha neh . nikannroten, ne
ok itenhnon ne Niio rao-sennaientak aoriwake, eh
naontawe nahonwasennowanate ne Niio Roienha.
Sakonoronkwakwe wahi Iesos ne Wartha nok ne
kiatatekenha Wari, oni ne Rasar. Kawenniio
kati wahahronke tsi rononwaktani, sekon tewen-
niserake watoken shenterontakwe. Ethone onen
wasakawenhase ne raotiohkwa : Ietsitewet Si-
taehrononke. Tahoniron ne raotiohkwa : Takwa-
wenniio, onwarh iesaiatisakhonhatieskwe ne Si-
taehronon naiesanenhioiake, onen kati ok are eh
iensese? Tontahenron ne Iesos : Iah ken tekeni
iawenre tekawistaheks ne sewenniserat ? Onka
entiekehne enhahteniti, iahtahositiake, aseken te-
hakanere tsi tei-oswathe tsi ion wentsiate ; nok
tokat asonthenne ahahtenti, enhositiake, aseken
iahta teioswathe raonhakon. Etho nahaiere, nok
wasakohrori, wahenron : Rotas nonkwatenro
Rasar; nok etho wake naonsahiiete. Wahoni-
ron ne raotiohkwa : Sewenniio, tokat rotas, en-
shaton. Neh se rentonhakwe Iesos ne tsi rawen-
heion ; ok ne rononha ronnehrakwe, ne ken wa-
henton noserenta tsi iakotas nonkwe. Ethone
kati akwah wasakohrori ne Iesos, iahte sesako-
riwasetenni, wahenron : Rasar rawenheion ; nok
wakatsennonni nise .s-ewariwake, tsi iahtiiekite-
rontakwe, etho naontawe naontesewehtakonhake.
Eh kati ietewe tsi thaiatat. Ethone n’Atonwa,
Didim ronwanatonkwa, wasakawenhase ne ron-
tenro, wahenron : Eh niha ietewe oni nii, ne sa-
taetewenheie ne raonha. Iaharawe kati ne Iesos,
nok wahatsenri onen kaieri nonta si thonwaiata-
462 TSI iakaWeNton^ietha kowa
ten. Wisk iawenre niwateniententserake tsina-
tekiaterekwe ne Bethani tenhnon ne Sirisare.
Nok 'kentiohkowanen ne Sitaehronon etho ieho-
tihne itsi tkeniteron ne Wartha nok ne Wari,
konwatinikonhrahnirathe, raoriwake ne ronteri-
nosenkenha. Akwa ne ok wakariwahronke ne
Wartha tsi thare ne Iesos, ok sa ok wathotera-
tana ; nok ne Wari kanonskon tekentskwahere.
Wahawenhase kati Waritha ne lesos, wakenron :
Sewenniio, kento ens aseseke, iah naa tahawen-
heion nonkiatennosenkenha. Nok ki tenhnon
wakaterientare, ok oni nonwa, tsi ok nahoten
atseneken ne Niio, enthion ne Niio. Tontahen-
ron ne Iesos : Enshatonnhete ne tsiatennosenha.
Tontakenron ne Wartha : Wakaterientare tsi
enshatonnhete, nonen entsiontonnhete, neh nonen
ohnaken tsi tewenniseronte. Tontahenron ne Ie-
sos : Ii wahi sekheionnhetha, ii oni kheionnhe-
tha ; kaneka thawehtakwen iike, nok oni aha-
wenheion, enhronnheke : nok onka ki ok ne ia-
konnhe nok tiakawehtakwen iike, iah nonwenton
tiiaontkontakwe neniaiheie. Tisehtakon ken ne-
neh? Tontakenron : Tokenske, Sewenniio, te-
wakehtakwen tsi ise Kristos, Hiaienha ne Niio
ronnhe onwe, ne ken onwentsiake tisenonton.
Waharihokten, nok eren sawete, otasetonke saio-
nonksa ne kiatatekenha Wari, wal<enron : Ken
itres ne Rawenniio, nok thiennonks. Akwa ne
ok onhronke, ok sa ok tontakatane, nok tahoia-
tisakha. Aseken arekho tsi iehero Iesos tsi tio-
natakwenrare ; sekon eh ireskwe tsinon nateho-
teratanonne ne Wartha. Ken kaien ne Sitaehro-
non, ne kanonskon ronataweiatonne konwani-
konhrahniratskwe, tsi wahontkwahto tsini iosno-
re tsi watkatane ne Wari, nok tsi iakaiakenne,
wakonwasere, nok wahoniron : Eh se wahe tsi
KAIERIHATON SIOIAIAKSERA
463
thaiatait, watewasenthosere. Nok tsi liaonwe ne
Wari tsi itres ne Iesos, sahoken oni, ontiskwen-
taren rasitakta, nok wahawenhase, wakenron :
Sewenniio, ken asiterontake, iah se tahawenheion
nonkiatennosenkenha. Ok ne Iesos, tsi wahaken
tewasenthos, oni ne Sitaehronon ronnene tehon-
senthos, wahomikonhrontawete, nok wahonikonh-
rakararen. Nok wahenron : Ka nonwe nise-
waien ? Tontahoniron : Sewenniio, kats, nok
satkahto. Nolc wahatstaren ne Iesos. Ne waonni
wahoniron ne Sitaehronon : Sewatkahto tsini
honoronkwakwe. Nok otiake iontonhakwe : Ne
kenhiken, teshoronweksion nene sahennakerate
teharonwekonne, iah kati onte ken tahokwenion
ne tosa ahawenheion ne ken ronkwe? Sekon
are ne Iesos sahonikonhrontawete, eh warete tsi
thaiatat. Kahrarakonne notstenrokon, nok onen-
hia kanontektonne. Wahenron ne Iesos : Sewa-
nenhiarako. Ok ne Wartha, ne hiatennosenken-
ha ne rawenheion, wahawenhase, wakenron : Se-
wenniio, onen ne kenh wa'keras, aseken onen
lcaieri nonta eh si haiatat. Tontahenron ne Ie-
sos : Iah ken tekonhrori, entisehtakonhake, en-
saitkahto tsini hoiatanehrakwat ne Niio? Waha-
tinenhiarako kati. Nok ne Ie.sos ehneken iahat-
kahto, nok wahenron : Rakeni, tekonnonwera-
tons tsi takwatontati. Wakaterientarakwe sane
tsi tiotkon takewennarakwa ; ne ki ne akoriwake
ne ken ietaraien tsi ne katon, eh naontawe laiori-
tontate tsi ise teskennhaon. Nok sahawennenta-
ne, wahatewennaientonwe, wathohenrete : Rasar,
tontatsiakenn. Iokontatie tontahaiakenne ne ra-
wenheionne, tehasitaneren, tehanensteren oni,
kannheks okonha ronwanerenstonne, nok oniata-
raa karhorokton ne rakonsake. Wasakawenhase
lesos, wahenron: Hetsisewanerensi, nok tetsise-
464
TSI IAKAWENT ON T IETH A KOWA
watka naonsa'hreseke. Ne se waonni kentiohko-
wanen ne Sitaehronon, tesakotinatarenawihne ne
Wari nok Wartha, nok ronatkahtonne tsi nahaie-
re ne lesos, thonehtakwen raonhake.
Entakta.
San, VIII, 12-20.
Ethone wasakotati lesos kentiohkowanen ne
Sitaehronon, wahenron : Ii akoswathetatsera
nonwentsiakwekon ; nene raknonteraties, iah
asatakon thires, o'k eken enhoientane ne taioswa-
theke tsi ronnhe. Ethone wahonwenhase ne Fa-
risien nihatiiatotens, wahoniron : Ok ise tisata-
teriwahnirati ; iah kati teioriwiio ne sariwahni-
ratsera. Tontahatati Iesos,. wahenron : Sahetho
tsi ok itikaitateriwahnirati, oriwiio naa nakeriwah-
niratsera, aseken wakaterientare tsini tewakenon,
nok tsini iaonkwenonhatie ; ok nise iahte sewa-
terientare kanon take nok kanon wake. Tsi ki
niorihoten nowaronk, neh nise tesewaiatoretha,
nok nii iah onka tatekheiatoretha ; nok ki sane
ne takiatorete, tkariwaieri ki nakiatoretatsera,
aseken iah akonhaa teken ; ne tenhnon ii, nok ne
Rakeniha ne ithakennhaon, teiakenihase. Ethoni
kaieren tsi kaiaton ne sewaianerensera, ne teion-
kwetake ne sakat aontahiatrori, oriwiio iotonhon
ne raotiriwahniratsera. Ii katateriwahnirati : nok
ne Rakeniha ne thakennhaon rakeriwahnirati oni
neneh. Nok rontonhakwe : Ka nihenteron ne
Hianiha ? Iesos tontahariwaserako : lahte se-
waterientare onka nii, iah oni ne Rakeniha; ase-
ken naskwaienteri, ioriwentaon atsisewaienteri
oni ne Rakeniha. Ethonikon thotati ne Iesos,
WISKHATOJS" SIOIAIAKSERA
465
tsi iewistarorokstha nonwe, ononsatokentike tsi
sakoriihonniennihakwe ; iah ki tenhnon onka te-
honwaiena, ne tsi arekho tehotenniserihewi.
Niiohne, Iesos Raoronhiakensera awennisera.
San, VIII, 46-59*
Ethone wasakawenhase Iesos ne Sitaehronon,
wahenron : Onka tsinitsion aiekweni naionkeri-
warho ne kariwaneren? Tokat oriwiio tsini
kwahroris, ohniiotiieren tsi iahta teskwehtakwa ?
Kane'ka ne Niioke thoientakon, ratahonsatats ki
ne Niio raowenna. Ne kati aoriwa nise iahte
sewatahonsatats, aseken iah Niioke tetsisewaien-
takon. Tontahontati ne Sitaehronon, wahoniron :
lah ken naa tetionkwariwaieriton tsi ionkwen,
Samarihronon nasiiatoten, nok satkonseraien ?
Tontahenron ne lesos : Iahte wakatkonseraien :
rikonnienstha tenhnon ne Rakeniha, ok nise ta-
kwariwakenhronni. Iah nii tekesaks nii akiata-
nehrakwatsera ; tihaiatate neh ne ahresake, nok
tahaiatorete. Oriwiiio, oriwiio tsi kwahroris, ka-
neka enhateweienton nakewenna, iahtahatkahto
ne kenheion tsinenwe. Wahoriiron kati ne Si-
taehronon : Onen nonwa oriwiio waakionni tsi
satkonseraien. Ahraham rawenheion, rotitoken-
sehakwe oni ; ok ni.se saton : Kaneka enhate-
weienton nekewenna, iahtahaienterhane ne ken-
heion tsinenwe. Senha ken ise tsiatanoron tsi-
niiot ne sakwaniha Abraham rawenheion? roti-
tokensehakwe oni ne ronenheion ? Onka kati ne
ken nise satatonnis? T ontahari waserako Iesos,
wahenron : Tokat nonwa ii akatatiatanehrakwa-
te, iah othenon teken nakiatanehrakwatsera ;
466
TSI IAKAWENTONTIETIIA KOWA
Rakeniha ,se rakiatanehrakwatha, neh ne sewa-
tons ii 'Sonkwawenniio Niio. lah se sane tetsise-
waienterehon, nok tenhnon ii riienteri; nok na-
kiron, iahte hiienteri, aonsonkwaieren, aonken-
nowenton. Riienteri ki, kateweientons oni ne
raowenna. Abraham hetsisewaniha rotonnhahe-
re, tsinahoskanekon nahatkahto nakwennisera ;
rotkahton, nok rotsennonnihon. Tontahoniron
Sitaehronon : Arekho wisk tesoserashen, nok
hetsken Abraham? Tontasakawenhase lesos :
Oriwiio, oriwiio tsi kwahroris, ohenton sahren-
nakerate n’Abraham, tsi kenakere. Ethone wa-
thatinenhiakwanion nahonwaiente ; nok tenh-
non ne lesos wahatatasete, tontahaiakenne no-
nonsatokentike.
Awententaonke.
San, VII, 32-39,
Ethone ne ratiiatakweniios oni ne Farisien na-
hatiiatoten, wasakotinnhane ne raotinnhatsera
nahonwaiena Iesos. Nok ne lesos rwasakawen-
hase, wahenron : Sekon kennikariwesha entewa-
kwekon, nok etho sake tsi thenteron ne tha-
kennhaon. Enskwaiatisake, nok iahtaskwaiatat-
senri ; nok tsinonwe nenkiterontake, iahtaese-
wakweni iaesewawe. Tahontatrorianion kati ne
Sitaehronon, wahonnironnion : Ka onte niien-
henre ne ken hiken, ne tsi iahtatsitewaiatatsenri ?
Eh onte ken nonkwati niienhenre, tsinon nateia-
korenion nonkwe ienakeronnion, nasakorihon-
nien niate iakaonwentsiake? Nahoten kenton tsi
rawen : Enskwaiatisake, nok iahtaskwaiatatsen-
ri; nok tsinonwe nenkiterontake, iahtaesewa-
WlSKfiATON SlOlAIAksEllA 467
kweni niaesewawe? Nok tsi iakahewe neh noh-
naken niwenniserate ne aonhaa wenniseranoron
ne tsi wentanorons, ratakwe Iesos ononsatoken-
tike, nok ratewennakwisronskwe, ratonhakwe :
Kaneka roniatathens, itret tsi kiteron, nok rahne-
kihra. Kaneka thawehtakon iike, tsiniiot tsi
waton noiatonseratokenti, entkaniatarinekenseron
ne raiatakon ne kahnekiio iakaonnhetha. Ne
nennee wahoton ne Rotkon (Roiatatokenti),
nohnaken ensakotienhase tsiniakon entiakaweh-
takon ne raonhake.
Ratironhiakehrononke.
San, VII, 1-13.
Ethone Karirehne ireskwe ne Iesos ; aseken
iahte hanonweskwe Sitaehrononke tahatstekafa-
seke, ne tsi ronwaiatisakskwe nahonwario. Onen
toha iaonsakahewe tsini honentanoronse ne Si-
taehronon, ratinatonkwa tsi iakoteniataroton
wentanoron. Wahonwenhase kati ne Iesos ne
rontateken okonha (i), wahoniron : Sasahtenti
ne kento, nok Sitaehrononke iahase, aontiesen-
(1) Ne sakat aiairon : Ne ronrase okonha, ne
sakononkwe. Iah tenhnon tewenton ne tehonten-
nontere ontatekenha; aseken Iesos raonhatsiwa
Niio Roienha, raonhatsiwa oni roienha ne Wari,
iah nonwenton tekanakwaienteri. — Iawet ethoni
hatiweiennotenne ne Sitaehronon aiontatenaton
ne ronrase okonha, tsi ki niieweiennoten oni non-
kwe onwe: arens wahi tehiatatenatonkwa ne hia-
raseha, tiatateken, iah sane akwa tokenske teken.
468 TSI lAKAWENTONTIETHA 3IOWA
hake ahontkahto oni nennee ne sentiohkwa tsini
satieranion ; iah se onka teiakotasetonhaties tsi
iakoiotaties, niienhre akatotasi ; tsi ehnisierha,
satotasi ki tsi ionkwehne. Aseken ne rontateken
sonha iah oni nennee tethonwehtakwenne. Ton-
tasakawenhase ne lesos, wahenron : Arekho teio
nakwennisera ; ok tenhnon nise sewawennisera
tiotkon kaweiennentaon. Iah nise taiekweni non-
kwe naietsiswen ; ok nii ionkswens, aseken ii ori-
wiio kheionniennis. tsi kariwaksen tsini iakoieren-
hatie. Ise niha eh iaasewe nonwa eniakawenta-
tokentase ; iah nii nonwa eh tiiake, aseken arek-
ho tewakatenniserihewi. iSahawennentane ne wa-
sakohrori, ok ie.henteron Karirehne. Ok tenh-
non onen tsi ronahtention ne rontateken okonha,
ethone ne raonha wahahtenti, eh warete ne tsi
eniakawentatokentase, iah ki tenhnon wehne te-
kenhatie, ok tsiniiot notasetonke. Nok ronwaia-
tisakskwe ne Sitaehronon, ethone tsi iawentato-
kentonne, rontonhakwe : Kah nires? Nok eso
iakotsarokwatonne ne raoriwake ne kanenhrakon.
Otiake se iontonhakwe : Thoriwaieri ; nok otia-
ke iontonhakwe : Iahten, ok eken sakonikonhra-
tennis nonkwe sonha. lah sane onka wehne
teiakohtarakwe, ne tsi ron watit san i sk we ne Si-
taehronon.
Sosehne.
San, X, 22-38.
Ethone are sontontanoronne Sitisarehne ne
n’Ononsatokenti awentawen; koserake kenhne.
Nok ireskwe ne lesos tsi waskwennontakwe no-
nonsatokenti, nene Salomon raoskwenna ratina-
WISKHATON SIOIAIAKSEKA
460
tonkwa. Eh kati wathonwanenhronni ne Sitaeh-
ronon, nok wahonwenhase : To nenwe tenskwa-
terientaren ? Tokat ise akenhake ne Kristos,
takwahroiri onen, akwa seriwatokenst. Tontasa-
kowennaweron Iesos, wahenron : Kwahroris tsi
waktare, nok iahte tisewehtakwen ? Tsini katie-
ranions raosennakon ne Rakeniha, ne wakeri-
wahnirati. Ne waonni iahte tisewehtakwen, ne
tsi iah ise teken naketsenen okon teiotinakaron-
tonha. Konhron'kas naketsenen nakewenna; khe-
ienteris oni nii, nok nononha ipnkenonteraties.
Nok nii neh kheiawis naiakonnheke iatekakonte,
iah nonwenton takontkaronni tfifienwe, iah oni
onka taionkekwa tsi kheienawakon. Tsi nahoten
rakwawi ne Rakeniha, akweikon iotohetstenni tsi
kanakere ne kanoron ; iah oni onka taie'kweni
nahonwakwa, ne rasnonsake rahawe ne Rakeniha.
Ii tenhnon ne Rakeniha, akwa saiatat ok neh
ken, teiakenihase. Ethone ne Sitaehronon watha-
tinenhiakwe nahonwanenhioiake. Tontasakowen-
naweron lesos, wahenron : Iawetowanen ne ka-
riwiiose kwanatonni, Rakenihneha nitionenon ;
ka kati nikaien aonkstonte naskwanenhioiake ?
Tontahatiriwaserako ne Sitaehronon, wahoniron :
Iah ne tesastonts nakwanenhiohiake ne kari-
wiio tsini saieren, ne tenhnon aoriwa tsi hetse-
sennaiesatha ne Rawenniio, nok tsi Niio sataton-
nis, onkwe se nasiatoten. Tontahenron ne Iesos :
Iah ken tekaiaton sewaianereAserake, ( Rawen -
niio rohtare) waken : iawet Niios nisewaiato-
tens? Tokat nonwa Niios iakonatonkwa ne ia-
koraon Niio raowenna (iah se sane taonton aon-
sonterisi ne kaiatonseratokenti), senha kati ok
neh ne Roniha roiatatokentistpn, nok thonnhaon
nonwentsiake, hetsiseweninis, sewatons : Satiesa-
tha ne Niio raosenna, ne tsi waken : Niio Ra-
470 TSt IAKAWENTONiTfctfHA itOWA
kienha? Tokat iah Rakeniha tehoriwa sonha tsi-
ni wakierenhatie, takwennowentak ki wahi. Tokat
tenhnon neh niwakierenhatie, nok iahtaontas-
kwehtakwane nii, tasewehtak niha neh nikaweien-
noten ; eh naontawe aesewaterientarane, aontese-
wehtakonhake oni tsi ne Rakeniha iike renteron,
nok tsi nii raonhake ne Rakeniha kiteron.
Okaristiahne.
Ruk, VII, 36-50.
Ethone 'Saiatat ne Farisien nahaiatoten waho-
honkaron ne Iesos oseronni tahiatskahon. Iaha-
taweiate kati tsi rononsote ne Farisien, nok wa-
hatekwaren. Eh oni nonwe kanatakon kanake-
rekwe skaiatat ne tsiothonwisen, ioriwanerahaks-
kon neneh; saotokense tsi iahotekwahere rao-
nonskon ne Farisien, ta'katsetenhawi ne wenhie-
nanoron, wenhienakhon ikare; ohnaken nonkwa-
ti watkatane rasitaikta, nok neh naokaseri waho-
sitoharete, ok naononkwis tetkarakewatakwe, te-
kanoronikwanionskwe oni rasitake, nok ne wen-
hieniio skarhostakwe. Sahatkahto ne Farisien,
ne rohonkarawihne Iesos, wahenron ne raoni-
konhrakon : Ne kenh ahotokenseheke, oriwiio
ki ahoterientarake onka, oh oni niionkwetoten,
ne kenh tsiothonwisen rotentoriatha ; neh se
wahi ioriwanerahakskon. Nok ne Iesos tahatati,
wahawenhase, wahenron : Simon, wakeriwaien
othenon akonhrori. Nok tahenron : Sewenniio,
satrori. Sahenron ne Iesos : Saiatat ne rowis-
takatekwe tehnihase sakokarotanihne : saiatat
wisk tewenniawe nikakwenistake rotkarotakwe,
nok saiatat wisk niwashen. Nok tenhnon tetsia-
WISKHATON SIOIAIAKSERA
471
ron iah othenon tehotiientakwe nahnikariakte ;
tetsiaron kati wasakaon. Ka kati nikaien ne teh-
nihase senha enhonoronkwake? Tontahatati Si-
mon, wahenron : Kanekhere neh neso rowi. Ton-
tahenron ne lesos : Tasierite tsi watesiatorete.
Ethone ken nahatierate tsinonkati kenteron ne
tsiothonwisen, noik wahawenhase ne Simon : Is-
kens wahi ne kenhiken tsiothonwisen ? Sanons-
kon wakataweiaton, iahte skehnekarani naonkwa-
rasitohareton ; ok tenhnon naonha aokaseri
wakasitanawentakwa, nok aononkwis skarakewa-
tha. Iahta teskenoronkwanion ; ok naonha tsi-
nahe tiotaweiaton, iahte iotorisen tsi tekanoron-
kwaniontons ne kasitake. Iahte sarhoston ne
kenhie ne kenontsine; ok naonha neh \nakwa
wenhienakhon wakasitarhoston. Ne aoriwa wa-
konhrori, tsi sonterakewe naoriwanerahaksera,
sahetho eso ioriwaneren, aseken eso tsi wakanon-
wene. Onka tenhnon ne tiikenha tsi ronwentenre,
tikenha tsi ranonwes. Ethone wahrenhase : Son-
terakewe ne sariwanerahaksera. Nok tsinihati
ne tehontonts wahonironnion raotinikonhrakon :
Onka onte ne kenh, nok oni ne kariwaneren sha-
rakewas? Nok wahrenhase Iesos ne tsiothonwi-
sen : Ne tsi tisehtakon, ne wesaiatatako ; was
kati, nok skennen tasennontonnion.
Ronwaiatanentaktonne.
San, XI, 47-54.
Ethone wahatitsironni ne ratitsihenstakweni-
ios, oni ne Farisien nahatiiatotens, nok wahoni-
ron : Oh nitewatierha, aseken ne kenh ronkwe
eso tsini hatieranions ne ioriwanerakwatenions?
472 ' TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
Tokat aetewerheke raweronhatie, akwekon ok
enthoriwehtakwe ; pok enthonne ne Romronon,
enionkionwentsiakwa, nok enionkiatahtonte. Saia-
tat kati tsinihati, Kaif ronwaiatskwe, neh ratsi-
henstowanenne neh tsi kahawi tsi ioseratatie,
wasakawenhase, wahenron : Iah othenon tese-
wanikonhraientas, iah oni tatesewaiatoretha tsi
ne isewatsennonniatakwa ne saiatat ok ahrenheie
ne kanenhrakwekon akoriwake, ne tosa aiontka-
ronni nakotiohkwakwekon. Iah se raonha teho-
tennikonhra tsi ne rawen ; ne tenhnon ne tsi
ratsihenstatsi kowa kenhne nethone ioserate, ta-
honenne tahatrori tsi sakawenheiasere lesos neh
tienakere, iah oni ne ok teken ne neh tienakere,
ne ki oni nenskatne asakoiataroroke ne Niio sa-
koien okonha, nokti iateiakorenihonne. Ethoiie
kati wenniserate tiotasawe ne ok tishonnonton-
nionkwa nahonwario. Ne waonni ne Iesos iah
onen akwah tsi ionkwehne tateshatstekafaskwe
ne Sitaehrononke ; heren kati sarete, karhakta
tienakerekwe, Efrem konwaiats tsi thotinataien-
takwe, eh kati wahontien Iesos nok raotiohkwa
Entakta.
San, XII, 10-36.
Ethone ne ratitsihenstakweniios roneron, asa-
kwario oni neneh ne Rasar, ne tsi eso ne Sitaeh-
ronon, raonha raoriwake sesakotiiatontieskwe,
nok Iesos ir onw a ton tatihakw e. Tsi waorhene ia-
kotiohkowanen, tiakawenontonne naiakawenta-
tokentase ne tsi wentanoronsere, waeriwahronke
tsi thare Iesos Sirisarehne, wahatikwiriake ne
teioteneratakwenonni, nok ontenenhrahtenti wa-
WISKHATON SIOIAIAKSERA
478
thonwateratana, rontewennaientonskwe, ronton-
hakwe : Hosanna (ne sakat aiairon: ratensen-
ni), ronwasennaien ne thare raosennakon ne Ra-
wenniio, ronwanontiio Israerfonon. Nok ne le-
sos wahanaskwatsenrii tewahontes owira, neh
wahosaten, tsi ki niiot tsi kaiaton : Tosa sahte-
ron, Sion saienha ; onen thare ne hianontiio,
tewahontes owira tahose. lah nethone tehotini-
konhraientaon ne raotiohkwa |si naawen ; tsi ok
niiore nonen iahonwasennowanate Iesos, onen sa-
honnehiarane tsi raonha raoriwake tsi ehniiot tsi
kaiatonne, nok oni tsi akwa neh .tsinahatiiere tsini
honwaierasehne. Ronwariwahniratihakwe tsini
kentiohkwa ratikwekonne satontahononkse ne
Rasar tsi thaiatatakwe, nok sorisah raonnhete tsi
rawenheionne. Ne oni aoriwa ken tiohkowan en
tahonwateratana, aseken iakoh ronkan ion tsi eh
nihoierenne ne ioriwanehrakwat kowa. Wathon-
tatrorianion kati ne Pariisien nahatiiatotens, wa-
honiron : Sewatkahtos wahi tsi iah othenon te-
tewatkwenies ? onen are ken kaien nonkwe okon
ronwanonteraties. Tsiniakon iakohne, ronwasen-
naiennire ne Niio neh nonwe tsi wentanoronse-
re,- ratiiatarakwe otiake ne akte nithonenonhne.
Neh kati wahonwaiatorenne ne Pirip Karirehne-
ronon, Rethsaida kanatakon nithohtentionne ; nok
wahonwaneken, wahoniron : Rawension, ia-
kwaskaneks asakwaken ne lesos. Sarawe Pirip,
’Antre sahohrori ; nok n’Antre tenhnon Pirip
ionsahonwahrori ne Iesos : Tontasa'kowennawe-
ron kati Iesos, wahenron : Onen iakahewe na-
hatsennowanate ne Onkwe Ronwaienha. Oriwi-
io, oriwiio tsi kwahroris, tokat iahtenkenheion-
sere nonatsia kanen nonwentsiokon iosenhon, ok
aonhaa tenskenhake ; nok tokat enkenheie, eso
ki enskanenhontane. Onka ranoronkwa tsi ironn-
474
TSl iAKAWENTONTIETHA TvOWA
he, enhohtonse tsi ronnhe; ok ne raswens tsi
ronnhe ne kento onwentsdake, ratatiennis nah-
ronnheke iatekakonte. Onka rakeriwawase, rak-
nonteratie ki ; nok kanon nenkeseke, etho oni
nonwe enhreseke nakennhatsera. Onka enhak-
seronnienniheke, enhoiatanoronste ne Rakeniha.
Onen nonwa ioronhiaken nakenikonhra. Oh onte
nahoten enkiron? Rakeni, askiatanonstate neh
tsi wakatenniserihewire, neh se sane tewakenien-
ton tsi ken tewakenon. Rakeni, tsennowanat ne
sasenna. Ok sa ok ikaronhiake nontawe nowen-
na, waton : Onen wakatatsennowanaton, nok
sekon enskatatsennowanate. Tsiniakon iekennia-
takwe, nok iakotonte tsi naawen, waironnion :
Wakawere pnte wahi. Nok otiake iontonhakwe :
Raronhiakehronon wahowennarane. Tontahatati
Iesos, wahenron : lah ii akeriwake teken tiawe-
nonton nowennatokenti, ise tenhnon sewariwake.
Onen ieiohe takonwaiatorete nonwentsia; onen
atste enskonwatekwate ne konwakowanen non-
wentsiake. Nok nii nonen ehneken enionkiata-
karatate, akwekon entkatatiatatihenthose ; ne ren-
tonhakwe tsini wenheiontoten enhrenheiate. Nok
tontahawenhase nonkwe sonha : IonkwahroTi ne
kaianerensera (kaiatonseratokenti) tsi iatekakon-
te ronnhe ne Kristos ; oh kati niiotiieren tsi sa-
ton : Ioteriwison tsi ehneken enhonwaiatakarar
tate n’Onkwe Ronwaienha? Onka kati ne kenh
n’Onkwe Ronwaienha? Tontasakawenhase ne
Iesos, wahenron : Sekon kennikariwesha tese-
waswatheha. Sewesek kati, sekon ok natesewas-
wathe, tosa aesewaiatannhake ne teitokaras ; ase-
ken nasatakon iiens iahte iakoterientare ka nieia-
kawenonhatie. Kawenniiio tesewaswathetserajen,
tisewehtakonhak tsi teioswathe, netho naontawe
sewaienha akenhake ne teioswathe. Ehnikon ta-
hatati Iesos; nok eren sarete, wasakohniakense.
IOIAIAKSERATOKENTIKE
475
Niiohne tsi Iontatenenton.
Watio, XXI, 1-9.
Ethone kanatakta tsi iahonnewe ne Sirisare,
lesos tenh-non ne ratikwekonne, iathatitane tsi
tkanataien Bethfage, tsi iononte Orif konwaiats ;
ethone Iesos iasakotori tebnihase ne raotiohkwa,
wahenron : Eh iahasene ken ok etho tkanataien,
teiotenatokenton tsi seniteron, ok sa ok ense-
nitsenri tewahontes hiatatienha hiasharonte; ie-
tsinerensi, nok ka ietsiiatenhaf tsi kitero-n ; nok
tokat onka ki ok othenon eniairon, enseniron tsi
Rawenniio neh tehotonwentsioni, nok akwa ok
sa ok entkonwanatkawe. Oriwakwekon eh naa-
w-enne, ne iakaierike tsini hoieren ne rotokense-
hakwe, tsi rawen : Ietsihro-ri ne Sion oienha :
Ken thare tsi tsiteron ne hianontiio, ronikonh-
riio, roshe, ronitskwaratie tewahontes nok ne
roienha ne tewahontes ne iohrienakehte. Wa-
. hia-htenti kati ne tehnihase, nok etho nahniiere
tsini sakonnhaonne ne Iesos. Tasakotiiatenha ne
tewahontes oni ne roienha, raonatiatawit sonha
wasakotirase, nok eh tahonwentskwaren. lotioh-
kwatsanit wahatitskaron nohahakeson raonatse-
ronniat : nok otiake ratinnhatiakhonskwe tsi
karontoton, nok ohahake tehonreniatakwe. Eh
oni niiot ne iakotiohkowanenhatie iehenteskwe
nok oni ne nohnaken thonwanonteratieskwe, ion-
tewennaientonnionskwe oni nennee, iontonnions-
kwe: Ho'sanna ( ne sakat aiairon: ratensenni)
ne Tafit roienha! ronwasennaien ne thare rao-
sennakon ne Rawenniio.
476
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
Tsini hoiatawenhon Iesos sahonwaiesatanion.
Tsini hoiaton Watio, XXVI, XXVTI.
Ethone wasakawenhase Iesos ne raotiohkwa,
wahenron : Sewaterientare tsi tesewenniserake
ok, onen ienskahewe ne wentanoron Paska, nok
enhonwatewentete n’Onkwe ronwaienha ne ta-
honwaientannharen. Ethone wahontkennisa ra-
titsihenstakweniios oni ne rotiksten okonha, rao -
nonskon ne ronwakowanen ne ratitsihenstatsi,
Kaif ronwaiatskwe ; nok neh wahatitsienhaien-
takwe ka naontahatiierate tsi ahonwaiena Iesos
nok ahonwario. Nok tenhnon rontonhakwe :
Tosa ki tsini wentanoron akenhake, onwa sotsi
enkariwanakerate kanenrakon. Ethone, Bethani
tsi itres Iesos, raononskon ne Simon rotstawis,
eh onwe tsi renteron skaiatat ne tsiothonwisen
katsetenhawi, titewenhienahere nakwa wenhie-
nakhon, wenhienanoron oni, nok ranontsine wa-
howerontase tsi rotekwahere. Sahontkahto ne
raotiohkwa, iahotinehrako, wahoniron : Nahoten
kasta enwaton nikon wakaiesha? Eso se naa ia-
taionenon naontenhninonke, nok iakotent aionta-
titenraton. Thoterientare lesos (tsini hotini-
konhroten), wasakawenhase kati, wahenron :
Ohniiotiieren tsi sewariwastani ne kenli tsiothon-
wisen? Kariwiio se tsinonkwatierase. Aseken
tiotkon sewakwekonhaties ne iakotent, ii tenh-
non iah tiotkon taetewakwekon. Tsi onkwen-
hienarho ne kiatake ne wenhienanoron, ioriwaie-
riton naonkiatata. Oriwiio, oriwiio tsi kwahro-
ris, ka ok nonwe tsi onwentsiakwekon tenionre-
niate ne kenh kariwiio, enwatroriheke oni tsina-
kaiere ne kenh, naonsakonwehiarakwennitake.
Ethone saiatat ne tekenj iawenre liihati, Sitas
IOIAIAKSERATOKENTIKE
477
Iskariot ronwanatonkwakwe, iahahtenti, sakoia-
tisakha ne ratitsihenstakweniios; nok wasaka-
wenhase, wahenron : To naskwakariakse, na-
kwatsiakwarisien ? Wahonteriwisa kati ahon-
hion ashen nikawistashen. Nok ethone tiotasawe
raterientisakskwe asakowenniioste tsi ronnhe.
Nene sontontenniseratierente tsini ienataraks ne
iahte watienkwaton, wahonwaiatorenne ne Iesos
ne Ratikwekonne, wahoniron : Kanonni senon-
wes niakwaseronniana atenniotatseratokenti, ne
(nonwa wentanoron) Pa.ska aowenk? Tasaka-
wenhase Iesos, wahenron : Eh iahasewe kanata-
kon, saiatat ne ronkwe tsi thenteron, entsisewah-
rori, ensewenron : Raton ne Rawenniio : Onen
toha iakaierine nakwiennisera ; ise kati sanonskon
nonwa teniakwatskahon nakitiohkwa natennio-
tiatseratokenti Paska aowenk. Eh kati nahatiiere
ne raotiohkwa tsini sakonnhaon Iesos, nok wa-
hatiseronni nahontennioten ne Paska. Tsaoka-
rawe wahatekwaren lesos, wathontonte ne tekeni
iawenre Ratikwekonme. Nok tsi tehonatskahon-
hatie, wasakawenhase lesos, wahenron : Akwa
tokenske tsi kwahroris, saiatat tsinitsion enhak-
watewentete. Wahotinikonhraksen nakwa, nok
sahatiiatatson tahontasawen wahonwariwanon-
tonse, ronton : Ii kati ken Sewenniio? Tonta-
henron : Ne nonwa kenni iakeniierha ne ken
watentaraien, neh rakwatewentetane. Nok sane
n’Onkwe ronwaienha shahtentionhe, tsini kaia-
ton ne raoriwake; rotentasare tenhnon ne ron-
kwe nenhotewentete n’Onkwe rqnwaienha ! Sen-
ha aioianerenhon ne tosa ahonakeraton neh ron-
kwe. Tahatati ne Sitas ne rotenhninon, wahen-
ron : Ii onte ken, Sewenniio? Tahenron ne
lesos : Ne taseriwaierite. Sekon ronatekwara-
kwe, wathanatarakwe he lesos, wathaterennaien
478
TSI IAKAWENTONTIETIIA KOWA
hase ne kanatarok, wathaiake, nok wasakaon ne
ratikwekonne, tenhnon wahenron : Tesewak nok
isewak : KEN IKEN NE KIERONKE- Nok
oni wathatsetakwe, wathononweraton ne Rawen-
niio, nok wasakaon, wahenron : Sewakwekon
neh sewahnekihra : KEN SE IKEN AKENEK-
WENSA, aonekwensa noianerenserase, ne eso
akoriwake eniotenekwensarise, naonsonterake-
wate nakoiriwaneirahaksera. Ne tenhnon wa-
kwahrori, iah onen taonsaknekihra neh ne kenh
onenhare aoik, tsiniiore ienwatenniserihewe neh
ase entsitewahnekihra raonakeratserakon ne Ra-
keniha. Tahatirennote norennatokenti, tsi tio-
nonte Orif iahonnete. Ethone wasakawenhase
Iesos, wahenron : Onka ken wasontate sewak-
wekon ensewatatenikonhrotako nii akeriwake.
Aseken waton tsi kaiaton : Enhikonreke ne ra-
nonnha, nok okta tenkonreni ne raotsenen okon
teiotinatakarontonha. Nok tenhnon nonen ense-
wakatonnheton, enkwahentete Karirehne niien-
henke. Tahatati ne Tier, tahenron : Ok oni nak-
wekon ahontatenikonhrotakwaseke nise sariwa-
ke, iah ki nii nonwenton takatatenikonhrotakwa-
te. Tontahenron ne Iesos : Akwa oriwiio wa-
konhrori, tsi onwa ken wasontate arekho taten-
iotatike ne kitkit, nok ashen tenskwatonnhiiase.
Tontahenron ne Tier: Ok onte oni ne tenwa-
tonwentsiowe ne isa'taeteniheie, iah nonwenton
takonhiatonnhiiase. Akwekon ok eh nahatiiere
ne ratikwekonne. Ethone wahonnete Iesos, oni
ne rononha, afenhenrakon Gethsemani konwana-
tonkwa ; nok wasakawenhase ne ratikwekonne,
wahenron : Ken sewatien, niare isinonni iake,
nakaterennaien. Iasakoiatenhawe ne Tier, nok
tehnihasc ne Zebede sakqien okonha; onen ton-
tasawen wahon ikon h r aksen ? oni wahariasanon-
IOIAIAKSERATOKENTIItE
479
wake. Ethone onen wasakohrori, wahenron :
Skanorons aonkeriohte tsini wakenikonhranon-
waks; “ken kati sewenterontak nok tewatiewa-
ten. Nok isinonha niionshare, watharakwenta-
rane, wahaterennaien, wahenron : Rakeni, aon-
tonseke, heren aontkwite tsi kiteron ne ken
katse ( i ) ; ok sane (neh tsini wakiatawensere)
tosa tsini kenonwes nii, ise ki tsini senonwes eh-
niiohtonhak. Nok eh natontare tsi ratiteron ne
ratikwekonne (ashen nihati), nok wahatsenri tsi
rotitas; wahawenhase kati ne Tier: Etho ken
niiot, iahte sewakwenion enskat aiowistaheke
ertskatne aetewatiewatake ? Sewatiewaten nok
sewaterennaien, ne tosa aesewasenni ne iakoni-
kdnhrotakwatha. Aseken kasnore nonikonhra,
nok ioiatakenheion nowaronk. Sahahtenti sekon
tekenihaton, nok wahaterennaien, raton : Rakeni,
niahtaohtonsere nonwa neren naontohetste ne ken
katse n iahtaknekihr ane, eh ki niiawenn tsi nalio-
ten isehre. Eh are natofitare, nok wasakoiatat-
senri rOtitas ; ne tsi wahi , wathotikahrakstente.
Sasakotkawe, nok sekon sahatohtarho, nok onen
ne ashenhaton nahaterennaien, ok ne 'sakawennat
rawenhatie. Ethone onen tontahatkontakwe tsi
ratiteron ne ratikwekonne, nok wasakawenhase :
Sewentaf onen, nok sewatorisen ; onen ieiohe
n'Onkwe ronwaienha enhonwatewentetase niako-
riwanerahakskon. Tesewatann, itewe : onen
thare ne, rakwatenhninonre. Sekon ok nihohtare,
eh wahoketote ne Sitas, ehskat ne tekeni iawenre
nihati, • kentiohkowanen rotiohkwine, ronsharen-
hawinontie, kannhien spnha ratihawanion, neh ne
(i) Ne wahenton ne ioronhiakenseratsanit ra-
ronhiakentane.
480
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
ratitsihenstakweniios oni ne rotiksten okonha neh
tienakere sakonatorihatie. Sakoteniententsera-
wihne ne rotenhninon, rawenhne: Neh ne ten-
hinoronkwanion, ne raonha hiken ; neh hetsise-
waiena. Ok sa ok iathatane tsi itrate Iesos, wa-
henron : Sewenniio, watkonnonweraton. Nok
wathonoronkwanion. Nok tahawenhase Iesos:
Tiatenro, wahenron, nahoten seniente tsi tase?
Ethone wahonwatiatontieseron Iesos, nok wahon-
waiena. Nok saiatat tsini hotiohkwa ne Iesos
wahatsiakwarisi tahasharotsiate ne raoshare ko-
wa, nok wahoiente saiatat ne ratsihenstatsi kowa
raonnhatsera, akwa iahohontiakte. Ethone taha-
wenhase ne l€sos : Saseta ne sashare kowa tsi-
nonwe nionakte ; aseken tsiniakon* enieiena na-
share kowa, ashare kowa eniakoriohte. Iah ken
taonton, tsi sennontonnion, nahineken ne Rake-
niha, nok iokontatie aontahakwatennietase isi-
nonkwa ne tekeni iawenre nikentiohkwake neron-
hiakehronon ? Oh kati naiawen naiotiwennaie-
rine tsini kaiatonnion, ne se kontroris tsi ioteri-
wison eh naiawenne? Ethone wasakawenhase
Iesos kentiohkowanen ne ietaraien, wahenron :
Tsiniiot ne ranenskwas hetsisewaseronhatie,
ashare, kannhien oni sewahawinontie tsi takwa-
ienasere ; niate wenniserake kitskwarakwe tsi
sewenteron, ononsatokentike kwarihonnienniha-
kwe, nok iahte skwaiena. Akwekon etho naa-
wenseron, ne iakaierine tsini hotiiaton ne rotito-
kensehakwe. Ethone ne raotiohkwa wahonwaia-
tonti, akwekon wahonteko. Nok ne ronwaiena
Iesos iahonwaiatenhawe Kaifne, ronwakowanen
ratitsihenstatsi, eh thonatkennisonhonne ne rati-
iatons, rotiksten okonha oni. Ok.ne Tier aheren
tihosereskwe Iesos, tsiniiore ratsihenstowanen
raotenhenrakon ; etho ki iahataweiate, eh iaha-
IOIAIAKSERATOKENTIKE
481
tien tsi ieteron ne kannhatsera okon, ratkahto to
s’iken neniawen. Ken kaien ne ratitsihenstakwe-
niios, nok oni ne kat s i enhak wekon ratiriwisaks-
kwe kaneka ahonwennowenten lesos, ne ahatiie-
rate ahonwario ; iah tenhnon tehatiriwatsenries-
kwe, eso sane ronatketoton wahontrorianion no-
nowen sonha. Ok are onen eh watenitane teh-
nihase, wahniron : Rawen naa ne ken hiken : Ak-
kweni akenonsarisi Niio raononsa, nok ashen ni-
wenniserake aonisakenon sonn i. Onen wathatane
ne ronwakowanen ne ratitsihenstatsi, wahawen-
hase, wahenron : lah ken othenon tatesatatis
tsinikon iesariwarhos ne ken hniteron? Ok ken-
tihoieren lesos, iahte thatatis. Nok ne ratsihens-
tatsi kowa tontahenron : Wakonriwaneken, rao-
sennakon ne Niio ronnhe onwe, naskwahrori, ise
ken ne Kristos, Niio Roienha? Tahenron ne
Iesos : Tasewaierite. Oriwiio se wakwahrori,
katke soriha entsisewaken n’Onkwe ronwaienha,
enhanitskwaren tsi raweientehtakon ne Niio iah
othenon tehono-ronse, nok karonhiakeson tentre
nonwentsiake. Ethone ne ratsihenstatsi kowa
waharatsionko ne rotiatawiton, wahenron : Wa-
hosennaiesate wahi ne Niio! Nahoten kati tet-
siotonwentsiohon ne temoiin ? Akwa ise sewa-
tonte wahatewennaiesate. Nahoten kati isewehre,
neh tsinahaiere? Tahontati, wahoniron : Teho.-
tentson nahrenheiate. Onen tenhnon otiake wa-
honwennitskeroserawe rakonsake, nok wahonwa-
konrekhon ; otiake wahon wakon saiahakhon, ron
tonnions : Takwahrori, Kristos , onka waesa-
konreke? Ken kaien ne T'ier atste atenhenrakon
rentskwarakwe ; eh nontawe tsi renteron skaia-
tat ne kannhatsera, nok wakenron : Ise wahi ise- *
neskwe ne Iesos Karirehronon. Nok wahatonn-
hiie, akohenton nakwekon, wahenron : Iah othe-
16
482
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
non tekeriwaienteri tsi nahoten saton. Nok no-
nen tsi iahotohetstonhatie tsi kannhokaronte,
tikaiatate ne kannhatsera sahoken, waakawenha-
se netho ieteron, wakenron : Neh oni ken hiken
hnikwekonne ne Iesos Nasarethronon. Sekon
are sahatonnhiie, akwa wahariwahnirate, wahen-
ron : Iah se tehiienteri ne kenh ronkwe. Kenni-
kariwesha ohnakenke iahonwaiatoTenne netho
ratikenmiatakwe, nok wahonwenhase ne Tier:
Tokemske wahi tsi ok ne seseniiatat, aseken tsi
sahtare ne watrori tsinasiatoten. Ethone onen
tahatasawen kawennaksenskwe okon wahatatiate,
wahariwahnirate oni ne tsi iah othenon tehoien-
teri ne ronkwe ronwenton. Ok eh karatie, ton-
tati kitkit. Ok sa ok sahrehiarane ne Tier tsini
thotatihne ne Iesos, rawenhne : Ohenton naon-
tontati ne kitkit, a.shen nenskwatonnhiiase. Sa-
haiakenne, nok otsitowanen wathasentho,
Kawenniio ok waorhene, wahontkennisa ne
ratitsihenstakweniios okonha, oni ne rotiksten
okon neh thatinakere, wahonwatsienhaien ne Ie-
sos, nahonterientatsenri nahonhtonte tsi ronnhe.
Wahonwanerenke, iahonwaiatenhawe Konskwi-
ratne, ne ronwakora. Ethone ne Sitas, ne rotenh-
ninon, sahatkahto tsi ronwariwentane, sahatate-
riwahesten, nok ionsahawe nashen nikawista-
shen, sasakaon ne ratitsihenstakweniios oni ne
rotiksten okonha, ratonne : Sewakateriwatewa-
ton, wakatenhninon nonekwensatokenti. Tonta-
honwenhase: Nahoten nene aetewatsteristak-
wake? Ise ki satatiatakennha. Ok eh tiionsa-
hoti ononsatokentike nowista, sahahtenti, nok ia-
hatniaterenke. Ken kaien ne ratitsihenstakweni-
ios sahatiiena nowista, nok wahomiron : Iahte
ioteriwison aotsokowatserakon nononsatokenti
TOIAIAKSERATOlCENTIIvE
488
ne iataonsetewaieste, ne tsi onekwensa iateione-
non. Wathatiiatorete kati, nok saiatat ne rak-
sonnis wahonwahetahninonte, ne naiontatiatata-
hastake nakte nitiakawenon. Ne waonni sekon
nonwa konwanatonkwa ne rononwentsiahninon
Hasertama, ne sakat aiairon, Onekwensa aoheta.
Ethone niieioierihon t.sini hawen ne rotokense-
hakwe Seremi, raton : Wahatiiena nashen nika-
wistashen, ne ne iatehonenon ne ronwatenhninon
Israer sakoien okonha; nok neh sahonwahetah-
ninonte ne raksonnis, <tsi ki nihakenatomii
Rawenniio. Wathatane Iesos tsi thenteron ne
ronwakora (Sitaehronon) ; nok tahoniwanon-
tonse ne Kwirat, wahenron : Ise ken iesanontiio
ne Sitaehronon? Tahenron ne Iesos : Akwa
tasierite. Nok eh nonwe nahonwariwarhoseron
ne ratitsihenstakweniios oni ne rotiksten okon-
ha, iah othenon tatethoriwaserakwen. Ethone
ne Kwirat wahawenhase, wahenron : Iah ken
tesatonte tsini iaweta iesariwarhoseron ? Nok
iah enskat tatethotati ne taontahowennaweron ;
ne se waonni wahonehrako nakwah ne rakora.
Tsini kahawi ne wentanoron, rorennhaonne ne
ronwakora ahonnhotonkwase ne tsi ieiinhoton-
kwe enskah ne neh nenhonwariwanonton non-
k\ve qkon. Saiatat ki rannhotonkwe nethone ne
ronkwetaksenskwa, Barabbas ronwaiats. Wasa-
kawenhase katii ne Kwirat ne kenh ronatkenni-
sahannhon, wahenron : Kanikaien sewanonwes
aontahiiatkawe ? ne Barabbas, ok ne ens Iesqs,
neneh Kristos ronwanatonkwa ? Aseken rote-
rientarakwe tsi kanosatsera aoriwa tsi ronwanas-
konniennihne. Ethone tsi rentskwarakwe tsi te-
haiato'retakwa, ontennhane ne rone nahonwahro-
ri : Tosa, iaken, wairon, hetsasterist ne kenh
roiatatokenti ; aseken eso wakeronhiakenhon
484
TSI IAKAWENTONTIETIIA KOWA
raonha raoriwake, wahakwatetsaten onwa wenni-
serate. Ok eken ne ratitsihenstakweniios nok ne
rotiksten okonha wasakotinikonhrata nonkwe
okon nahonwariwanonton ne Barabbas, Iesos
tenhnon ahonwahtonte. Sekon sahenron ne Kwi-
rat tsi wasakawenhase : Kanikaien sewanonwes
nakwatkawaise ne* tehnihase ? Tontahoniron :
Barabbas.. Tontahatati ne Kwirat, sahenron :
Oh kati nahiierase ne Iesos, Kristos ronwaiats?
Akwekon wahoniron : Tahonwaientannhare ki
lieneh. Sahenron ne rakora : Nahoten neneh
shoteriwatewaton ? Nok senha thotiriware, ron-
tewennaientonnions, ronton : Tahonwaientann-
hare. Sahatkahto ne Kwirat tsi iah othenon te-
hatkwenies tsini horihoten, ok eken isenha taho-
nakwisrontie 'Sitaehronon tsini hotirihoten, oh-
neka wahariwanonton, nok akohenton nonkwe
okon wahatsiohare, wahenron : lah othenon te-
wakiatoron ne raonekwensa ne ken hiken roiata-
tokenti ; ise kati ensewatkeriwaketate. Akwe-
kon kati taontati, waironnion : Ii, oni ne iakiien
okonha, iakwateriwaketat ne raonekwensa. Etho-
ne ki tasakotkawase ne Barabbas ; ken kaien ne
Iesos, wahatennhane nahonwasokwawesonnion,
nok wasakowenniioste ne tahonwaientannharen.
Ok ne kora raosotar okonha tsi teieriwakennha-
tha niiahonwaiatenhawe ne lesos, nok faiatakta-
tie tasakotiiataroroke ne raotitiohkwakwekqn.
Nonen sahonwaiatawitasi ne rotiatawitonne, atia-
•tawit kowa onekwentara nakaniataroten sahon-
warase ; nok ohikta wahonnonwarotseronni,
neh wahonwanonwaroroke, okwire oni wahatiien
ne irasnonsake; tehonwatontsotamhakwe, okti-
honwaieronnionskwe, rontonhakwe : Watkwa-
nonweraton, Sitaehronon iesanontiio. Ronwa-
nitskeroseraskwe, okwire (ne rahawakwe lesos)
IOIAIAKSERATOKENTIKE
485
tehatikwaskwe, tehonwanonwarehekhonskwe. Nok
nonen sahonaterihonkohton tsi ronwatento-
riatha, sahonwaseronniasi natiatawit kowa (ron-
waseronniatonne), nene raotseronniat sahonwa-
iatawite, nok wahonwahtentiate wathonwaien-
tannharana. Onen tsi rotiiakenhonhatie, eh wa-
thonterane saiatat ne ronkwe Sirennronon, Si-
mon ■ronwaiats; neh wahonwasteronse naha-
tiasaketate ne (Iesois) raoia.sa. Nok eh iahonne-
we tsi nonwe ne Kolkotha, ne oni Karwer kon-
wanatonkwa, ne sakat aiairon : Tsi ienontsistate
onontsi kenha. Wahonwahnekanonte otsitsia
otsate ■tekaieston; ne ok ne wahatkense, iahte
hotontaton ahahnekihra. Nok nonen wahonwa-
iatanentakte, wahatiwastiakon tsi wahontatiak-
honhase ne raotiatawit sonha; ne niakaierite
tsini hawen ne rotoken sehakwe : Wahontatiak-
honhase ne katseronniatha, nok wahatiwastotsi
nakwatiatawit. Nok eh wahontien ronwanonnhe.
Nok ehneken tsi rotenontsistate (wahatiswenka-
ranentakte), eh kaiaton watrori tsinahoten ros-
tonton, waton : Ne ken hiken ne Iesos, ronwa-
nonti'io Sitaehronon. Ethone oni wahonwatiia-
tanentakte tehnihase hninenskwaskwe : saiatat
tsi raweientehtakwen, nok saiatat shanekwati.
Neneh iontohetstakwe ronwasennaiesatakwe, te-
ionnonkarenronskwe, iontonhakwe : He ! ise ne
senonsarisions ne Niio raononsa, nok ashen nen-
wata sesenonsonnis, satatiatakennha onen nonwa ;
tokat Niio Hiaienha akenhake, tontasatsnent
nonwa ne kaiasake. Eh oni neneh nihatiierha-
kwe ne ratitsihenstakweniios oktihonwaierons-
kwe, nok ne ratiiatons oni ne rotiksten okonha,
rontonhakwe : Akoren sesakoiatatakwen, nok
wahonoronse ne raonha ahatatiatakennha ; tokat
nahonwanontiiohake Israerronon, tethatsnent
486
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
nonwa ne kaiasake, etlione onen entionkwehta-
konhake raonhake. Niio roniahesen: aonsa-
hoiatatako kati nonwa, nahononwene ; rawen
wahi : Niio Ra^ienha. Iakahewe oni ok ne teh-
nihase hninenskwas sate hotiiatanentakon tekaia-
sontne, ronwenhratonnihakwe pni nennee. Iaiak
siiowistahehatie (i), tsiniiore ne tiohton siiowis-
tahe, taiokarawe onwentsiakwekon. Neh nahoten
tiohton siiowistahe, wahatewennaientonwe Iesos,
wahenron (tsini hatiwennoten ne Sitaehronon) :
Eli, Eli , lamma sabacthani! Ne sakat ahawen-
ke: Niio, ise Niio tsi konnhe, ohniiotiieren tsi
takiatontion ? 'Nok otiake neh ratikenniatakwe,
iakotonte nehnikawennoten, wahoniron : Eri ie-
hononks. Ok sa ok saiatat ratakhe, tekanekakwa
iahatrakwe, wahananawenste ne iehontoseratha,
kanakarakenhiate wahroharen, nok wahohneka-
nonte. Rontonhakwe notiake: Saterharat, ka si
ken entre n’Eri, naonsahoiatatako. Onen kati
are sekon itonsahohenrete Iesos, tahaiatinekenwe
raotonnhetston.
Eh nikahawi, ok ne ioniatarentonhakwe onon-
satokentike ashennen watewatoren, ehneken ton-
tasawen tsiniiore nehtake; nok watiaonwentsi-
sonkwe, watewatstenrorenseron oni, nok ontenn-
hotonkwenhaton tsi ieiatatarihon, nok isaion-
tonnheton eso nakoiatatokentison kenha, tontaie-
iakenne tsi ieiatatakwe nonen sonsahatonnhete
(lesos), kanatatokentike niiahonne, wasakotia-
neronkwen kentiohkowanen. Ken kaien ne ron-
wakowanen ne sotar okonha, oni tsini hati ron-
(i) Tsini honshetaskwe ne Sitaehronon, ne
sakat aiairon nonwa, entie si ikare.
IOIAIAKSERATOKENTIKE
487
wanonnhakwe ne Iesos, wahontkahto watiaon-
wentsisonkwe, tsi oni nikon naawfenseron, waho-
nateronhienten nakwa, nok wahoniron : Tokenske
Niio Roienha kenhne ne kenhiken. Eso ne tsio-
nathonwisen Karirehne niiore thonwaseron ne
Iesos, tehonwasniehakwe, isiniha nennee tekon-
tikenniatakwe ; eh tekontiiatarakwe Wari-Wa-
tere, Sak tenhnon Sose rotinistenha, oni rotinis-
tenha ne Zebede sakoien okonha. Onen tsi ioka-
rahane, Arimathihne nontarawe saiatat ne ron-
kwe rokwatse, Sose ronwaiats, neneh oni raiata-
rakwe ne Iesos raotiohkwake. Iahataweiate Kwi-
ratne, wahoneken lesos raoieropta. Ok sa ok wa-
honnhane ne Kwirat ahonwatewentetase ne raie-
ronke. Wahaiena ne Sose noieronta, nok neh
nakwa kaniatariio kaniatararaken wahowenon-
niate. Nok eh wahata tsinonwe nakwa raonha
ahonwaiataten, rohrarakonne notstenrake, arek-
ho onka eh tsi ieiatat ; nok kanenhiowanen wa-
hakarhateniate tsi iokaronte tsinonwe thonwaia-
taten, nok sahahtenti. Eh konneskwe Wari-
Watere, oni ne skaiatat Wari, etho kenitskwara-
kwe akwa teiotokenton tsinonwe raiatat.
Tsi wahorhene, iotenniserohetstakwenne tsi
niekwatakwas (ne tsi wentanoronsere), wahont-
kennisa Kwiratne ne ratitsihenstakweniios, oni
ne Farisien nahatiiatoten, wahonwenhase, waho-
niron : Saianer, tsionkwehiaraon tsi rawen ne
ken ranikonhratakwe, sekon tsi ronnhekwe :
Ashen nenwata enskatonnhete. Satennhann kati
aienonnha tsi raiatat, tsiniiore nashen nenwata,
ne tosa aontahonne ne raotiohkwa, taonsahon-
waiatakwe, nok asakotihrori nonkwe okon, aho-
niron : Shotonnheton tsi rawenheionne ; onen
senha kanikonhratowanen enwaton tsiniiohtonne
488
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
ne tiotierenton. Tontahenron ne Kwirat: Tsion-
kwetaien nahatinonnhake ; wasewe kati, ise se-
wanonnha tsini sewaterientare. Sahonhtenti ka-
ti, akwa wahatihnirate tsi raiatat, wahatihne-
tarho nonenhia, nok wasakotiteron nahatinonn-
hake.
Awententaonke,
San, XII, 1-9.
Iaiak nonta karo naiakawentatokentase ne Pas-
ka, Bethani sarawe ne Iesos, tsinonwe nihawen-
heionne ne Rasar, neneh Iesos shaonnheton.
Ethonon nahonwakhonnien nokarasneha tahats-
kahon ; ontsteriste ne Wartha natekwarane, nok
ne Rasar etho oni neneh rotekwarakwe. Ok ne
Wari watkakwe skakontserat ne nakwa wenhie-
nakhon wenhienanorpri iakoiatakhonstha, waho-
sitarho ne Iesos, nok aononkwis wahositokewate ;
nok wakanane kanonsakwekon tsini wenserak-
hon. Saiatat kati ne iraotiohkwa, ne Sitas Is-
kariot, neneh rotenhninonre, tahatati, wahenron
Ohniiotiieren iahte iakotenhninon ne ken wen-
hienanoron, a.shen tewenniawe nikakwenistake
iataionenon, nok aiontatitenraton ne iakotent?
Eh niiot tsi tahatati, iah sane teioriwake tsi sa-
kotsteristakwe ne iakotent, ne ki tenhnon tsi ra-
nenskwaskwe, nok raonha ranatatserenhawakwe,
raonha rahawiskwe tsinahoten iaketahaskwe. Ta-
henron ne Iesos : Tosa othenon sewatsterist ne
kenh, eh naontawe aonteweienton nene wenhiena-
noron, naontste nonen enionkiatata. Tiotkon
wahi ensewakwekonhake ne iakotent; ii tenhnon
iah tiotkon taetewakwekonhake. Kentiohkowa-
IOIAIAKSERATOKENTIKE
489
nen ne Sitaehronon wakotokense tsi etho ires ;
taionhtentionko kati, iah ne ok teken ne lesos
raoriwake, ne tenhnon oni nahonwaken ne Rasar,
ne shaonnheton tsi rawenheionne.
Sosehne.
Tsini hoiotazvenhon lesos sahonwaiesatanion.
Tioterakwen ne Ruk raoiatonserake (XXII,
XXIII), othenon isonha ne iahte hotro-
riaton ne Watio.
...(XXII, 14-19). Kawenniio iakahewe ta-
hontskahon, wahatekwaren Iesos, wathontonte ne
tekeni iawenre ratikwekonne. W asaka wenhase
kati, wahenron : Wakaskanekon nakwa taete-
watonte, tsi ken nonwa ieskahes ne Paska aoten-
niotatseratokenti, ohenton nakeronhiaken. Wak-
wahrori kati, tsi iah onen noia taonsakiatake ne-
neh, tsiniiore ienkaierine raonakeratserakon ne
Niio. Ethone wathatsetakwe,. wathonon weraton
ne Niio, nok wahenron : Tesewak nok sewata-
tiakhonhas. Aseken wakwahrori, tsi iahte sekne-
kirane n onenharaker i, tsinirore aontawe ne Niio
raonakeratsera. Ethone wathanatarakwe ne Ie-
sos . . . (Okaristia sahasa).
(XXII, 24-44) • — Ethone wahontkenni (ne
ratikwekonne) onka tsini hati senha ahakowa-
nen. Nok wasakawenhase Iesos, wahenron : Ro-
tinontiios, tsi ienakeronnion, akwa oktisakotiwen-
490
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
niio nonkwe okon, >tsi ratiiatakweniios tsinonhi
hatinakere ronwatinatonkwa thotiriwaieris. lah
kati nise eh taiawen ; ok eken nene senha rako-
wanen tsinitsion, raonha ahatatastote, tsiniiot ne
kenniraskwa ahaton; ok ne ohenton ronaktaien,
ethoni hatatier tsiniiot ne kannhatsera. Kani-
kaien senha rakoWanen, ne rotekwahere, ok ne
ens ne sakoseronniennis, kannhatsera nahaiato-
ten? Iah ken onte nene rotekwahere? Ok nii,
sewentiohkwiien, ethoni wakatatieren tsiniiot ne
kannhatsera. Ise wahi tiotkon tewakwekonha-
ties tsinahe wakeronhiakenhaties ; ne aoriwa
wakwanakeratseronnien, tsi ki niiot tsi rakwana-
keratseronnienni ne Rakeniha, ne kanakeratsera,
nenskatne iataonsetewatskahon, iaonsetewahne-
kirha oni akatekwarane akenakeratserakon, nok
ennitskwaratseranoronke aontesewentskwarake,
taietsiiatorete ne tekeni iawenre nihotitiohkwake
Israerronon. Wahenron oni ne Rawenniio : Si-
mon, Simon (wahawenhase ne Tier), ioriwanon-
ton notkonseraksen naesewawake, tsiniiot tsi
ionwaks nonatsia; nok ki tenhnon ii konhiate-
rennaienni, ne tosa akariwentane ne tsi tisehta-
kon; ne kati oni nise, nonen ensatatrewaton
shenikonhrahnirat ne sewatateken okon. Tonta-
henron ne Tier: Sewenniio, wakatateweiennen-
taon akonhiahriskonte, tokat tsi iontatennhoton-
kwa, ok oni ne kenheiatne. Iesos tontahowenr
naweron, wahenron : Tier, wakonhrori, tsi iah-
taontontati ne kftkit, nonwa ken wenniserate,
niah niare ashen taskwatonnhiiasere tsi askien-
terihake. Nok tontasakawenhase, wahenron :
Kaneka nikwatennieton tsinahe, iahte sewaten-
natseraientakwe, iahte sewawistaientakwe, sewas-
kawe, othenon ken tisewatoktanihon ? Tahoniron
ne rononha: Iah othenon. Nok tontahenron:
IOIAIAKSERATOKENTIKE
491
Onen nonwa teiek ne iakoiaraien, teiek oni ne
iakonatatseraien ; ok niahte iakoien, iontenhni-
non nakotiatawit, nok iehninont nashare kowa.
Aseken wakwahrori, tsi ken oni niiot tsi kaiaton,
neh ioteriwison iakaierine nii akeriwake : Ro-
nahriskonhon ne rononkwetaksens. Oriwiio ka-
ti onen toha ienkaierine tsinikon (tiotati noiaton-
seratokenti) ne ii akeriwake. Nok tontahoni-
ron : Sewenniio, kaien ne kento tekeni nashare
kowa. Tontahenron ne raonha : Etho iatekaieri.
Tontahaiakenne, warete tsi tiononte Orif, tsi ki
nihorennhaon ; nok wahonwasere ne raotioh-
kwa. Nok onen siiaharawe neh nonwe, wasaka-
wenhase, wahenron : Sewaterennaien, ne tosa
aesewasenni ne iakonikonhrotakwatha. Nokisi-
non iathatane, tsini iesennes naiakonenhionti, etho
niiore iathatontsoten, nok wahaterennaien, wa-
henron : Rakeni, asatontatseke, heren askhawi-
ten kenhiken katse; ok sane tosa ii tsini wake-
nikonhroten eh naiawenne, ise tenhnon tsini sani-
konhroten. Nok tahoketote saiatat ne raronhia-
kehronon karonhiake nonthare, wahonikonhrah-
nirate. Nok tsiniiot nahetkentsihon, senha ok wa-
hakwisron nahaterennaien. Nok -wathatarihen-
seronkohte tewatsannhonnions tsiniiot onekwen-
sa, onwentsiake wakanekwensarane. . .
(XXII, 66-71).— Kawenniio ok waorhene, wa-
hontkennisa ne rotiksten okoiiha neh thatinakere,
ratikwekon ne ratitsihenstakweniios oni ne rati-
iatons, tahonwaiatinionte lesos tsi rotitsienhaien,
nok wahoniron : Tokat tokenske ise ne Kristos
akenhake, takwahrori. Nok tasakawenhase : To-
kat enkwahrori, iahtaesewatontate ; nok tokat
enkwariwanontonse othenon, iahta taontaskwa-
wennaweron, iah oni taonsaskwatkawe. Nok io-
492
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
riwentaon tsi n’Onkwe Ronwaienha enhennits-
kwaren tsi raweientehtakon ne Niio iah othenon
tehonoronse. fTahoniron akwekon : Ise katiken
Niio Hiaienha? Tahenron : Tokenske tsi naho-
ten sewaton, ii Niio Rakienha. Tontahoniron :
Nahoten kati noia teiotonwentsiohon nahonwari-
wahniratse? Akwa wahi nonwa ii ionkwatonte
tsi tahatati. Ok sa ok akwekon 'tontahatitane,
nok IKwiratne niiahonwaiatenhawe. . .
(XXIII, 5-12). — Rontonhakwe : Tesakoni-
konhrarha nonkwe okon, roteriwanotaties kana-
keratserakwekon ne Sitaehrononke, Karire tiota-
sawe 'tsiniiore ne kento. Sahasennahronke ne
Kwirat ne Karire, wahariwanonton Karirehro-
non ken nahaiatoten. Kawenniio kati wahoto-
kense tsi Herot raoianerenserakon roiatontieton,
eh kati iahotenniete tsi renteron Herot, Sirisa-
rehne oni neneh ireskwe, netho tsi kahawiskwe.
Herot wahatsennonni nakwa sahoken ne Iesos ;
aseken onen wahonnise tsi raskaneks nahoken,
ne tsi eso ioriwake roriwahronken ne raoriwa-
ke; nok rorharekwe othenon nahatiere naioriwa-
nehrakwaton. Eso kati nioriwake wahoriwanon-
tonnionse ; nok iahta tethatatiskwe ne Iesos.
Eh ratikenniatakwe ratitsihenstakweniios oni ne
ratiiatons, ok iatekakonte ronwariwarhoserons
ne kariwaksenskwe okon. Ken kaien ne Herot,
oni ne raonkweta, wahokenron ne Iesos, nokok-
tahoieron, wahatennhane kenraken wahonwase-
ronniate; nok Kwiratne ionsahotenniete. Etho-
ne ok wenniserate wahiatenroseronni ne Kwirat
tenhnon ne Herot; tethiatatswenskwe se no-
henton. . ,
(XXIII, 27-34). — Ronwanonteraties ne Iesos
(tsi roiasakehte) kentiohkowanen nonkwe, nok
lOIAIAKSEEATOKENTlKE 493
oni ne tsiakotlionwisen kontstaranes, ronwann-
hatens. Tontahatkarhateni kati; Iesos tsi konnes,
nok wasakawenhase, wahenron : Sirisare sewa-
ienha, tosa ii akeriwake sewatstaren, ne tenhnon
sewatstarakwak ne ise sewariwake nok ne isetsi-
ien okonha akoriwake ; aseken ienwatenniseri-
hewe neniontonheke : Ionataskat niahte konte-
wetons, oni ne iahte iotiwiraientaon, nok oni niah-
te kontstarontha. Ethone onen eniontatenhase
tsi ionontenion, eniaironnion : Takwanontie-
nent ; oni tsi ionniaronnion : Takwaiataset.
Aseken tokat nonwa eh nakonwaierase noientase,
oh kati neneh nenkonwaierase ne ioientathen ?
Tehnihase oni ne tenonkwetaksenskwa satehon-
watinaskwenhawiskwe ne lesos, nahonwatirio.
Nonen tsi iahonnewe tsinonwe ne Kalwer kon-
wanatonkwa, eh nonwe wahonwaiatanentakte
tekaientannhareke ; eh oni nahonwatiiere ne
hninenskwaskwe, saiatat tsi raweientehtakon,
nok saiatat shanekwati. Iesos tenhnon ratonha-
kwe : Rakeni, shetenr, iah se tehonaterientaiie
tsini hontierha. . .
(XXIII, 39-46). — Saiatat tenhnon ne tehni-
hase hninenskwas ne ronahriskonhon rawenhra-
tonnihakwe, ratonhakwe : Tokat tokenske ise ne
Kristos, satatiatakennha, nok oni nii. Nok taha-
tati ne saiatat, akwa wahoriwasten, wahenron :
lah ken tetsetsanis ne Niio, eh se oni nise niie-
sariwenton? Ionkenistonton se nii, ne ok ne
tsionkiieritis tsini ionkiatieranion ; ken tenhnon
kaien iah othenon tehostonton. Nok iahatati tsi
roiatenton ne lesos, wahenron : Sewenniio, tak-
wehiarak nonen sanakeratserakon natentese.
Nok tontahawenhase Iesos, wahenron : Oriwiio
tsi wakonhrori, onwa ken wenniserate enteni-
kwekhene karonhiake. Neh nahoten ne iaiak
494
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
siiowistahehatie, onwentsiakwekon taiokarawe
tsiniiore ne tiohton. Onterakwahton, ononsa-
tokentike oni ioniatarentonhakwe ashennen wa-
tewatoren. Ethone wathohehrete Iesos, wahen-
ron : Rakeni, onen wakonwehniioste nakwatonn-
hetston. Tsi ne wahenron, wahrenheie. . .
Okaristiakowahne.
San, XIII, 1-15.
Tsi iawentatokentaserene ne wentanoron Pas-
lca, roterientare ne Iesos tsi rotenniserihewi naon-
sahahtenti tsi ionwentsiate, Ronihneha niiaonsa-
re, tsini sakonoronkwakwe ne raonkweta non-
wentsiake ienakerekwe, oh ki eh niieheiot tsi-
niiore ieiotokte sakonoronkwa. Nok nonen sa-
hatikwentane nokarasneha, onen tsi ronikonhra-
ten notkonseraksen ne Sitas, Simon Iskariot
roienha, nahotenhninon, nok tsi roterientare (ne
Iesos) tsi akwekon rorihontietenni ne Roniha,
nok tsi Niioke thoientakon, tsi oni Niioke nion-
sahawenonhatie, sahatekwarako, wahatiatawita-
si; watrakwe noniataraa, nok tahatiatannhake.
Onen tenhnon akeratne wahahnekaren, nok ta-
hatasawen nasakositohare ne ratikwekonne, nok
ne sesakositokewatha ne rotiatannhaktonne onia-
taraa. Iaharawe tsi thentskwahere ne Simon
Tier. Tahatati ne Tier, wahenron : Sewenniio,
tokenske onte ken isehre ahiasitohare ? Tonta-
howennaweron Iesos, wahenron : Tsini wakie-
renhatie, iah nonwa tesaterientare, ohnakenke ki
ensatokense. Tontahenron ne Tier: Iah non-
wenton taskwasitohare tsinenwe. Tontahawen-
iOIAtAKSERATOKENTIKE!
hase lesos : Tokat iahtenkonnoharesere, iahtae-
sanaktaientake tsi kiteron. Simon Tier tonta-
henron : Sewenniio, tosa ne ok ne kasitake,
akwekon kesnonsake, oni kenontsine asenohare.
Tontahawenhase Iesos, wahenron : Nene rotia-
tohare, ne ok tetsiotonwentsiohon naharasitohare,
nok iah kaneka tehoiatoron. Onen kati nise,
iahte .sewaiatoron, iah ki tenhnon akwekon te-
ken. Aseken roterientare onka rotenhninonre ;
ne se waonni rawen : lah sewakwekon teken
niahte sewaiatoron. Kawenniio wahaweiennen-
tane tsi sakositohare, sahatiatawite, nok sahatien
atekwaratserakta, wasakawenhase, wahenron :
Sewaterientare ken tsi nahoten tsi nakwaierase?
Takwanatonkwa : Takwarihonniennis nok tak-
wawenniio ; akwa 'neneh tisewariwaierits, aseken
tokenske ethonakiatoten. Ne kati tsi ii kwasito-
hare, ne kwawenniio, nok kwarihonniennis, etho
kati oni nise ioteriwison taesewatatsitohareseke.
Kwateniententserawi wahi, ok tsinakwaierase, eh
oni nise naonsesewaiere.
Ronwaiatanentaktonne.
Tsini hoiatawenhon Iesos sahonwaiesatanion,
Tsini hoiaton San, XVIII, XIX.
Ethone eh warete Iesos; wahonne ne raotioh-
kwa, isi nakahionhati ne iohionhenton Sedron
konwaiats ; ethononwe niwatenhenraientakwe io-
terontonnihne ; eh kati iahataweiate, oni ne ra-
tikwekonne. Sitas, ne rotenhninonrene, raiente-
rihne oni neneh nehnonwe, aseken iotkate ne Ie-
sos eh iehonnetakwe ne raotiohkwa. Rotiohkwa-
496
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
roronbatie kati ne Sitas notiake ne sotar okon-
ha, nok ne raotinnhatsera ne ratitsihenstakwe-
niios, oni ne Farisien nihatiiatotens, etho iahon-
nete, ratihaserenhawinontie, iontatientha oni ra-
tihawanion. Nok ne Iesos, akwekon roterientare
tsini hoiatawensere, iathatane, nok wasakoriwa-
nontonse, wahenron : Onka hetsisewaiatisaks ?
Tahoniron : Iesos Nasarethronon. Tahenron ne
Iesos : Ii wahi. Etho oni neneh raiataratie ne
Sitas, ne rotenhninonrene. Kawenniio kati ne
wahenron : Ii wahi, ok sa ok tahontonneke, nok
ehtake wahatiiataientane. Sekon sasakoriwanon-
tonse: Onka hetsisewaiatisaks ? Nok tontaho-
niron : Iesos Nasarethronon. Tontahenron ne
Iesos : Kwahrori wahi tsi ii ne ken ; tokat kati
ii takwaiatisaks, iaietsiiatkawate ne kenh ronne-
te. Ne nennee ne iakaierite tsinahoten rawen,
sahenron : Tsini hati takonkwetawi, iah onka
tewakatonkwetahtonni. Ken kaien ne Simon
Tier, rosharaientakwe ashare kowa, tahasharot-
siate, nok wahoiente ne ratsihenstatsi kowa ronn-
has, nok iahohontiakte tsi raweientehtakon non-
kati. Malkus ronwaiatskwe ne ken kannhatsera.
Nok tenhnon ne Iesos wahawenhase ne Tier:
Sasasharorok. Iah ken taknekirhane neh jne
katsetoten tsini haknekarani ne Rakeniha? Etho-
ne onen ne sotar okonha, nok ne ronwakowanen,
tenhnon ne raononkweta ne 'Sitaehronon, wahon-
waiena ne Iesos, nok wahonwanerenke. Eh niare
niiahonwasarine Annke; aseken rawennhonsa
kenhne ne Kaif, ne ratsihenstakweniiokwe ne-
thone ioserate. Raonha ne Kaif sakorihotakwen-
nihne Sitaehronon, (rawenhne) : Teiotonwen-
tsiohon ne saiatat ahrenheie, asakawenheiase ne
kanenrakwekon. Rosereskwe ne Ieso.s Simon
Tier, oni saiatat ronwanonteratiene ne Iesos. Olc
IOIAIAKSERATOKENTIKE
497
nene saiatat roienterihne ne ratsihenstakweniio,
ok ihne ne Iesos tsi iahataweiate raotenhenra-
kon ne ratsihenstowanen. Tier tenhnon atste ra-
takwe tsi kannhokaronte. Ionsahaiakenne ne sa-
iatat ne roienterihne ne ratsihenstakweniio, nok
iatnihtaren ne tewatennhohanonne, nok iahoia-
tinionte ne Tier. Wahawenhase ne Tier ne kenh
kannhatsera tewatennhohahonne, wakenron : Iah
ken nise oni tesiatare ne raotiohkwa ne kenh
ronkwe? Tahenron: Iah ii teken. Eh ratiken-
niatakwe ne ratinnhatsera, oni ne ratiriton at-
sienhakta, aseken iothorekwe, nok shontenhiens-
kwe; etho oni neneh raiatarakwe ne Tier, ra-
tenhienskwe oni neneh. Ethone ne rat^ihensto-
wanen wahoriwanontonse ne . Iesos, ne raotioh-
kwa ratiiatatake, tsi oni nihorihoten. Tonta-
hawenhase Iesos, wahenron : Tsi ionkwehne
wakatati nonwentsiake, tiotkon tsi ionterennaien-
takwa, ononsatokentike oni, tsinonwe nihontken-
nisahatha Sitaehronon okon, kherihonnienni ; iah
oni nonwenton notasetonke tewaktare. Nahoten
kati takeriwanontonnitha ? Neh niha sheriwa-
nontons ne iakotontenion tiotkon tsinahoten wa-
ken ; neh se ronaterientare tsini tewakatati.
Nonen neh sahenron ne Iesos, saiatat kariton, eh
ratakwe, wahokonsaiake ne Iesos, wahenron :
Etho ken niiot tsi tetetsewennawerons ne ratsi-
henstowanen ? Tontahenron ne Iesos : Tokat
iotaksen tsi tewakatati, satrori kanonni wahet-
ken, nok tokat takeriwaierite, oh kati hiiotiieren
tsi waskkonreke ? Ranerenhatiene ne Iesos, Ann
iahotennietase Kaifne, ne ratsihenstakweniio.
Nok ne Simon Tier eh ratakwe, nok rotenhien-
takwe. Wahonwenhase 'kati : Iah ken naa tesia-
tare ,ne raotiohkwa? Sahatonnhiie, nok wahen-
ron : Iah ii teken. Saiatat tsini hati ne sakonn-
m
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWi
has ne ratsihenstatsi kowa, hiatatenonkwe nene
Tier rohontiakonne, wahawenhase: Iah ken naa
nise eh tetkonken atenhenrakon, tesewaiasehne ?
nise eh tetkonken atenhenrakon tesewaiasehne?
Sekon are sahatonnhiie ne Tier, nok ok sa ok
tontati ne kitkit. Satontahonwaiatenha Iesos ne
Kaifne, iahonwaiatinionte tsi teieiatoretakwa.
Onen si iorhenhon; nok iah ne rononha tiieho-
nataweiaton tsi teieiatoretakwa, ne tosa ahotinn-
histakwe, senha ok oni ahonneke ne natennio-
tatseratokenti Paska. Tahaiakenne kati ne Kwi-
rat atste tsi thatikenniate, nok wahenron : Na-
hoten hetsisewariwarhos ne kenh ronkwe? Ton-
tahonwawennaweron, nok wahoniron : Iahtah-
ronkwetaksenhake, iahtaontasakwaiatenha tsi tsi-
teron. Tontasakawenhase ne Kwirat, wahenron :
Ise niha hetsisewaiena, nok tetsisewaiatoret tsini
sewaianerenseroten. Tontahoniron kati ne Si-
taehronon : Ne ionkwahtiawenre nonka ki ok
aiakionnhiiake. Ne are ne iakaierite tsini ka-
wennoten thotati ne Iesos, sahatrori tsini wen-
heiontoten tsi enhrenheiate. Sekon ionsahata-
weiate ne Kwirat tsi teieiatoretakwa, nok iaho-
nonke ne Iesos, nok wahawenhase, wahenron :
Ise ken iesanontiio ne Sitaehronon? Tontahen-
ron ne Iesos : Ise ken satennikonhra tsi ne wa-
siron, katon ken akoren iesahrori nii akeriwake?
Tontahenron ne Kwirat : Katiken nii Sitaehro-
non nakiatoten? Nene satesewanakere, nok rati-
tsihenstakweniios tiesanaskwenhawi tsi kiteron ;
oh nisatieren? Tontahenron ne Iesos: lah on-
wentsiake tetiawenon nakenontiiotsera. Tokat
onwentsiake aontaiawenon nakenontiiotsera, ka-
nekhere ahonaskennhaon nakonkweta, ne tosa
aionkiiena ne Sitaehronon ; ok ki iah kenh tetia-
wenon nakenontiiotsera. Tontahawenhase ne
IOIAIAKSERATOKENTIKE
499
Kwirat: Senontiio kati ken? Tontahenron ne
Iesos : Taseriwaierite, tokenske tsi kenontiio.
Ne aoriwa tewakennakeraton, onwentsiake tewa-
kenonton nakeriwahnirate ne noriwiio. Onka ne
noriwiio thoientakon, rotonte nakewenna. Ta-
henron ne Kwirat : Oh ne nahoten ne noriwiio?
Ok tsi ne wahenron, ionsahaiakenne tsi thatiken-
niate ne Sitaehronon, nok wasakawenhase : Iah
othenon tekeriwatsenries aontahoriwaientake na-
honwariwente. Ne kati, tsini sewarennhaon tsi-
nonni wentanoron Paska, enskat aontakwatka-
wase ne iennhoton ; sewanonwes ken naonsa-
hiatakwe ne ronwanontiio Sitaehronon? Akwe-
kon are taontewennaientonwe, waironnion : Tosa
raonha kenhak, Barabbas niha. Ok neneh Ba-
rabbas ranenskwas nihaiatotenhne.
Ethone onen Kwirat wahatennhane nahon-
waiena ne Iesos, nok ahonwasokwawesonnion.
Ok ne sotar ohikta wahonnonwarotseronni, neh
wahonwanonwaroroke, nok atiatawit kowa onek-
wentara nakaniataroten tahonwaseronniate. Onen
tenhnon karo tahonnete tsi renteron, ronton-
hakwe : Watkwanonweraton, Sitaehronon iesa-
nontiio; nok ronwakonsaiakhonskwe. Sekon are
ionsahaiakenne ne Kwirat atste, nok wasakawen-
hase : Kenh riiatenhawi tsi sewenteron, naese-
watokense tsi iah othenon tekeriwatsenries na-
hoten ahoriwaientake. Tontahaiakenne kati ne
Iesos, ohikta rononwaroronhatie, nok tsitakon-
kowa rohere. Nok wahenron ne Kwirat : Ken
kaien ne ronkwe. Akwa ne ok sahonwaken ne
ratitsihenstakweniios ok ne raononkweta, wahon-
tewennaientonwe, wahoniron : Tetsientannharen,
tetsientannharen. Tasakawenhase ne Kwirat: Ise
niha hetsisewaiena, nok tetsisewaientannharen ;
500
TSI IAKAWENTONTIETHA IvOWA
aseken nii iah othenon tekeriwatsenries nahonn-
hikon nahonwariwente. Tontahoniron ne Sita-
ehronon : Ionkwaianerenseraien ; tsi kati nionk-
waianerenseroten, tehotentson nahonwario, ase-
ken Niio Roienha rotatonni. Kwirat sahawen-
nahronke neh nikawennoten, onen senha waho-
teronhienten. Nok ionsahataweiate sekon tsi
teieiatoretakwa, nok wahawenhase ne Iesos, wa-
henron : Ka nitisenon? Nok iah othenon tate-
thotati ne Iesos. Sahenron kati ne Kwirat : Iah
ken tataontaskeriwaserakwase? Iah ken tesate-
rientare tsi wakkweniatseraien ne takonhientann-
haren, nok tsi wakkweniatseraien naonsakon-
hiatkawe? Tontahenron ne Iesos : Iah se othe-
non taesakweniatseraientake nii kiatatake, niah
ehneken taontaiesawi. Ne se waonni senha ko-
wanen roriwanerahakseraien ne hianaskwawi tsi
konnhe. Eh nontahatasawen, ne Kwirat wahas-
kennha naonsahotkawe. Ok eken ne Sitaehro-
non tehotihenretha, ronton : Tokat entsatkawe
ne ken hiken, iah ki tetsiatenro ne Sesar; ase-
ken onka ratenontiiostha, iah ki tehiatenro ne
Sesar. Sasakowennahronke ne Kwirat tsi naha-
tiiere, atste niiahoiatenhawe ne Iesos, nok wa-
hennitskwaren, tsiniiot tsi tahaiatorete, tsinonwe
ni konwanatonkwa Kentstenrakwentarhon, Si-
taehrononkeha Kabbatha. Onen neh entakta ne
wentanoron Paska, nok neh nahoten iaialc siio-
wistahehatie (i) neh tsi kahawi. Nok ne Kwi-
rat wasakawenhase ne Sitaehronon : Ken kaien
n’hetsisewanontiio. Tahontewennaientonwe ne
rononha, wahoniron : Heren, heren shetsiaten-
hawit, tetsientannharen. Tahenron ne Kwirat:
(i) Ne sakat aiairon nonwa: entie sitken.
IOIAIAKSERATGKENTIKE
501
Tenhiientannharen ken n’hetsisewanontiio? Ton-
tahoniron ne ratitsihenstakweniios : Iah noia
teionkwanontiiotseraien, ne ok enskat ne Sesar.
Ethone onen wasakotsiakwarisien ne tahon-
waientannharen. Wahonwaiena kati ne Iesos,
nok iahonwaiatenhawe. Nok ne raonha waha-
tiasaketate, tsiniiore iaharawe tsinonwe ni kon-
wanatonkwa Kalwer, ne Sitaehrononkeha Kol-
kotha; eh nonwe nathonwaientannharen, tehni-
hase wahonwahriskonte, oktatetsiaronkon, ashen-
nen nihoiatenton ne Iesos. Wahatennhane ne
Kwirat waeiatonkwaieronnitste, kaiasake waha-
ranentakte. Eh tkaiaton : Iesos Nasarethronon,
ronwanontiio Sitaehronon. Eso ne Sitaehronon
wahatiwennahnoton ne ioiatonkwanentakon, ase-
ken kanatakta ki tsinonwe nihonwaiatanentakton
ne lesos. Nok ne ioiatonkwanentakon, Sitaeh-
rononkeha, Krekneha, Ratenneha oni kawennon-
takwen. Wahonwahrori kati ne Kwirat ne ron-
watitsihenstakweniios Sitaehronon, wahoniron :
Tosa siaton : Ronwanontiio Sitaehronon ; ne
tenhnon tsi raonha rawen : Ii ionkenontiio ne
Sitaehronon. Tahenron ne Kwirat: Tsi naho-
ten wakiaton, ne ki wakiaton. Ken kaien ne so-
tar, kawenniio wahatiweiennentane tsi ronwaia-
tanentakton karontake, wathonnekwe ne raotia-
tawit sonha, kaieri nathatiiake, tsini hati ne so-
' tar enskatson ; wathonnekwe oni ne ehneken ro-
tiatawitonne. Iah neneh kaneka tekanikhon, ok
he niieheiot tsi iakaonni. Wahoniron kati tsi
wathatihtaren : Tosa neneh tetewahrit, tetewaien
tenhnon onka si ken raowenk enwaton. Eh
naawenne niakawennaierine noiatonseratokenti
tsi waton : Wahontatiakhonhase ne katseronnia-
tha, nok tehotiien nakwatiatawit. Eh kati naha-
tiiere ne sotar. Kaia.sakta kontikenniatakwe ne
502
TSI IAKAWENTONTIETHA KOWA
Iesos ronistenha, oni ne ronistenha kiatateken-
ha (i), Wari Kleofas rone, nok oni ne Wari-
Watere. Nok ne Iesos, sasakotkahto etho ihnete
ne ronistenha, nok saiatat ne raotiohkwa neh ro-
noronkwakwe, wahrenhase ne ronistenha, wahen-
ron : Tsisathonwisen, neh ken hiken ne hetsien-
ha. Onen tenhnon wahawenhase ne hnikwekon-
ne : Ne ken hiken ne sanistenha. Nok eh non-
tontasawen wathatiatasete. Onen kati ne Iesos,
tsi roterientare tsi onen akwekon ioieriton, naon-
takaierite tsini kawennoten noiatonseratokenti,
wahenron : Wakeniatathens. Ok he kaksaien-
takwe titkahere iehontoseratha. Otialce kati wa-
thatikwe tekanekakwa, wahatinanawenste ne ie-
hontoseratha, kanakarakenhiate iahonnoharen,
nok iahatiien tsi rasakaronte. Onen kati sahah-
nekirha Iesos ne iehontoseratha, wahenron :
Onen akwekon onteweiennentane. Nok tahania-
renne, wahatonriserahton.
Ne Sitaehronon, ne tsi ronentanoronsere, ne
tosa kaiasake ahotiiatentonke nawentatokentike,
aseken wentanoronkwe nakwa neh niawentato-
kenton, wahonwaneken ne Kwirat ne tahonwati-
sinarite, nok aonsahonwatiiatanentasi. Tahonne
kati ne sotar, nok wathonwasiniakon ne tiotie-
renton roiatenton, nok oni ne saiatat nenskatne
ronwaiatanentakton. Nok tsi wathatitane tsi
roiatanentakton Iesos, wahontkahto tsi onen ra-
wenheion, iahta tehonwasinariton ; saiatat tenh-
non ne sotar asikwe wahohaste ranahatake; ok
sa ok takontiiakenne onekwensa nok ohneka.
Nok ne rotkahton, neh rotrori, nok neh oriwiio
(i) Ne sakat aiairon : onaraseha. — Satkens sk.
467.
IOIAIAKSERATOKENTIKE
503
ne raotroriat. Neh oni roterientare tsi tliari-
waierits tsini hatrori, eh naontawe aonteseweh-
takonhake oni nise. Ne aoriwa eh naawenseron,
ne iakaierine tsini kaiaton : Iah oni nenskat ne
raostien sonha taesewahrite. Nok oni oia kaia-
ton, tsi waton : Enhonwatkahto ne ronwahason.
Ethone onen ne Sose Arimathihronon, ne tsi
raiatarakwe ne Iesos raotiohkwake, nok ki tenli-
non otasetonkeha, aseken sakotsaniskwe ne Si-
taehronon, neneh iahoneken ne Kwirat nahot-
siakwarisien ne Iesos^raieronke. Wahatontate ne
Kwirat. Eh kati warete ne Sose, sahaiatanen-
tasi lesos raieronke. Eh oni warawe Nikotem,
neh ne aonen sonha ashontenne roiatisakhonne
ne lesos, rahawinontie kahnetanoronson tekaies-
tanion, enskat tewenniawe nikakontserake tsi sa-
tekenat. Watnekwe kati ne Iesos raoieronta,
oniataraa sonha wahniwawenheke, nok watniies-
te ne wenhienakhons, tsi ki nihotirennhaon ne
Sitaehronon nasakotiiatata. Ok etho tsinonwe
natehonwaientannhare, watenhenraientakwe, etho
oni atenhenrakon kahrarakon notstenrokon na-
iontatiatata, nok arekho onka tsi ieiatat. Etho
kati iahonwaiatata ne lesos, ne tsi onen ronen-
tanoronsere ne Sitaehronon, oni tsi akta nehnon
naiontatiatatahaste.
Entakta Nenshatonnhete.
Watio, XXVIII, 1-7.
Ethone tsi iawententaonhatie (ne raonentano-
ron iSitaehronon), onen toha sahorhene, Wari-
Watere, oni ne skaiatat Wari, eh wakenewe kiat-
kensere ne tsi raiatatakwe. Oktontaiawenstsi
504
TSINONSAHATONNHETE
watiaonwentsisonkwe nakwa; aseken ne Rawen-
niio raoronhiakehronon tahatsnente karonhiake,
eh iathatane, wathanenhiakarhateni, nok he wa-
hatien. Eh nihakonsoten tsiniiot natewennme-
karawe, nok ne rotiatawiton ehnikenraken tsi,-
niiot noniete. Tsinahonateronhienten sahonwat-
kahto ne ratinonnhakwe, eh nahotiiatawen tsi-
niiot nahonenheion. Nok tahatati ne raronhia-
kehronon, wasakawenbase ne tsionathonwisen,
wahenron: Tosa nise senihteronsek ; wakate-
rientare se wahi tsi hetsiseniiatisaks Iesos ne
tehonwaientannhare. Iah kenh teshenteron; ase-
ken shotonnheton tsini hawen. Kasene kati, nok
tsiakahto tsi nonwe nihonwaiatatenne ne Rawen-
niio. Tesenisterihen tenhnon satsiahtenti, ietsih-
roriana ne ratikwekonne tsi shotonnheton, nok
entsisewahenteste Karirehne; eh ienshetsisewa-
ken. Onen kati wakwahrori.
Sonsahatonnhete.
Miark, XVI, 1-17.
Tsi wahententane ne wentanoron, Wari-Wa-
tere, oni Wari, Sak ronistenha, nok Salome wa-
kontihninon iakoiatakhonstakwa sonha, wakon-
nehre, ne Iesos asakwaiatakhonste. Orhonketsi
onwarh iawententaonhatie, wakonnewe tsi thaia-
tat, onwarh ok sontakarakwinenne. Nok kon-
tonhakwe tsi teiotihtare : Onka naa enionkinen-
hiarakwase ne tsi iokaronte tsi raiatat? Nok
nonen tsi iakontkahto, wakontierentsi ok heren
kanenhiakwiton ; ok sane akwa iken tsi kanen-
hiowanenne. Iakontaweiate tsi iokaronte, nok
AOIAIAKSERA
505
wahonwaken ranekenteron, tsi kaweientehtakon
nonkati rentskwahere, kenrakenseroskon rotiata-
witon; nok wationateronhienten. Tahenron ne
raonlia: Tosa sewahteronsek; Iesos wahi Na-
sarethronon hetsisewaiatisaks, ne tehonwaien-
tannhare ; shotonnheton, iah kenh teshenteron :
kento wahi ronwaiatatenhenne. Wasewe tenh-
non, ietsihroriana ne raotiohkwa, oni ne Tier, tsi
Karirehne ware atsisewahenteste ; ethonon ien-
setsisewaken, tsi ki niiot tsi hetsisewahrori.
Awententaonke.
Ruk, XXIV, 13-35-
Ethone tehnihase tsini hotiohwa ne Iesos, ne
sahenniserat (sonsahatonnhete Iesos), iahone-
nontonhatie tsi tkanataien Emmaus, neh nahoten
ne iaiak niwashen niwateniententserake tsinate-
kiatere ne Sirisare. Nok neh tehotihtarakwen-
hatie tsinaawenseron. Tsi kati nahe neh rona-
trorihaties, eh wasakononterane ne Iesos, nok
wahonenontonhaties. Tsiniiot noia naawennene
hnikahr^ke; ne se waonni iahte shonwaientere-
hon. Nok wasakawenhase, wahenron : Nahoten
ne ken tesenihtarakwenhaties tsi isenes, nok se-
ninikonhraksens ? Saiatat, Kleofas ronwaiats,
tahatati, wahenron : Sonhaa onte ken, nakte ni-
tisenon ne tsini hati Sirisare nonwa iiens, iah
ken oni tesatokense tsini iawenseron ne kanata-
kon nonwa wenniseratenions ? Tontahenron ne
Iesos: Oh ne ken nahoten? Tahniron : Ne ki
raoriwake ne Iesos Nasarethronon, ne rotokense-
hakwe, raweiennakweniatserowanenne, rawen-
506
TSINONSAHATONNHETE
nakweniatserowanenne oni, raohenton ne Niio
nok oni akohenton nonkwe okon ; nok tenhnon
tsiniiot tsi ronwatewentetenni ne ratitsihensta-
kweniios, oni ne iakikowanens, ahonwariwente
nahrenheie, nok tehonwaientannharen. Ionkwa-
rharekwe ki nii tsi raonha onte ensesakoiatotarisi
n’Israerronon ; nok kati onen neh nakwekon,
onwa ashenhaton nonta ethoni tiawenhon. Sekon
ki sane otiake ne tsionathonwisen ne iakwakwe-
konne, ionkiteronhonkwenni neneh ; eh ieiotik-
wathon tsi thaiatat, arekho si wente, nok iahte
iotitsenrion ne raoieronta; ok sa ok tetionenon,
ionenhatie tsi wasakonatianeronkwen ratironhia-
kehronon, ne rontroris tsi sronnhe. Otiake oni
tsini iakion eh wahonnete tsi thaiatat; eh ki
niiot tsi wahatitsenri, tsiniiot tsi tsionatrori ne
tsionathonwisen, nok ne raonha iah kaneka te-
honwaiatajtsenrion. Ethone onen tasakawenhase
Iesos, wahenron : • Oh ! (ionehrakwat tsi) iahte
sewanikonhra, tsi oni niseweriashaion naesewaton-
tate oriwakwekon tsini thonatati ne rotitokense-
hakwe! lah ken teioteriwisonhonne neh niiot
tsi laharonhiaken ne Kristos, nok ethonaiohton
aonsahataweiate ne raoiatanehrakwatserakon ?
Onen ne Moisne tahatasawen, tsiniiore nakwe-
kon rotitokensehakwe, wasakonikonhraientaste
tsini hotiiatonnion ne raonha raiatatake. Onen
toha tsi iahonnewe tsi tkanataien etho iehone-
nontonhaties, eh nahaiere tsiniiot nisinon niia-
hare. Nok ne rononha wahonwaiatannhe, wah-
niron : Tewakwekonhak niha, aseken onen io-
kara, onen oni toha aiokarawe. Wahonne kati
sathontaweiate. Ken kati naawen, tsi ronatek-
wahere, wathanatarakwe, wahaterennaienhase,
wathaiake, nok tasakaon. Ethone onen tsiniiot
nathiateroiiweksi, nok sahonwaienterene ; ok ne
AOIAIAKSEBA
507
raoiiha ok eh tonsahatahtonte tsi tehnikanere.
Wahniron kati tetsiaron tsi tahiatati : Iah ken
naa tetiotarihenskwe nonkeneriane, tsi rohtara-
kwe nohahakeson, tsi sonkenirihotasienniskwe
noiatonseratokentison ? Ok’sa ok kati nethone
tontahnitane, Sirisare niionsahne; nok wasako-
tiiatatsenri nenskat iawenre nihati oseronni rati-
teron, oni ne ronatiake, rontonhakwe oni nennee :
Oriwiio tsi shotonnheton ne Rawenniio, Sinlon
teshonatatken. Ok ne rononha sahiatrori tsini
iawenhon nohahakeson, oni eh nonsahonwaien-
terene sathanataraiake.
Ratironhiakehrononke.
Ruk, XXIV, 36-47.
Ethone eh wahoketote ne Iesos tsi thatiteron
ne ratikwekonne, nok wasakawenhase, wahenroil :
Skennen tikenhak niseke : ii ne ken, tosa sewatu
teron. Ok ne rononha tsinontahontonneke, nok
tsinahonateronhienten, wahonnehre, waonkwatia*
neronne wahi. Nok wasakawenhase : Nahoten
sewahterontakwa, nok niatekon tsini sewanikonh-
rawen'S? Sewatkahto kesnonsake, oni kasitake;
. akwa -se ii ; kenniiatakwaier, nok takwakahen-
hion ;• aseken nonikonhra ok iahte iowarare, iah
oni teiostientare, tsina tesewakanere nii wakewa-
rare,,nok wakstientare. Nok eh tsi rohtare, wa-
isakonatonhase rasnonsake oni rasitake. Ok tenh-
non me tsi sekon rontennowentakwe, nok oni tsi
rotinehrakwaskwe tsinahontonnharen, sahenron :
Sewaien katiken ne kento othenon naieke? Wa-
honwaherhase kaskonte ne kentsionk, nok otsina-
508
TSXNONSAHATONNHETE
kontakwane otsikheta. Wathatskahon raotihen-
ton, nok sasakaon nahotatenrase. Nok wasakoh-
rori, wahenron : Ne wahi kwahtaranihakwe, se-
kon tsi tewakwekon, tsi ioteriwison akwekon ia-
kaierite tsini kaiatonnion ne Mois, oni ne rotito-
kensehakwe, nok oni neTafit raotiiatonserake, nii
akeriwake. Ethone watesakonikonhraswathete
nahotinikonhraientane noiatonseratokentison, nok
waisakawenhase : Etho, wahenron, niiot -tsi kaia-
ton, eh oni nateiotonwentsiohonne aharonhiaken
ne Kristos, nok nashenhaton nonta taontahat-
ketsko ne kenheiatne; nok raonha raosennakon
aionterihowanaton akaonwentsiakwekon nonkwe,
naonsaiontatrewate nok naonsonterakewe tsi ia-
koriwaneren.
Sosehne.
San, XXI, 1-14.
Ethone are sasakototasiase Iesos ne ratikwe-
konne, kaniatarakta ne Tiberiat. Nok ken na-
haiere sahatotasi. Enskatne ronneskwe Simon
Tier, nok Atonwa ne Titim ronwanatonkwa,
tenhnon Nathanaer, Kanahronon Karirehne non-
kati, nok Zebede sakoien okonha, tenhnon sekon
tehnihase ne raotiohkwa ne Iesos. Wahenron
ne SimonTier: Wakariokawinehe. Tahoniron :
Itewe niha. Wahonhtenti kati, nok kahonwakon
iahontita ; iah tenhnon othenon tehatiskokwen
neneh wasontate. Nok siiorhenhonhatie nbnkati,
eh iathatane ne Iesos atsiakta; iah tenhnon te-
honwaienterehon ne Taotiohkwa tsi raonha ne
Iesos. Wasakawenhase kati ne Iesos, wahenron :
AOIAIAKSERA
509
Sewanekenteron, iah ken tesewahkwaien ? Ta-
honiron : Iahten. Tontahenron : Tsi kaweien-
tehtakon nakahonwati iasewaharonti, nok ense-
watsenri. Wahonaharonti kati; nok iahte sha-
tikwenieskwe taontahontihentho nahare, tsini ia-
wetowanen wahotinawe. Ne se waonni ne saia-
tat tsini hotiohkwa, ne ronoronkwakwe ne Iesos,
wahawenhase ne Tier: (Neh wahi ne Rawen-
niio. Sahahronke ne Simon Tier, tsi neh ne
Rawenniio, sahatiatawite nehneken rotiatawiton-
ne, aseken rotiatawitasionne, nok kaniatarake ia-
hatatiatonti. Ok ne ronatiake, kahonwakon nen-
nee nontahonne, aseken iah inon kaniatarhen
tiiehonneskwe, ne ok ne toha tekeni tewenniawe
nikaiosake tsiniiore, ronharisere titkentsiahere.
Nok nonen sonsahontitako ehtiioke, iwahontkahto
eh iotekha, nok kahere otsirake ne kentsionk,
oni kanatarok. Wahenron ne Iesos : Kasewent-
sienhaf nonwarh ok sewaskokwenhatie. Eh niia-
hare ne *Simon Tier, nok atsiakta taharatironten,
wisk ioshenserote ashen iawenre ne kentsiowa-
nens kontiiataratie. Sahetho sane niiaweta, iah
ki tateiotahariakon. Tasakawenhase Iesos: Ka-
sewe tesewatskahon. Nok tsinihati wathontska-
hon, iah onka tehrehrakwe, ahiriwanontonse,
ahenron : Onka nise ? onen se ronaterientare
tsi raonha ne Rawenniio. Nok eh iathatane Ie-
sos, watrakwe kanatarok, nok tasakowihon, oni
ne kentsionk. Onen neh nashenhaton sonsasako-
totasiase ne Iesos ne raotiohkwa, tsinahe satetho-
tonnheton tsi rawenheionne.
510
TSINONSAHATONNHETE
Okaristiahne.
San, XX, 11-18.
Ethone ne Wari-Watere eh katakvve atste tsi
raiatatakwe, tewasenthos. Etho tsi tewasenthos,
watewatsakete iaontkahto nakon. Nok eh waa-
koken tehnihase hnihronhiakehronon kenraken
ronatston, saiatat ranontsine nonkati, nok ne
isaiatat rasitake nonkwa, tsinonwe nihonwaiata-
tenhenne ne Iesos. Wakonwenhase, wahniron :
Tsisathonwisen, nahoten satstarhakwa? Tonta-
kenron : Ne ki tsi teshonwaiatakwen ne Rake-
wenniio, tenhnon iahte wakaterientare ka onte
niiehonwaiataien. Nonen tsi iaontewennokten,
watewatkarhateni, nok wahoken ne Iesos, eh ira-
te; iah ki tenhnon teioterientare neh onte kenh
ne Iesos. Tahrenhase ne Iesos, wahenron : Tsi-
sathonwisen, ohniiotiieren tsi tesasenthos? Onka
hetsiatisaks ? Waehre naonha, tsi onnontonnion,
ne kenh ne raientho.s tsi ok etho watenhenraien ;
wahawenhase, wakenron : Saianer, tokat ise te-
shetsiatakwen, takrori kanonni saien, nok ii ten-
shiiatakwe. Tontahrenhase . ne Iesos : Wari !
Tonsontkarhateni, wahaiwenhase : Rabboni ! (ne
sakat aiairon : Takewenniio). Tontahenron ne
Iesos : Tosa kenniiatakwaier, aseken arekho
Rakenihneha tiiesewakenon. Was tenhnon, tsi
ratiteron nonkwatateken okonha iahase, iashehro-
riana : Etho sake Rakenihneha, nok Hetsisewa-
niha oni nise, tsi thenteron ne Niio tsi konnhe,
nok ne Niio tsi tsionnhe oni nise. Ionsonwe ne
Wari-Watere, saiakohrori ne ratikwekonne, wa-
kenron : Sahiken ne Rawenniio, nok ken nika-
rihoten tsi rakrori.
AOXAIAKSERA
511
Ronwaiatanentaktonne.
Watio, XXVIII, 16-20.
Ethone nenskat iawenre nihati ne ratikwekon-
ne Iesos Karirehne niiahonne, onontoharake, tsi
ki nonwe nisakonatonnihne Iesos. Eh iahonwa-
ken, nok wahonwawenniioste ; nok otiake tsi-
niiot sekon nahontennowente. Nok akta warete
ne Iesos, wasakotati, wahenron : Kakweniatse-
rakwekon ionkwawi ne karonhiake oni nonwen-
tsiake. Wasewe kati, ietsirihonnien nonkwe okon
nonwentsiakwekon, ietsinekwahest rasennakon
Roniha, nok Roienha, nok Rotkon Roiatatokenti ;
ne ki ietsirihonnien noriwakwekon aieriwaie-
ritseke tsini kwarihonte. Nok ken kaien tiotkon
tewakwekonhatie niate wenniserake tsiniiore ien-
sewatonwentsiarisi.
Entakta.
San, XX, 1-9.
Ethone, orhonketsi onwarh iawententaonhatie,
sekon ok satetiokaras, eh waete Wari-Watere
tsi thaiatatakwe ; nok ontkahto tsi kanenhiarak-
wen ne kanontektonne. Tonsonratate, saiakoh-
roriana ne Simon Tier, nok oni ne saiatat ne ra-
tikwekonne ne Iesos ronoronkwakwe ; waken-
ron : Teshonwaiatakwen ne Rawenniio tsi raia-
tatakwe, iah oni teionkwaterientare ka niieshon-
waiataien. Ok sa ok wahaiakenne ne Tier, tenh-
non neh ne saiatat, nok ch wahnete tsi thaiata-
takwe. Wathiaratate tetsiaron, nok neh saiatat
'512
TSINAHE IESOS
hnikwekonne wahotohetsten ne Tier, rahente ia-
harawe tsi thaiatat. Nok iathatsakete iahatketo-
ten, wahatkahto eh kakeron noniataraa sonha ;
iah ki tenhnon tiiehotaweiaton. Iaharawe oni ne
Simon Tier, rononteratieskwe, iahataweiate ne-
neh tsi raiatatakwe; wahatkahto oni ne raonha
oniataraa sonha ehtake kakeron, nok neh nonia-
taraa rotenontsistororoktonne ne Xesos, iahtiia-
tekaieston notiake noniataraa sonha, akwa neneh
akte nikaien, tenhnon kawenonni. Ethone onen
ne rahentene, tsi iahanewe tsi thaiatatakwe, iaha-
taweiate oni neneh ; nok wahatkahto, nok watha-
wehtakwe ; aseken arekho tehonaterientarakwe,
tsiniiot tsi kaiaton noiatonseratokentike, ne tsi
ioteriwisonhonne naorisahatonnhete.
Tiotierenton Niiohne tsinahe Sonsahatonnhete.
San, XX, 19-31.
Ethone, okarasneha nonkati, neh wenniserate
ne tiotenniseratierenton noiaiakserake, akwekon
kannhoton tsi kannhokaronte tsinonwe nihonat-
kennison ne ratikwekonne, ne tsi sakotitsaniskwe
ne Sitaehronon, eh warete ne Iesos, raotinenh-
riien etho wathatane, nok wasakawenhase : Sken-
nen tikenhak iseke ! Nok nonen saharihokten,
wasakonatonhase rasnonsakeson, oni ranahatake.
Wahontsennonni kati ne raotiohkwa, sonsahon-
waken ne Rawenniio. Nok sekon sahenron:
Skennen takenhake tsi sewenteron. Tsiniiot tsi
thakennhaon ne Rakeniha, etho oni nise niiot tsi
iakwannhane. Ehnon sahaiere, iaharontate tsi
thatikenniate, nok wahenron : Atsisewatienhas
THOTONNHETON
513
ne Rotlcon Roiatatokenti. Tsiniakon entsietsi-
rakewase nakoriwanerahaksera, entsiakoterake-
wase;' nok tsiniakon enietsinerenkse, eniakotne-
renkse. Ken kaien n'Atonwa ronwanatonkwa
Titim, enskat raiatarakwe ne tekeni iawenre ni-
hati, iah eh tehenterontakwe sahakwatho ne Ie-
sos. ’Sahonwahrori kati ne ronatiake, wahoni-
ron : Sesakwaken ne Rawenniio. Nok tasaka-
wenhase, wahenron : Iahtenkatkahtosere ne ras-
nonsake tsi karonwaraieronnianion, iah oni tiia-
kennisnbnsorokhe tsinonwe nikaronwarotonkwe,
iah oni tiiakienasere ne ranahatake, iah ki taon-
takehtakwe. Nok satekon nonta ohnakenke, ka-
nonskon are ratiteron ne ratikwekonne, raiatare
oni n’Atonwa, eh wahoketote ne Iesos, kannho-
tonnion sape tsi kannhokaronton, raotinenhriien
eh wathatane, nok wahenron : Skennen tiken-
hak niseke. Ethone iahawenhase n’Atonwa, wa-
henron : Kenh tasennisnonsoroke, nok skahen-
•hion ! ne kesnonsake ; karo oni taisatsiatat, nok
iatsiena ne kenahatake; nok tosa sasatennowen-
tatskonhak, tisehtakonhak tenhnon. Tontahatati
n’Atonwa, wahenron : Ise ne Takewenniio, nok
ne Sewenniio tsi konnhe ! Tontahenron ne Iesos :
Ne tsi waskken, Atonwa, tisehtakwen ; iako-
taskat nennee iahte iakotkahton, nok tiakaweh-
takwen. Eso sekon noia sonha ne ioriwanehrak-
watenions tsini hotieranion lesos, tsi tehatika-
nere ne ratikwekonne, ne iahte kaiaton ne kento
kaiatonserakon. Kenh tenhnon kaien tsi kaia-
tonnion, neh ki naontawe naontesewehtakonhake
tsi Kristos, Niio Roienha, nihaiatoten ne Iesos^.
nok tsi entisewehtakwe ne raosennakon, aese-
wa i en t a n e n a c t s i on n h eke.
514
TSINAHE IESOS
Tekenihaton Niiohne . . .
San, X, 11-16.
Ethone, wasakawenhase Iesos ne Farisien ni-
hatiiatotens, wahenron : Ii ne ranonnhatseriio.
Ranonnhatseriio sakotewentetennis tsi ronnhe ne
raotsenen okon teiotinakarontonha. Ok ne rann-
hatsera, oni ne iahte hanonne, iah oni raonha
tehotsenen okon, nenhaken tawe okwaho, wasa-
kotewentete ne teiotinakarontonha, nok wahate-
ko ; nok nokwaho teiakoiatakwa, teiakoreniatha
oni ne katsenen. Ne aoriwa wahateko ne rann-
hatsera, ne tsi kannhatsera nahaiatoten, iah oni
othenon tatesakoterientarhe ne katsenen. Ke-
nonnhatseriio nii, kheienteris naketsenen okon,
oni ionkiienteri nononha, tsi ki niiot tsi rakien-
teri ne Rakeniha, nok tsi riienteri ne Rakeniha;
nok kheiatewentetennis tsi konnhe naketsenen
okon. Sekon oia wakenaskwaien ne teiotinaka-
rontonha, iah nennee tekontikwekon ne ken kon-
nes naketsenen ; nok ioriwentaon oni nennee en-
tekheiatenhawe, nok enionkewennahronke, enskat
ok enkentiohkwaientake, saiatat oni nensako-
nonnhake.
Ashenhaton Niiohne...
San, XVI, 16-22.
Ethone, wasakawenhase Iesos ne raotiohkwa,
wahenron : Akwa niskariwesha, onen iahtaon-
saskwaken, nok sekon kennikariwesha, nok en-
seskwaken, aseken Rakenihneha sake, Otiake ne
raotiohkw^ wathont^teriwanontonnionse, waho-
TITOTONNHETON
515
niron : Nahoten onte ren.ton tsi sonkwahroris,
tsi raton : Iahte skariwes, onen iahtaonsaskwa-
ken, nok sekon are kennikariwesha, onen enses-
kwaken,- nok oni : Ne tsi Rakenihneha sake?
Rontonhakwe kati : Nahoten onte kenton nehni-
kawennoten : Kennikariwesha ? iahte ionkwa-
nikonhraientas tsi nahoten renton. Nok ne Ie-
sos, roterientaratsihon <tsi ronnehre, asakwari-
wanontonse, wasakawenhase : Tesewatateriwa-
nontonnionni tsi nahoten wakiton, tsi wakiron :
Kennikariwesha, onen iahtaonsaskwaken ; nok
sekon kennikariwesha, onen enseskwaken. Ori-
wiio, oriwiio tsi kwahroris, tsi tensewasentho-
seron, nok entsionsenanion nise, ok nonkwe okon
eniontonnharonnion ; ise ok eken ensewanikonh-
raksenseron, nok ki tenhnon ne sewanikonhrak-
sensera tentesewatteni, atonnharatsera iensewa-
ton. Tsiothonwisen iowiraientasere, ionikonh-
raksens, aseken onen ieiotenniserihewe ; nok
tenhnon nonen iowiraientaon, iah onen tesewe-
hiare naoronhiakensera, ne ok ne tsiotsennonni
tsi onen are enskat nonkwe saionnakerate non-
wentsiake. Etho kati oni nise niiot, nonwa sane
sewariwaien ne kanikonhraksensera ; sekon ki
tenhnon enskwaken, nok ensewatonnharen sewe-
riasakon, nok iah onka taonsaietsikwa ne sewat-
sennonniatsera.
Kaierihaton Niiohne. . .
San, XVI, 5-14.
Ethone, wasakawenhase Iesos ne ratikwekon-
ne, waheniron : Onen nonwa eh sake tsi thente-
ron ne thakwatorion ; nok iah onka tsinitsion
516
TSINAHE IESOS
tehakeriwanontonnis, nahenron : Ka wase? Ok
eken ne tsi wakwahrori neh nikarihoten, kani-
konhraksensera ioteten seweriasakon. Oriwiio
se tsini kwahrori : ise sewatsennonniatak naon-
sakahtenti ; aseken ne iahtenskahtentionhe, iah
ki taontatsisewaiatorenne ne Sakonikonhrahni-
rats; nok tenhnon nenskahtenti, enthiiatenniete
tsi sewenteron. Nok nonen enrawe, ensakoni-
konhrasenni nonwentsiakehronon ne aoriwake ne
kariwaneren, oni ne ioteriwakwarisiontsera, nok
oni ne kaiatoretatsera. Ne ki aoriwake ne kari-
waneren, ne tsi iahte thonehtakwen niike. Ne
tenhnon aoriwake ne ioteriwakwarisiontsera, ne
tsi Rakenihneha sake, nok onen iahtaonsaskwa-
kenseke ; nok ki ne kaiatoretatsera aoriwake, ne
tsi onen tekonwaiatoretakwenton nonwentsia-
kehronon konwakowanen. Sekon eso ioriwake
wakien nakwahrori ; iah ki taesewakweni nonwa
aesewatketate. Kawenniio tenhnon enrawe neh
ne Ronikonhratokenti, iahte honowen, neh entsi-
sewarihonnien ne kariwiiotserakwekon. Aseken
iah raonha tehotennikonhra tsi enhatati; ne
tenhnon enshatrori tsinikon enhohronken, nok
entsisewatokaten tsi neniawenseronne. Raonha
enhaksennowanate, aseken neh nakwawenk tenh-
rakwe, nok entsisewahrori. Tsinikon roien ne
Rakeniha, ii akwawenk. Ne se aoriwa katon :
Tsi tenhrakwe nakwawenk, nok neh entsisewah-
rori.
Wiskhaton Niiohne. . .
San, XVI, 23-30.
Ethone, wasakawenhase ne Iesos ne raotioh-
kwa, wahenron : Akwa tokenske, akwa tokens-
TIIOTONNHETON
517
ke tsi kwahroris : tsi ok nahoten entsisewaneken
ne Rakeniha ii aksennakon, entsitsion. Tsiniiore
nonwa, arekho othenon tesewanekhen nii aksen-
nakon. Sewanek, nok ensewarane, niiakaierine
tsinaesewatsennonni. Tekeriwakentonkwa non-
wa tsi kwabrori. Ienwatenniserihewe, onen iah-
taonsakatste ne tekariwakenwaton tsi enkwatati,
akwa tenhnon otokenhon tsi enkwarihotasien ne
Roniha raoriwake. Ethone onen ii aksennakon
ensewaneke; nok iahtakiron, enhineken ken ne
Roniha nise sewariwake; raonha se ne Roniha
hetsisewanoronkwa, ne ki tsi takwanoronkwa
nise, nok tisewehtakon tsi Niiohne nitewakenon.
Rakenihneha tewakientakon, nok onwentsiake
tewakenonton ; skahtentionhe nonwentsiake, nok
Rakenihneha sake. Tahoniron ne raotiohkwa :
Onen wahi nonwa otokenhon tsi sahtare, iah oni
othenon tateseseriwakenwatha. Onen nonwa ori-
wiio waakionni tsi oriwakwekon nitsienteri, iah
oni teiotonwentsiohon onka aiesariwanontonse
nothenon; ne kati waonni tionkwehtakon tsi
Niioke tisaientakwen.
I Tsi Ienenhrinekens.
Ruk, XI, s- 13.
Ethone, wasakawenhase Iesos ne raotiohkwa,
wahenron : Onka tsinitsion ahotenrosentake,
ahonwaiatisakha asonthen, nok ahonwenhase,
ahenron : Tiatenro, askeni ashen nikanatarake,
aseken rakwataweiatenni nonkiatenro rohten-
tionne, nok iahte wakien nahoten ahirhase; nok
ne kanonskon thenteron aontahenron : Tosa
518
IESOS KARONHIAKE
othenon taontakenikonhraren, onen wahi waka-
tennhoton, iakwanats ne kheien okonha ; iah
kati taonton ne taontakatketsko, nok aontakon-
hion? Tokat, ok eken, senha ok ahannhontison-
seke tiotkon, kwahrori, tsi iahta taontahatketsko
nok aontahaon, ne tsi ronatenro; nok sane ne
tsi tehonikonhrarani, tenthatketsko, nok enhowi-
hon tsinikon tehotonwentsioni. Nok ii wakwah-
rori, katon : Sewanek, nok entietsiion ; sewe-
sak, nok ensewatsenri ; sewannhontison, nok
entietsinnhotonkwase. Aseken kaneka ranekha,
raienas ; neh resaks, ratsenries ; nok neh rann-
hontison ronwannhotonkwennis. Onka oni tsi-
nitsion, ne roniha ahoneken ne kanatarok, onen-
hia onte ken enthaon? tokat ne kentsionk aho-
neken, ohniare ken ahononte, aonaktake ne ken-
tsionk? Nok tokat onnhonsa ahoneken, takwa-
hasont kowa onte ken enthonatonhase ? Tokat
kati sewaweiente nise, iah sane tetisewariwaieris,
ne ioianere sonba aitsiiawiseke ne ietsiien okon-
ha, to onte senha n’Hetsisewaniha, karonhiake
thenteron, ensakaon nonikonhratokenti nenhon-
wanekenniheke ?
Entakta karonhiake Sonsharete.
San, XVII, i-ii.
Ethone, karonhiake niiahatkahraierate ne Ie-
sos, nok wahenron : Rakeni, onen ieiohe, het-
sennowanat n’Hetsienha, nahiasennowanate oni
nise n’Hetsienha. Tsiniiot tsi hetsiatakweniios-
ton nonkwe okon, nasakaon ne raonha naiakonn-
heke tsinenwe tsiniakon hefsonkwetawi. Nok
SONSHARETE
519
ken nikarihoten naiakonnheke onwe : ne naie-
saienterhane, sonhaa tokenske Sewenniio, nok
oni ne thetsatorion, Iesos Kristos. Konsenno-
wanaton nonwentsiake ; onen wakeriwaieriton
tsini skwawi. tsi nakiere. Onen kati nonwa nise
tontaksennowanat, Rakeni, ise tsiatakta, tsinisk-
sennowanatakwe tsinahe, arekho tsi tionwentsia-
tekwe. Kherihowanatenni ne s»asenna tsini hati
takonkwetawi nonwentsiake. Ise sonkwetakenha,
nok ii takonkwetawi ; nok ne sawenna ronate-
weienton. Ronaterientare nonwa tsi iseke ni-
tionenon tsinikon teskwawi ; aseken ne sawenna
okon ne teskewennawi, iesekheiawi, nok rotiiena,
oriwiio oni tsi rotinikonhraientaon tsi iseke te-
wakientakon, nok thonehtakon tsi ise teskwato-
rion. Rononha kheiaterennaiennis ; iah onkwe
okon tekheiaterennaiennis, ne tenhnon ne kenh
tsini hati ne takonkwetawi, aseken ise sonkweta.
Nok tsinikon wakien, ise sawenk ; nok tsinikon
saien, ii akwawenk; nok wakatatsennowanaton
rononhake. Nok onen iahte skiteron nonwentsia-
ke, ok ne rononha onwentsiake ronnes, nok nii
iseke sake.
Karonhiake Sonsharete.
Mark, XVI, 14-20.
Ethone, tsi ronatekwahere 11 e tahontskahon
nenskat iawenre nihati ratikwekonne, etho sasa-
kototasiase ne lesos ; nok wasakotteten tsini
honatennowentatskon, nok tsini honateraiatak-
watskon, tsi sakonennowenton ne shonwakenhne
tsi shotonnheton. Nok wasakawenhase, wahen-
ron : Wasewe, nonwentsiakwekon, akwa nonkwe
520
ONEN KAKONHIAKE
okon ietsiirihonnien ne kariwiio. Nentiakaweh-
takon nok neniakotenekwaheston, eniontsennonni
karonhiake ; nok neniontennowente eniontka-
ronni. Ken tenhnon kaien ne ioriwanehrakwate-
nions enkaieronnitstakon nentiakawehtakonhake :
aksennakon enskonwanatekwate nonatkonserak-
sens; niate kawennake enionhronkake ; enkon-
watiiena nohniare; neniehnekira oni ne iako-
riohtha, iah othenon taiakokarewate ; nensako-
nanisnonsaherhase ne iakononwaktanionni, entsie-
iewentane. Nonen saharihokten \ne Sonkwa-
wenniio lesos, tsi sakotati, wahatharatate karon-
hiake niionsare, nok iahatien tsi thaweientehta-
kon ne Niio. Nok ne rononha wahonhtenti, ok-
tiwakwekon wasakotirihonnien, sakoienawaseha-
ties ne Rawenniio, wahariwahnirate ne raotiwen-
na, ioriwanehrakwatenions tsinahatieranion.
Niiohne onen Karonhiake leshawenonton.
San, XV, 26-27; XVI, 1-4.
Ethone, wasakawenhase ne Iesos ne ratikwe-
konne, wahenron : Kawenniio enrawe ne Sako-
nikonhrahnirats, nehne Rakenihneha enthinnha-
ne tsi sewenteron, nene Ronikonhratokenti, iahte
honowen, oni Rakenihneha thoientakon, raonha
enhakeriwahniratse. Ise oni enskwariwahnirat-
seke, aseken, tsinahe tewakatasawe, tsi tewa-
kwekon. Ne waonni wakwahrori nehnikariho-
tens, ne tosa aesewatatenikonhrotako. Enietsi-
iatekwate tsi ronterennaientakwa ; ienkahewe
oni, tsiniakon nenietsirio, enienrheke wasakwa-
wenniioste ne Niio. Nok ne aoriwa eh nenietsi-
IESH AWEN ONTON IESOS 52l
ierase, ne tsi iahte honwaienterehon ne Rakeniha,
iah oni nii. Neh kati waonni wakwahrori, eh
naontawe, nonen ienkahewe, aonsesewehiarane
tsi ii kwatokatenni.
Entakta ne Rotkon Roiatatokenti Rawennisera.
San, XIV, 15-21.
Ethone, wasakawehhase Iesos ne raotiohkwa,
wahenron : Tokat takwanoronkwa, sewateweien-
ton ki nakewenna okon. Nok enhiiennitentase
ne Rakeniha, nok oia entsitsion natsisewanikonh-
rahniratseke, neh tiotkon aesewakwekonhatiese-
ke tsinenwe : nehne Ronikonhratokenti, iahte
honowen, neh iahtaonton nonwentsia ahonakto-
tase, aseken iahte hokens, iah oni tehoienteri.
Ok nise entsisewaienterh^ne, aseken entsisewa-
tienhase, nok iseke enhenterontake. Iahtakwaia-
tonti naesewententane, tsiniiot ne iahte tsiakoni-
sen ; tentkwatkensera. Sekon kennikariwesha,
nok iahtaonsaionkkeit nonwentsiake tiakoienta-
kon; ise tenhnon enskwakenseke, aseken konnhe
nii, nok entsionnheke oni nise. Ethone ensewa-
nikonhraientane tsi raonhake ne Rakeniha kite-
ron, nok nise akonhake sewenteron, nok oni nii
iseke kiteron. Nene rahawe nakewenna okon,
neh oni rateweientons, neh thohiken rakenoronk-
wa. Nok ne rakenoronkwa, enhonoronkwake ne
Rakeniha; ii oni enhinoronkwake, nok enhiia-
totasiase tsini kiatoten.
522
ROTKON ROIATATOKENTI
Sasakotienhase Rotkon Roiatatokenti.
San, XIV, 23-31.
Ethone, wasakawenhase Iesos ne raotiohkwa, '
wahenron : Kaneka rakenoronkwa enhateweien-
ton nakewenna ; nok enhonoronkwake ne Rake-
niha, nok ieniakene tsi renteron, nok ensakiia-
tienhase. Ne iahte hakenoronkwa, iahte hate-
weientons nakewenna. Nok ne sewawennahron-
ken, iah ii akewenna teken, 'ne tenhnon raowenna
ne thakwatorion, ne Rakeniha. Ethoni kwaie-
rase, sekon tsi tewakwekonhaties. Nok tenhnon
ne Sakonikonhrahnirats, ne Rotkon Roiatatoken-
ti, neh enthonnhahe ne Rakeniha aksennakon,
raonha oriwakwekon entsisewarihonnien, nok
enshetsisewehiarakwen tsinikon kwahrorianion
tsinahe. Kwenrase ne skennen, neh nakwa ii
akwawenk ne skennen, neh kwawis; iah tenh-
non ehteiot tsi iontatawis nonkwe sonha, ii tsi
kwawis. Tosa tesewaterientaren, tosa oni tese-
watonharenron. Sewatonte tsini kwaierase, tsi
waken : Skahtentionhe, nok tentke tsi sewente-
ron : Ne naskwatioronkwake, oriwiio tsi aese-
watsennonni tsi Rakenihneha sake, aseken raon-
ha Rakeniha senha rakowanen tsi nii niiot (1).
Nok nonwa wakwahrori ohenton eh naiawenne,
eh naontawe aontesewehtakwe nonen eh nenia-
wen. Iah onen e.so tataonsetewahtaren. Onen
se tawe ne konwakowanen ne ken ionwentsiate,
iah sane othenon tewakewenniio ; ne tenhnon
(1) Ne raton, ne tsi onkwe nahaiatoten ; ase-
ken, tsi ^Niio nahaiatoten ne Iesos, satehniiatoten
ne Roniha.
RAOIAIAKSERA
523
aoriwa tawe, naiakotokense nonkwe tsi rinoronk-
wa ne Rakeniha, nok oni tsi eh niwakierenhatie
tsini hakennhaon ne Rakeniha.
Awententaonke.
San, III, 16-21.
Ethone wasakawenhase Iesos Nikotem tsi teh-
nitarakwe, wahenron : Ethoni sakononwehon
Niio nonkwe, sakowi n’Enskat ok ne Roienha ;
etho naontawe, tsiniakon tiakawehtakon raonha-
ke tpsa aiontkaronni, ok eken tenhnon aiakoien-
take naiakonnheke iatekakonte. Aseken ne Niio,
iah ne tethotoriaton ne Roienha tsi ionwentsiate,
ne tasakoiatorete nonkwe, ne tenhnon ne raon-
hake aonsaiontestontakwate nonkwe. Neneh tha-
wehtakwen raonhake iahta tehonwaiatoretha ; neh
tenhnon iahta thawehtakwen raonhake, onen ok
nene tehonwaiatoreton, ne ki tsi iahta thawehta-
kon raosennakon ne raonhatsiwa Niio Roienha.
Ken tenhnon kaien ne tekaiatoretatsera : aseken
iio nonwentsiake ne teioswathe, nok nonkwe sen-
ha neh iakonopwehon ne taontaiakokaraseke, tsi-
niiot ne taiakoswatheke ; aseken iotaksen tsini
iakotierenhaties. Ne kati ne iotaksen tsini iako-
tierenhatie, ieswens ne teioswathe, iah oni akta
teientha tsi teioswathe, onwa sotsi eniontateri-
wasten tsini iakoierenhatie. Ok neneh ne kari-
wiio tsini iakoirenhatie, akta ki ientha tsi teios-
wathe, eh naontawe wehne aonton, tsini iakoie-
renhatie, aseken raonhake ne Niio tsi kaieren.
524
ROTKON ROIATATOKENTI
Ratironhiakehrononke. ,
San, X, i-io.
Ethone wasakawenhase Iesos ne Earisien niha-
tiiatotens, wahenron : Akwa tokenske, akwa to-
kenske tsini kwahroris, onka iah kannhohakwe-
niioke tethataweiatha tsinonni kontiteron neteio-
tinakarontonha, akte tenhnon nonwe thaientakwa
tsi ieharathens, neh thohiken ok tihonenskwen,
oni ranenskwas. Ok nene nakwa tsi kannhoka-
ronte nitres, neh thohiken sakononnha ne teioti-
nakarontonha. Neh ronnhotonkwennis ne tehonn-
hohaien, nok ronwawennahronkas ne teioti-
nakarontonha ; akwa oni tesakonatonnions tsi
iesakononks ne raotsenen okon, nok atste niiesa-
lcoiatenhawis. Nok nonen sakoiatinekenhon ne
raotsenen okon, raonha ohenton ware ; nok ron-
wanonteraties ne teiotinakarontonha, aseken ron-
wawennaienteri. Iah tenhnon tehonwaseres na-
koren akenhake, ok eken ronwatekwennis, aseken
iahte iakotiwennaienteri nakorenson. Ne waha-
tennakerate lesos tsi wasakohtarase ; ok ne ro-
nonha iahte hotiienterehon tsi nahoten renton.
Sekon kati ne Iesos sahenron : Akwa tokenske,
akwa tokeniske tsi kwahroris, ii aotinnhoha ne
teiotinakarontonha. Akwekon tsini hati thone-
non, okti hotinenskwen, oni ratinenskwas, iah oni
tehonwatiwennarakon ne teiotinakarontonha. Ii
ne tsi kannhokaronte ; tokat onka ki ok iihne
enhataweiate, enhatsennonni ; enhataweiatake,
oni thenthaiakenseke, nok enhatsenri ne kah-
kwiio. Ne nokti honenskwen ne ok raniente na-
hanensko, nahario, oni nahahtonte. Ok nii, ne
aoriwa tewakenon naiakonnheke, nok senha isi-
nison aiakonnheke.
BAOIAIAKSERA
525
Sosehne.
San? VI, 44-52.
Ethone, wasakawenhase ne Iesos kentiohko-
wanen ne Sitaehronon, wahenron : Iah onka ta-
hakweni ahakiatorenne, niahtaontahoiatatironta-
ne ne Rakeniha ne thakennhaon ; nok ii enshi-
ionnhete, nonen ohnaken tewenniseronte. Waton
tsi rotiiaton ne Rotitokensehakwe : Ienkahewe
raonha ne Niio ensakorihonnien nakwekon tsini
hati. Neh kati onka ki ok ne enhowennahronken
ne Rakeniha, raonha oni enhorihonnienni, neh
thohiken enhakiatorenne. lah sane onka nako-
ren tehoken ne Roniha, ne ok ne Niioke nitha-
wenon, neh roken ne Roniha. Oriwiio, oriwiio
tsi kwahroris, neh thawehtakon iike, roien nah-
ronnheke iatekakonte. li ne kanatarok ne iaka-
onnhetha. Ietsini okon kenha ronnekon karha-
kon ne kahkwanoron, nok ronenheion. Ken
nonwa kaien ne kanataranoron, karonhiake nitia-
wenon ; kaneka enienatarake nehnakanataroten,
iahta iaiheie. li ne kanatarok ne ionnhe onwe,
ne karonhiake nitewakenon. Kaneka enienata-
rake nehnakanataroten, iatekakonte eniakonii-
heke ; nok nenkhenataranonte, ne nakewaronk,
nonkwe okon naiakonnhekon.
Okaristiahne.
Ruk, IX, 1-6.
Ethone, wasakotkennisahate lesos ne tekeni
iawenre nihatikwekonne, wasakorihonten nok
526
KOTKON KOIATATOKENTI
wasakokweniatseron nonatkonseraksen okon na-
sakotisenni, oni naonsasakotitsiente niakonon-
waktanionni. Nok iasakotori asakotirihonnien-
nira ne Niio raonakeratsera, nok aonsasakoti-
tsiente niakononwaktanionni. Wasakawenhase
oni : ^ Tosa othenon iasewaha tsi sewahtentionhe,
iah natennits, iah ne kaiare, iah ne kanatarok,
iah oni nowista ; nok tosa tekeni tesewatiata-
witseraientak. Kaneka ienietsiiataweiaten, se-
wenterontak nakononskon, nok tosa tisewaia-
kenn netho nonwe. Nok tsiniakon iahtaietsi-
naktotase, nonen tentisewaiakenne nehnonwe ni-
kanataien, nok oni nokenra ne ioranentakon se-
wasitake ensewawake, neh aiakoriwahniratstake.
Wahonhtenti kati, ok tiiathonreni tsi ionatak-
wenraron, sakotirihonniennihatie, oni sesako-
titsientonhatie oktiwakwekon.
Ronwaiatanentaktonne.
Ruk, V, 17-26.
Ethone, iakahewe rentskwarakwe Iesos, sako-
rihonniennihakwe. Raiatakta ratitskwaronnion-
tie otiake ne Farisien nahatiiatoten, oni ne ra-
tiianerenseraweienhon, neh ne tsi kanataienton
Karirehne, Sitaehne, nok oni Sirisarehne nitho-
nenonseron ; nok ne Niio raosatstensera etho
ontotati, naonsaionton ne iakononwaktani. Nok
ken kaien etho wahonnewe notiake tehonwaia-
tenhawi kanaktake saiatat ne roiatakenheion ;
nok ronesakonhaties ka nonwe niiahonwaiati-
nionte, nok raohenton iahonwanaktaien. Waho-
tiioha kati ka nonwe iahonwaiatiniontakwen,
RAOIAIAKSERA 527
sotsi se kentiohkowanen ; kanonsake iahatira-
then, eh oni nonkati tahonsentakwe tsi raiation-
ni ne roiatakenheion, satekanenhriien tsi renteron
ne lesos. Sahatkahto tsini thonehtakon tsinaha-
tiiere, wahenron : Sonkwe, sonterakewe ne sari-
wanerahaksera okon. Nok tahontasawen ne ra-
tiiatons, oni ne Farisien wahonnontonnion, wa-
honiron ne raotinikonhrakon : Oh naa nahaiato-
ten ne ken hiken, neh ratewennaiesatha ? Onka
enhakweni aonsaharakewe ne kariwaneren, aon-
tahaiatate ne Niio? Ok tenhnon ne Iesos sako-
nikonhraienteritsihon, tontasakowennaweron, wa-
henron : Nahoten sewennontonnionkwa ne se-
werientakon? Kani kaien senha watiesen, ok ne-
neh naiairon : Sonterakewe ne sariwanerahakse-
ra ; ok neh naiairon : Satketsko, nok sahtenti ?
Naesewaterientarake kati tsi rokweniatseraien
nonwentsiake n’Onkwe ronwaienha naonsahara-
kewe ne kariwaneren, wahawenhase ne roiata-
kenheion : Ii wakonhrori, satketsko, tesek ne
sanakta nok sasahtenti, tsi sanonsote ionsase.
No'k ok sa ok, akwekon teiekanere, sahatketsko,
watrakwe ne raonakta tsi raiationnikwe, nok sa-
hahtenti, tsi thononsote sarete, tehononweraton-
tie ne Niio. Akwekon ok taiontonnekhon, nok
tehon wanon weronn ionskwe ne Niio. Nok wa-
kohteronne nakwa, waironnion : Oriwiio tsi we-
tewatkahto onwa wenniserate othenon rie iori-
wanehrakwat.
Entakta.
Ruk, IV, 38-44.
Ethone, tontahaiakenne Iesos... (nok oia son-
ha, tsi kaiaton, sk. 447).
528
TSINAHE U. HTI. SAKOTIENNI
Ashenseratokenti Siawentawen.
Watio, XXVIII, 18-20.
Ethone, wasakawenhase lesos ne ratikwekon-
ne, wahenron : Ionkwawi nakewenniioke karon-
hiakwekon, oni onwentsiakwekon. Wasewe kati,
ietsirihonniennira nonkwe okon tsi ienakeron-
nion ; ietsinekwahest rasennakon Roniha, nok
Roienha, nok Rotkon Roiatatokenti ; neh ki iet-
sirihonnien noriwakwekon aionteweienton tsini
kwarihonte. Nok ken kaien tewakwekonhatie,
niate wenniserake, tsiniiore iensewatonwentsia-
risi.
Ne Sahenniserat. — Tiotierenton Niiohne tsinahe
R. Rti. sihawentawen.
Ruk, VI, 36-42.
Ethone, wasakawenhase Iesos ne raotiohkwa,
wahenron : Etho nisewatanitenraskonhak, tsi ki
nihotanitenraskon n’Hetsisewaniha. Tosa teietsi-*
iatoret, iah ki oni nise tata^etsiiatorete ; tosa
ietsiriwent, iah ki oni nise taietsim^ente ; ietsi-
tanitenr, nok entietsitanitenre oni nise. Ietsiion,
nok entietsiion : akwa enwateniententseriiohake
tsi enietsiiennetha, enwatsioron, akwa oni tenion-
tahniraton, nok sekon enwatawenrate. Aseken
ok tsinensewatstakon nise tsi nenietsiiatenientase,
ok he nentsiontstake tsi tentsiietsiiatenientase
nise. Sekon are oia tonsasakoriwakentonkwen,
wahenron : Aonton ken ne teharonwekon aho-
nentsine ne teharonwekon ? Iah onte ken te-
lAWiiNTATOKteNTON OKONHA
529
nitsiaron tiiahniiatenne tsi teiontiakon ? lah
wahi senha tehaiatanoron ne rateweienstha tsi-
niiot ne rorihonniennis ; iah tenhnon othenon
tataontokten ne thoriwaieri akenhake, naonsa-
hoierenhake ne rorihonniennis. Oh naa niiotiie-
ren tsi neh satkahtos ne tsiatatekenha rokahrisen
onaonskeri, ok tenhnon ne karonta iwat ne sa-
kahrisen iahte sattokas? No'k ohniiot tsi enwa-
ton natsienhase ne tsiataj:ekenha : Tiatateken,
niare sektako onaonskeri ne skahrakon, ok nise
iekarontat ne skahrakon iahte sattokas? Satkon-
warorokton, neh tasatierent sastako ne skahra-
kon karontat, ethone onen ensennontonnion to
nasiere naonsastako onaonskeri ne tsiatatekenha
rokahrisen.
Niio Rawentawen.
San, VI, 56-59.
Ethone, wasakawenhase Iesos ne kentiohko-
wanen Sitaehronon, wahenron : Akwa oriwiio
tsi kahkwa nakewaronk, nok iehnekirhatha nake-
nekwensa. Ne iraks nakewaronk, nok rahnekir-
ha nakenekwensa, akonhake thenteron, nok ii
raonhake tkiteron. Tsi ki niiot ne Rakeniha ne
thakwatorion, ronnhe onwe, nok ii konnhe raon-
hake ne Rakeniha; eh kati oni niiot ne iraks
nakewaronk, raonha oni enhronnheke akonhake.
Ken kaien ne kanatarok, ne karonhiake nitiawe-
non. lah eh tekanataroten tsiniiot ne rotinatara-
kon ietsini okon kenha, nok ronenheion. Ken
tenhnon kaien enienatarake, iatekakonte enia-
konnheke.
530
TSINAHE R. RTI. SAKOTIENNI
Tekenihaton Niiohne...
Ruk, XIV, 16-24.
Ethone, wasakawenhase lesos ne Farisien na-
hatiiatoten, wahenron : Saiatat ne ronkwe aten-
niotatserowanen wahatennioten, nok kentiohko-
wanen wasakohonkaron. Kawenniio iakahewe
taiontskahon, raonnhatsera iahotenniete nasakoh-
roriana tsiniakon ne sakohonkarawi, tsi onen ka-
weiennentaon akwekon. Xok akwekon, akwa
enskat tsinontahatiiere, wahonteriwateko nahon-
wahtentiase. Wahenron ne tahatierente : Wa-
konwentsiahninon, tewakatonwentsioni nakia-
kenne nakatkensera ; takitenr kati, tosa seriwa-
rako. Nok ne saiatat wahenron : Wisk miioia-
nake ne teiotinakares wakenaskwahninon, iate-
kakonte kati tsi enkheiatenienten ; takitenr kati,
tosa seriwarako. Nok tihaiatate wahenron neh-
ne : Onwarh onkeniake, iah kati takiere netho
iake. Sonsarawe ne kannhatsera, sahohrori ne
raiatakweniio tsi nahoiatawen. Tsinahonakwen
ne raiatakweniio, wahawenhase ne ronnhas, wa-
henron : Was, ok sa ok kanatakonson, oni tsi
tekanatokenhaton iase ; nok ne iakotentenion,
oni ne iakawenheionha, ne teieronwekon, oni ne
iontsinokatha, akwekon kenh nontasheiatenhaf.
Tontahenron ne rannhatsera : Sewenniio, onen
ethoniawenhon tsinaseriwisa, nok sekon ionak-
tote. Tontahenron ne raiatakweniio : Was, oha-
hakeson, atenhenraktatieson oni ; nok sheste-
rons naontahontaweiate, nakanonsike tsi wake-
nonsote. Aseken kwahroris tsi katon, tsini hati
ne khehonkarawihne, iah onka tiiaontennhontha
nakwatennatsera.
I A WEN TATOKEN TON O KONHA
531
Ashenhaton Niiohne...
Ruk, XV, i-lo.
Ethone ne ratiienas (i), oni ne rotiriwanera-
hakskon sonha ronwateranentakwennihakwe ne
Iesos, nahonwawennahronke. Nok ratiriwaka-
tenskwe ne Farisien nahatiiatoten oni ne ratiia-
tons, rontonhakwe : Nisakonaktotanis niakori-
wanerahakskon, akwa oni tehontonts ! Nok ne
Iesos tontasakoriwakentonkwen, wahenron : On-
ka tsinitsion, enskat tewenniawe ahonaskwaien-
take teiotinakarontonha, tokat skaiatat ahote-
naskwahtonse, iah ken ok he tasakoiatonti karha-
kon ne tiohton niwashen tiohton iawenre, neh
ahaiatisakha ne iotiatahtonhon, tsiniiore iaonsa-
haiatatsenri ? Ok nonen enshaiatatsenri, tensha-
iatakwe, enhennensaren, rotsennonnihatie ; nok
nonen ensrawe tsi rononsote, tesakononks ne
rontenroson oni ne tehonnonsanekhaons, raton :
Tontakwatsennonnias, aseken skiatatsenrion ne
wakatenaskwahtonnihne teiotinakarontonha. Etho
niiot tsi wakwahrori, tsi senha entiontsennon-
nianion karonhiake, ne saiatat roriwanerahaks-
kon enshatatrewate, tsiniiot ne tiohton niieiata-
shen tiohton iawenre ne tiakoriwaieris, iah othe-
non teiakotonwentsioni taonsaieriwaserako. On-
ka oni ne tsiothonwisen oieri niiowistaien, ens-
kat aioti, iah onte ken takahaseroten, nok aion-
hewe ne kanonsakwekon, nok aontonteweienton
awesake tsiniiore iaonsakatsenri ? Nok nonen
enskatsenri, ieiakononks ne tekontatenoronkwa,
(i) Satkens, sk. 422, watroriatha tsi nahoten
kenton tsi waton : ratiienas.
532 TSINAHE R. RTI. SAKOTIENNI
oni ne tekonnonsanekhaons, watonne: Tontak-
watsennonnias, aseken sewaketsenrion nenskat
wakwistontionne. Etho kati tsi kwahroris, nen-
iontsennonnianion ne Niio raoronhiakehronon
okon, ne tsieiatat iakoriwanerahakskonne entsion-
tatrewate.
Kaierihaton Niiohne . . .
Ruk, V, i-n.
Ethone, onen iotiohkwatsanit iahonwaiatoren-
ne ne lesos iontahonsatathe ne Niio raowenna ;
ratakwe ne raonha kaniatarakta Senesareth. Nok
iahatkahto tekahonwake atsiakta tkahonwaien ;
ronatitakwenne ne rontaharoskwe (ne raotihon-
weia), shonharanohareskwe. Enskat kahonwa-
kon, nene Simon raoniarota, iahatita, nok waho-
neken isinon ostonha niiatakatane ; eh tahatien,
nok noniarotakon tahatati, nasakorihonnien ne
ietaraientakwe. Kawenniio wahatkawe tsi sako-
tatis, wahawenhase ne Simon : Kanonhon niia-
hase, nok sewaharonti ne naesewanawe. Nok
tahatati ne Simon, wahenron : Sewenniio, ason-
takwekon ionkwaiotenhon, iah othenon teionkwa-
nawi ; nok ki tsi ise tasatati, ensewakaharonti.
Eh kati nahatiiere, nok tsini iawetatsanit wahoti-
nawe ne kentsionk, tekariskwe ne rontaharokwa.
Iasakotinonke kati ne rontenro, ne nenskat no-
niarota ratiiatitakwe, naontahonne asakotiiena-
wase. Eh wahonnewe, nok tetsiaron wahonthon-
wike, sekon skanorons ahonatnekitahase. Tsi
neh wahatkahto ne Simon Tier, wahatiskwenta-
ren rasitakta ne lesos, raton : Heren asete ne
kiatakta, aseken nii wakeriwanerahakskon, Se-
IAWENTATOKENTON OKONIIA
533
wenniio. Ehnahaiere, sotsi se tahatonneke, nok
oni ne rontenro okon, tsini iaweta wahotinawe
ne kentsionk; eh oni nahotiiatawen ne Sak, nok
oni ne San, Zebede sakoien okonha, neh ne Si-
mon rontenrotieskwe. Ethone ne Iesos wahawen-
hase ne Simon : Tosa sahteron; isi enkahawite,
onen onkwe ensesheiariokawineseke. Nok onen
sahatihrarho atsiakta, ok he tahonati tsinikon
rotiientakwe, nok wahonwasere.
Wiskhaton Niiohne . . .
Watio, V, 20-24.
Ethone, wasakawenhase ne Iesos ne raotioh-
kwa, wahenron : Iah senha tentisewariwaierike
tsiniiot ne ratiiatons, ok ne Farisien nihatiiato-
tens, iahtiiaesewataweiate aonakeratserakon ne
karonhiake. Sewahronken tsinahonwatihrori ne
rotikaientonkenha : Tosa sheiaset nonkwe; ase-
ken neh nensakosete, enhostonte tahonwaiatore-
te. Ok nii, katon tsi kwahroris, onka ki ok en-
honakwase ne hiatatekenha, enhostonte tahonwa-
iatorete. Nok kaneka enhawenhase ne hiatate-
kenha: Iahte sanikonhra, enhostonte niiahato-
hetstakwe tsi katsienhaien. Nok nenhawenhase :
Sanonwarori, enhostonte nahonwariwente naha-
tetsirate. Othenon kati hetseriwawire ne Ra-
wenniio ononsatokentike, nok eh aonsasehiarane
tsi ronikonhraksens ne tsiatatekenha ise sariwa-
ke, ok he iasatsiakwarisi ononsatokentike tsi na-
hoten shawi; nok niare saseniriwaseronni ne tsia-
tatekenha ; ethonerh tentese natsewenniioste ne
Rawenniio nahoten hetsawire.
534 TSINAHE R. BTI. SAKOTIENNI
Iaiakhaton Niiohne . . .
Mark, VIII, 1-9.
Ethone, ne tsi kentiohkowanen ronwateranen-
takwennihakwe ne Iesos, nok iah othenon teia-
koientakwe naieke, iasakononke Iesos ne rao-
tiohkwa, nok wasakawenhase : Khetenre ne ken
-kentiohkowanen, aseken onen ashen nonta tsi
itewes, iah oni othenon tehonatennatseraien ; nok
tenhnon ne raonentakon aonsakheiatori ne rao-
tinonskon, enhotinoronse nohahake ; otiake se
inon nithonenon. Tontahoniron ne raotiohkwa :
Ka kati naontaiehawe ne kenh nonwe, ne karha-
kon, ne kanatarok nikentiohkwa aiakohtane?
Nok wasakoriwanontonse : To, wahenron, ni-
kon . sewanataraien ? Tontahoniron : Tsiatak.
Ethone wasakonnhane nonkwe okon ehtake aion-
tien. Watrakwe ne tsiatak nikanatarake, walia-
terennaienhase, wathanatariake, nok iasakaon ne
raotiohkwa nasakotiiakhonhase ; nok ne ronon-
ha ne kanenrakwekon iesesakonon. Rotiienta-
kwe oni tohkara nikentsiasha ; wahaterennaien-
hase oni nennee, nok wasakonnhane nasakotiia-
khonhase. Wathontskahon kati, nok wahonah-
tane ; nok tonsahonnekwe ne rotikhwiion iota-
tenron ne teiohriseron, tsiatak niwatherake. To-
ha kaieri niwenniawetserashen nionkwetake ne
wathontskaon ; etlione onen tonsasakoreniate.
Tsiatakhaton Niiohne . . .
Watio, VII, 15-21.
Ethone, wasakawenhase Iesos ne raotiohkwa,
wahenron : Ietsinikonhrarak ne rotitokensetse-
IAWENT ATOKENTON OKONttA
535
raksens rotinowen, enietsiiatorenne teiotinaka-
rontonha enhonatiatontakwenhatie ; ok se nakon,
okwaho nahatiiatotens, ratikwanions. Ne enietsi-
ientereste tsini hatierenhaties. Katiken aionhia-
ko nonenhare tsi iotkwironni nohikta, oni ne
wishon tsi iotonni teionionwaronte? Etho kati
niiot, ne karontiio wahiio ki wahianiiontha, ne
tenhnon karontaksen wahiaksen ki wahianiion-
tha. Iah taonton ne karontiio wahiaksens aon-
hianiionten, iah oni taonton ne karontaksen wa-
hiios aonhianiionten. Tsini karontake niahte
wahianiiontha ne wahiio, enkaiakon, nok enia-
kontho. Ne kati enietsiientereste tsini hotiieren-
hatie. Iah ki akwekon teken ne ionkwennis :
Sewenniio, Sewenniio, eniontaweiate aonakerat-
serakon ne karonhiake ; neh tenhnon ronikonh-
raierits ne Rakeniha karonhiake thenteron, raon-
ha ki ienhataweiate aotiakeratserakon ne karon-
hiake.
Satekonhaton Niiohne...
Ruk, XVI, 1-9.
Ethone, watesakoriwakentonkwen ne Iesos ne
raotiohkwa, wahenron : Saiatat ne rotsokowa
enskat ronnhatseraientakwe ne rororokihakwe ;
neh ken hiken wahonwariwahro, tsiniiot ahatie-
satanionheke ne raowenk sonha. Tahononke
kati, nok wahawenhase : Nahoten kahronkas ne
sariwake? Askrori toniiot tsi sateriwahtentiaton
tsinahe tsi saterihonte, aseken iah ki sekon noia
ken tiiaonsasiere nakwawenk sonha. Wahenron
ne raroroks ne raonikonhrakon : Oh nenkiere,
onen se wahi sahakerihontako ne raiatakweniio,
5S6 tfSINAHE R. HTI. SAKOTlfeNNt
tsi katsteristakwe ne raowenk sonha? Najden-
tho, iahtakkweni; ne takatsarite, katehens neh
nakiere. Wakaterientare tsi nenkiere, naon-
tetsenri, nonen entsionkerihontakwen, naiopke-
naktotase otiake tsi iakononsoton. Ethone J^asa-
kotkennisahate enskatson ne sakokarotonni ne
ronnhaon, nok wahoriwanontonse ne rahente,
wahenron : Tonikon hiakarotani ne rakennlias ?
Tahenron ne ronkwe : Enskat tewenniawe nika-
nakwake kenhie. Wahenron kati (ne raroroks) :
Satsiena ne saiatonsera, nok ken sanitskwaren,
siaton wisk niwashen. Tihaiatate sahoriwanon-
tonse: Ok nise, wahenron, tonikon satkarote?
Tahenron ne ronkwe: Enskat tewenniawe nika-
winotserake onatsia. Wahenron (ne raroroks) :
Satsiena ne saiatonsera, nok siaton satekon ni-
washen. Nok ne raiatakweniio wathorensaron
ne raroroks iahte thoriwaieri, ne tsini hattokha
tsinahaiere; aseken ne ken onwentsia akoien
okonha, tsi ienakerenion, senha iontatenikonhra-
re, tsiniiot ne kaswathetsera akoien okonha. Nok
nii kwahroris : Sewatenroseronni tsiniiot tsi
nensewatstake ne watsokowatseraksen, aiawens,
nonen ensewatokten, aietsinaktotase tsinonwe ia-
tekakonte enienakereke.
Tiohtonhaton Niiohne . . .
Ruk, XIX, 41-47*
Ethone, onen akta tsi ire Iesos ne Sirisare,
wahatkahto tsi kanataien, nok wahatstarhase,
wahenron : Aesariwaienterehon oni nise, ara-
honna nonwa senniseraien, tsi nahoten akakweni
IAWENTATOKENTpN OKONHA
537
skemien akenhake tsi tesete! Nok nonwa neh-
nahoten satateriwasetenni, iahta teskanere. Onen
ensatenniserihese, ne iesaswens teniakontiate 'se-
nataktatie teniesanatannhakte, nok oktiwakwe-
kon teniesaiatorarake ; nok ehtake eniesanatente,
oni ne sheien okonha niseke tienakere, nok iah
oni tahonenre nenskat takanenhiaserake ; ne tsi
iahte senniseraienterehon tsi iesanatarenawi. Nok
iahataweiate ononsatokentike, ok sa ok tahatasa-
wen tontasakoiatinekenwe ne iontenhninonskwe,
on i ne iehninonskwe neh nonwe, wasakawenha-
se : Kaiaton : Ne tsi akenonsa ne ionteren-
naientakwa kanonsontakon. Ok nise iontekwa-
shentakwa ne ienenskwas tsionniaton. Nok niate
wenniserake sakorihonniennihakwe ononsatoken-
tike.
Oierihaton Niiohne . . .
Ruk, XVIII, 9-14.
Ethone, wasakawenhase Iesos notiake, ne ion-
tatkonnienstakwe tsiniiot nakoiatatokentonhake,
nok iontatkenhronnihakwe nakoren, watesakori-
wakenwaten, wahenron : Tehnihase wahiateren-
naienna ononsatokentike ; saiatat Farisien na-
haiatoten, nok ne saiatat raienas (1) nehne. Ira-
te ne farisien, raton tsi roterennaien : Niio, te-
konnonweratons tsi iah etho tekiatoten tsiniiot
notiake nonkwe sonha, ratinenskwas, iahte thoti-
riwaieri, ratinakwaiesen ; tsi oni niiot ne kenh
(1) Satkens, slc. 422, watroriatha tsi nahoten
kenton tsi waton ; ratiienas ,
538 TSINAHE E, RTI. SAKOTIENNI
raienas. Tekeni tewakentontietha ne tsioiaiakse-
rat, kkariaks oni noierihaton ne tsinikon wa-
kien. Nok ne raienas ohnaken wathatane, nok
tehononhianiks ne karonhiake. niiahatkahraierate ;
ok eken rontskwenake rakonrekhons, raton :
Niio, takitenr wakeriwanerahakskon. Kwahroris,
ne ken hiken shotiatokewenhatie sonsahataAveiate
tsi rononsote, nok iah ne saiatat ; aseken onka
iontatharatats eniontatkenhron, nok ne iontat-
kenhronnis nakaonha, eniontatharatate.
Enskathaton iawenre Niiohne . . .
Maric, VII, 31-37.
Ethone, sahahtenti ne lesos ne tsi thonaton-
wentsiokte ne Tir tienakere, tsi tkaniatare Kari-
re natontare, kanatakon >Siton wahohetste, wa-
tronwentsiiake ne Dekapolis. Nok eh wahon-
waiatewe tsi renteron ne ronkwe tehahontakwe-
kon nok iahte hatati, wahonwennitentase naho-
nisnonsaherhase. Wahonentsa ne Iesos, wahoia-
tohtarho tsi ionkwehne, iahennisnonsatha rahon-
takon, nok raotskeri waharho ne rawennason.
Nok iahatkahto karonhiake, wahahonsene, nok
wahawenhase : Effetha, ne sakat aiairon : Sate-
nonteksi. Ok sa ok tonsahatahontakweksi, sont-
nerensi oni ne rawennason tsi kanerenne, nok
akwa tkaieri tsi tahatati. Nok wasakohtiawen-
ratse nonka ki ok aiontatrori. Ok eken tsi senha
sakonnhesehakwe nahontrori, senha ne rononha
sahatirihowanatanion, senha oni isinison iakoneh-
rakohatonskwe, iontonhakwe : Akwekon ioianere
tsini hotierenhaties ; tesakohontakweksion ne
IAWENTATOKENTON OKONHA
539
teionhontakwekonne, nok sesakowennawi niahte
iontatiskwe.
Tekenihaton iawenre Niiohne...
Ruk, X, 23-37.
Ethone, wasakawenhase Iesos ne raotiohkwa,
wahenron : Iakotaskat ne iontkahtos tsi nahoten
sewatkahtos. Aseken oriwiio tsi kwahroris, ro-
nentiohkowanen ne rotitokensehakwe, oni ne ro-
tinontiioson ronaskanekhon nahontkahto tsi na-
hoten sewatkahtos, nok iahte honatkahton ; nok
oni nahonhronke tsi nahoten sewahronkas, nok
iahte honahronken. Bthone tontathatane saiatat
ne raianerenseraweienhon, wahrehre tahinikonh-
rakenni, wahenron : Takwarihonniennis, oh na-
kiere naonkientake niatekakonte akonnheke?
Tontahawenhase ne Iesos, wahenron: Nahoten
kaiaton ne kaianerenserakon ? Oh oni niiot tsi
sewennahnotha ? Tontahowennaweron ne ron-
kwe, wahenron : Entsenoronkwake ne Rawen-
niio, Niio tsi sonnhe, akwa seriasakwekon, nok
satonnhetserakwekon, nok sasatstenserakwekon,
nok sanikonhrakwekon ; nok oni entsenoron-
kwake ne satesonkwe tsi nise nisatatenoronkwa.
Tontahenron ne Iesos : Tkariwaieri tsi nasiere
tsi tasatati ; eh kati natsier, nok ensonnheke
onwe. Nok tenhnon ne raonha, ne tsi wahrehre
akatatiatakennha, tontahawenhase ne Iesos, wa-
henron : Onka naa neh ne sate konkwe? Ton-
tahatati Iesos, wahenron : Saiatat ne ronkwe,
Sirisare tahahtenti, Seriko warete, nok tsini io-
hahes wathonterane ne ratinenskwas, akwekon
wahonwanensko, nok oni wahonwakarewatanion,
540
TSINAHE U, HTI. SAKOTIENNl
ok eh iehentakere ashennen nihawenheion, onen
sahonteko. Nok kenniiawenhon, saiatat ne ratsi-
henstatsi, eh oni nehne wahawenontonhatie ; wa-
hotkahto nok wahatohetstakwe. Eh oni niiot
tsinahaiere saiatat, nene raononkweta ne ratitsi-
henstatsi, ok etho ireskwe, wahoken, nok ' waha-
tohetstakwe oni nehne. Onen nonwa saiatat Sa-
marihronon, ratahine, eh niiahare tsi raiationni ;
nok tsi wahotkahto, wahatenikonhranhetskate
tsinahotenre. Akta niiahare, wahokentoronnion,
wahrenhienarhoseron, oni otsitsia tahohnekonti,
nok raonha sahotskwaren akosatensne raotsenen,
iahoiatinionte tsi iontaweiatanionkwa, nok akwah
wathosniene. Nok tsi wahorhene, tekawistake
tahatako, tahaon ne raowenk ne iontaweiatanion-
kwa, nok wahenron : Hetsateweienton ; nok tsi-
nikon nisinonwe nensatkaronni, ii enskonhierites
tsinatentke. Ka kati onte nikaien nashen nihati,
isehre satehronkwe wahonhionni neh ronkwe ra-
tinenskwas ronwakarewatonne? Tahenron ne
raianerenseraweienhon : Ne ki neh ne roriwaie-
riton nahotenranion. Tontahawenhase ne Iesos :
Was, wahenron, nok ise oni eh natsierh.
Ashenhaton iawenre Niiohne ...
Ruk, XVII, n-19.
Ethone, Sirisare tsi iehawenonhatie ne Iesos,
tsi tehontonwentsiakhenhatie ne Samari, nok ne
Karire niiahare. Tsi iahataweiate kennikanataa
eh kanataientakwe, tahonwateratana oieri nihati
ne rotitstawis onwe; inon kati ok tontahatitane,
nok tahontewennaientonwe, wahoniron : Iesos,
IAWENTAT0K12NT0N OKONIIA
541
Sherihonniennis, takwentenr. Nonen sasakoken,
wasakawenhase, wahenron : Wasewe, ratitsi-
henstatsihne iatesewatann. Nok tsiniiore niia-
honenonhatie, eh sahatiiewentane. Nok saiatat
tsini hati, kawenniio ok wahattoke sahaiewenta-
ne, tontahakete, akwa iahatewennakwisron tsi te-
hononweratonnionne ne Niio. Nok rasitakta ne
lesos sahatiskwentaren, tehononweratons ; nok
Samarihronon nahaiatoten ne thohiken. Taha-
tati ethone ne Iesos, wahenron : Iah ken tesho-
natonhon noieri nihati? Ka kati niiehonenon ne
tiohton sekon nihati? Iah onka taiontatsenrion
naontaiakohton ne tontahonwanonweratonne ne
Niio, ne ok ne ken hiken noktihate. Nok waha-
wenhase : Testann, sasahtenti ; aseken neh we-
satsiente tsinatisehtakon.
Kaierihaton iawenre Niiohne . . .
Watio, VI, 24-33.
Ethone, wasakawenhase ne Iesos ne raotioh-
kwa, wahenron : Iah taonton sahaiatat ne ron-
kwe tehnihase tahonwannhaseke ; aseken, tokat
saiatat enhoswen, nok enhononwene ne saiatat,
tokat oni saiatat enh ot eranen takten , enhokenhron
ki ne saiatat. Iah kati taonton ne sataietsiwen-
niiostake ne Niio, nok oni natsokowatsera. Ne
se waonni katon tsi kwahroris : Tosa tesewate-
rientaren tsi tsionnhe, tsi nahoten ensewake, nok
oni ne sewaieronke aoriwake, nahoten ensewatse-
ronniate. Iah ken senha tekanoron tsi iakonnhe
tsiniiot natennatsera, nok oni nieronke tsiniiot
ne iontseronniatha? Sewatkahto ne kontities
542
TSINAHE R. HTI. SAKOTIEnNI
okonha, iah se tekontiienthos, iah oni tekontiien-
tokwas, iah oni tekontiienitha ne kanonsoharake-
son ; nok sakonontens n’Hetsisewaniha, karon-
hiake thenteron. Iah onte ken senha ise tese-
waiatanorons tsiniiot nononha? Onka oni tsini-
tsion, ne tsi tahotanikonhraren, ahakweni iaonsa-
harake tsini hahnenhies nok oni enskat tsina te-
tiotenentsaktons niions? Ok ne iontseronniatha
aoriwake, ohniiotiieren tsi taesewaterientharake ?
Tesewaiatoret ne kahentakeson iotsitsionton, tsi-
niiot tsi kontehiarons, iahte iotiiote, iah oni te-
kontiseriies. Nok sane kwahroris, iah oni ne
Salomon, senha tsi roiatanehrakwatonne, eh te-
hotiawiton tsiniiot tsi iotiatawiton nenskat notsi-
tsia. Tokat kati ne Niio ethoni sakoiatawitha
nohonte sonha, kahentakeson- iotonni, nonwa ioh-
niote, nok neniorhene otsirake ienwation, to onte
senha nise entsisewaseronni, sotsi iahtetsisewa-
niahesas ne Niio? Tosa kati tesewaterientharak
naesewenron : Nahoten eniakwake, ok ne ens
nahoten eniakwehnekirha, tokat ken nahoten
eniakwatseronniate ? Neh wahi ne niahte iako-
riwiioston eh nikarihotens tsi iakoteriwisakonha-
ties ; roterientare se n'Hetsisewaniha tsi eh niiot
tsi tesewatonwentsioni. Neh kati tasewatierent,
sewesak ne Niio raonakeratsera nok raoriwakwa-
risiontsera, nok oriwakwekon neh nahoten en-
tsietsiriwaiesten.
Wiskhaton iawenre Niiohne. . .
Ruic, VII, ii -16.
Ethone eh ware ne Iesos tsi tkanataien
Naim... sk. 460.
IAWENTATOKENTON OKONHA
543
Iaiakhaton iawenre Niiohne . . .
Ruk, XIV, i-ii.
Ethone, iawentatokenton siieskaheskwe, iahata-
weiate ne Iesos, wathatskahonna, tsi rononsote
saiatat ne ronwakowanen ne Farisien nahatiiato-
ten ; nok ronwanikonhrarakwe nakwa ne tehon-
tontskwe. Nok ken kaien eh renteron, raohen-
ton ne Iesos, saiatat ne ronkwe rotiato. Tahatati
ne Iesos, wasakoriwanontonse ne ratiianerense-
raweienhon, oni ne Farisien, wahenron : Aonton
ken naonsaiontatetsiente nawentatokentike? Nok
iahta tethonatati. Senha kati ok, ne Iesos taho-
nentsa, sahotsiente, nok sahotori. Nok are ion-
sasakowennarane, wahenron : Onka tsinitsion,
tsi iohnawerote iakaiatenne ne raotsenen tewa-
hontes. ok ne ens tionnhonskwaron, iah ok sa ok
taonsahaiatatako, sahetho sane awentatokentike ?
Iah othenon tehotikwenion taontahonwawenna-
weron. Ken kaien oni watesakoriwakentonkwe
ne ronwatihonkarawihon, ne tsi wahatkahto tsi
akwekon ok ne ronaskennhen tsinonwe tkanak-
tiio iahontien, wahenron : Kawenniio eniesahon-
karon tsi iakotenniote, tosa tsi tkanaktiio iasa-
tien ; tokat naa saiatat, ne oni ronwahonkarawi,
senha raiatanoron tsi nise niiot : nok eh tenha-
tane ne hetsisenihonkarawi, ahienhase : Satse-
nakton ne kenh kaien ; ethone ensatkonsaneware
tsi nensatehen, akwa ohnaken nonkah iensesa-
tien. Olc eken, kaneka eniesahonkaron, ohnaken
niiase, nok etho iasennitskwaren, aontonseke,
nonen entre ne hiahonkarawi, ahienhase, ahen-
ron : Tiatenro, ohenton nilia iase. Ethone
akwekon teniesarensaronnion ne satesewatekwa-
ronnion. Aseken onka ki ok ratatkonnienstha
ne raonha, enhonwakenhron ; ok oe ratatkenh-
ronnis ne raonha, enlionw^kpnnienste ki neneh,
544
TSINAHE R. RTI. SAKOTIENNI
Tsiatakhaton iawenre Niiohne. . .
Watio, XXII, 35-46.
Ethone, iahonwaiatorenne ne Iesos otiake ne
Farisien nahatiiatoten ; nok saiatat tsinihati
raianerenseraweienhon wahoriwanontonse, wah-
rehre tahinikonhrakenni : Sewenniio, wahenron,
kani kaien kariwakweniio ne watenienten ne
kaianerenserakon ? Tontahenron ne Iesos : En-
tsenoronkwake ne Niio, Rawenniio tsi sonnhe,
seriasakwekon, satonnhetserakwekon, * nok sani-
konhrakwekon. Neneh kariwakweniio, neh oni
tiotierenton niwatenienten. Nok ne tekenihaton
teskiatieren nenskat : Entsenoronkwake ne sate-
sonkwe, tsi nise nisatatenoronkwa. Neh ne teka-
wennake ok oriwakwekon keniroroks tsi nahoten
waton ne kaianerensera, oni tsini honton ne ro-
titokensehakwe. Nok ne tsi etho ronatkennison-
honne ne Farisien, wasakoriwanontonse ne lesos,
wahenron : Nahoten niae isewehre raoriwake ne
Kristos ? Onka ronwaienha ? Tahoniron : Ta-
fit. Tontahenron: Oh onte niiot, raonha ne
Tafit, sahonikonhrata ne Rotkon Roiatatokenti,
ronatonkwa Rakewenniio; tsi raton : Rawenniio
rawenni ne Rakewenniio : Satien tsi keweien-
tehtakon, tsiniiore sasitokon iakheteron ne iesas-
wens, tasheiaskwaseren? Tokat se ne Tafit ra-
ton, tsi ronatonkwa, Rakewenniio, oh kati naia-
wenne ne roienha akenhake? Nok iah onka teie-
kwenieskwe, oni ne tsiowennat, taontahonwawen-
naweron, iah oni sekon noia tetsiakotenienten
aonsahonwariwanontonse, ne karo takahawite.
IAWENTATOIvENTON OKONHA
545
Sosehne ne 4 Niokwenhraron.
Maric, IX, 16-28. ' ; n
Ethone, saiatat ne tsi ietaraien tahatati, iaha-
wenhase ne lesos : Sewenniio, riiathe tsi tsite-
ron ne riienha, rotienni notkon iahte watati ; ka
ki ok nonwe nahoiena notkon, ehtake enhoiaton-
ti, dis tenhafatstarine, oni tenhennokaraniehon,
nok enhotiatathen. Onen khehrori ne sentioh-
kwa naonsakonwatekwate, nok iahte hotikwe-
nion. Tontahatati lesos, wasakawenhase ne ieta-
raien : O, wahenron, nisewatennowentatskonr
kenh tisewanakerenion, to nenwe entewakwekon-
hatie ? to nenwe okta tenkwakanerake ? Kenh
nontatsisewaiatenhaf. Eh nontahon waiatenha we. .
Kawenniio ok ne raksaa wahoken ne Iesos, ok
sa ok notkon wahoronhiakente ; ehtake wahoia-
tonti, heren ok ieshotiatontion, tetkafatstinekens
tsi rashakaronte. Nok wahoriwanontonse Iesos
ne roniha : To nahe eh nihoiatawens ? Tahen-
ron : Si haksaa ; nok iotkate ienhoiatonti are
otsirake, are awenke, nahoriohte. Ne kati nothe-
_ non askwenieseke, takeniienawas, takenitenr.
Nok tontahawenhase ne lesos : Naskwenieseke
aontasehtakwe, oriwakwekon niieiakotonse ne
tiakawentakpn. Ok sa ok iahatewennaientonwe
ne raksaa roniha, ok he katsitaratie tsi wahen-
ron : Tewakehtakon, Sewenniio ; takienawas
tosa aonsonkwatennowentatskonhake. Ethone,
sahatkahto lesos, nonkwe okon taietakhenontie,
wahahrisfe notkonseraksen, wahrenhase : .Sat-
kon, tesahontekwekon, oni satskwekon, ii wa-
konnhane, tontatsiakenn ne kenh raiatakon, tosa
oni nonwenton iaonsasataweiat. Ethone notkon
watiohenretanion eso oni wahoiatorianeron ne
18
5-16
TSINAHE R. PvTI. SAIvOTIENNI
raksaa, nok tontahaiakenne ne raiatakon ; ethone
eh nahoiatawen ne raksaa tsiniiot niakawen-
heion ; ne se waonni waontonnion : Rawen-
heion. Nok ne Iesos tahonentsa, sahoketsko, nok
tonsahatane. Kawenniio kanonskon ieshotaweia-
ton ne Iesos, otasetonke wahonwariwanontonse
ne raotiohkwa, wahoniron : Nahoten aoriwa iah
nii teionkwakwenion aonsaiakwaiatinekenhon ne
kenh notkon? Tontahenron : Neh naotkonsero-
ten ne ok kakwenies naonsakonwatekwate, ne tsi
ionterennaiens, oni tsi iakawentontietha.
Ronwaiatanentaktonne ne 4 Niokwenhraron.
Ruk, VII; 36-50.
Ethone saiatat ne Farisien nahaiatoten . . . sk. 470
Entakta ne 4 Niokwenhraron.
Ruk, XIII, 6-17.
Ethone, ken nahaiere ne Iesos tsi watesakori-
wakentonkwen, sasakawenhase ne kentiohkowa-
nen : Saiatat ne ronkwe wishon kowa rotkwiro-
takwe tsi rotenenharhare ; eh kati ware, rahi-
sakhe tsi tkerhite, nok iah othenon tehotsenrion.
Wahawenhase kati ne raienthos tsi rotenenhar-
hare : Onen neh ashen nioserake tsi tkahisakhes
ne ken kerhite, nok iah othenon teketsenries ;
serontiak kati : nahoten aoriwa sekon tsi ioh-
niote, iawet se iaonwentsiakarias. Tahatati ne
IAWENTATOKENTON OKONIIA
547
ronnhas, wahenron : Sewenniio, iohniotak niha
sekon nonwa ioseratatie, niare tenkonwentsiahri-
te karontaktatie, nok enwakitonti; tckat nonwa
enwahianiionten ; tokat iah, ethone ki enseron-
tiake. Sakorihonniennihakwe Iesos tsi tionte-
rennaientakwa awentatokentike. Nok ken kaien
eh kaiatare skaiatat tsiothonwisen, onen satekon
iawenre nioserake tsi iotienni notkon, ne iotsi-
iohtonniskwe, teiotsaktonne tsi iwes, iah oni
othenon tekakwenieskwe ehneken iaontkahto.
Sahaken ne Iesos, tahennonke tsi itrate, nok wah-
renhase, wahenron : Tsisathonwisen, onen sasa-
ton tsi satsiiohtare. Iathanisnonsaherhase ; nok
iokontatie sontiatakwarisi, nok tehononweraton-
nionskwe ne Niio. Ken kaien ne ranonsakweniio
tsi tionterennaientakwe, tsinahonakwen awenta-
tokentike sahatetsiente ne Iesos, wasakawenhase
ne ietaraien, wahenron : Iaiak nonta nioteriwi-
son naiakoioten ; etho kati nonwe aontesewe,
nok aonsaietsitsiente, tosa tenhnon nawentato-
kentike. Nok ne Rawenniio tontahowennawe-
ron, wahenron : Sewatkonwarorokton, onka naa
tsinitsion niahte sakonerensions nawentatokenti-
ke ne raotsenen okon, ne tehonakares, tokat te-
wahontes, nasakohnekanontenra ? Ken kati kaien
n’Abraham raienha, onen satekon iawenre niose-
rake tsi ioneren notkonseraksen, iah ken teiote-
riwisonhonne nawentatokentike aonsakonwane-
rensi? Tsi ne wahenron ne Iesos, wathontkon-
sanewaron tsinahontehen tsini hati ne ronwari-
wakwennihakwe ; nok nonkwe okon wahontsen-
nonni tsini hatieranionskwe ne ioriwanehrakwa-
tenions.
548
TSINAHE R. RTI. SAKOTIENNI
Satekon iawenre Niiohne...
Watio, IX, 1-8.
Ethone, sahatita Iesos noniarotakon, tonsaha-
iaiake, nok sarawe tsi thotenata. Nok eh wa-
honwaiatewe saiatat roiatakenheion kanaktake
raiationnitie. Nok tsi wahatkahto ne Iesos tsini
thonehtakon, wahawenhase ne roiatakenheion :
Takeniahesenhak, kien ; onen sonterakewe sari-
wanerahaksera okon. Nok otiake ne ratiiatons
ok sa ok tahoniron ne raotinikonhrakon : Wa-
hatewennaiesate ne ken hiken. Tehakanere ne
Iesos tsinahotinikonhrawen, nok wasakawenhase :
Ohniiotiieren tsi wennontonniontseraksens se-
wennontonnions ne sewerientakon ? Kani kaien
senha watieseh, naiairon : Sonterakewe ne sari-
wanerahaksera ; tokat ken naiairon : Satketsko,
nok sahtenti? Ne ki tenhnon aesewaterientarake
tsi rokweniatseraien nonwentsiake n’Onkwe Ron-
waienha naonsaharakewe ne iakoriwaneren, etho-
ne wahawenhase ne roiatakenheion : Satketsko,
tesek ne sanakta, nok sasahtenti, tsi sanonsote
ionsase. Tontahatketsko, nok sahahtenti, tsi
thononsote sarete. Tsinahoten waontkahto ne
ietaraientakwe wakohteronne, nok wathonwa-
nonweraton ne Niio, tsi ehnikakweniatseroten sa-
kowi nonkwe.
Tiohtonhaton iawenre Niiohne...
Watio, XXII, 1-14.
Ethone ne Iesos tonsahariwakenwatanion, sa-
sakohtaranihatie ne ratitsihenstakweniios oni ne
Farisien nahatiiatotens, ratonhakwe: Ne teskia-
IAWEJSTTATOKENTON okonha
549
tieren ne karonhiake aonakeratsera, tsiniiot ne
ronontiio, wahatennioten sahoniake ne roienha.
Nok iasakotori ne raonnhatsera, nasakotinonksa
ne sakohonkarawihne ; iah tenhnon tehonaton-
taton taontahonhtenti. Sekon tihatite ionsasako-
tori, wasakawenhase : Ietsihrori, wahenron, ne
khehonkarawi, ensewenron : Rawenhatie, onen
wakatenniotatseronnison ; onen konwatirio ne
tionnhonskwaron, oni ne kheiaresenstonne naket-
senen sonha ; akwekon oni kaweiennentaon ;
karo kasewe, kasewatenniotana. Iah ki othenon
ne rononha tahonteriwatsteriste, ok eken akte
niiahonne, saiatat raonwentsiake, saiatat . tsinon
thatenhninontha ; nok otiake wasakotiiena ne
raonnhatsera, wasakotikenrenseronni, nok wasa-
kotirio. Sahariwahronke ne ronontiio, wahonak-
wen ; nok iasakotori ne raotiohkwa sotar, wa-
sakonawentho ne sakonasetha nahatiiatoten, nok
wahontenatatsahate tsi thotinataien. Ethone wa-
sakawenhase ne raonkweta okon : Onen wahi
kaweiennentaon naontennioten, nok ki tenhnon
iahte hotirihontakwe ne khehonkarawihne. Wa-
sewe kati tsi teiohahokenseron, nok tsiniakon
enietsiiatatsenri, neh ki ietsihonkaron naontaion-
tekwarana, tsi wakatenniote. Ok tiiathonreni
kati ne raonnhatsera okon tsi iohatenion, nok
wasakotiiataroroke tsiniakon nasakotiiatatsenri,
tionkwetaieris nok oni ne ionkwetaksens ; nok
wakanonsine tsi iakotekwahere. Iahataweiate
kati ne ronontiio, nasakotkensera eh iakotekwa-
ronnion; nok saiatat etho wahoken niahte hotse-
ronniaton ne iontenniotakwe. Nok wahawenha-
se, wahenron : Tiatenro, oh niiot tsi kenh sata-
weiaton, iah se tesatseronniaton ne iontenniotak-
wa? Iah othenon tatethotati ne ronkwe. Etho-
ne wasakawenhase ne ronontiio ne kannhatsera,
550
TSINAHE R. RTI. SAKOTIENNI
wahenron : Hetsisewanerenk rasnonsake oni ra-
sitake, nok atste, tsinon tetiokaras, iatsisewaia-
tonti ; etho nonwe natenionsenthoseron, oni ten-
ionnokaraniehonheke. Aseken kentiohkowanen
ieiontatinonkon, nok ki kenniakonha iontatiata-
rakwen.
Tewashenhaton Niiohne . . .
San, IV, 46-53.
Ethone saiatat ne rasennowanen Kafarnaom
nihanakerekwe, neh kati ne roienha rononwakta-
nihakwe. Sahariwahronke tsi onen tethohten-
tion ne Iesos ne Sitaehne, Karirehne onen isres,
wahoiatisakha, nok wahoneken neh iare aonsa-
hotsientana ne roienha, aseken renheionserene.
Tahenron ne 'Iesos : Niahtensewatkahtosere ne
watenientenstakonnions, oni nioriwahehrakwate-
nions, iahtatisewahtakwen. Tontahenron ne ra-
sennowanen : Sewenniio, eh niha iase, iasewe
ohenton ahrenheie ne riienha. Wahenron ne Ie-
sos : Sasahtenti, ronnhe n’hetsienha. Wahaton-
tate ne ronkwe tsi nahoten wahohrori ne Iesos,
nok sahahtenti. Nok sekon tsi shohtentionhatie,
tonsahonterane ne raonnhatsera, ronwahroriane
tsi sronnhe ne roienha. Nok wahariwanonton to
onte siiOwistahe nitsioianerenhon. Nok tahoni-
ron: Tetenre, neh nahoten tsiatakhaton siiowis-
tahehatie nahentonkwanoste. Wahaienterene ka-
ti ne roniha akwa ethone siiowistahe thohrori ne
Iesos, sahenron : Ronnhe 11’hetsienha ; watha-
wehtakwe kati ne raonha, oni ne raononsakwe-
kon.
IAWEXTATOKENTON OIvONHA 55 T
Tewashen enskathaton iawenre Niiohne...
Watxo, XVIII, 23-35.
Ethone, watesakoriwakentonkwen ne Iesos ne
raotiohkwa, wahenron : Neh tiakotenientenston
ne karonhiake aonakeratsera, tsiniiot ne ronon-
tiio, wahrehre akhekontseratironten nakennhatse-
ra okon. Nonen tahatasawen wahakontserase-
ronni, eh wathonwataste saiatat neh noieri ni-
wenniawetserashen nikawistake, nene tarent ie-
natonkwa, rotkarotakwe. Nok tsi iah othenon
tehoien nahakariakte, wahatennhanne ne raia-
takweniio nahonwatenhninon. oni ne rone, nok
ne sakoien okonha, naiontenhninon oni tsinikon
ro.ien,- uok taontaiehawe. nowista. Nok neh ne
' rannhatsera, iahatiatonti rasitakta ne ronontiio,
roniteiitase, raton : Takenaktotas, nok akwekon
enkonkariakse. Wahotenre kati ne ronnhas, sa-
hotkawe, akwekon oni sahaon ne rokarotanihne.
Onwarh* sontahaiakenne ne kenh rannhatseraf
nok eh wathiaterane saiatat ne sate honwatinn-
has, enskat tewenniawe kwenis rokarotani ; io-
kontatie iahoiena, iathohonriake, ratonne : Ska-
riak onen ne konkarotani : Wathatontsoten ne
ronatenro, ronitentase, raton : Takenaktotas,
nok akwekon enkonkariakse. Iah tenhnon teho-
tontaton, ok eken wahahtenti, nok wahatennhane
nahonwannhoton, tsiniiore iahakarokten. Tsi
wahontkahto ne ronatiake rontenro tsinaawen,
akwa wahotinikonhraksen ; eh kati sahonnete,
nok oriwakwekon sahonwahrori ne sakonnhas
tsinaawenne. Ethone ne raiatakweniio ionsaho-
nonke ne ronkwe, nok wahawenhase : Shenn-
hatseraksenskwa, akwekon nii skonhiawi tsini-
kon satkarotakwe, aseken waskeneken ; iah kati
552
TSINAHE R. BTI. SAKOTIENNI
ken taioteriwisonhone atsitenron oni nise ne tsia-
tenro, tsiniiot tsi kontenron nii? Wahonakwen
ne sakonnhas, nok wasakotsiakwarisien tsi ronn-
he ne ratirithon, tsiniiore akwekon ienhakarok-
ten. Etho oni neneh nentsisewaierase ne Rake-
niha karonhiake thenteron, niah seweriasakwe-
kon tataonsesewatatenikonhrensere ne sewatate-
ken okonha.
Tewashen tekenihaton iawenre Niiohne...
Watio, XXII, 15-21.
Ethone, wahontohtarho ne Farisien nahatiiato-
ten, wahatitsienhaien, nahonterientatsenri naon-
tahowennannhike ne Iesos. Nok iasakonatori tsi
thenteron otiake ne ratiohkwa, ratikwekon no-
tiake Herotien nahatiiatoten, wahoniron : Se-
wenniio, ionkwaterientare tsi iahte sanowen, ori-
wiio oni tsi neh sherihonniennihaties ne Niioke
ieiothahinon, iah onka teiesanikonhrarha ; ase-
ken iah ki neh teskahenhions "tsini ieiatotens
nonkwe. Takwahrori kati tsi nise sanikonhro-
ten : Aonton ken naiekariake tsini hotenienten
ne Sesar, tokat ken iah? Nok tenhnon ne Iesos
sakoienteristsihon tsini hononkwetaksens, tahen-
ron : Ohniiotiieren tsi isewehre asakwanikonh-
rotako, tesewanikonhranet ? Takwanatonhas tsi-
ni kawistoten iekariaktha? Tahonwanatonhase
enskat ne kennikawistaa. Tasakawenhase ne Ie-
sos : Onka kenh raiatare, rasennare oni ? Ton-
tahoniron : Sesar wahi. Tontasakawenhase :
Satsitsion ki wahi ne Sesar, neh Sesar raowenk,
nok oni Niio, neli Niio raowenk.
IAWEXTATOIvENTON OKONIIA
553
Tewashen ashenhaton iawenre Niiohne...
Watio, IX, 18-26.
Ethone, tsi sakotatiskwe ne Iesos ne kentioh-
kowanen nonkwe, saiatat ne rasennowanen ok
he tharawe tsi thenteron, nok wathononweraton,
wahanitente, ratonne : Sewenniio, akwa onwarh
wakenheie ne keienha ; karo ki tenhnon aonta-
sete, aseiennisnonsaherhase, nok entsionnheke.
Tontahatane ne Iesos, rononteraties ne ronkwe,
oni ne raotiohkwa. Ken oni kaien, skaiatat ne
tsiothonwisen, onen tekeni iawenre liioserake tsi
lononwaktani, teionekwensonties, ohnakenke non-
tawe, nok iakaiena tsi tetkakwathon ne raotiata-
wit. Aseken watonhakwe naonikonhrakon : Na-
rahonna ne raotiatawitne iakiena, enskaton se.
Nok tontahatkarhateni ne Iesos, nok tsi waha-
ken, wahenron : Tsiaken, kien, ne wesatsiente
tsini tisehtakon. Nok ok sa ok sakaiewentane
ne ionkwe. Kawenniio tsi iaharawe ne Iesos tsi
thononsote ne rasennowanen, nok tsi wasakoken
ne ratihonrawathon, nok oni ne iakotsarokwa-
thon nonkwe, wahenron : Sasewaiakenn, iah se
teiawenheion ne kaiatase, ne se ok ne iotas. Nok
oktahonwaieron. Nonen kati sasakoiatinekenwe
nonkwe okon, ethone iahataweiate, nok iahanent-
sa. Nok sontketsko ne kaiatase. Nok watonte-
riwateni tsinaawenne oktiwakwekon neh nonwe
tsi ienakeronnion.
554
TSINAHE R. RTI. SAKOTIENNI
Tewashen kaierihaton iawenre Niiohne...
Watio, XXIV, 15-35.
Ethone, wasakawenhase ne Iesos ne raotioh-
kwa, wahenron : Nonen ensewatkahto ne kari-
waiesatatsera, teiotenonhianiton tsi ionikonhrak-
sat enkenhake, neh ohenton thotrori ne rotoken-
sehakwe Tanier, neh nonaktatokentike enkari-
wataton, ronikonhraientann ne rowennahnotha,
ethone, ne Sitaehne tienakerenion, tsi iononte-
nion aiontekohaton ; nok oni ne tsi kanonsahere
tieteron, tosa taontaiontsnente, taiekwe tsi ok
oni nahoten akenhake ne kanonskon, niiaonsaie-
hawe ; nok oni ne kaehtake iiens, tosa taontaion-
kete, ne taontaiekoha nakotiatawit. Iotitentasere
ne tsionathonwisen oia nenkontiiatotenhake. oni
nenkontstarontake neh nonwe tewenniserate !
Sewaterennaien tenhnon, ne tosa koserake, tokat
awentatokentike akenhake, nonen ensewateko.
Aseken ionikonhraksenseratsanit tsi neniawenne
nethone, ne ki enskat narekho nonwenton eh te-
tiawenhon, tsinahe tiotonwentsiatasawe tsiniiore
nonwa, iah oni nonwenton noia eh tiiaonsaiawen-
ne. Nok tokat iahtaontontenniserokeri neh nV
wenniserotens, iah onka taonsaiakotiatatakwen ;
ne tenhnon ne iontatiatarakwen akoriwake, en-
watenniserokeri neh niwenniserotens. Ethone
nonka ki ok eniesahrori, eniairon : He, kenh ire
ne Kristos. ok ne ens, isi nonkwah thenteron,
tosa tisewehtak. Aseken enhotiketote nenhonta-
ionni Kristos oni rotitokense, enhotinoweii. nok
sane ioriwahehrakwatenion, teiotieronnionhaton
oni tsinenhatiieranion, etho naontaiakawenon,
naontonseke, ne oni ne iontatiatarakwen, asakoti-
nikonhrakarhatho. Onen kati nonwa tahonenne
IAWENTATOKENTON OKONHA 555
takwahrori. Tokat kati aietsihrori, aiairon : He,
karhakon thenteron, tosa iasewahtenti ; he, ka-
nonskon rotaseton, tosa tisewehtak. Aseken tsi-
niiot natewenninekarawe, tsi tkarakwinekens ta-
kaientakwe, nok iatewatsothos iakaniharho wao-
kentane, eh neniawenne nonen tentre n’Onkwe
ronwaienha. Ka ok nonwe entkaientake noiata,
etho nonwe enkontkennisa nakweks. Akwa ne
ok eniontohetste neh niwenniserotens, ne kani-
konhraksensera awennisera sonha, enwaterak-
wahton nentiekenekha, iah oni tataonsakaswa-
thete nasontenkha, entkaniserenne ne karonhiake
tiotsistokwaronnion, nok tenwatkarenron nao-
satstensera okon ne tsi karonhiate. Ethone onen
eniokentane ne karonhiake raoteniententsera
n’Onkwe ronwaienha ; ethone oni nakaonwent-
siakwekon nonkwe tenionsenthoseron ; nok en-
honwaken n’Onkwe ronwaienha karonhiakeson
natentre, enthdkweniatserowanenhatie, enthoiata-
nehrakwatonhatie oni. Nok entesakotenniete ne
raoronhiakehronon okon, iosatste tenhatihonra-
wate, tsi ensakotiiataroroke ne sakoiatarakwen,
akwa onwentsiakwekon tewakwatasehon, tetsia-
ronkwen tsi ieiotonwentsioktanion, nentesakotiia-
tenha. Iawet aesewarihonnien ne kenh iohniote
kerhite wishon kowa wahianiiontha, ne entkate-
nientenste. Kawenniio onen iaonnhatannhetskat,
nok onen ok ioneratonte, ok naa neh sewaiente-
restakwa tsi onen toha taiokennhonti ; eh kati
neniawenne, kawenniio ensewatkahtoseron neh
nikarihotens, sewaterientarak onen ok etho thare
n’Onkwe ronwaienha, kannhohakta irate. Ori-
wiio tsi kwahroris, nonwa ken kawatslrote' iahte
watohetstane, ohenton neh naiawenne. Karop-
hia, onwentsia oni enkiatohetste ; ken tenhnon
kaien nakewenna okon iah nonwenton tiiakonto-
hetste nennee.
IERIWISAICTHA
KE IONTERENNAIENTAKWA SONHA,
NOK ONI
IONTATERIHONNIENNITHA SONHA,
N3 KEN KAIATONSERAKE KARONNICN.
IERIWISAKTHA.
SK.
Tsinaeriwaierite niakoriwiioston ne se-
wenniseratson . 3
TIOTIERENTON NATEIOTIAKON NE
KAIATONSERA.
ORHONKEHNE lONTERENNAIENTAKWA . 5
Iesos roterennaientakserison . 9
Raronhiakehronon raowenna . 9
Ratikwekonne raotiwenna . 10
Tsiontateronkwennitha . 10
Oieri nihawennake ne Niio . 11
Tsiatak nikawennake ne Kentiohkwatokenti. 12
Iakoriwiiostakon, iakorharekon . 13
Ronwanonwestha Niio, tsiontonnhakanon-
niatha . 14
lesos raoriwa Takwentenr . 17
Fjho ionkwatekwashen . 21
SATKONWANORONKWANION NAEWISTAHEKE . .. 21
Tsinakarihoten . 21
Tsinaerihokten, tsini ioseres . 22
Tsinaerihokten, tsinon sahatonnhete . 23
TSINATEIONTSKAHONNE nok TSIN A EKWENT ANE 24
OKARASNEHA IONTERENNAIENTAKWA . 25
Wari aoriwa Tcrkwentenr . 28
558
IERIWISAKTHA
SK.
OIIASERATOKENTI . 33
Ionterennaientakwa sonha tsi iakohasen . . . . 33
— — tsinahasentako kennikahaseresha. . 40
— — tsini kahaseres . 43
IONTERENNAIENTAKWA SONHA SEWEN-
NISERATSON AOWENK TSINI IOIAIAKSE-
BES . 55
Niiohne. — Ashenseratokenti akonwasennaien. 55
Awententaonke. — Rotkon Roiatatokenti ahon-
wasennaien . .. 56
Ratironhiakehrononke. - — Ronwaronhiakeh-
ronon ahonwennitentase . 57
Sosehne. — Sose roiatatokenti ahonwenniten-
tase . 58
Okaristiahne. — Iesos ahonwasennaien Oka-
ristiakon . 59
Ronwaiatanentaktonne. — Iesos ahonwawen-
niioste tekaiasontne . 60
Entakta. — Wari ioiatatokenti akonwenniten-
tase . 62
SEWATATERONKWENNI . 63
lontaterihonniennitha . 63
Ionterennaientakwa ne tsiontateronkwennire. 65
Iontennikonhrisaktha . 67
Tsiontatrewatakwa . 74
lesos Sewenniio , ii onkwariwa . 76
Ahonwarihoktase . 77
Ionterennaientakwa nonen tsiontateronkwen-
ni . 77
Teskariwaserakwen . 78
OKARISTIA . 79
IEKIWISAKTHA
559
SK.
lontaterihonniennitha . 79
Ionterennaientakwa ieiatarasere . 83
— — nonen iakoiataraon . 86
O Iesos saianere onwe . 90
Oia ieiatarastha. — Ieiatarasere . 91
— — Nonen iakoiataraon . 98
TEKENIHATON NATEIOTIAKON NE
KAIATONSERA.
SK.
1. Ronwennitentase Sonkwawenniio
lesos Kristos . 105
I. NE TSI SONKWARONHIAKENSE NOK SONK-
WENHEIASE . 105
Kaiasa aohaha. — Iontaterihonniennitha. .. . 105
Teionnonsatasetha, ne kenniwaa . 108
Teionnonsatasetha, ne kowanen . 117
Kaiasa sonha, kanoron tsi waterennaienni,
naiontste naieriwaierite ne Kaiasa aoha-
ha . 136
lenontarastha Kanesatake. . 138
Ionterennaientakwa ienontarastha . 139
Iesos Raoronhiakensera aoriwa Takwentenr. 150
— — — — — aorenna . 153
— Raoiasatokenti aorenna . ..154
560
IERIWISAKTHA
SK.
Oia sonha ionterennaientakwa ronwasen-
naientakwa Iesos Sonkwaronhiakense. . 156
II. NE TSI ROTATITERON OKARISTIAKON . . .. 157
1 ontaterihonniennitha . 157
lonterennaientakwa ne tsi ronwanatarenawis
Iesos Okaristiakon : Iesos takewenniio . . 158
Shonwanikonhraseronniatha Iesos Okaris-
tiakon : O Iesos! Sewenniio tsi konnhe. 161
Akwa tewakennikonhrasahatoh . 166
Ronwasennaientakwa Niio tsinahatkaristien-
tane . 168
lesos Okaristiakon rotaseton raoriwa Tak-
wentenr . 169
Okaristia aorenna sonha . 172
Konsennaiens, Iesos . . . 172
Raotinatarok eronhiakehronon . . . . 173
Aetwawennakzvekonhak . 174
Tetewatonts . 175
T waWiennMost . . .176
III. IvONWENNITENSTAKWA IESOS RAWERIA-
SATOKENTI . 1 77
Iontaterihonniennitha . . . 1 77
Tsinahawennentase Iesos nenkonwasennaien
Raweriasatokenti . 179
Iesos Raweriasatokenti aoriwa Takwentenr . 181
Konwawenniiostakwa nakaweriasa Iesos Ra-
weriasatokenti . 184
O lesos! seskwaskontakwen . .. 184
Ise Iesos Raweriasatokenti . 188
Konwawenniiostakwa Iesos Raweriasatoken-
ti tsi tiakotenataien : Iesos Razveriasato-
kenti kozva . 190
Skonwanikonhraseronniatha Iesos Raweria-
satokenti : O Jesos takwawenniio . 192
IERIWISAKTHA 561
SK.
Ionterennaientakwa sonha konwennitensta-
kwa Iesos Raweriasatokenti . 195
0 Iesos Raweriasatokenti! . 195
Gertrude ioiatatokenti aoterennaientaksera. . 196
lontataterennaiennis ne iehetkentsihon. .. . 197
Sewenniio Iesos, tiotkon takwentenranions . . 198
Iesos Raweriasatokenti aorensa . 198
2. Ronwennitentase Rotkon Roiatato-
kenti . . . . 203
Iontaterihonniennitha . 203
Rotkon Roiatatokenti raorenna sonha . 204
* Karo kase , Satkon Niio . . . 204
Karo kase, Satkon onwe . 206
Ronwennitentase Rotkon Roiatatokenti . . . . 208
Karo kase, Satkon Saiatatokenti . 208
Satkon Saiatatokenti, takwaiatison . 209
3. Konwennitentase Ashenseratokenti . 210
Tsi teieiasontha . 210
Eronhiakehronon akorenna . . . 210
Ashenseratokenti aorenna sonha . 21 1
Ise Saskenseratokenti, saiatanehrakzvat . .. .211
O Sashenseratokenti! . . . . 212
Ashenseratokenti konwennitenstakwa . 213
Tekonnonweratons, Sewenniio, tsi takwari-
wiiostontserawi. . . . 213
4. Konwennitentase Wari Ioiatato-
kenti . 215
19
562
lEllIWISAKTHA
ioiltaterihoiiniennitha . 215
WAKI AOKENSA . 2l8
Tsinakarihoten . 218
Tsiiiaieiere naerensokten . 220
Idiltsenrtonniatakwa naerertsokten . 222
ohnatokEnti . 224
WAKl awekiasAtokenti . 227
Wakortwawenniioste naweriasatokenti Wari.. 227
Wari iakotenratha : 0 W ari saiatatokenti! . 228
Wari aweriasatokenti konwennitenstakwa.. . 229
Saksarie raoterennaientaksera, taonreni non-
wentsiake ne kariwiioston : Sewenniio,
tiotkon tsi senakere . 231
Wari, iontekwashentakwa niakoriwiioston
wakonwennitentase . 232
WARI AWENNITA . 234
O Wari saiatanehrakwat! . 234
Ase tsionniatha tsi iakotenekwaheston : Se-
wenniio wakiatonti . 236
Konwawis nakaweriasa ne Wari . 237
Rosennaiens . 239
T ekivanoronkwanions . 241
5. Ronwennitentase Sose Roiatatokenti. 242
Tontaterihonniennitha . 242
lonterennaientakwa sonha ronwennitentase
Sose . . . . . 243
IERIWISAKTHA 563
SK.
Etho' ionkwatekwashen (Ne roterennaien-
takserison Reon XIII) . 243
Sewenniio , sattokha kowa nok satanitenras-
kon. . . 245
Sose, tekonnoronkzvanions . 245
N asehiarann, S ose . 246
Sose saiatatokenti, iesaniha iahte ienakwaien-
teri.. ... .. . . 247
Ronwennitentase Sose, 7 nikanikonhraksen-
serake ronikonhranonwakton, nok 7 ni-
watonnhatserake rotsennonnihon . 247
Ronwennitentase Sose 9 nonta . 254
Ionterennaientakwa naiakawenheiontiio. . . . 255
Wahonwaneken Sose nasakoterennaienhase
naiakawenheiontiio . 256
Ronwawis nakonikonhra Sose . 257
Sose raorenna : lesanentons Sose.. . . .. .. 259
6. Ronwennennitentase Eaotiwatsi-
ratokenti . . . . . . . . . . . . 260
TSI IEWATSIRAIENTONS AKOTIOHKWA, RON-
WATIWENNIIOSTHA IESOS, WARI, SOSE
RAOTIWATSIRATOKENTI . 260
Akoianeren sera . 260
Akotsennonniatsera . 262
Akoterennaientaksera . 267
O Iesos! saiatanonwet kozva, seskwaskon-
takwen . 267
O Iesos! saiatanonwet onzve, ne tsi iahtiiaie-
heWe . 268
OWATSIRATOKENTI, Wari Iotiienha Aotitioh-
kwa . 270
564
IEBIWISAKTHA
SK.
Tsini ieieranions nensakoterennaienhase . . .. 271
Wari Iotiienha konterennaientakwa . 273
Raotiwatsiratokenti raotirensa . 273
— — — raotiriwa Takwentenr . 275
7. Eonwennennitentase Eronhiakeh-
ronon . 282
lontaterihonniennitba . . 282
Ronwennitentase Wishe raronhiakehronon
kowa . 282
Ronwennitentase Ronwaronhiakehronon sako-
nonnha . 284
8. Ronwennitentase Sawatis Roiatato-
kenti . 385
Sawatis raotiohkwa . 285
Raotiianerensera . 285
Raonaterennaientaksera . . . 288
Ronwennitentase Niio . 288
Shonwanikonhraseronniatha Iesos . 295
Sawatis raorenna. . 298
9. Ronwennitentase Saksarie Roiatato-
kenti . 301
lontatehretsiaronkwa . 301
Saksarie ronwennitentase 9 nonta . 302
Saksarie raoriwa Takzuentenr . . , . . 306,
IEBIWISAKTHA 565
SK.
10. Ronwennitentase Resis Roiatato-
kenti . 308
Iontatehretsiaronkwa . . . 308
Resis raoterennaientaksera . . . . . . 310
Resis ronwennitentase 9 nonta . . .. 310
TEIONRENIATHA KARIWIIOSTON AOTIOHKWA . 313
11. Aiontataterennaienhase niakowen-
taon . 315
lontaterihonniennitha . 3^5
Iakowentaon akawennita . . .. .. .. . .. . 3T7
5 T afcwaienha . . . nok 5 Wari. . ., niakowen-
taon akoriwake . . . 31?
$ewenni%Oj satahonsatat . , .. .. . . 318
12. lonterennaientakwa sonha. ..... 321
lontatennitentase ne sate iontatiats akoiata-
tokenti . . . . . . . . . . . . . 321
Ontatienha iontataterennaiennis . . . 321
Nakonwasenni notkon . . .. .. .. ... ... .. 323
Naiakonikonhriiohake. . . .. . . .. 323
lonterennaientakwa ne ionnontonnion aiako-
niake . . . . . . . . . . . . . . • . • . *• - • • 324
Ionterennaientakwa naieiena tewateriwase-
rakwatha kowa . . 325
566
IERIWISAKTHA
SK.
ASHENHATON NATEIOTIAKON NE
KAIATONSERA.
1. Iontatenekwahestha . . . . . 329
Oh naieiere naiontatenekwaheste neksaa,
arens iotteron naiaiheie . 329
Tsini haierha ne Ratsihenstatsi tsi sakonek-
wahestha . h . . 329
Tsi naieiere niiaonsakahewe tsi iakotenek-
waheston . 340
2. Iontatkentsiokhas . 341
Iontaterihonniennitha . 341
Tsini haierha n’Ariwawakon tsi sakokent-
siokhas . 341
lonterennaientakwa sonha ne sakokentsiokha-
fe, nok nonen iakotkentsiokha . 346
3. Okaristia . 346
N-e tsi sakorihonniennis eksa okonha ononsa-
tokentike . 346
Ionterennaientakwa tsinaonteriwaienstane. . 347
— — — — tsinaonteriwaienstako. . 348
Tsini kahawis ne tiotierenton aieiatarane. . . 348
Konwawis nakaweriasa ne Wari . 349
Tsinaeiatarane ne teiakokonhentons . 349
IERIWISAKTHA
567
SK.
4. Tewateranekenseratokenti . . .
Iontaterihonniennitha . . .
Tsini ieieranions tsinasakoterennaienhase na-
koniake .
Ionterennaientakwa sonha tsinasakohasen-
hase nakoniake .
5. lontaterihontakwa naiehasen. . .
lontataterennaiennis ne ronaterihonton ka-
riwiiostonke . . .
Ronwaterennaiennitha n’Ariwawakon kowa.
— — — — ne Ronwahniha Ari-
wawakon . .
Ronwanaterennaiennis ne Ratitsihenstatsi
okonha . . . . . . .
Ronwanaterennaiennis n’Etsihenstatsi waton-
sere. . .
6. Iontatiatokhas teiakokonhentons . . .
lontaterihonniennitha .
Tsini haierha ne Ratsihenstatsi tsi sakoia-
tokhas . .
Tsinahoten aieriwaierite, nok aiairon ne
iaiheionsere .
laiheionsere teiontateriwakwases .
lontataterennaiennis ne iaiheionsere. . .....
Ne iehetkentsihon alcowenk Takzventenr . . .
353
353
354
357
365
365
365
366
367
369
371
37i
371
379
381
382
385
7. Tewateriwaserakwatha
388
508
IERIWISAKTHA
SK.
Tsini karihoten . 388
Toni iotitiohkwake . 390
Nahoten iontsennonniatakwa . 391
Oh naieiere ne iienhre takatentsa . 392
KAIERIHATON NATKIOTIAKON NE
KAIATONSERA.
Neh tsi iawentatokenton okonha tsini
ioseres, nok oni tsi iakawentontie-
tha sonha, rawennahnotha ne
kaiatonseratokenti Iesos Sonkwa-
wenniio raoriwake ne rohasen,
sontaietane . . . 395
• 556
JERIWISAKTHA
.
H-t
S ro
j O
-<1
Micraformed by
Preservation
Services
Forbes